تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,684 |
تعداد مقالات | 13,780 |
تعداد مشاهده مقاله | 32,311,062 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,774,617 |
کاربرد نقشة شناختی فازی در شناسایی شاخصهای مؤثر در حوزة بازاریابی جهانی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تحقیقات بازاریابی نوین | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 37، تیر 1399، صفحه 85-104 اصل مقاله (1.76 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/nmrj.2020.119978.1939 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
حمید شاه بندرزاده* 1؛ فروغ نبوی زاده2؛ سپیده اسلمی2؛ فاطمه خواجه3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1دانشیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
بیشک حرکت به سوی جهانیشدن بهسرعت در حال رشد است و تجارت جهانی و بازارهای کشورهای مختلف روزبهروز خود را در پهنة دهکدة جهانی در محیطی پرشور مییابند. با اینکه ورود به بازار جهانی چالشهای خاص خود را دارد؛ حضور در آن مزایای گستردهای دربر خواهد داشت؛ که خود فرصتهای مناسبی را برای بازرگانی و توسعة کسبوکارها ایجاد میکند. در این چالش بزرگ، مدیران شرکتها ملزم به شناخت شاخص و راهبرد بازاریابی جهانی در جهت مدیریت و کنترل آن خواهند بود. واضح است مدیران هوشمند از این فرصتی که در پهنة جهان برایشان اتفاق میفتد، نباید گذرا عبور کنند. در این پژوهش، با مطالعة پیشینة پژوهشی، شاخصهای مؤثر بر استراتژی بازاریابی جهانی شناخته شد و پس از ایجاد فهرست و صحهگذاری متخصصان، شاخصهای مربوطه انتخاب شد. در گام بعد، با استفاده از پرسشنامه، مصاحبه و منطق فازی، ماتریس نفوذپذیری شاخصها به دست آمد؛ سپس با استفاده از روش نقشة شناختی فازی ماتریس بهدستآمده تحلیل شد. بنابر نتایج، بهترتیب موقعیت بازار محصول، تنوّع محصول و کیفیت بیشترین میزان تعامل را با دیگر شاخصها دارند؛ بنابراین مدیران این حوزه هنگام تصمیمگیری باید این شاخصها را مورد توجه بیشتری قرار دهند. همچنین، مسیرهای شناختهشده در این پژوهش، طبق قاعدة تئوری سیستمها همپایانی منظمی را نمایش داده است. پس از بررسی آنها سه عنصر نفوذگذار بر سیاست های مدیریت بازاریابی جهانی استفاده از تجرب بین المللی شرکت، کاهش خدمات پاس از فروش از طریق تولید محصول باکیفیت و سلاست و الزامات قانونی را به مدیران این حوزه معرفی می کند. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
بازاریابی جهانی؛ استراتژی بازاریابی جهانی؛ تجارت جهانی؛ نقشة شناختی فازی. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- مقدمه امروزه، بیشتر شرکتها در تلاشند تا در بازارهای جهانی به فعالیت بپردازند (عبدالوند و همکاران[1]، 2015). محیط کسبوکار جهانی بسیار پویا، آرامش طولانی ندارد؛ بلکه تلاشهای هماهنگ با مدیریت را برای بازآموزی و هماهنگکردن استراتژیهای تجاری با واقعیتهای جدید جهانیشدن را میطلبد (ماکاسی و گاوندر[2]، 2017). شرکتها با استفاده از استراتژیهای بازاریابی میتوانند در تجارت جهانی موفقتر عمل کنند؛ همچنانکه استراتژی بازاریابی جهانی با نیازهای مصرفکننده منطبق میشود، کارایی شرکت میتواند افزایش یابد و شرکت با برخی از عوامل بحرانی تطبیق داده شود (عبدالوند و همکاران ، 2015). تحقیقات استراتژی بازاریابی جهانی، سلطة گستردة شرکتهای بینالمللی را تحتالشعاع قرار میدهد. براساس نظر ایکول، لئونیدو و زریتی (2012)، کاهش تدریجی موانع تجاری، افزایش ادغام منطقهای، بهبود زیرساختهای تجاری بینالمللی و ظهور بازارهای جدید در سراسر جهان زمینههای رقابتی متفاوت برای سازمانها را ایجاد کرده است. شرکتها در حال حاضر قادر به دسترسی آسانتر به بازارهای جدید، شناسایی طیف وسیعی از منابع عرضه و شناسایی امکانات جدید برای رشد در آینده هستند. همچنین افزایش جهانیشدن بازارها و تولید، بهدلیل شدت و پیچیدگی روزافزون تقاضای جهانی، کار را برای کارکنان سختتر میکند. بنابراین، بسیاری از سازمانها بهطور فزایندهای نقش اساسی فعالیتهای بازاریابی جهانی را در رسیدن به رشد و رونق به رسمیت شناختهاند (لئونیدو و همکاران[3]، 2010؛ لئونیدو و هالتمن[4]، 2019). بنابراین، واضح است بازاریابهای کنونی نگاهی به گسترة جهانی برای رونق و توسعة هرچهبیشترکسبوکار خود خواهند داشت. مدیران حوزة بازاریابی جهانی برای بهبود و وسعتبخشیدن به فضای عملیاتی و سازمانی خود نیازمند استراتژی جامعی هستند تا بهصورت منظم به شناسایی و فرمولهبندی متغیرهای درهمتنیده بازاریابی جهانی روی یک نقشة ساماندهیشده مبادرت ورزند و روابط بین این متغیرها را بیابند. در این شرایط نقشة شناختی[5] راهی را برای شناخت ابعاد، معیارها و شاخصهای مؤثر براساس میزان نفوذ، وابستگی و عامل مرکزیت بر استراتژی بازاریابی جهانی هموار خواهد ساخت. در این تحقیق با استفاده از نقشة شناختی فازی سعی شده است مختصات مختلف موجود در پسزمینة ذهنی افراد برای شناخت عناصر درهمتنیدة بازاریابی جهانی را به یک روابط شفاف و مشخص تبدیل کند تا با استفاده از روابط محوری و میزان نفوذ این شاخصها تصمیمگیرنده بتواند گامهای استوارتری را بردارد و آیندة بهتری را برای خود رقم زند. در این راستا سعی خواهد شد زوایای تاریک میان متغیرهای مختلف بازاریابی جهانی را در نمایی ترسیمی از روابط شناختی در نقشة شناختی شفافی تشریح کند تا مدیران این حوزه دید مناسبی از ارتباطات و میزان نفوذ عوامل مؤثر بر استراتژی بازاریابی جهانی کسب کنند. این مقاله در چند بخش بهصورت زیر ارائه خواهد شد: نخست پیشینة پژوهشی بررسی شده است، سپس روش تحقیق تشریح خواهد شد؛ در گام بعد نیز جزئیات نقشة شناختی فازی بهطور کامل توضیح داده خواهد شد؛ در گام آخر یافتهها بررسی شده است و همچنین بحث و نتیجهگیری میشود. 2-پیشینة پژوهش استراتژی بازاریابی جهانی استراتژی است که هدف آن هماهنگسازی تلاشهای بازاریابی شرکت در چندین نقطة مختلف جهان است (جوهانسون[6]، 2010). اوگونو[7] و اِنووگو[8](2018) مزایای بازاریابی جهانی را شامل صرفهجویی در مقیاس بزرگ تولید و توزیع، کاهش هزینههای بازاریابی و عملیات و ...، تضاد در تصویر برند، روشهای بازاریابی متغیر، کمک به ایجاد روابط در خارج از کشور، توانایی بهرهبرداری از ایدههای خوب، ایجاد قدرت و دامنة گسترده بازار عنوان کردهاند. ازآنجاکه استراتژی بازاریابی جهانی عامل مهمی در تعیین عملکرد شرکت در بازاریابی جهانی محسوب میشود (عبدالوند و همکاران ، 2015)، موضوع استراتژی بازاریابی جهانی توجه پژوهشگران زیادی را جلب کرده است که در ادامه به چند مورد از پژوهشها اشاره میشود: لئونیدو و همکاران[9] در سال 2019 در پژوهش «بازاریابی جهانی در زمینههای کسبوکار: چالش ها، تحولات و فرصتها» به موضوع بازاریابی صنعتی میپردازد و درنهایت با چند پیشنهاد ازجمله ایجاد شبکههای تجاری قوی و روابط سیاسی در بازارهای بینالمللی، تشکیل و پرورش اتحادیههای بینالمللی، سرمایهگذاریهای مشترک با رقبای مستقیم و غیرمستقیم و ایجاد قابلیتهای بازاریابی خاص برای افزایش رقابت بینالمللی به پایان میرسد. ماکاسی و گاوندر در سال 2017 پژوهش «بررسی تأثیر جهانیشدن بر استراتژی بازاریابی در یک کشور در حال توسعه» را با هدف کشف پیامدهای جهانیشدن در بخش پوشاک و پارچة نساجی انجام داد. در این پژوهش برای جمعآوری داده از خوشهبندی دومرحلهای و برای تجزیهوتحلیل از از نرمافزار SPSS استفاده شده است. در این پژوهش عاملهای استانداردسازی، ادغام فعالیتهای بازاریابی و هماهنگی فعالیتهای بازاریابی را از مدل زو و کوشجیل ( 2002) و عامل ساسیتهای دولت و فناوری برای انجام پژوهش را به کار بستند و مشخص شد که بازاریابی و بازاریابها برای دستیابی به پایداری نیازمند طیف وسیعی از ایدهها و ابزارهای جدید است که براساس درک بحرانی از بازار گستردهتر عمل میکند. رائونیچلسون و خان[10] در سال 2017 پژوهشی با عنوان «استانداردسازی در مقابل سازگاری استراتژیهای بازاریابی جهانی در بازارهای نوظهور خریدوفروش بینالمللی» را با هدف بررسی عوامل پیشگیری از استانداردسازی یا سازگاری استراتژیهای بازاریابی جهانی انجام دادند. در این پژوهش شاخصهای استفادهشده شرکتهای هند و چین در فروش بینالمللی بررسی و سپس با دادههای کمّی تحلیل شدند. درنهایت به این نتیجه رسیدند که بهرهمندی از استراتژیهای بازاریابی جهانی به فاصلههای فرهنگی، میزان آزادی اقتصادی و اندازة اهداف مربوط میشود. عبدالوند و همکاران (2015 ) در پژوهشی با عنوان «بررسی تأثیر جهتگیری بازار، بازاریابی رسانههای اجتماعی و تجربة بینالمللی بر استراتژی بازاریابی جهانی و عملکرد شرکت» را انجام دادند. نتایج پژوهش آنها نشان داد تجربة بینالمللی شرکت و بازاریابی رسانههای اجتماعی موقعیت بازار بهطور مثبت بر استراتژی بازاریابی جهانی نفوذ دارد. آنها همچنین عناصر هماهنگی حرکت رقابتی در بازارهای بینالمللی و استفاده از منابع دیگر کشورها برای مدیریت کمپین بینالمللی را برای عامل ادغام حرکت رقابتی معرفی کردند. احمدیان و پارسامنش (1395) در پژوهشی با عنوان «شناسایی عوامل مؤثر بر حضور موفق شرکتهای صادرکنندة ایرانی در بازارهای خارجی» به این نتیجه رسیدند که انگیزة مدیران بنگاهها برای حضور در بازارهای خارجی شامل افزایش فروش، سود کوتاهمدت و بلندمدت، ارتقای تکنولوژیکی، آمادگی برای جهانیشدن و کسب موفقیت جهانی است. دیگر نتایج پژوهش آنها شامل موارد زیر است: 1) جهانینگربودن مدیران به مزیت رقابتی پایدار تبدیل خواهد شد و عملکرد بنگاهها را ارتقا میبخشد. 2) وجود رابطة بین تعهد مدیران به صادرات و نگرش آنها به نحوة حضور در بازارهای جهانی و شاخصهای عملکرد بینالمللی. آنها همچنین بر اساس مطالعات گذشته عاملهای زیر را برشمردهاند: اندیشه و انگیزة مدیران در بینالمللیشدن بنگاه نقش دارد. جدول زیر برخی از پژوهشها در زمینة بازاریابی جهانی را نشان میدهد.
جدول 1: جمعبندی پیشینة پژوهش
بررسی پژوهشهای پیشین نشان میدهد بهدلیل گستردگی حوزة استراتژی بازاریابی جهانی، اغلب پژوهشها تنها چند شاخص از شاخصهای دارای نفوذ بر استراتژی بازاریابی جهانی را بررسی کردند؛ اما در این پژوهش سعی شده با استفاده از مطالعة کتابخانهای و نظر خبرگان این حوزه، شاخصهای دارای نفوذ بیشتری در این حوزه شناسایی شود و با ترسیم نقشة شناختی از آنها، مسیرهای استراتژیک را برای مدیران این حوزه پیشنهاد دهد.
3- روششناسی پژوهش حاضر از نظر هدف، پژوهشی توصیفی-علّی است و روابط علّی و نفوذ متغیرهای مرتبط باهم را بررسی میکند. جامعة آماری این پژوهش، متخصصان حوزة بازاریابی و اعضای هیئت علمی دانشگاه در رشتة مدیریت بازرگانی و صنعتی بود که به روش نمونه گیری هدفمند و قضاوتی 10 نفر انتخاب شدند و با آنها مصاحبه انجام شد. مصاحبهشوندگان اعضای هیئت علمی دارای مرتبههای استادیار و دانشیاری و متخصصان نیز دارای سمتهای کارشناس، معاون و رئیس بودند؛ همچنین همة آنها سابقة کاری بیش از ده سال داشتند. * مصاحبه از نوع ساختاریافته (فهرست مصاحبه و پرسشنامه) بوده و روش تحلیل آن، تحلیلی-ساختاری بوده است. 1- 3 نقشة شناختی فازی اکسلورد در دهة 70 میلادی طرح نقشة شناختی را برای ارائة دانش علوم اجتماعی به عنوان گرافی مستقیم و مرتبط بین عناصر (گرهها) و پیکانها (فلشها) معرفی کرد. این نقشههای علّی و معلولی بهطور گسترده برای دریافت دانش علتها و مدلهای ذهنی خبرگان در یک سیستم پیچیده به کار میرفت (احسانیفر، نظامآبادی و علیپور، 1396). نقشههای شناختی فازی تکنیکی است که کوسکو[15] برای مدلسازی کمّی بر پایة دانش و تجربة کارشناسان ایجاد کرد و یک گراف کارآمد فازی است که گرهها، مفاهیم و کمانها، روابط بین مفاهیم را نشان میدهند. در نقشة شناختی فازی، سه نوع رابطة ممکن بین مفاهیم وجود دارد: رابطة مثبت، رابطة منفی یا نبودِ رابطه. درجة ارتباط از طریق اعداد فازی یا ارزش زبانی، تعریفشده در فاصلة [1، 1-] توصیف میشود. نقشة شناختی فازی متشکل از n مفهوم، در یک ماتریس n * n است (ماتریس مجاورت) نمایش داده میشود. این ماتریس از مقادیر اختصاص دادهشده به کمانها به دست میآید (پِرِز و همکاران، 2019)[16]؛ به این صورت که اگر ارتباط مثبت بین دو مفهوم وجود داشته باشد، Wij> 0. اگر یک علّیت منفی وجود داشته باشد، Wij ij = 0. همچنین مقادیر Wij نشان میدهد به چه مقدار یک مفهوم (Ci) بر مفهوم دیگر (Cj) نفوذ میگذارد (سالمِرون، 2019). شکل1 نمونهای از گراف نقشة شناختی فازی را نشان میدهد.
شکل 1: نمونهای از نقشة شناختی فازی کاسکو(1986) مرکزیت را مقیاسی برای تعیین اهمیت گره در FCM توصیف کرد. مرکزیت یک مفهوم Cj در یک نقشة شناختی بهوسیلة مجموع تعداد مفاهیم نفوذی (که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم) بر Cj و تعداد مفاهیم وابسته از Cj معلوم میشود. این اعداد بهوسیلة تعداد یالها در مسیرهای منتهی به Cj و خارجشده ازآن معلوم میشوند. در مورد FCM، تعداد و همچنین میزان نفوذ رابطههای علتومعلولی را میتوان در نظر گرفت تا دیدگاه دقیقتر از مفهوم مرکزیت[17] را بهصورت زیر تعریف کند (خان[18] و قوادوس[19]، 2004): رابطه 3-1 در رابطة 3-1، IN (Ci) مجموع وزن رابطههای علّی است که شامل تمام مسیرهای متصلشونده از گرههای Cj، (i ≠ j) به گره Ci میشود (خان و قوادوس، 2004) که از رابطة 3-2 محاسبه میشود. رابطة 3-2 همچنین، در رابطة 3-1 OUT (Ci) مجموع وزن رابطههای علّی است که شامل تمامی مسیرهای متصل از گره Ci به تمام گرههای Cj، (i ≠ j ) میشود (خان و قوادوس، 2004)و از رابطة 3-3 محاسبه میشود. رابطة 3-3 در جمعبندی وزنهای علّی، مقادیر مطلق برای اختصاص اهمیت برابر رابطههای مثبت و منفی به کار میرود. مفاهیم دارای ارزشهای محوری بالا، نیازمند توجه ویژه در هر تحلیل برای حمایت از تصمیمگیری است. 2-3 بهکارگیری منطق فازی با واژگان زبانی همانگونه که اشاره شد، FCM مبتنیبر عبارات فازی نادقیق برای توصیف روابط متقابل در مفاهیم ارائه شده است. از متخصصان خواسته میشود رابطة دو مفهوم را با یک قاعدة فازی توصیف کنند که علت و معلول را توصیف کند و سپس با استفاده از مفهوم زبانی، میزان نفوذ یک مفهوم را بر مفهوم دیگر استنباط میکنند. با استفاده از این روش، متخصصان مجبور میشوند برای روابط موجود میان مفاهیم به فکر و توصیف پرداخته و پیشنهاد خود را (هرچند نادقیق) توجیه کرده (استیلیوس و گروپوز[20] ، 2004)، درنهایت نفوذ یک مفهوم بر دیگری را «منفی» یا «مثبت» تعیین و سپس میزان نفوذ را با استفاده از یک متغیر زبانی طیف پنجتایی لیکرت «خیلیزیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلیکم» ارزیابی میکند. پاسخ متخصصان با استفاده از منطق فازی به عددهای بین منفی یک و یک تبدیل میشود. طیف فازی مورد استفاده در این پژوهش مطابق جدول 2 برای محاسبة شدت نفوذ شاخصهاست.
جدول 2: اعداد فازی برای شدت نفوذ شاخصها (صالحی و همهوند، 1395و خواجه و شاهبندرزاده، 1397)
پس از جمعآوری دادهها، متغیرهای زبانی براساس جدول 2 به اعداد فازی تبدیل شده و سپس طبق فرمول زیر از آنها میانگین گرفته میشود (n تعداد متخصصان است). رابطة 4-3 رابطة 5-3 مرحلة بعد مرحلة فازیزدایی است. فازیزدایی یک مرحله مهم در سیستمهای فازی است. در سیستمهای فـازی، نتـایج یـک استدلال تقریبی معمولاً بهصورت یک یا چند مجموعة فازی به دست میآیـد. در ایـن مـوارد لازم است خروجی فازی سیستم، به یک عدد معمولی (غیر فازی) تبدیل شـود. شـیوههـای مختلفی برای این کار وجود دارد که شامل روش مرکز ثقل، روش مرکز سـطح، روش مرکـز ماکزیمم، روش مرکز مجموع و روش میانگین وزنی مراکز میباشد (رادفر، حسینزاده لطفی و خلیلو، 1389)؛ که در ایـن پژوهش از روش فازیزدایی میانگین وزنی استفاده شده است. رابطة 6-3
4- تحلیل یافتهها گام اول روش نقشة شناختی فازی، شناسایی مفاهیم ازطریق مطالعة کتابخانهای و مصاحبه است. در این پژوهش نیز نخست پژوهشهای پیشین در حوزة استراتژی بازاریابی جهانی مطالعه و شاخصهای مربوطه شناسایی شد. پس از ایجاد فهرست با مصاحبة 10 نفر از متخصصان و استادان این حوزه و صحهگذاری این متخصصان، 40 شاخص زیر انتخاب شد که در جدول 4 شاخصها و تعاریف آنها آورده شده است.
جدول4: شاخصهای استراتژی بازاریابی جهانی و تعریف آنها
بنابر وجود دو رویکرد عمدة استانداردسازی و انطباقی در استراتژی بازاریابی جهانی، پس از بررسی شاخصهای انتخابی مشخص شد رویکرد مدنظر مصاحبهشوندگان و همچنین پژوهش حاضر تلفیقی است. در گام دوم، پرسشنامه مربوطه تهیه شد، سپس به متخصصان مربوطه در مورد شیوة پاسخگویی به این پرسشنامه توضیحات لازم ارائه شد؛ پس از جمعآوری پرسشنامهها برای ایجاد نقشة شناختی گروهی، پاسخهای فازی را بر تعداد خبرگان تقسیم و سپس فازیزدایی شد؛ ماتریس ورودی (جدول5) نرمافزار Fcmapper تهیه شد.
جدول5: ماتریس مجاورت مربوط به استراتژی بازاریابی جهانی
در مرحلة بعد ساختار نقشة شناختی فازی، با استفاده از نظریة گراف و نرمافزار FCMapper تجزیهوتحلیل شده است. یکی از خروجیهای تحلیل استاتیک نقشة شناختی فازی که باتوجهبه نظریة گراف است و شکل 2 بیانکنندة این است که این نقشه در مجموع دارای 40 گره(شاخص) است که 8 گره آن فرستنده، یک گره گیرنده و 31 گره مرکزی است.
شکل 2: نوع متغیرهای پژوهش
از دیگر خروجیهای آن مشخصشدن نفوذ، وابستگی و مرکزیت شاخصها بود؛ خلاصة این اطلاعات در جدول6 موجود است که در آن شاخصها براساس شاخص مرکزیت رتبهبندی شدهاند.
جدول 6 : رتبهبندی متغیرهای نقشة شناختی فازی براساس شاخص مرکزیت
ستون مرتبط با نفوذ بیانکنندة میزان نفوذ شاخصهاست و مقدار زیاد آن نشاندهندة نفوذ بیشتر آنشاخص در سیستم است. نفوذ هر عامل از مجموع قدرمطلق میزان نفوذ این عامل برروی عاملهای دیگر به دست میآید که برای مثال نفوذ توزیع، طبق معادلة زیر محاسبه میشود.
همچنین، ستون وابستگی میزان نفوذپذیری شاخصها را نشان میدهد؛ یعنی مقدار زیاد آن برای هر شاخص مشخص میکند که تغییرات آن بهشدت تحت نفوذ تغییرات شاخصهایی است که بر آن نفوذ دارند. وابستگی هر شاخص نیز از مجموع قدرمطلق میزان نفوذپذیری آن شاخص از دیگر شاخصهاست که وابستگی شاخص توزیع از معادلة زیر به دست میآید.
شاخص مرکزیت شامل مجموع نفوذ و وابستگی است. مقدار این شاخص برای هر عامل، میزان تعامل این عامل با دیگر عوامل نقشة شناختی فازی بررسیشده را نشان میدهد. بنابراین در هنگام تحلیل نقشة شناختی فازی باید این شاخصها در مرکز توجه تصمیمگیران قرار گیرد. شاخص مرکزیت توزیع طبق معادلة زیر به دست میآید.
در ادامه، نقشة شناختی مرتبط که در شکل2 [38] مشاهده میشود، با استفاده از نرمافزار Gephi ترسیم شد. در این نقشه حجم دایرهها متناسب با میزان شاخص مرکزیت هر یک از شاخصهاست.
شکل 3: نقشة شناختی فازی مربوط به استراتژی بازاریابی جهانی
در شکل بالا اگرچه میزان نفوذ هر شاخص بر دیگر شاخصها مشخص شده است؛ ملاک شناسایی مسیرهای استراتژیک تا رسیدن به هدف (استراتژی بازاریابی جهانی) میزان مرکزیت شاخصهاست. همانگونه که در جدول 5 و شکل 2 مشخص است، موقعیت بازار محصول(C26)، تنوع محصول(C15) و کیفیت(C30) سه شاخص مهم از نظر مرکزیت هستند. بنابراین بر اساس درجة مرکزیت این شاخصها و همچنین بیشترین میزان نفوذ شاخصهای محوری سه مسیر استراتژیک برای مدیران مشتاق در حوزة بازاریابی جهانی بهصورت زیر از نقشة استراتژیک شناختی استخراج میشود. الویتبندی مسیرها براساس میزان مرکزیت شاخصها در هر مسیر است.
شکل 4: سه مسیر استراتژیک برای مدیران مشتاق در حوزة بازاریابی جهانی
مسیر «الف» نشاندهندة این موضوع است که خدمات پس از فروش(C1) بر هزینة محصول(C22) و هزینة محصول روی قیمت (C16) نفوذ دارد؛ قیمت محصول بر موقعیت بازار محصول(C26) و موقعیت بازار بر ادغام فعالیت بازاریابی (C5) و ظرفیت بنگاه(C8) تأثیر گذاشته است و این دو شاخص نیز استراتژی بازاریابی جهانی(C40) را تحت نفوذ قرار میدهد؛ درنتیجه مدیران مشتاق در فضای بازاریابی جهانی میتوانند نفوذ خدمات پسازفروش را در نقش محور شروع نفوذ در مسیر استراتژیک اول بررسی کنند. درواقع مدیرانی که قصد جهانیشدن دارند باید بدانند الگوی نظرسنجی جهانی فوق زیربنای حرکت را در خدمات پسازفروش خواهد بود. ازاینرو ابزار پایش آن را برای توسعه و جهانیشدن محصولات خود باید در نظر بگیرند. مسیر «ب» نشان میدهد سیاست و الزامات قانونی(C19) تحمیلشده بر شرکت روی تنوع محصول(C15) تولیدی نفوذ میگذارد؛ که این موضوع باعث ایجاد تصویری از محصول در باور عموم (C20) میشود و باور عموم مردم بر کانال توزیعی(C17) شرکت نفوذ میگذارد؛ کانالهای توزیع متفاوت موجب تغییر در قیمت محصول(C16) و سپس موقعیت بازار محصول (C26) میشود؛ همچنین موقعیت بازار بر ادغام فعالیت بازاریابی (C5) و ظرفیت بنگاه (C8) تأثیر میگذارد و این دو شاخص نیز استراتژی بازاریابی جهانی(C40) را تحت نفوذ قرار میدهد. همچنین در این مسیر قابل ملاحظه است که الگوی استخراجشده از نقشة شناختی نفوذ عامل سیاست و الزامات قانونی را برای ورود به این استراتژی تحلیل کرده است؛ این به آن معناست که توسعه یا شکست ورود به این فضا بهشدت تحت نفوذ سیاست جامعه است؛ ازاینرو لازم است برای جهانیشدن و رفتن به سوی بازاریابی جهانی نخست سیاستهای داخلی را مطالعه کرد و با هماهنگی با آن اقدامات بعدی را عملیاتی کرد. مسیر «ج» این موضوع را بیان میکند که تجربة بینالمللی شرکت (C2) بر کیفیت محصول(C30) نفوذ میگذارد؛ کیفیت محصول باعث افزایش انتظار مصرفکنندگان (C38) میشود؛ انتظارات مصرفکننده شرکت را ملزم به استانداردسازی(C23) و سپس ادغام فعالیت بازاریابی(C5) میکند که باعث نفوذ بر استراتژی بازاریابی جهانی(C40) میشود. در نگاه سوم تجربة بینالمللی برای کشورها و مدیرانی که میخواهند به حوزة بازاریابی جهانی ورود یابند، بسیار پراهمیت جلوهگر شده است. درواقع مدیران شناختی کافی از محیط جهانی داشته باشند که قرار است به آن وارد شوند و قوانین و سیاستهای حاکم بر آن را بشناسند. پس به مدیران این حوزه توصیه میشود به کسب تجربة بینالمللی برای شرکتهای خود اهتمام ورزند.
5- نتیجهگیری هدف پژوهش حاضر تعیین مسیرهای استراتژیک برای مدیران مشتاق در حوزة بازاریابی جهانی است. ازاینرو پژوهشگران در این پژوهش تلاش کردند با استفاده از روش نقشة شناختی فازی به تعیین مسیرهای استراتژیک بازاریابی جهانی بپردازند؛ زیرا نقشة شناختی فازی دید سیستمی از مسئله را برای مدیران ایجاد میکند و بدین ترتیب به مدیران در تصمیمگیری مناسب و سریع برای رسیدن به هدف سازمان ضمن بررسی پیچیدگی روابط شاخصهای مرتبط با آن کمک میرساند. یافتههای حاصل از این پژوهش برای شرکتهای فعال در صنایعی عرضهکنندة کالا مناسب است قصد عرضة آن در بازار جهانی را دارند. صنایعی ازقبیل فرش، ابزار آلات برقی، لبنیات و ... . براساس مسیرهای استراتژیک شناساییشده در این پژوهش به مدیران مشتاق در این حوزه پیشنهاد میشود بهگونهای محصولات خود را تولید کنند که نیاز به خدمات پسازفروش کمتری داشته باشند تا از این طریق هزینه و قیمت محصول خود را کاهش دهند و باعث بهبود موقعیت بازاری محصول شوند؛ با بهبود موقعیت بازاری محصول خود باعث افزایش ظرفیت بنگاه و ادغام فعالیتهای بازاریابی شوند تا بدینگونه باعث موفقیت شرکت در بازار جهانی شوند. پیشنهاد دیگر به مدیران این حوزه این است که با رعایت الزامات قانونی سعی در حداکثرسازی تنوّع محصول شرکت داشته باشند تا بتوانند در باور عموم تصویری مناسب از محصولات خود بر جای بگذارند و از این طریق کانالهای توزیع بیشتری را باتوجهبه قیمت محصول بهگونهای ایجاد کنند که موقعیت بازار محصول را بهبود دهند و باعث افزایش ظرفیت بنگاه و ادغام فعالیتهای بازاریابی شرکت و موفقیت در بازار جهانی شوند. پیشنهاد سوم به این مدیران، استفاده از تجربة جهانی بنگاه برای افزایش کیفیت محصولات و درنتیجه پاسخگویی به انتظارات ایجادشدة مصرفکنندگان از طریق استانداردسازی و ادغام فعالیتهای بازاریابی شرکت است تا بدینگونه در اجرای استراتژی بازاریابی جهانی موفق باشند.
شکل 5: سه عنصر نفوذ بر سیاستهای مدیریت در حوزة بازاریابی جهانی مستخرج از نقشة شناختی پژوهش
[1]. Abdolvand et al. [2]. Makasi and Govender [3]. Leonidou et al. [4]. Leonidou & Hultman [5]. cognitive map [6]. Johansson [7]. Ogonu [8]. Nwogu [9]. Leonidou et al. [10]. Rao-Nicholson & Khan [11]. Jiang [12]. Laroche [13]. Akgün et al. [14]. Ko et al. [15]. Kosko [16]. Pérez [17]. Centrality [18]. Khan [19]. Quaddus [20]. Stylios & Groumpos [21]. Mohr & Batsakis [22]. Schmid, Grosche & Mayrhofer [23] .Douglas & Craig [24]. Zou & Cavusgil [25]. Boddewyn, Soehl and Picard [26]. Day & Wensley [27]. Išoraitė [28]. Aguirre-Rodriguez [29]. Kotler & Armstrong [30]. Public opinion [31]. Rao-Nicholson [32]. Homburg & Bucerius [33]. Kietzmann et al. [34]. Edwards [35]. Stern [36]. Luo & Wu [37]. Key Performance Indicator [38] این نقشه باتوجهبه تنظیمات و کدنویسی نرمافزار Fcmapper و با استفاده از نرمافزار Gephi ترسیم شده است؛ اندازة دایره متناسب با میزان مرکزیت شاخصهاست. همچنین، قطر یالها میزان تأثیرگذاری هرگره بر گره دیگر را نشان میدهد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
. احسانیفر، محمد، نظامآبادی، علیرضا و علیپور، محمد (۱۳۹۶)، آیندههای محتمل تولید انرژی در کشور با استفاده از طرح نقشة شناخت فازی. نشریة بینالمللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید. 28(2)، ۲۲۷-۲۴۳. 2. احمدیان، اشرف و پارسامنش، علی (۱۳۹۵)، شناسایی عوامل مؤثر بر حضور موفق شرکتهای صادرکنندة ایرانی در بازارهای خارجی. دوماهنامة بررسیهای بازرگانی، 14(77)، 1-15. 3. البدوی، امیر؛ فردوسی، زهرا و ناصربخت، نرجس (1385)، اهمیت بخشبندی بازار در مدیریت ارتباط با مشتری در صنعت گردشگری. بررسیهای بازرگانی، 18، 101-109. 4. پویا، علیرضا (۱۳۹۴)، تأثیر تکنولوژی تولید بر قابلیتهای رقابتی تولید و بهبود عملکرد تجاری؛ رویکرد مبتنیبر منبع. فصلنامة مدیریت توسعة فناوری، 2(3)، ۳۵-۵۴. 5. حاجیپور، بهمن؛ درزیان عزیزی؛ عبدالهادی و شمسی گوشکی، سجاد (۱۳۹۱)، تبیین استراتژی محصول- بازار و قابلیتهای بازاریابی شرکت بر عملکرد بازار و قابلیتهای بازاریابی شرکت بر عملکرد بازار. نشریة کاوشهای مدیریت بازرگانی، 4(7)، 54-87. 6. حبیبا، سعید (1388)، جایگاه سرمایة فکری در میان عوامل تولید. نخستین کنفرانس سرمایة فکری. زنجان. 7. حبیبی، حمید (۱۳۸۳)، مدلسازی مفهومی مدیریت داراییها / بدهیها در شرکتهای بیمه. پژوهشنامة بیمه، 19(2)، 5-28. 8. خواجه، فاطمه و شاه بندرزاده، حمید (1397)، ارائه یک مدل براساس نقشة شناختی فازی جهت تحلیل عوامل اثرگذار بر رضایت مشتری ترمینال کانتینری؛ موردمطالعه: اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر. پژوهشنامة مدیریت اجرایی، 10(19)، 169-145. 9. دیواندری، علی و ترکاشوند، گلناز (1389)، شناسایی عوامل کیفیت خدمات پس از فروش و بررسی ارتباط آن عوامل با میزان رضایت مشتریان در شرکت خدمات انفورماتیک. فصلنامة مدیریت بازرگانی، 2(6)، 83-96. 10. رادفر، رضا؛ حسینزاده لطفی، فرهاد و خلیلو، آیسان (1389)، اندازهگیری رضایت مشتریان با استفاده از منطق فازی؛ مطالعة موردی: دستگاههای خودپرداز بانک صادرات ایران در شهر تهران. مدیریت بازاریابی، 5(8)، 93-113. 11. رنجبریان، بهرام (1378)، بستهبندی کالا و بازاریابی. دانش مدیریت، 12(44)، 105-124. 12. شهبازی، میثم؛ خاتمی فیروزآبادی، سیدمحمدعلی؛ بامداد صوفی، جهانیار و کزازی، ابوالفضل (1392)، الگویی مبتنیبر مهندسی زمان برای مدیریت تنوع محصول در زنجیرة تأمین پوشاک. مدیریت فرهنگ سازمانی، 11(4)، 85-109. 13. صالحی، مجتبی و همهوند، محمد (1395)، رویکردی نوین مبتنیبر تجزیه و تحلیل آنالیز خطا و کپلند جهت استخراج و اولویتبندی مخاطرات مؤثر بر مدت زمان تکمیل پروژهها. نشریة علمی پژوهشی مدیریت فردا، 15(1)، 50-72. 14. فیض، داود؛ دهقانی سلطانی، مهدی؛ باغانی، علی و فارسیزاده، حسین (۱۳۹۵)، بررسی تأثیر عوامل مدیریتی، بازارگرایی و استراتژی رقابتی بر عملکرد کسبوکار رستورانهای با حق امتیاز محدود. دوفصلنامة راهبردهای بازرگانی، 13(8)، ۱-۱6 . 15. قاسمی، احمدرضا و قبادیان، محمدرضا (1394)، ترسیم و رتبهبندی سناریوهای آیندة برق ایران با بهرهگیری از نقشة شناختی فازی و تحلیل سناریو. فصلنامة مدیریت و توسعة فناوری، 3(1)، 101-134. 16. Abdolvand, M. A., Merikhnejad Asl, A., Sadeghian, M., & Farzin, M. (2015), Investigation the effect of market orientation, social media marketing and international experience on global marketing strategy and company. International Journal of Life science & Pharma Research, 2 ,93 -101.
17. Aguirre-Rodriguez, A. (2013), The effect of consumer persuasion knowledge on scarcity appeal persuasiveness. Journal of Advertising, 42(4). 371-379.
18. Akgün, A. E., Keskin, H., & Ayar, H. (2014), Standardization and adaptation of international marketing mix activities: A case study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 150, 609-618.
19. Boddewyn, J. J., Soehl, R. and Picard, J. (1986), Standardization in international marketing: Is Ted Levitt in fact right? Business Horizons, 29(6),69-75.
20. Day, G. S. & Wensley, R. (1988), Assessing advantage: A framework for diagnosing competitive superiority. Journal of Marketing, 52(2), 1–20.
21. Douglas, S. P., & Craig, C. S. (2010), Global marketing strategy: Perspectives and approaches. Wiley International Encyclopedia of Marketing.
22. Edwards, L. (2018), Public relations, voice and recognition: A case study. Media, Culture & Society, 40 (3), 317-332.
23. Homburg, C., & Bucerius, M. (2005), A marketing perspective on mergers and acquisitions: How marketing integration affects postmerger performance. Journal of Marketing, 69(1), 95-113.
24. Išoraitė, M. (2016), Marketing mix theoretical aspects. International Journal of Research–Granthaalayah, 4(6), 25-37.
25. Jiang, Y. (2016), The global marketing strategy for high-tech companies which founded in the developing countries for entering the global market: Case study of Huawei Technologies (Bachelor's thesis, University of Twente).
26. Johansson, J. K. (2010), Global Marketing Strategy. Wiley International Encyclopedia of Marketing.
27. Khan, M. S., & Quaddus, M. (2004), Group decision support using fuzzy cognitive maps for causal reasoning. Group Decision and Negotiation, 13(5), 463-480.
28. Kotler, P., & Armstrong, G. (2017), Principles of Marketing. Pearson
29. Kietzmann, J. H., Hermkens, K., McCarthy, I. P., & Silvestre, B. S. (2011), Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media. Business horizons, 54 (3), 241-251.
30. Ko, E., Taylor, C. R., Sung, H., Lee, J., Wagner, U., Navarro, D. M. C., & Wang, F. (2012). Global marketing segmentation usefulness in the sportswear industry. Journal of Business Research, 65(11), 1565-1575.
31. Laroche, M., & Teng, L. (2015), Globalization and marketing strategies: Introduction to the Shanghai special issue. Journal of Business Research. 68, 587-590 587-590.
32. Leonidou, C. N., & Hultman, M. (2019), Global marketing in business-to-business contexts: Challenges, developments, and opportunities. Industrial Marketing Management, 78, 102-107.
33. Leonidou, L. C., Barnes, B. R., Spyropoulou, S. and Katsikeas, C. S. (2010), Assessing the contribution of leading mainstream marketing journals to the international marketing discipline. International Marketing Review, 27(5).491-518.
34. Luo, M., & Wu, S. (2019). A comprehensive analysis of warranty claims and optimal policies. European Journal of Operational Research, 276(1), 144-159.
35. Makasi, A. and Govender, K. (2017), Sustainable marketing strategies in the context of a globalized clothing and textile (C&T) sector in Zimbabwe. Problems and Perspectives in Management, 15, 288-300.
36. Mohr, A., & Batsakis, G. (2014), Intangible assets, international experience and the internationalisation speed of retailers. International Marketing Review, 31(6), 601-620.
37. Ogonu, G. C., & Nwogu, C. U (2018), Global marketing and business practices in Nigeria. International Journal of Marketing and Communication Studies, 3(1), 21-33.
38. Özesmi, U., & Özesmi, S. (2004), Ecological models based on people’s knowledge: A multi-step fuzzy cognitive mapping approach. Ecological Modelling, 176, 43–64.
39. Pérez, Y. F., Corona, C. C., & Estrada, A. F. (2019), Fuzzy Cognitive Maps for Evaluating Software Usability. In Uncertainty Management with Fuzzy and Rough Sets (pp. 141-155). Springer, Cham.
40. Rao-Nicholson, R., & Khan, Z. (2017), Standardization versus adaptation of global marketing strategies in emerging market cross-border acquisitions. International Marketing Review, 34 (1), 138-158.
41. Salmeron, J. L., Mansouri, T., Moghadam, M. R. S., & Mardani, A. (2019), Learning fuzzy cognitive maps with modified asexual reproduction optimisation algorithm. Knowledge-Based Systems, 163, 723-735.
42. Schmid, S., Grosche, P., & Mayrhofer, U. (2016). Configuration and coordination of international marketing activities. International Business Review, 25(2), 535-547.
43. Stern, B. B. (2006), What does brand mean? Historical-analysis method and construct definition. Journalof the Academy of Marketing Science, 34(2), 216-223.
44. Stylios, C. D. and Groumpos, P. P. (2004), Modeling complex systems using fuzzy cognitive maps. IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics-Part A: Systems and Humans, 34 (1), 155-162.
45. Tsadiras, A., & Zitopoulos, G. (2017), Fuzzy cognitive maps as a decision support tool for container transport logistics. Evolving Systems, 8 (1), 19-33.
46.Zou, S., & Cavusgil, S. (2002). The GMS: A broad conceptualization of global marketing strategy and its effect on firm performance. Journal of Marketing, 66, 40-56. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,808 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,269 |