پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,651 |
| تعداد مقالات | 13,405 |
| تعداد مشاهده مقاله | 30,230,008 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,081,416 |
بررسی بخشی از فلور منطقه رَمین و بِریس در چابهار، استان سیستان و بلوچستان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| تاکسونومی و بیوسیستماتیک | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 2، دوره 8، شماره 29، دی 1395، صفحه 1-12 اصل مقاله (606.92 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/tbj.2016.21343 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| فاطمه غفران1؛ مهدی یوسفی* 1؛ مریم حائری نسب1؛ سمیه سلیمی2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1گروه زیست‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران 3697 – 19395، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2گروه زیست‌شناسی دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، چابهار، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| در پژوهش حاضر بخشی از فلور منطقه بِریس و رَمین در حوزه چابهار (جنوب‌شرقی بلوچستان) با مساحت حدود ۱۷۱۵۵ هکتار، ارتفاع 10 متر از سطح دریا و متوسط بارندگی سالانه 7/124 میلی‌متر مطالعه شد. نمونه‌های گیاهی جمع‌آوری و به روش‌های علمی شناسایی شدند. فهرست گونه‌های گیاهی، فرم رویشی، پراکنش جغرافیایی و وضعیت حفاظتی آن‌ها تهیه شد. در مجموع، 56 گونه متعلق به 46 سرده و 22 تیره در منطقه شناسایی شدند. گندمیان (Poaceae) با 7 گونه، اسفناجیان (Chenopodiaceae)، بقولات (Fabaceae)و گاوزبانیان (Boraginaceae) هرکدام با 6 گونه و پنیرکیان (Malvaceae) با 5 گونه به‌ترتیب بزرگ‌ترین تیره‌های گیاهی منطقه بودند. سردههای گندکنف (Abutilon) با 5 گونه، آفتاب‌پرست (Heliotropium) و اویارسلام (Cyperus) هریک با 3 گونه، Acacia، Tephrosia و Cenchrus هریک با 2 گونه بزرگ‌ترین سردههای منطقه بودند. فراوانی کامفیت‌ها، تروفیت‌ها و فانروفیت‌ها به‌ترتیب 4/30، 8/17 و 8/26 درصد بود. حضور 4/46 درصد عناصر صحرا - سندی، 4/30 درصد ایران - تورانی و صحرا - سندی و 8/26 درصد درختچه‌های گرمسیری، معرف سیمای رستنی‌های منطقه از نوع درختچه‌زار به‌شدت خشکی‌پسند (شبه‌ساوانا) است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| بلوچستان؛ پراکنش جغرافیایی؛ چابهار؛ رمین و بریس؛ شکل زیستی؛ فلوریستیک | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه. موقعیت ژئوبوتانیکی ویژه ایران در خاورمیانه و تعلق فلوریستیکی آن به دو قلمرو مهم جغرافیای گیاهی هولارکتیک و پالئوتروپیک شرایطی را فراهم کرده است که تنوع و فراوانی نسبی گونه‌های انحصاری فلور کشور همواره جالب توجه گیاه‌شناسان قرار گیرد ((Zohary, 1973; Takhtajan, 1986. بخش عمده ایران شامل نواحی شمالی، غربی و مرکزی در قلمرو هولارکتیک قرار دارد. تنها بخشی از جنوب ایران، در امتداد سواحل خلیج فارس و دریای عمان در قلمرو پالئوتروپیک واقع شده است و به همین علت فلور متفاوتی نسبت به سایر بخشهای کشور دارد ((Assadi and Runemark, 1983؛ بنابراین مطالعات فلوریستیکی بیشتر در این بخش از کشور به شناخت کامل‌تر فلور ایران و درک بهتر روابط فلوریستیکی این منطقه منجر میشود. به مطالعات فلوریستیک در استان سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط اقلیمی سخت، بارندگی کم، دمای زیاد، فاصله زیاد بین شهرها و پوشش گیاهی نسبتاً تنک کمتر توجه شده است. در سال‌های اخیر در چارچوب طرح شناخت مناطق اکولوژیک کشور، تیپ‌های رویشی مناطق خاش، ایران‌شهر، سراوان، زابل، نهبندان و زاهدان در این استان بررسی شده‌اند (Salimi, 2014). اگرچه این مطالعات از نوع فلوریستیکی نیستند، چندین مطالعه فلوریستیکی در این استان انجام شده است. Nouri و همکاران (2014) فلور ایران‌شهر را بررسی کردند؛ نتایج کار آن‌ها نشان داد که تروفیت‌ها (7/25 درصد) شکل رویشی غالب را در این منطقه تشکیل می‌دهند و 6/28 درصد گونه‌ها از عناصر صحرا - سندی هستند. Salimi (2014) نیز فلور منطقه سرگان در غرب چابهار (واقع در جنوب بلوچستان) را بررسی و 78 گونه گیاهی متعلق به 66 سرده و 29 تیره را گزارش کرد. وی نشان داد که تروفیت‌ها شکل رویشی غالب را در حوزه سرگان تشکیل می‌دهند و 42 درصد گونه‌های این منطقه منشأ صحرا - سندی دارند. مقایسه فلور این دو منطقه نشان می‌دهد که از لحاظ ترکیب گونه‌ای متفاوت هستند. Keshavarzi و همکاران (2015)نیز فلور حوزه رودخانه باهوکلات در جنوب‌غرب ایران (بلوچستان) را بررسی و 24 گونه متعلق به 22 سرده و 14 تیره را از این منطقه گزارش کردند. در این پژوهش، بخشی از فلور منطقه رمین و بریس واقع در شرق خلیج چابهار و امتداد سواحل دریای عمان بررسی و داده‌های فلورستیکی حاصل از آن تحلیل شد. این منطقه نسبت به دیگر مناطق استان دارای موقعیت شرقی‌تر و بارندگی کمتری است و فلور آن تاکنون بررسی نشده است.
مواد و روش‌ها. این مطالعه در ترانسکتی به طول 47 کیلومتر و عرض میانگین 65/3 کیلومتر (17155 هکتار) در حدفاصل بِریس و رَمین انجام شد. منطقه بریس در دهستان نگور و در فاصله 55 کیلومتری مرکز چابهار با مختصات جغرافیایی عرض ′138°25 شمالی و طول ′186°61 شرقی و ارتفاع 10 متر از سطح دریا قرار دارد. منطقه رمین نیز در فاصله 7 کیلومتری بندر چابهار و در موقعیت عرض ′274°25 شمالی و طول ′744°60 شرقی و ارتفاع 10 متر از سطح دریا واقع شده است (شکل 1).
شکل 1- موقعیت جغرافیایی منطقه مطالعهشده در ایران و در استان سیستان و بلوچستان. مختصات جغرافیایی و فاصله دو منطقه نشان داده شده است (Google Maps, 2015).
این مناطق به دلیل قرار‌گرفتن در کنار دریای عمان جزء نواحی ساحلی محسوب می‌شوند و آب و هوای گرم و خشک دارند. طی یک دوره 7 ساله، متوسط دمای حداکثر (در خرداد ماه) 31 درجه سانتی‌گراد، متوسط دمای حداقل (در دیماه) 19درجه سانتی‌گراد و متوسط دما در طول سال 26 درجه سانتی‌گراد است. کمینه و بیشینه دما در سال‌های اجرای این تحقیق (1393 و 1394) به‌ترتیب در ماه‌های دی (47/21 درجه سانتی‌گراد) و خرداد (14/32 درجه سانتی‌گراد) بود IRIMO, 2015)). دو سیستم بارندگی موسمی و سیستماتیک بر مناطق مطالعهشده تأثیر می‌‌گذارند. سیستم موسمی در فصل تابستان و سیستماتیک اکثراً در فصل‌های زمستان، اوایل بهار و اواخر پاییز رخ می‌دهد. غالباً نواحی جنوب‌شرق کشور در ماه‌های دی یا بهمن و تیر یا مرداد بیشترین بارندگی را دارند. متوسط میزان بارندگی سالانه منطقه بررسیشده 7/124 میلی‌متر است (IRIMO, 2015). در شکل 2، نمودار دما - باران منطقه چابهار ترسیم شده است و بر اساس این منحنی، حوزه مطالعهشده جزء مناطق گرم و خشک محسوب میشود.
شکل 2- منحنی دما - باران (آمبروترمیک) ایستگاه سینوپتیک چابهار (نزدیک‌ترین ایستگاه به منطقه رمین و بریس) بر مبنای میانگین دما و بارندگی در یک دوره 50 ساله از 1963 تا 2014 (IRIMO, 2015)
پس از مشخص‌کردن موقعیت و محدوده منطقه مطالعه روی نقشه، طرح جمع‌آوری نمونه‌های گیاهی تدوین شد. به دلیل شرایط آب و هوایی منطقه، جمع‌آوری گیاهان در شش ماه از سال (از آذر تا اواخر اردیبهشت) امکان‌پذیر بود. اطلاعات به‌صورت پیمایشی و در سال‌های 1393 و 1394 در امتداد مسیر رمین تا بریس (حدود 47 کیلومتر) جمع‌آوری شدند. شناسایی نمونه‌های جمع‌آوری‌شده بر اساس روش‌های رایج در تاکسونومی و با استفاده از فلورا ایرانیکا ((Rechinger, 1963-2012، فلور ایران (Assadi et al., 1988-2013)، فلور پاکستان (Nasir and Ali, 1968-2002) و فلور فلسطین (Zohary, 1966-1986) انجام شد. تغییرات نامگذاری و نام نویسندگان نیز از طریق نمایه بین‌المللی نام‌های گیاهی (IPNI, 2016) کنترل شد. مجموعه‌ای از نمونه‌های هرباریومی جمع‌آوری‌شده در هرباریوم دانشگاه پیام نور مرکز اصفهان نگهداری میشود. شکل زیستی گونه‌ها بر اساس طبقه‌بندی رانکیه (Raunkiaer, 1934) تعیین و با شرح گونه‌ها در منابع استفاده‌‌شده تطبیق داده شد و طیف زیستی گیاهان منطقه (فراوانی هر شکل زیستی نسبت به کل گونه‌ها) تعیین شد. پراکنش جغرافیایی تاکسون‌ها با استفاده از فلورا ایرانیکا (Rechinger, 1963-2012)و نواحی جغرافیای گیاهی (Zohary, 1973; Leonard, 2003) مشخص شد. وضعیت حفاظتی تاکسون‌ها بر اساس فهرست Jalili و Jamzad (1999) بررسی شد. ویژگی‌های ترکیب فلوریستیک کل مناطق بررسیشده از جمله بزرگ‌ترین سرده‌ها، تیره‌ها و تعداد گونه‌های هر سرده با استفاده از آمار توصیفی (Turner, 1994) و نرم‌افزار Excel (Microsoft office, 2010) تحلیل و شباهت فلوریستیک منطقه مطالعهشده با منطقه مجاور از طریق ضریب شباهت سیمپسون (Simpson, 1960) تعیین شد (رابطه 1). رابطه 1: SC ضریب سیمپسون، C تعداد گونه‌های مشترک بین دو منطقه مقایسه‌شده، حروف a و b به‌ترتیب تعداد کل گونه‌های هریک از دو منطقه و min مخفف مینیمم است. نتایج. در تحقیق حاضر، در مجموع 56 گونه گیاهی متعلق به 46 سرده (جنس) و 22 تیره شناسایی شدند (پیوست 1). تمام گونه‌های مشاهده‌شده در این حوزه متعلق به ماگنولیوفیت‌ها (نهاندانگان) بودند و از بین آن‌ها 11 گونه (20 درصد)، 8 سرده (4/17 درصد) و 3 تیره (3/14 درصد) متعلق به لیلیوپسیدا (تک‌لپه‌ای‌ها) و بقیه متعلق به ماگنولیوپسیدا (دولپه‌ای‌ها) هستند. Poaceae با 7 گونه و 6 سرده بزرگ‌ترین تیره این منطقه است و Chenopodiaceae با 6 گونه و 6 سرده، Fabaceae با 6 گونه و 5 سرده، Boraginaceae با 6 گونه و 4 سرده و Malvaceae با 5 گونه و 2 سرده به‌ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند (شکل 3). بزرگ‌ترین سرده‌ها به‌ترتیب Abutilon با 4 گونه،Heliotropium و Cyperus هرکدام با 3 گونه، Cenchrus، Acacia و Tephrosia هریک با 2 گونه هستند (شکل 4) و سایر سرده‌ها (89 درصد) تنها با 1 گونه در منطقه حضور دارند. فلور این منطقه با فلور منطقه سرگان در غرب چابهار (واقع در جنوب بلوچستان) 23 گونه مشترک دارد و بر اساس ضریب سیمپسون تشابه فلوریستیکی آن‌ها 41 درصد است.
طیف زیستی منطقه رمین و بریس در شکل 5 نشان داده شده است و همان‌طور که ملاحظه میشود 4/30 درصد گونه‌ها (17 گونه) کامفیت، 8/17 درصد (10 گونه) تروفیت، 8/26 درصد (15 گونه) فانروفیت، 5/12 درصد (7 گونه) همی‌کریپتوفیت و 5/12 درصد (7 گونه) کریپتوفیت هستند. عناصر صحرا - سندی با 26 گونه (4/46 درصد) فراوان‌ترین کوروتیپ این منطقه هستند (شکل 6). عناصر دو ناحیه ایران - تورانی و صحرا - سندی با 17گونه (4/30 درصد) در رتبه بعدی قرار دارند. عناصر صحرا - سندی و مدیترانه‌ای 3 گونه (3/5 درصد)، ایران - تورانی و مدیترانه‌ای 3 گونه (3/5 درصد)، ایران - تورانی و اروپا - سیبری 1 گونه (8/1 درصد)، ایران - تورانی، صحرا - سندی و مدیترانه‌ای 1 گونه (8/1 درصد)، ایران - تورانی، مدیترانه‌ای و اروپا - سیبری 1 گونه (8/1 درصد) را شامل می‌شوند (شکل 4). گونه‌هایDesmostachya bipinata ،Solanum nigrum،Chenopodium opulifoliumوCyperus rotundus به‌ترتیب متعلق بهPoaceae، Solanaceae، Chenopodiaceae و Cyperaceae همهجازی هستند و 2/7 درصد گونه‌ها را شامل می‌شوند. بر اساس معیار‌های سازمان جهانی حفاظت محیط زیست (IUCN) تعداد 3 گونه (4/5 درصد) شامل گونه‌های Grantia discoidea، Tephrosia purpureaو Aeluropus macrostachyus در وضعیت DD (کمبود اطلاعات) و 6 گونه (7/10 درصد) شامل گونه‌های Capparis decidua، Lotus laricus،Abutilon hirtum،Abutilon fruticosum،Cenchrus setigerusوTamarix indicaدر وضعیتLR (کم خطر) قرار دارند.
بحث. اگرچه شرایط سخت اقلیمی استان سیستان و بلوچستان باعث شده است فلور آن تعداد گونه کمتری نسبت به دیگر مناطق ایران داشته باشد، وسعت این استان و تنوع آب و هوایی آن موجب تنوع گونه‌ای چشمگیری در فلور آن شده است؛ بررسی‌های فلوریستیکی مناطق مختلف این استان مؤید این موضوع است. در پژوهش حاضر تعداد 56 گونه متعلق به 46 سرده و 22 تیره از منطقه مطالعهشده جمع‌آوری و شناسایی شدند. Salimi (2014) فلور حوزه آبخیز سرگان واقع در 60 کیلومتری غرب چابهار را بررسی و 78 گونه متعلق به 66 سرده و 29 تیره را گزارش کرد. مقایسه نتایج پژوهش ذکرشده با نتایج تحقیق حاضر، تفاوت ترکیب گونه‌ای دو منطقه را به‌خوبی نشان می‌دهد. این دو منطقه حدود 70 تا 100 کیلومتر فاصله دارند ولی تنها 23 گونه مشترک بین آن‌ها وجود دارد؛ بنابراین طبق شاخص تشابه سیمپسون ((Simpson, 1960، تشابه فلورستیکی دو منطقه 41 درصد است. تعداد تاکسون‌های موجود در بریس و رمین نسبت به منطقه سرگان کمتر بود. نوسانات بارندگی سالیانه بی‌تأثیر نبوده و بر اساس داده‌های هواشناسی در سال انجام این تحقیق میزان بارندگی منطقه چابهار نسبت به سال‌های قبل کمتر بوده است. این کاهش بارندگی بیشترین تأثیر را بر رویش گونه‌های تروفیت داشته و شاید به همین دلیل فراوانی تروفیت‌های این منطقه نسبت به مناطق مشابه(Nouri et al., 2014; Salimi, 2014) کمتر است. در حوزه آبخیز سرگان واقع در غرب چابهار، تروفیت‌ها با فراوانی 56 درصد، شکل رویشی غالب را تشکیل می‌دهند و کامفیت‌ها با فراوانی 15 درصد در رتبه بعدی قرار می‌گیرند (Salimi, 2014). در منطقه ایران‌شهر نیز شرایط مشابه حوزه آبخیز سرگان است Nouri et al., 2014)). طیف زیستی هر منطقه بازتابی از شرایط اکولوژیکی و اقلیمی آن است(Mueller-Dombois (and Ellenberg, 1974; Archibold, 1995. نتایج بررسی اشکال رویشی در منطقه رمین و بریس به‌ترتیب فراوانی کامفیت‌ها (4/30 درصد)، فانروفیت‌ها (8/26 درصد) و تروفیت‌ها (8/17 درصد) را نشان می‌دهند. فراوانی کامفیت‌ها و تروفیت‌ها را می‌توان به عواملی نظیر کوتاه بودن فصل رویشی و کمی بارندگی در منطقه نسبت داد. همچنین فراوانی این اشکال رویشی می‌تواند اقلیم بیابانی و کوهستانی بخش‌هایی از منطقه رمین و بریس را تأیید کند. حضور فانروفیت‌ها با فراوانی 8/26 درصد در منطقه مطالعهشده جالب توجه است. این گونه‌ها اغلب درختچه‌های خشکی‌پسند و گرمادوست از قبیل آکاسیا (Acacia nilotica و Acacia ehrenbergiana)، استبرق (Calotropis procera) و کنار (Ziziphus spina-christi) هستند که حضورشان بیانگر اقلیم استوایی است. بوبک این عناصر را عناصر شبه‌‌ساوانای جنوب کشور می‌داند و Zohary (1973) آن‌ها را از شاخصه‌های تیپ رویشی سودانی در ایران معرفی می‌کند. Frey و Probst (1986) نیز رویش‌های این منطقه را از نوع استپ‌های درختچه‌ای کوتاه شبه‌ساوانا می‌دانند. نزدیکی به دریا و داشتن رطوبت نسبی و دمای نسبتاً زیاد از عوامل مؤثر در افزایش فراوانی این تیپ از فانروفیت‌ها در این منطقه و مناطق مشابه است. در حوزه آبخیز سرگان واقع در غرب چابهار فراوانی فانروفیت‌ها 15 درصد گزارش شده است (Salimi, 2014). در منطقه مطالعهشده فراوانی همی‌کریپتوفیت‌ها برابر کریپتوفیت‌ها و 5/12 درصد بود. نتایج مطالعات دیگر Soltanipoor, 2006؛ Arya et al., 2011 ؛(Nouri et al., 2014) نشان داده است که این دو شکل رویشی کمترین فراوانی را در نواحی جنوب کشور دارند. اخیراً در مطالعه‌ای که Salimi (2014) درباره پوشش گیاهی منطقه جنوب بلوچستان انجام داده است نیز درصد پایینی از گیاهان ژئوفیت (12 درصد) گزارش شده‌اند. این دو شکل رویشی اغلب با شرایط سرد و کوهستانی و یا خاک‌های عمیق سازگارند (Archibold, 1995) و این شرایط کمتر در مناطق گرمسیری جنوب کشور فراهم است. بر اساس نتایج این پژوهش 4/46 درصد گونه‌ها منشأ صحرا - سندی و 4/30 درصد منشأ صحرا - سندی و ایران - تورانی دارند. فراوانی عناصر صحرا - سندی در حوزه آبخیز سرگان واقع در جنوب بلوچستان42 درصد (Salimi, 2014)، در منطقه ایران‌شهر 5/28 درصد (Nouri et al., 2014)، در حوزه رودخانه باهوکلات بلوچستان حدود 50 درصد (Keshavarzi et al., 2015) و در منطقه بشاگرد در استان هرمزگان 30 درصد (Arya et al., 2011) گزارش شده است. درباره تعلق نواحی جنوبی کشور به قلمرو پالئوتروپیک تردیدی وجود ندارد ؛(Zohary, 1973 Hedge and Wendelbo, 1978 ؛Leonard, 2003). یکی از زیرقلمروهای پالئوتروپیک زیرقلمرو افریقا و یکی از نواحی این زیرقلمرو ناحیه سودان - زامبزی (Sudano-Zambezian region) است (Takhtajan, (1986 که بخشهای جنوب ایران در امتداد سواحل خلیج فارس و دریای عمان جزء آن محسوب می‌شوند. Eig (1932-1931) جنوب ایران را جزئی از حوزه صحرا - سندی دانست. Zohary (1973) بخش شرقی جنوب ایران را در حوزه نوبو - سندی و بخش غربی آن را در حوزه سودانی قلمداد کرد. Takhtajan (1986) نوار گرمسیری جنوبی ایران را حوزه ایران جنوبی از زیر‌ناحیه رویشی عمان - سندی (ناحیه سودان - زامبزی) نامید. در طرح فلور ایران ((Assadi et al., 1988-2013 نوار ساحلی جنوب کشور منطقه خلیج - عمانی نامیده شده و Leonard (2003) این ناحیه را زون‌ناحیه صحرا - سندی نامیده است. به عقیده وی بین فلور ایران - تورانی و صحرا - سندی نسبت به سایر نواحی پیوستگی بیشتری وجود دارد؛ نتایج پژوهش حاضر این نظر را تأیید می‌کند. به نظر می‌رسد مکانیسم جدایی مکانی باعث شده است از نفوذ عناصر ایران -تورانی به این جزیره ممانعت شود و عناصر گرمسیری متعلق به حوزه صحرا - سندی در آن غالب باشند. Jalili و Jamzad (1999) تعداد گونه‌های اندمیک صحرا - سندی را 52 گونه گزارش کرده‌اند که در بین آن‌ها 16 گونه (8/30 درصد) مربوط به استان سیستان و بلوچستان هستند. در بین 56 گونه گیاهی منطقه رمین و بریس گونه انحصاری (اندمیک) وجود نداشت. Salimi (2014) در بررسی فلور منطقه سرگان تنها4 گونه انحصاری را گزارش کرده است. فقر گونه‌های انحصاری از ویژگی‌های کلی منطقه صحرا - سندی است (Zohary, 1973; Leonard, 2003). بر اساس فهرست گونه‌های در معرض خطر ایران (Jalili and Jamzad, 1999)، هیچ‌یک از گونه‌های فلور منطقه رمین و بریس در زمره گونه‌های در معرض خطر (EN) و آسیب‌پذیر (VU) نیستند. تعداد 6 گونه با خطر کمتر (LR) و 3 گونه در وضعیت کمبود اطلاعات (DD) قرار دارند. با توجه به زمان انتشار منبع یاد‌شده و به‌روز‌نشدن داده‌های آن، تعیین وضعیت حفاظتی گونه‌های موجود در فلور منطقه بررسیشده به‌طور دقیق مقدور نیست و قضاوت درباره آن اعتبار علمی کافی ندارد.
سپاسگزاری. نویسندگان برخود لازم می‌دانند که به‌طور ویژه از مساعدت‌ها و راهنمایی‌های بی‌دریغ آقایان دکتر علی‌اصغر ملازهی استاد دانشگاه سیستان و بلوچستان و دکتر ابراهیم سابکی معاون پژوهشی مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان تشکر کنند.
منابع. Archibold, O. W. (1995) Ecology of world vegetation. Chapman and Hall. London, England. Arya, K., Assadpoor, R., Soltanipoor, M. T. and Majroohi, A. A. (2011) Floristic study of Bashagerd (Hormoxzgan province). Research Journal of Plant and Biom 7(27): 17-36 (in Persian). Assadi, M. and Runemark, H. (1983) Notes on flora and vegetation of S. Baluchestan, Iran. Iranian Journal of Botany 2: 69-78. Assadi, M. (Ed.) (1988-2013) Flora of Iran. vols. 1-77. Research Institute of Forests and Rangelands Publication, Tehran (in Persian). Frey, W. and Probst, W. (1986) A synopsis of the vegetation of Iran. In: Kurschner, H. (Ed.) Contributions to the vegetation of south-west Asia. Bieh. Tubinger Atlas verden orients, A, 6. Nr.24, 9-24. Dr. Ludwig. Reichert. Wiesbaden. Google Maps (2015) search Google maps. Retrived from https://www.google.com/maps On: 21 August 2015. Hedge, I. C. and Wendelbo, P. (1978) Patterns of distribution and endemism in Iran. Notes from the Royal Botanic Garden Edinburgh 36 (2): 441-464. IPNI, The International Plant Names Index (2016) Retrieved from http://www.ipni.org. On: 20 May 2016. IRIMO (2015) Islamic Republic of Iran Meteorological Organization, Climatological data of synoptic station of Chabahar. Retrived from http://irimo.ir/far/wd/2703 On: 21 August 2015. Jalili, A. and Jamzad, Z. (1999). Red data book of Iran (A preliminary survey of endemic rare and endangered plant species in Iran). Research Institute of Forests and Rangelands Publication, Tehran. Keshavarzi, M., Ebrahimi, F. and Mosaferi, A. (2015) Floristic Investigation In Bahu Kalat River Basin South East Iran (Baluchistan). Applied Science Reports 12 (2): 101-104. Leonard, J. (2003) A Contribution to the flora and vegetation of the deserts of Iran. vol. 9. Translated by Ghorbanly, M. Research Institue of Forests and Rangelands, Tehran (in Persian). Mueller-Dombois, D. and Ellenberg, H. (1974) Aims and methods of vegetation ecology. John Wiley & Sons Inc., New York. Nasir, E. and Ali, S. L. (1968-2002) Flora of Pakistan, Royal Botanic Gardens, Kew. England. Nouri, S., Sepehri, A. and Barani, P. (2014) Study of flora and geographical distribution plants in relation to the climat in rangelands of Iranshahr region, Sistan and Baluchestan province. Reaserch Journal of Rangeland 8 (2): 148-163 (in Persian). Rechinger, K. H. (Ed.) (1963-2005) Flora Iranica. vols. 1-176. Akademische Druck-U Verlagsanstalt, Graz. Salimi, S. (2014) Introduction of the flora, life forms and chorology of plants of some regions in western Chabahar (Sistan and Baluchestan Province). Taxonomy and Biosystematics 6 (20): 103-110 (in Persian). Simpson, G. G. (1960) Notes on the measurements of faunal resemblance. American Journal of Sciences 285-A: 300-311. Soltanipoor, M. A. (2006) Introduction to the flora, life form and chorology of Hormoz Island plants, S. Iran. Rostaniha 7 (1): 19-34 (in Persian). Thakhtajan, A. (1986) Florestic regions of the world. University of California Press, Ltd. Turner, M. (1994) The taxonomy and ecology of the vascular plant flora of Singapore: a statistical analysis. Botanical Journal of the Linnean Society 114 (3): 215-227. Zohary, M. (1966-1986) Flora Palaestina. vols. 1-4. The Israel Academy of Sciences and Humanity. Zohary, M. (1973) Geobotanical foundations of the Middle East. vol. Stuttgart.
پیوست 1- فهرست گونه‌ها، سرده‌ها و تیره‌های شناسایی‌شده، اشکال زیستی و پراکنش جغرافیایی در منطقه رمین و بریس در شرق چابهار، استان سیستان و بلوچستان. شکل زیستی: Ch: کامفیت؛ Th: تروفیت؛ Ph: فانروفیت؛ Cr: کریپتوفیت؛ He: همی‌کریپتوفیت. پراکنش جغرافیایی: SS: صحرا - سندی؛ IT: ایران - تورانی؛ ES: اروپا - سیبری؛ M: مدیترانه‌ای؛ Cosm.: همهجازی.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Archibold, O. W. (1995) Ecology of world vegetation. Chapman and Hall. London, England. Arya, K., Assadpoor, R., Soltanipoor, M. T. and Majroohi, A. A. (2011) Floristic study of Bashagerd (Hormoxzgan province). Research Journal of Plant and Biom 7(27): 17-36 (in Persian). Assadi, M. and Runemark, H. (1983) Notes on flora and vegetation of S. Baluchestan, Iran. Iranian Journal of Botany 2: 69-78. Assadi, M. (Ed.) (1988-2013) Flora of Iran. vols. 1-77. Research Institute of Forests and Rangelands Publication, Tehran (in Persian). Frey, W. and Probst, W. (1986) A synopsis of the vegetation of Iran. In: Kurschner, H. (Ed.) Contributions to the vegetation of south-west Asia. Bieh. Tubinger Atlas verden orients, A, 6. Nr.24, 9-24. Dr. Ludwig. Reichert. Wiesbaden. Google Maps (2015) search Google maps. Retrived from https://www.google.com/maps On: 21 August 2015. Hedge, I. C. and Wendelbo, P. (1978) Patterns of distribution and endemism in Iran. Notes from the Royal Botanic Garden Edinburgh 36 (2): 441-464. IPNI, The International Plant Names Index (2016) Retrieved from http://www.ipni.org. On: 20 May 2016. IRIMO (2015) Islamic Republic of Iran Meteorological Organization, Climatological data of synoptic station of Chabahar. Retrived from http://irimo.ir/far/wd/2703 On: 21 August 2015. Jalili, A. and Jamzad, Z. (1999). Red data book of Iran (A preliminary survey of endemic rare and endangered plant species in Iran). Research Institute of Forests and Rangelands Publication, Tehran. Keshavarzi, M., Ebrahimi, F. and Mosaferi, A. (2015) Floristic Investigation In Bahu Kalat River Basin South East Iran (Baluchistan). Applied Science Reports 12 (2): 101-104. Leonard, J. (2003) A Contribution to the flora and vegetation of the deserts of Iran. vol. 9. Translated by Ghorbanly, M. Research Institue of Forests and Rangelands, Tehran (in Persian). Mueller-Dombois, D. and Ellenberg, H. (1974) Aims and methods of vegetation ecology. John Wiley & Sons Inc., New York. Nasir, E. and Ali, S. L. (1968-2002) Flora of Pakistan, Royal Botanic Gardens, Kew. England. Nouri, S., Sepehri, A. and Barani, P. (2014) Study of flora and geographical distribution plants in relation to the climat in rangelands of Iranshahr region, Sistan and Baluchestan province. Reaserch Journal of Rangeland 8 (2): 148-163 (in Persian). Rechinger, K. H. (Ed.) (1963-2005) Flora Iranica. vols. 1-176. Akademische Druck-U Verlagsanstalt, Graz. Salimi, S. (2014) Introduction of the flora, life forms and chorology of plants of some regions in western Chabahar (Sistan and Baluchestan Province). Taxonomy and Biosystematics 6 (20): 103-110 (in Persian). Simpson, G. G. (1960) Notes on the measurements of faunal resemblance. American Journal of Sciences 285-A: 300-311. Soltanipoor, M. A. (2006) Introduction to the flora, life form and chorology of Hormoz Island plants, S. Iran. Rostaniha 7 (1): 19-34 (in Persian). Thakhtajan, A. (1986) Florestic regions of the world. University of California Press, Ltd. Turner, M. (1994) The taxonomy and ecology of the vascular plant flora of Singapore: a statistical analysis. Botanical Journal of the Linnean Society 114 (3): 215-227. Zohary, M. (1966-1986) Flora Palaestina. vols. 1-4. The Israel Academy of Sciences and Humanity. Zohary, M. (1973) Geobotanical foundations of the Middle East. vol. Stuttgart. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,831 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,192 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||