پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شمارهها | 1,788 |
| تعداد مقالات | 14,595 |
| تعداد مشاهده مقاله | 38,617,393 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,040,396 |
امکانسنجی کاربرد رویکرد بیوفیلیک در بهبود محورهای پیاده شهر آمل (مطالعه موردی: پل دوازده چشمه، پیادهپل معلق و خیابان انقلاب آمل) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| برنامه ریزی فضایی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 59، دی 1404، صفحه 45-68 اصل مقاله (1.97 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/sppl.2025.145238.1847 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| زهره بلوری* 1؛ محمد اجزاء شکویی2؛ شفیقه احمدی3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشجوی دکتری برنامهریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2دانشیار برنامهریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3دکترای تخصصی برنامهریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهشگران و مدیران شهری در سالهای اخیر به شهرگرایی بیوفیلیک، بهعنوان رویکردی نوین در طراحی و برنامهریزی شهری، با هدف ارتقای کیفیت زیستمحیطی و افزایش تعامل انسان با طبیعت، توجه داشتهاند. پژوهش حاضر با هدف تدوین استراتژیهای مؤثر برای پیادهسازی الگوی بیوفیلیک در محورهای پیاده بافت مرکزی شهر آمل انجام گرفته است. روش تحقیق از نوع ترکیبی است که مبتنی بر گردآوری دادههای کتابخانهای، اسنادی و میدانی بوده و با بهرهگیری از مدل SWOT به شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای پیشرو پرداخته است. در ادامه، برای اولویتبندی راهبردها از ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی (QSPM) استفاده شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که تعیین حریم بستر طبیعی رودخانه، طراحی مناسب پیرامون آن و ارتقای کیفیت اکولوژیکی و بصری فضاهای شهری، اولویت اصلی در مسیر تحقق شهر بیوفیلیک در آمل است. این راهبردها میتوانند ضمن ارتقای کیفیت محیطی، به افزایش حس تعلق شهروندان، پایداری اکولوژیکی و بهبود کیفیت زندگی شهری در برابر چالشهای زیستمحیطی فراهم آورد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| بیوفیلیک؛ راهبرد؛ SWOT؛ پیاده رو؛ آمل | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه در گذشته، شهرها بهگونهای طراحی میشدند که با طبیعت سازگار باشند و با بهرهگیری از تکنیکهایی که از مصالح و سازههای طبیعی استفاده میکردند (مانند معماری ارگانیک و بومی)، منظرههای شهری را در چارچوب رابطه بین انسان و طبیعت شکل میدادند. در اوایل قرن بیستم، با توسعه معماری عملکردگرا، امکان کنترل حداکثری بر محیط از طریق تأسیسات مکانیکی فراهم شد؛ از این رو، محیط معماری و چشمانداز شهری دچار تغییرات چشمگیری شد. پیشرفتهای فناوری باعث افزایش راحتی و کارایی شد و روند شهرنشینی را تسریع کرد. با این حال، شهرنشینی مشکلات پیچیده زیستمحیطی شهری را بهدنبال داشته است (Lee & Kim, 2021; Argüeso et al., 2014; Zhou, 2014). با توجه به ابعاد جهانی بحران زیستمحیطی، بهتازگی، برای حل این مشکلات، معماران و برنامهریزان شهری شروع به تمرکز بر راههایی کردهاند که بتوان در آنها با طبیعت در دنیای مدرن سازگار شد و با آن ارتباط برقرار کرد(Katsui & Ghotbi, 2012; Beatley & Newman, 2013; El-Baghdadi & Desha, 2017). تلاش برای واردکردن هرچه بیشتر عناصر طبیعی به محیط زندگی انسان با مفهومی به نام «شهرگرایی بیوفیلیک» (یا «طراحی بیوفیلیک») مطرح میشود (Lee & Kim, 2021; Wilson, 1994). طراحی بیوفیلیک بهعنوان راهحلی برای بهبود فضای زندگی مطرح میشود؛ این نوع طراحی تلاش میکند تا در فضاهای محدود دنیای در حال توسعه، این هدف را محقق کند ارتباط ما با طبیعت حفظ شود. تبدیلشدن این راهبرد طراحی به یک راهحل، مبتنی بر نظریه، علم، روانشناسی و تجربه عملی است. همچنین هر اقدامی که برای حل مشکلات، ارائه راهحلها و بهبود فضای زندگی انجام میشود، فرآیندی خلاقانه در طراحی را آغاز میکند (Dalay, 2020) که به استفاده درست از محیط زیست منجر خواهد شد (جلالیان و همکاران، 1399؛ Xie & Gou, 2017). شهرگرایی بیوفیلیک که تلاش میکند مفهوم بیوفیلیا را در برنامهریزی و طراحی شهری منعکس کند، به معنای بازگشت به دورانی نیست که طبیعت بهعنوان پناهگاه عمل میکرد؛ بلکه هدف شهرگرایی بیوفیلیک، بازسازی رابطه بین انسان و طبیعت و بهبود کیفیت این ارتباط ازطریق واردکردن طبیعت به محیط زندگی انسان است. شهرگرایی بیوفیلیک همچنین تأکید دارد که این رابطه یکی از راههای کاهش مشکلات شهری مدرن است و یک عنصر اساسی برای دستیابی به شهرهای پایدار محسوب میشود (Beatley & Newman, 2013; Newman, 2014; Xue et al., 2019). کلید رسیدن به برتری در طراحی پایدار، داشتن درک و فهم از محیط زیست است. محیط زیست بومی بهترین منبع الهام است توسعه و ساخت پایدار، به کیفیت زندگی از طریق کارآمدتر کردن منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست کمک میکند و آن را بهبود میبخشد (پوراحمد و کچوئی، 1399، ص. 2). به این ترتیب شهرهای بیوفیلیک شهرهای مقاوم و پایدار هستند که در ارتباط نزدیک و تماس روزانه با طبیعتاند. همچنین به دنبال تقویت آگاهی و مراقبت از طبیعت هستند مطالعات پیشین مرتبط با شهرگرایی بیوفیلیک، عناصر این مفهوم را بهمنظور درک بهتر و کاربرد روشنتر شهرگرایی و طراحی بیوفیلیک طبقهبندی کردهاند (Kellert, 2008; Browning et al., 2014). علاوه بر این، این عناصر براساس مقیاس فضایی فهرست شدهاند و آثار مورد انتظار آنها از نظر «بیوفیلیک بودن» و همچنین منافع اجتماعی و اقتصادی، توسط هر یک از عناصر اندازهگیری و ارزیابی شدهاند (Beatley & Newman, 2013; Xue et al., 2019; Ryan et al., 2014; Soderlund & Newman, 2015; Abdelaal, 2019). از دیدگاه طراحی بیوفیلیک، شهرگرایی و طراحی بیوفیلیک شامل عناصر واقعی طبیعی و حتی عناصر غیرطبیعی است که انسان را به یاد طبیعت میاندازند(Kellert, 2008; Downton et al., 2016; International Living Future Institute (ILFI), 2018). در مسیر طراحیهای پایدار و زیستدوستانه مبتنی بر آب (Wijesooriya & Brambilla, 2021). در ایران درخصوص مفهوم بیوفیلیک در حوزه شهری در داخل کشور میتوان به مطالعات بهبودزاده و همکاران (1403)، مهدویان و پرهیز (1402)، اسدی و خطیبی (1400) و پوراحمد و کچویی (1399)، در زمینۀ الگوهای طراحی بیوفیلیک به مطالعات ابدی و حسینیان (1400) و جلالیان و همکاران (1399)، در زمینۀ تدوین مهمترین راهبردها در راستای ارتقای محیط زیست شهری و معرفی یک شیوه جدید از شهروند زیستمحیطی به پژوهش ابراهیمپور (1399) و در زمینۀ دستیابی به شهر زیستپذیر ازطریق برنامهریزی بیوفیلیک به پژوهش صفدرنژاد و همکاران (1398) نقش آب از منظر طرحی شهری اشاره کرد. با توجه به چالشهای زیستمحیطی فراگیر در شهرهای کشور – نظیر آلودگی هوا، خشکشدن رودخانههای درونشهری، شکلگیری جزایر حرارتی و تخریب منابع طبیعی – میتوان نقش مدیریت شهری را در جلوگیری از نابودی محیطزیست، حیاتی دانست. در شهر آمل، تنها اقدام انجامشده در راستای حفاظت از محیطزیست، تحقق بخشی از طرح تفصیلی شهری است که بیشتر به تعیین حریمها و گسترش فضاهای سبز اختصاص دارد؛ اما از ایجاد فضاهای زنده و تعاملپذیر با طبیعت ناتوان بوده است. در این میان، بازآفرینی مسیرهای پیادهروی شهر آمل با تکیه بر اصول طراحی بیوفیلیک – به معنای پیوند کالبد شهر با طبیعت – میتواند نقطه عطفی برای گذار از توسعه ناپایدار به سمت پایداری واقعی باشد. هدف اصلی مقاله حاضر، تحلیل مزایا و محدودیتهای طراحی بیوفیلیک در محور پیاده بافت تاریخی آمل با استفاده از روش SWOT است. در این تحلیل، مزایا شامل نقاط قوت و فرصتها، و محدودیتها دربرگیرنده نقاط ضعف و تهدیدها هستند. همچنین، با بهرهگیری از ماتریس برنامهریزی کمی (QSPM)راهبردهای برتر براساس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی اولویتبندی میشوند. سؤال اصلی تحقیق نیز این است که در صورت استفاده از برنامهریزی بیوفیلیک، کدام استراتژیها باید در طراحی محورهای پیادهروی شهر آمل مدنظر قرار گیرند.
مبانی نظری نخستینبار اریش فروم در سال ۱۹۷۳ مفهوم بیوفیلیا (Biophilia) را مطرح کرد و به معنای «عشق به زندگی» و گرایش ذاتی انسان به ارتباط با موجودات زنده تعریف شد (Fromm, 1973). بعدها، ادوارد ویلسون این مفهوم را در دهه ۱۹۸۰ گسترش داد و تأکید کرد که پیوند عاطفی انسان با طبیعت، ریشههای زیستی و تکاملی دارد و سلامت جسمی و روانی انسان در گرو این ارتباط است ( Wilson, 1994; Wilson, 1993; Beatley & Newman, 2013; Reeve et al., 2013; Soderlund & Newman, 2015). او بر این باور بود که مغز انسان در تعامل با محیطهای طبیعی تکامل یافته است و نبود این ارتباط میتواند به کاهش کیفیت زندگی منجر شود. از دیدگاه نظری، رابطه بیوفیلیا با مفاهیمی چون توپوفیلیا (Topophilia) نیز مورد توجه قرار گرفته است. توپوفیلیا به معنای دلبستگی عاطفی به مکان است و بهعنوان یکی از بنیانهای روانشناختی طراحی بیوفیلیک مطرح میشود (Tuan, 1974; Beery et al., 2015). در ادامه توسعه این نظریه، کلرت و کالابرس مفهوم «طراحی بیوفیلیک» را بهعنوان ابزاری برای رسیدن به توسعه پایدار معرفی کردند (Kellert & Calabrese, 2015). شهرهای بیوفیلیک باید شامل عناصری باشند که حضور طبیعت را در سه مقیاس ساختمان، محله و شهر وارد محیط ساختهشده کنند و باعث ارتقای حس تعلق مکانی، سلامت روان، و آگاهی زیستمحیطی شوند (Beatley & Newman, 2013). این ارتباط عاطفی میان انسان و محیط طبیعی، زمینهساز رفتارهای مسئولانه زیستمحیطی و توسعه پایدار شهری است (Hinds & Sparks, 2007). حتی پژوهشهای متعدد، نقش مثبت طبیعت در بهبود خلقوخو، کاهش استرس، ارتقای عملکرد شناختی، و افزایش سطح خلاقیت را تأیید کردهاند (DeVries et al., 2003; Atchley et al., 2012). همچنین، پژوهشهای متعددی (Wallner et al., 2003; Kals et al., 1999) نشان دادهاند که آگاهی محیطزیستی و احساس مسئولیت نسبت به طبیعت از عوامل کلیدی در پذیرش و اجرای طرحهای بیوفیلیک هستند. در این راستا، شهرهای پیشرویی همچون سنگاپور، تورنتو، و شیکاگو با اجرای برنامههای طراحی بیوفیلیک، توانستهاند اکوسیستمهای شهری را احیا کنند، کیفیت زندگی را بهبود بخشند و آسیبپذیری در برابر تغییرات اقلیمی را کاهش دهند(Newman, 2014; Beatley, 2011). ازجمله تلاشهای صورتگرفته برای تعریف دقیق ویژگیهای طراحی بیوفیلیک، میتوان به کارهای کلرت و کالابرس (Kellert & Calabrese, 2015) اشاره کرد. آنها پنج اصل اساسی برای طراحی بیوفیلیک پیشنهاد دادهاند که در راستای تقویت ارتباط انسان با طبیعت در محیطهای شهری تدوین شدهاند. این اصول، پایهای برای طراحی شهری پایدار محسوب میشوند و ازطریق آنها میتوان فضاهایی خلق کرد که کیفیت زندگی، تابآوری اجتماعی و حس رضایت در شهروندان را تقویت کند (Kellert & Calabrese, 2015).
جدول ۱: اصول طراحی بیوفیلیک Table 1: Principles of Biophilic Design
اصول طراحی بیوفیلیک با ادغام عناصر طبیعی مانند نور، آب و گیاهان در فضاهای شهری، به دنبال بازسازی پیوند تکاملی انسان و طبیعت است. این رویکرد با تقویت حس تعلق مکانی و استفاده از فرمهای سازگار با روان انسان، پایداری اجتماعی - اکولوژیک را ازطریق مشارکت شهروندان و طراحی چندمنظوره تأمین میکند. بهطور کلی، این اصول با ترکیب کارکردهای زیباییشناختی و محیطزیستی، به بهبود کیفیت زندگی شهری و کاهش اثرات منفی توسعه کمک میکنند (Kellert & Calabrese, 2015)؛ اما بهطور کلی در سطح جهانی، اصول و معیارهای شهر بیوفیلیک با ترکیب ابعاد زیستمحیطی (فضای سبز، تنوع گونهها)، کالبدی (مصالح طبیعی) و اجتماعی (مشارکت شهروندان)، رویکردی یکپارچه برای ارزیابی پایداری اکولوژیک - انسانی ارائه میدهند. این شاخصها با تمرکز بر عناصر طبیعی (آب، نور، منظر) و سیاستهای حکمرانی، همزمان سلامت روانی شهروندان و تعادل بومشناختی را هدف میگیرند. مطالعات نشان میدهد این چارچوب چندبعدی، معیاری علمی برای سنجش موفقیت پروژههای بیوفیلیک در مقیاس شهری است (Cabanek et al., 2020; Beatley, 2011). در این مقاله چارچوبهای منتخب از شاخصهای سنجش شهر بیوفیلیک برای تحلیل مدلهای تحلیل استراتژیک SWOT و برنامهریزی استراتژیک کمی (QSPM) در این پژوهش از آن بهره گرفتهاند در جدول 2 ارائه شده است.
جدول 2: شاخصهای سنجش شهر Table 2: City Measurement Indicators
(Cabanek et al., 2020; Beatley, 2011)
محدوده مورد مطالعه بهمنظور ارزیابی شاخصهای بیوفیلیک، محور پیادهراهی در بخش مرکزی شهر آمل انتخاب شد. این خیابانها بهعنوان مسیرهای اصلی ارتباطی در مرکز شهر، اهمیت بالایی در تسهیل تردد (سواره و پیاده) دارند و سابقۀ تردد در این محدوده به بیش از پنج دهه میرسد. بخش مرکزی شهر آمل با مساحت حدود 87 هکتار، که 47 هکتار از آن در محدوده بافت قدیمی قرار دارد، ناحیهای با اهمیت تاریخی و اقتصادی شناخته میشود. یکی از ویژگیهای برجسته این بخش از شهر، دسترسیپذیری بالای آن است که موجب تداوم حیات اقتصادی و فعالیتهای تجاری در این ناحیه شده است (شکل 1).
شکل 1: محدوده مورد مطالعه (منبع: Google Earth) Figure 1: Study Area (Source: Google Earth)
این محدوده به دلیل پیشینه فرهنگی و تجاری غنی، و دارابودن بناهای با ارزش و تاریخی مانند کاخ شهرداری و موزه (ساختمان دارایی سابق)، علاوه بر تمرکز بالای فعالیتهای فرهنگی نظیر سینما و کتابخانه، از نظر جاذبههای گردشگری نیز پتانسیل بالایی دارد. همچنین، وجود مراکز تجاری متعدد ازجمله مراکز خرید، بوتیکها و مغازهها، در کنار بازار سنتی، موجب جذب گردشگران به این منطقه شده است. در این مطالعه، مسیرهای پیشنهادی برای جانمایی پیادهراه شامل دو پل تاریخی دوازدهچشمه، پل معلق، خیابان حد فاصل این دو پل، و خیابان انقلاب میباشند (شکل 2). از بررسیهای صورتگرفته بر روی خیابانهای این محدوده، نکات زیر را استنباط میشود: خیابانهای مورد مطالعه دارای شیب ملایم و مناسبی برای اجرای پیادهراه هستند.در تمامی خیابانها، پیادهرو وجود دارد، اما بهطور کلی عرض آنها برای تردد پیادهروها مناسب نیست تنها خیابانهای حد فاصل دو پل معلق و دوازدهچشمه دارای پارک حاشیهای مناسب هستند که امکان بهبود کیفیت محیطی این نواحی را ایجاد میکند. این ویژگیها، بهویژه در ترکیب با جاذبههای تاریخی و تجاری منطقه، امکان ارتقای زیرساختهای پیادهراه و ایجاد فضای مناسب برای تعاملات اجتماعی و گردشگری را فراهم میآورد (منبع: نگارندگان). شکل 2: محدوده مورد مطالعه پیادهپل معلق، پل دوازده چشمه و خیابان انقلاب آمل Figure 2: Study Area: Suspension Footbridge, Twelve Fountains Bridge, and Enghelab Street in Amol
روش تحقیق این پژوهش از نوع ترکیبی (کیفی – کمی) است. جامعه آماری کیفی مدیران، کارشناسان حوزه برنامهریزان شهری که به تعداد مصاحبه 12 نفر به روش نمونهگیری گلولهبرفی صورت گرفت. خروجی این مرحله شناسایی دقیق عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید است. جامعه کمی پرسشنامه به تعداد 40 نفر از متخصصان، مدیران و خبرگان در این حوزه مورد مطالعه بودهاند که صلاحیت امتیاز دهی به عوامل SWOT را داشتهاند. پرسشنامه طراحیشده از لیست عوامل SWOT با استفاده از طیف لیکرت 4 گزینهای امتیازدهی شدند. پایایی پرسشنامه نیز ازطریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به مقدار 0.82 تأیید شد که بیانگر اعتبار مطلوب ابزار سنجش دادههاست. در مرحله بعد هر عامل توسط خبرگان براساس میزان تأثیرگذاری بر موفقیت طراحی بیوفیلیک در محورهای منتخب، رتبهبندی شد و پس از جمعآوری دادهها، وزن هر عامل بهطور جداگانه برای نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها محاسبه و در جداول SWOT منعکس شد. در گام بعد، با استفاده از ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی (QSPM)، میزان جذابیت و اولویت اجرایی هر یک از راهبردهای استخراجشده تعیین شد. امتیازدهی جذابیت هر راهبرد نسبت به هر عامل کلیدی، در طیفی از ۱ (کاملاً غیرجذاب) تا ۴ (بسیار جذاب) انجام شد. امتیاز کلی هر راهبرد نیز از طریق ضرب امتیاز جذابیت آن در وزن هر عامل و تجمیع نتایج حاصل به دست آمد. سرانجام، راهبردهایی که امتیاز کل بالاتری کسب کردند، بهعنوان اولویتهای اصلی برای پیادهسازی انتخاب و پیشنهاد شدند.
شکل 3: چارچوب تحلیل SWOT (منبع: نگارندگان) Figure 3: SWOT Analysis Framework (Source: Authors)
یافتههای تحقیق تحلیل و ارزیابی عوامل داخلی در ارزیابی عوامل داخلی، ضرایب اهمیت هر مؤلفه مشابه با ارزیابی عوامل خارجی، براساس مقایسه اهمیت آنها با سایر مؤلفهها تعیین میشود. ضریب اهمیت هر مؤلفه باید به گونهای محاسبه شود که مجموع آنها برابر با یک باشد. در این جدول، برای قوتها رتبه 4 و 3 و برای ضعفها رتبه 1 و 2 اختصاص داده میشود. در صورتی که امتیاز نهایی تحلیل عوامل داخلی بیشتر از 2.5 باشد، قوتها بر ضعفها غالب خواهند بود و در صورتی که کمتر از 2.5 باشد، ضعفها تأثیر بیشتری خواهند داشت. در جدول تحلیل عوامل داخلی، قوتها و ضعفها براساس ضریب اهمیت و رتبهبندیهای مربوطه تحلیل شدهاند:
جدول 3: تحلیل عوامل داخلی Table 3: Analysis of Internal Factors
منبع: یافتههای پژوهش، 1404
با توجه به نمره نهایی 2.28 در ارزیابی عوامل داخلی، ضعفها در محیط داخلی بر قوتها غالب خواهند بود و نقاط قوت تأثیر زیادی ندارند و درواقع ضعفها پررنگترند.
تحلیل و ارزیابی عوامل خارجی در تحلیل عوامل خارجی، ابتدا ضریب اهمیت هر مؤلفه با توجه به تأثیر آن در مقایسه با سایر مؤلفهها تعیین میشود. این ضرایب باید به گونهای محاسبه شوند که مجموع آنها برابر با یک باشد. در جدول تحلیل عوامل خارجی، در ستون مربوط به «رتبه»، فرصتها با امتیاز 4 یا 3 رتبهبندی میشوند؛ در حالی که تهدیدها با رتبههای 1 یا 2 ارزیابی میشوند. برای تعیین میزان تأثیرگذاری، در صورتی که امتیاز مجموع عوامل خارجی کمتر از 2.5 باشد، این نشاندهنده غلبه تهدیدها بر فرصتها خواهد بود. در جدول تحلیل عوامل خارجی، فرصتها و تهدیدها با ضریب اهمیت و رتبهبندیهای مربوطه در دو دسته بررسی شدهاند:
جدول 4: تحلیل عوامل خارجی Table 4: Analysis of External Factors
منبع: یافتههای پژوهش، 1404 با توجه به امتیاز نهایی 2.36 در ارزیابی عوامل خارجی، این تحلیل نشان میدهد که تهدیدها بیشتر از فرصتها بر محیط تأثیر خواهند گذاشت. همچنین تهدیدها نیازمند مدیریت هوشمند (بهویژه در جذب بودجه و مشارکت اجتماعی) هستند؛ بنابراین، بهطور کلی در این محدوده به شکل ضعیفی از فرصتها استفاده میشود و در مقابله با تهدیدها کارآمد نیست.
تحلیل و ارزیابی عوامل داخلی و خارجی ماتریس استراتژیها و اولویتهای اجرایی، بخشهای مختلف سیستم را بهصورت نمودار در قسمت جداگانه قرار میدهد (شکل 3) بررسیهای قبل و بعد از تهیه ماتریس، چنین امکاناتی را به وجود میآورد که اثرات مورد انتظار تصمیمات استراتژیک بر سیستم پیشبینی شود. ماتریس استراتژیها و اولویتهای اجرایی براساس استقرار دادهها در دو بعد اصلی شکل میگیرد:
در ماتریس استراتژیها و اولویتهای اجرایی، این نمرات در یک طیف دوبخشی قوی ( 5/2تا 4) و ضعیف ( 1تا 5/2) طبقهبندی میشوند. در این ماتریس چنانچه موقعیت منطقه مورد مطالعه از نظر نمرات عوامل خارجی و داخلی در ناحیه اول نمودار باشد، استراتژی تهاجمی ((SO، اگر در ناحیه دوم باشد، استراتژی رقابتی ((ST، چنانچه در خانه سوم باشد، استراتژی محافظهکارانه ((WO و سرانجام اگر در ناحیه چهارم باشد، استراتژی تدافعی ((WT پیشنهاد میشود. در نمودار شکل شماره 3 با استفاده از ماتریس عوامل داخلی و خارجی و استقرار نمرات ماتریسهای ارزیابی عوامل داخلی و خارجی روی آن، موقعیت استراتژیک یک منطقه مشخص میشود. چون جمع امتیاز نهایی عوامل داخلی روی محور Xها، 28/2 و جمع امتیاز بهدستآمده از عوامل خارجی روی محور Yها، 361/2 است؛ بنابراین، طبق اصول مدیریت استراتژیک، موقعیت استراتژیک در ناحیه چهارم نمودار تعیین میشود که متناسب با آن، استراتژیهای تدافعی WT انتخاب خواهند شد.
شکل 4: ماتریس عوامل داخلی و خارجی (منبع: یافتههای پژوهش، 1404) Figure 4: Matrix of Internal and External Factors (Source: Research Findings, 1404) ارائه راهبردها براساس مدل SWOT ماتریس SWOT امکان تدوین چهار انتخاب یا راهبرد متفاوت را فراهم میآورد (البته در جریان عمل، برخی از راهبردها با یکدیگر همپوشانی دارند یا بهطور همزمان هماهنگ با یکدیگر به اجرا در میآیند). در پایین این مطلبی ذکر شده است که درواقع، برحسب وضعیت سیستم، چهار دسته راهبرد را که از نظر درجه کنشگری متفاوت هستند، میتوان تدوین کرد (جدول 5). با توجه به نتایج بهدستآمده از تحلیل SWOT برای برنامهریزی بیوفیلیک منطبق با شهر آمل، راهبردهای زیر در جدول 6 ارائه میشود.
جدول 5: ماتریس SWOT Table 5: SWOT Matrix
منبع: یافتههای پژوهش، 1404
اکنون برای اولویتبندی استراتژیهای انتخابشده در مرحله قبل، از ماتریس برنامهریزی کمی QSPM استفاده میشود. تصمیمگیری درباره استراتژیهای قابل قبول در برنامهریزیها با استفاده از تجزیهوتحلیل علمی و قضاوت شهودی صورت میگیرد. در این مرحله در ارتباط با استراتژیهای قابل قبول، تصمیمگیری میشود. جذابیت هر استراتژی با استفاده از ماتریس برنامهریزی کمی، مشخص و استراتژیهای دارای جذابیت بالا بهعنوان استراتژیهای مورد تأکید و اولویتدار در برنامهریزیها تعیین میشود. حال در جدول 6، استراتژیهای انتخابشده براساس ماتریس SWOT با توجه به نمره جذابیت و اولویت، هر کدام از آنها طبقهبندی میشوند.
جدول 6: نتایج ماتریس SWOT و QSPM Table 6: Results of SWOT and QSPM Matrix
منبع: یافتههای پژوهش، 1404
اولویتبندی راهبردها با QSPM در ادامه، راهبردهای استخراجشده با استفاده از ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی (QSPM) براساس نمره جذابیت اولویتبندی شدند. نتایج نشان داد که استراتژی زیر با نمره4.54 دارای بالاترین اولویت است: تعیین حریم بستر طبیعی رودخانه، طراحی متناسب با ویژگیهای اکولوژیکی و کاهش مداخلات کالبدی مزاحم. سایر استراتژیها نیز در محدوده نمرات 3.3 تا 4.3 رتبهبندی شدند که نشان از اهمیت بالای استفاده از رودخانه بهعنوان عنصر کلیدی طراحی بیوفیلیک دارد.
بحث و نتیجهگیری الگوی بیوفیلیک بهعنوان رویکردی نوین در طراحی شهری، با هدف ادغام مؤثر طبیعت در فضاهای شهری، به ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و جلوگیری از تخریب محیطزیست کمک میکند. این رویکرد بهویژه در شهرهای پرجمعیت و در حال توسعه که نیاز به حفظ منابع طبیعی و تقویت زیستپذیری در کنار رشد فیزیکی شهر بهشدت احساس میشود، از اهمیت بالایی برخوردار است (Beatley, 2011). هدف اصلی این مقاله، بررسی مفهوم، ویژگیها و مزایای الگوی بیوفیلیک و تحلیل نمونههایی از اجرای این الگو در شهر آمل است. براساس تحلیل SWOTیکی از نقاط ضعف اصلی در این زمینه، گرایش به توسعه شبکه حملونقل در بافت مرکزی شهر آمل شناسایی شده است؛ مسئلهای که میتواند چالشهای جدی در حفظ و گسترش فضاهای سبز و محورهای پیادهمحور ایجاد کند. این ضعف، تعادل میان توسعه شهری و حفاظت از منابع طبیعی را تهدید میکند. از سوی دیگر، تحلیلها نشان میدهند که یکی از تهدیدهای مهم در مسیر اجرای الگوی بیوفیلیک، نبود رویکردی روشن و هدفمند از سوی نهادهای برنامهریزی شهری در زمینه احیای محیط طبیعی در محورهای پیاده است. این امر میتواند روند پیادهسازی مؤثر این الگو را با مشکل مواجه سازد. این مسئله نشان میدهد که بدون برنامهریزی دقیق و هماهنگ، امکان دستیابی به اهداف بیوفیلیک در این محورهای پیاده به سختی تحقق خواهد یافت (Van den Bosch & Meyer, 2018). در مقابل، فرصتهای نادیدهگرفتهشدهای در شهر آمل وجود دارند که میتوان از آنها بهعنوان نقاط قوت در راستای پیادهسازی الگوی بیوفیلیک بهرهبرداری کرد. رودخانهای که از میان شهر عبور میکند، بهعنوان یک شریان حیاتی زیستمحیطی و جاذبهای طبیعی، ظرفیت بالایی برای تبدیلشدن به یکی از عناصر کلیدی در طراحی شهری دارد. این رودخانه میتواند علاوه بر ایفای نقش اکولوژیکی، به فضایی پویا برای تعاملات اجتماعی و فعالیتهای تفریحی تبدیل شود. از سوی دیگر، وجود آبوهوای معتدل و زمینهای مستعد برای کاشت درخت و توسعه فضای سبز، از دیگر فرصتهای مهم این شهر به شمار میرود که با سرمایهگذاری مناسب در این زمینهها میتوان بهرهبرداریهای گستردهای در راستای ارتقای کیفیت محیط شهری و بهبود سلامت عمومی شهروندان داشت. ماتریس QSPM (برنامهریزی کمی استراتژیک) برای اولویتبندی استراتژیها در این تحقیق به کار گرفته شده است. در این ماتریس، استراتژیها براساس جذابیت و قابلیت اجرایی آنها رتبهبندی میشوند. طبق نتایج، استراتژیهایی که بر تعیین حریم بستر طبیعی رودخانه و طراحی و رعایت آن، بالاترین اولویت را دارد. این استراتژی با هدف حفظ تعادل اکولوژیکی و جلوگیری از توسعه بیرویه در اطراف رودخانه - بهویژه در مناطقی با پتانسیلهای طبیعی بالا - میتواند نقش بسزایی در ایجاد فضاهای سبز و کاهش اثرات منفی ناشی از توسعه شهری ایفا کند. این رویکرد همچنین با یافتههای پژوهشهای مشابه که بر اهمیت طراحیهای پایدار و زیستدوست مبتنی بر آب تأکید دارند، هماهنگ است (صفدرنژاد و همکاران، ۱۳۹۸؛ Wijesooriya & Brambilla, 2021). نتایج نهایی نشان میدهند که با توجه به امتیاز نهایی عوامل داخلی و خارجی که بهترتیب 280/2 و 361/2 تعیین شدهاند، موقعیت استراتژیک پیادهسازی الگوی بیوفیلیک در منطقه چهارم قرار دارد. این به معنای آن است که اجرای الگوی بیوفیلیک در این منطقه نیازمند استراتژیهای تدافعی است که بیشتر بر حفظ محیط طبیعی و به حداقل رساندن تهدیدات تأکید دارند یکی از استراتژیهای کلیدی که در ماتریس QSPM بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده، تعیین و طراحی حریم بستر طبیعی رودخانه است. این استراتژی بهطور مستقیم با مفاهیم اکولوژی شهری، زیباییشناسی محیطی و توسعه پایدار در ارتباط است و میتواند ضمن حفاظت از منابع طبیعی، زمینهساز ایجاد فضاهای عمومی کارآمد برای تعاملات اجتماعی شود. در عین حال، موفقیت در اجرای چنین رویکردی نیازمند زیرساختهای مدیریتی قوی و حمایت نهادهای برنامهریزی شهری است. بدون هماهنگی و مشارکت فعال این نهادها، بهرهبرداری کامل از ظرفیتهای طبیعی و اجرای اصول بیوفیلیک ممکن نخواهد بود. چالشهایی همچون توسعه شبکه حملونقل در بافت مرکزی و نبود رویکرد مشخص در احیای محیط طبیعی محورهای پیاده، ازجمله موانعی هستند که میباید با برنامهریزی دقیق و مشارکت چندسطحی برطرف شوند. از سوی دیگر، وجود فرصتهایی مانند عبور رودخانه از درون شهر، زمینهای مناسب برای کاشت درخت و شرایط آبوهوایی مطلوب میتواند در صورت بهرهبرداری صحیح، به تقویت ساختار زیستپذیر شهر کمک شایانی کند. نتایج تحقیق نشان میدهد که استفاده هدفمند از این ظرفیتها در کنار مدیریت هوشمند و طراحی پایدار، میتواند شهر آمل را به الگویی موفق در زمینه توسعه شهری پایدار و زیستدوستانه تبدیل کند. درنهایت، همکاری میان نهادهای مختلف شهری، استفاده از ظرفیت فضاهای طبیعی بهویژه در محیطهای پیادهمحور و اتخاذ رویکردی میانرشتهای در طراحی شهری، مسیر حرکت بهسوی توسعهای متوازن، پایدار و مبتنی بر تعامل انسان با طبیعت را هموار خواهد ساخت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
منابع ابراهیمپور، مریم (1399). برنامهریزی بیوفیلیک، رویکردی جدید در راستای دستیابی به زیستپذیری در شهرهای جدید ایران (نمونۀ موردی: شهر جدید هشتگرد). فصلنامۀ آمایش محیط، 13(50)، 49-59. https://journals.iau.ir/article_678503.html ابدی، فائزه، و حسینیان، نگار (1400). تدوین مهمترین راهبردها در راستای ارتقای کیفیّت محیطزیست شهری با رویکرد شهرسازی بایوفیلیک (مطالعۀ موردی: شهر طرقبه). مطالعات توسعۀ پایدار شهری و منطقهای، 1(2)، 78-99. https://www.srds.ir/article_132540.html اسدی، شایان، و خطیبی، سیدمحمدرضا (1400). تدوین معیارهای طراحی شهری بیوفیلیک برای ساماندهی بافت مرکزی شهرها. معماری، شهرسازی و هنر، 1(1)، 91-115. https://journals.iau.ir/article_681540.html بهبودزاده، فاطمه، اخلاصی، احمد، و نوروزیان ملکی، سعید (1403). تبیین الگوهای طراحی محیط بیوفیلیک: مرور نظاممند مفاهیم و رویکردها. معماری و شهرسازی پایدار، 12(1)، 41-66. https://jsaud.sru.ac.ir/article_2174.html پوراحمد، احمد، و کچوئی، نیکناز (1399). جایگاه طبیعت در پایداری شهر، مبتنی بر رویکرد برنامهریزی و طراحی شهرهای بیوفیلیک، با نگاهی به شهر طرقبه. معماری سبز، 6(1)، 1-18. https://ensani.ir/fa/article/424281 جلالیان، سید اسحاق، تردست، زهرا، و یسیان، محمد (1399). تبیین الگوی شهروند بیوفیلیک (مطالعۀ موردی: مناطق 9 و10 کلانشهر تهران). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 52(3)، 993-1008. https://doi.org/10.22059/jhgr.2019.280543.1007915 صفدرنژاد، سید مجتبی، دانشپور، سید عبدالهادی، و بهزادفر، مصطفی (1398). تبیین عملکردی و شناسایی ارزشهای مکانهای عمومی رودخانهمحور از منظر طراحی شهری. مطالعات شهری، 10(38)، 31-48. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_61338.html مهدویان، وحید، و پرهیز، فریاد (1403). تدوین الگوی شهر بیوفیلیک در شهر اصفهان. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 56(2)، 115-135. http://doi.org/10.22059/JHGR.2023.351118.1008565 References Abadi, F., & Hosseinian, N. (2021). The most important strategies to improve the quality of the urban environment with a biophilic approach (Case study: Torqabeh City). Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 2(1), 78-99. https://www.srds.ir/article_132540.html [In Persian] Abdelaal, M. S. (2019). Biophilic campus: An emerging planning approach for a sustainable innovation-conducive university. Journal of Cleaner Production, 215, 1445–1456. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.01.061 Argüeso, D., Evans, J. P., Fita, L., & Bormann, K. J. (2014). Temperature response to future urbanization and climate change. Climate Dynamics, 42(7–8), 2183–2199. https://doi.org/10.1007/s00382-013-1789-6 Asadi, S., & Khatibi, S. M. R. (2021). Formulating biophilic urban design criteria for the organization of central urban fabrics. Architecture, Urban Planning, and Art, 1(1), 91-115. https://journals.iau.ir/article_681540.html [In Persian] Ebrahimpour, M. (2017). Biophilic planning: A new approach toward achieving livability in Iran’s new cities (Case study: Hashtgerd New Town). Quarterly Journal of Environmental Planning, 13(50), 49-59. https://journals.iau.ir/article_678503.html [In Persian] Atchley, R. A., Strayer, D. L., & Atchley, P. (2012). Creativity in the wild: Improving creative reasoning through immersion in natural settings. PLoS One 2012, 7(12), e51474. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0051474 Beatley, T. (2011). Biophilic cities integrating nature into urban design and planning. Island Publication. https://landscaper.ir/wp-content/uploads/2016/03/Biophilic-Cities.pdf Beatley, T., & Newman, P. (2013). Biophilic cities are sustainable, resilient cities. Sustainability, 5(8), 3328–3345. https://doi.org/10.3390/su5083328 Beery, T., Jönsson, K. I., & Elmberg, J. (2015). From environmental connectedness to sustainable futures: Topophilia and human affiliation with nature. Sustainability, 7(7), 8837-8854. https://doi.org/10.3390/su7078837 Behboodzadeh, F., Akhlaghi Ahmad, N., & Norouzian Maleki, S. (2024). Explaining biophilic environmental design patterns: A systematic review of concepts and approaches. Journal of Sustainable Architecture and Urban Planning, 12(1), 41–66. https://jsaud.sru.ac.ir/article_2174.html [In Persian] Browning, W., Ryan, C., & Clancy, J. (2014). Patterns of biophilic design: Improving health & well-being in the built environment. Terrapin Bright Green. Cabanek, A., Zingoni de Baro, M. E., & Newman, P. (2020). Biophilic streets: a design framework for creating multiple urban benefits. Sustainable Earth, 3(1), 1-17. https://doi.org/10.1186/s42055-020-00027-0 Dalay, L. (2020). The impact of biophilic design elements on the atmospheric perception of the interior space. Uluslararası Peyzaj Mimarlığı Araştırmaları Dergisi (IJLAR), 4(2), 4–20. https://ijlar.org/index.php/ijlar/article/view/476 DeVries, S., Verheij, R. A., Groenewegen, P. P., & Spreeuwenberg, P. (2003). Natural environments—healthy environments? An exploratory analysis of the relationship between greenspace and health. Environment and Planning A: Economy and Space, 35(10), 1717-1731. https://doi.org/10.1068/a35111 Downton, P., Jones, D., & Zeunert, J., (2016). Biophilia in urban design: patterns and principles for smart Australian cities. In IUDC 2016: Smart Cities for 21st Century Australia: Proceedings of the 9th International Urban Design Conference 2016 (pp. 168–182). Association for Sustainability in Bussiness. https://B2n.ir/jw3696 El-Baghdadi, O., & Desha, C. (2017). Conceptualizing a biophilic services model for urban areas. Urban Forestry & Urban Greening, 27, 399–408. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2016.10.016 Hinds, J., & Sparks, P. (2007). Engaging with the natural environment: The role of affective connection and identity. Journal of Environmental Psychology, 28, 109–120. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2007.11.001 International Living Future Institute (ILFI). (2018). Biophilic design guidebook. International Living Future Institute. https://living-future.org Jalalian, S. E., Tardast, Z., & Veisian, M. (2020). Explaining the biophilic citizen model (Case study: Districts 9 and 10 of Tehran metropolis). Human Geography Research Quarterly, 52(3), 993–1008. https://doi.org/10.22059/jhgr.2019.280543.1007915 [In Persian] Kals, E., Schumaker, D., & Montada, L. (1999). Emotional affinity toward nature as a motivational basis to protect nature. Environment and Behavior, 31, 178–202. https://doi.org/10.1177%2F00139169921972056 Katsui, Y., & Ghotbi, N. (2012). Biophilia for happiness and environmental ethics. Environmental Ethics, 34(4), 365–380. https://doi.org/10.5840/enviroethics201234431 Kellert, S. (2008). Dimensions, elements, and attributes of biophilic design. In S. Kellert, J. Heerwagen & M. Mador (Eds.), Biophilic design: The theory, science, and practice of bringing buildings to life (pp. 3–19). Wiley, Hoboken, NJ. Kellert, S. R., & Calabrese, E. F. (2015). The practice of biophilic design. (accessed on 11 June 2020). Lee, S., & Kim, Y. (2021). A framework of biophilic urbanism for improving climate change adaptability in urban environments. Urban Forestry & Urban Greening, 61, 127104. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2021.127104 Mahdavian, V., & Parhiz, F. (2025). Formulating a biophilic city model in Isfahan. Journal of Human Geography Research, 56(2), 115-134. http://doi.org/10.22059/JHGR.2023.351118.1008565 [In Persian] Newman, P. (2014). Biophilic urbanism: A case study on Singapore. Australian Planner, 51(1), 47–65. https://doi.org/10.1080/07293682.2013.790832 Pourahmad, A., & Kachouei, N. (2020). The role of nature in urban sustainability based on the planning and design approach of biophilic cities: A case study of the City of Torghabeh. Journal of Green Architecture, 6(1), 1–18. https://ensani.ir/fa/article/424281 [In Persian]. Reeve, A., Desha, C., & Newman, P. (2013). The biophilic university: A de-familiarizing organizational metaphor for ecological sustainability?. Journal of Cleaner Production, 48, 148-165. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.02.019 Ryan, C. O., Browning, W. D., Clancy, J. O., Andrews, S. L., & Kallianpurkar, N. B. (2014). Biophilic design patterns: Emerging nature-based parameters for health and wellbeing in the built environment. International Journal of Architectural Research, 8(2), 62–76. https://doi.org/10.26687/archnet-ijar.v8i2.436 Safdarnejad, S. M., Daneshpour, S. A. H., & Behzadfar, M. (2019). Functional explanation and identification of river-based public values from urban design perspective. Journal of Urban Studies, 10(38), 31-48. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_61338.html [In Persian] Soderlund, J., & Newman, P. (2015). Biophilic architecture: A review of the rationale and outcomes. Environmental Science, 2(4), 950-969. https://doi.org/10.3934/environsci.2015.4.950 Tuan, Y. F. (1974). Topophilia: A study of environmental perception, attitudes and values. Prentice Hall, Englewood Cliffs NJ. Van den Bosch, M., & Meyer, B. (2018). Physiological and cognitive performance of exposure to biophilic indoor environment. Building and Environment, 132, 255–262. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2018.01.006 Wallner, S., Hunzikey, M., & Kienast, F. (2003). Do natural Science Experiments Influence Public Attitudes Towards Environmental Problems?. Global Environmental Change, 13, 185- 194. https://doi.org/10.1016/S0959-3780)03(00042-6 Wilson, E. O. (1993). Biophilia conservation ethic. In S. Kellert & E. O. Wilson (Eds.), Biophilia: The human bond with other species. Harvard University Press. Wilson, E. O. (1994). Biophilia. Harvard University Press. Wijesooriya, N., & Brambilla, A. (2021). Bridging biophilic design and environmentally sustainable design: A critical review. Journal of Cleaner Production, 283, 124591. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.124591 Xie, X., & Gou, Z. (2017). Building performance simulation as an early intervention or late verification in architectural design: Same performance outcome but different design solutions. Journal of Green Building, 12(1), 45–61. https://doi.org/10.3992/1552-6100.12.1.45 Xue, F., Gou, Z., Lau, S. S. Y., Lau, S. K., Chung, K. H., & Zhang, J. (2019). From biophilic design to biophilic urbanism: Stakeholders’ perspectives. Journal of Cleaner Production, 211, 1444–1452. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.11.277 Zhou, Q. (2014). A review of sustainable urban drainage systems considering the climate change and urbanization impacts. Water, 6(4), 976–992. https://doi.org/10.3390/w6040976 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 110 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||