واکنش سهامداران به افشای محتوای اطلاعات چارچوب گزارشگری یکپارچه در شرایط تضاد منافع

ارزیابی روند افشای اطلاعات در دهه‌های اخیر بیانگر چالش‌ها و کاستی‌هایی در فرآیند گزارشگری سنتی است. برای رفع کاستی‌های گزارشگری فعلی و حل مشکلات گزارشگری مالی مانند اضافه‌‌بار اطلاعاتی ناشی از ارائه گزارش‌های متعدد و غیرمرتبط همراه با افزایش حجم و پیچیدگی، رویکرد گزارشگری یکپارچه برای ادغام گزارشگری مالی و پایداری مطرح شد (IIRC, 2013) و به‌عنوان یکی از پیشرفت‌های جدید گزارشگری شرکتی مورد توجه قرار گرفت (DeVilliers et al., 2014). گزارشگری یکپارچه توان بالقوه تغییر چشم‌انداز گزارشگری دارد (Zhou et al., 2017) و به‌عنوان مبنای جدید ارتقای کیفیت گزارشگری فرصتی ایجاد می‌کند تا ضمن افشای با کیفیت اطلاعات، نسبت به پوشش شکاف‌های اطلاعاتی ازطریق ارائه اطلاعات یکپارچه دربارۀ فعالیت‌های ارزش‌آفرین شرکت‌ها اقدام شود (Velte & Stawinoga, 2017). گزارشگری یکپارچه ابزار انعطاف‌پذیر ارزش‌آفرینی است که شرکت‌ها به‌جای تأکید محدود بر خلق‌‌ ارزش برای سهامداران، طیف ذینفعان را برای انتقال اطلاعات هدف قرار داده‌اند (Arora et al., 2022). توسعه مطلوب گزارشگری یکپارچه نه‌تنها شرکت‌ها، بازار سرمایه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به افزایش تعامل شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران منتج شود (Wachira et al., 2020). با وجود مزایای گزارشگری یکپارچه، اما ماهیت داوطلبانه (Carmo et al, 2023)، فقدان الزام معین، ساختارها و برداشت‌های مختلف اقتصادی اجتماعی (Flower, 2015)، دانش محدود، عدم تقاضای کافی از جانب ذینفعان (Adhariani & de Villiers, 2019)، تمرکز بر منافع سهامداران به جای ذی‌نفعان (De Villiers & Dimes, 2022)، کیفیت پایین افشای اطلاعات، تمرکز بر شکل نسبت به محتوا، عدم اجرای کامل چارچوب (Pistoni et al., 2018) از مواردی هستند که اجرای گزارشگری یکپارچه را با چالش مواجه ساخته‌اند.

از زمان انتشار چارچوب گزارشگری یکپارچه، تمایل کشورها به پیروی از گزارشگری یکپارچه افزایش یافته است؛ با این حال، در ایران به دلیل عدم پذیرش و اجرای کامل این رویکرد طی سال‌های اخیر تنها حرکت به سمت چارچوب گزارشگری یکپارچه بررسی می‌شود. هرچند شواهدی از برخی مطالعات تجربی در زمینه بهبود محیط اطلاعاتی با تمرکز بر رویکردهای جدید گزارشگری وجود دارد، به تأثیر پیروی از افشای اطلاعات عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه بر انتظارات تأمین‌کنندگان سرمایه در دستیابی به بازده به‌ویژه در شرایط وجود ریسک مشکل نمایندگی بین تهیه‌کنندگان و استفاده‌کنندگان اطلاعات توجه نشده است. برای پوشش این شکاف مطالعاتی، پژوهش حاضر به ارزیابی نقش افشای اطلاعات به پیروی از چارچوب گزارشگری یکپارچه در تعدیل بازده مورد انتظار سهامداران با توجه به بروز ریسک تضاد منافع پرداخته است. تمرکز اصلی مقاله بر این است که به پیروی از پارادایم سودمندی در تصمیم‌گیری، اهمیت محتوای اطلاعات گزارشگری یکپارچه و واکنش سهامداران به افشای اطلاعات محتوایی هنگام شکل‌گیری تضاد ناشی از مشکلات نمایندگی بررسی شود. در ادامه، مبانی نظریه‌پردازی گزارشگری یکپارجه و پیشینه‌های نظری و تجربی مربوطه تشریح شده‌اند و با استناد به آنها اقدام به توسعه فرضیه‌ها، مدل‌سازی و گزینش متغیرها شده‌اند. تحلیل‌ها، یافته‌ها، تفسیرها، مقایسه مطالعاتی و پیشنهادها بخش‌های بعدی مطالعه را تشکیل داده‌اند.

مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش

گزارشگری یکپارچه مبتنی بر تفکر یکپارچه است که سبب گزارش دوره‌ای شرکت دربارۀ ارزش‌آفرینی طی زمان و ارتباطاتی دربارۀ جنبه‌های ارزش‌آفرینی می‌شود. همچنین، اطلاعات استراتژی، راهبری، عملکرد و چشم‌انداز شرکت را ارائه می‌دهد (IIRC, 2020). گزارشگری یکپارچه از چارچوب معین مبتنی بر اصول برخوردار است. هدف چارچوب، تدوین اصول راهنما و عناصر محتوایی است که بر محتوای کلی گزارش یکپارچه حاکم است و تبیین مفاهیم بنیادی که شالوده آنها را تشکیل می‌دهند. مفاهیم بنیادین مفاهیمی دربارۀ سرمایه‌ها و فرآیند ارزش‌آفرینی به‌عنوان زیربنای اصول راهنما هستند. اصول راهنما درخصوص تهیه، محتوا و ارائه گزارش اطلاعات می‌دهند؛ در حالی که عناصر محتوا جزئیات اطلاعات گزارش را بیان می‌کنند. اصول راهنما گزارشگری یکپارچه زیربنای آماده‌سازی و ارائه گزارش یکپارچه را تشکیل می‌دهند. عناصر محتوا گزارش یکپارچه شامل نمای کلی سازمانی و محیط بیرونی، راهبری، مدل کسب‌و‌کار، ریسک‌ها و فرصت‌ها، راهبرد و تخصیص منابع، عملکرد، چشم‌انداز، مبنای ارائه هستند که با یکدیگر پیوند دارند (IIRC, 2013).

گزارش یکپارچه بر توانایی ایجاد ارزش، اختصار، تمرکز استراتژیک و جهت‌گیری آینده، ارتباط اطلاعات، سرمایه‌ها و وابستگی متقابل آنها تأکید دارد. گزارش یکپارچه اطلاعات مالی و غیرمالی را به هم مرتبط می‌کند و نحوه ارزش‌آفرینی و چگونگی ادامه ارزش‌آفرینی آتی را توضیح می‌دهد (IRCSA, 2011, 2014, 2015). افشای اطلاعات طبق چارچوب یکپارچه، شفافیت اطلاعاتی بیشتر و کیفیت اطلاعاتی بهتر برای تصمیم‌گیری فراهم می‌کند (Zhou et al., 2017)؛ با این‌ حال، اثربخشی گزارشگری یکپارچه در شرکت‌های مختلف، متفاوت است. با توجه به نقش گزارشگری یکپارچه به‌عنوان چشم‌انداز آتی گزارشگری، لازم است پیامدهای حرکت به سمت پذیرش و اجرا این رویکرد ارزیابی شود. انتظار می‌رود پیروی از گزارشگری یکپارچه به‌عنوان رویکرد جدید گزارشگری شرکتی مبتنی بر پایداری سبب ایجاد گزارش‌های شرکتی بهتری برای ذینفعان شود و شفافیت و پاسخگویی در بازار سرمایه ارتقا یابد. در حوزه نظری، جریان اصلی گزارشگری یکپارچه طبق نظریه سهامداران، نظریه ذی‌نفعان، نظریه نمایندگی، نظریه سیگنال‌دهی، نظریه مشروعیت و نظریه نهادی تشریح شده‌اند. بر این اساس، محرک‌هایی در شرکت‌ها برای بهبود شیوه‌های افشای گزارشگری یکپارچه وجود دارند که شامل کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت و ذی‌نفعان، نشان‌دادن کیفیت برتر، مشروعیت و انطباق با ذی‌نفعان و ایفای پاسخگویی به ذی‌نفعان هستند. همچنین، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم این فرآیند عوامل کلیدی هستند که منجر به شیوه‌های ضعیف افشای گزارشگری یکپارچه می‌شوند (Sun et al., 2022).

شواهد مطالعاتی متفاوتی دربارۀ سهم واقعی گزارشگری یکپارچه در حوزه ارزش‌آفرینی پایدار وجود دارند (DeVilliers & Dimes, 2022). افشای اطلاعات طبق چارچوب گزارشگری یکپارچه مزایای عمده و مختلفی در بر دارد؛ ازجمله افزایش سطح افشای شرکتی (Cortesi & Vena, 2019)، بهبود ارزش و ارتقای سطح عملکرد مالی (Lee & Yeo, 2016; Pavlopoulos et al., 2019; Adegboyegun et al., 2020; Velte, 2021; Chouaibi et al., 2022)، افزایش مربوط‌بودن اطلاعات حسابداری (Baboukardos & Rimmel, 2016)، کاهش سطح بروز مدیریت سود (Pavlopoulos et al., 2017; Wu & Zhou, 2022; Eloff & Steenkamp, 2022; Shirabe & Nakano,2022)، کاهش هزینه‌ نمایندگی (Pavlopoulos et al., 2019 Obeng et al., 2021; )، افزایش کیفیت سود در گزارشگری (Shanti et al, 2018; Obeng et al, 2020; Bonareri et al, 2022; Muhi & Benaissa, 2023)، کاهش خطای پیش‌بینی تحلیلگران (Zhou et al., 2017; Ngcobo & Sibanda, 2021)، کاهش سطح عدم تقارن اطلاعاتی (García-Sánchez & Noguera-Gámez, 2017; Cortesi & Vena, 2019)، دسترسی بهتر به منابع مالی موردنیاز (Raimo et al., 2022)، کاهش هزینه بدهی (Gerwanski, 2020; Muttakin et al., 2020; Raimo et al., 2022)، کاهش هزینه پردازش اطلاعات (Lee & Yeo, 2016)، کاهش میزان هزینه سرمایه و بازده مورد انتظار سهامداران (Carvalho & Murcia, 2016; Zhou et al, 2017; Vena et al., 2020; Vitolla et al., 2020; Ngcobo & Sibanda, 2021; Maama & Marimuthu, 2022; Chouaibi et al., 2022; Zaro et al., 2022 ).

در ادامه، برخی مطالعات پشتوانه خارجی و داخلی در حوزه پیامدهای گزارشگری یکپارچه ارائه شده‌اند. آندرونودیس و همکاران (2024) دریافتند به‌کارگیری گزارشگری یکپارچه سبب تجدیدنظر بیشتر بازار و تعدیل انتظارات دربارۀ جریان‌های نقدی آتی و نرخ‌های تنزیل آتی در فرآیند قیمت‌گذاری سهام می‌شود. همچنین، در شرکت‌هایی با سودهای غیرشفاف، نتایج قوی‌تر است و وقتی گزارش شرکت‌ها غیرشفاف است، گزارشگری یکپارچه از دیدگاه سرمایه‌گذاران مفیدتر است (Andronoudis et al., 2024). پیرگیپ و ریزویچ (2023) بیان کردند استفاده از گزارشگری یکپارچه برای افزایش ارتباط فعالیت‌های ارزش‌آفرین حوزه پایداری می‌تواند میانگین موزون هزینه سرمایه را کاهش دهد (Pirgaip & Rizvić, 2023). گراسمن و همکاران (2022) دریافتند افشای اطلاعات گزارشگری یکپارچه، عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه را کاهش می‌دهد (Grassmann et al., 2022). ناکاجیما و اینابا (2022) بیان داشتند بازار سهام واکنش مثبتی به گزارشگری یکپارچه شرکت‌ها دارد و در محدوده انتشار گزارشگری یکپارچه، بازده سهام غیرعادی انباشته بالاتر قابل مشاهده است (Nakajima & Inaba, 2022). ماما و ماریموتو (2022) دریافتند افشای اطلاعات گزارشگری یکپارچه و گزارشگری پایداری اثر منفی بر هزینه سرمایه دارد (Maama & Marimuthu, 2022). زارو و همکاران (2022) دریافتند افشای گزارشگری یکپارچه اثر منفی بر هزینه سرمایه سهامداران دارد و برای شرکت‌های فعال در محیط‌هایی با قدرت اجرایی بالا، این تأثیر بارزتر است (Zaro et al., 2022). هسیائو و همکاران (2022) دریافتند پذیرش داوطلبانه گزارشگری یکپارچه ارتباطی با محیط اطلاعاتی، هزینه سرمایه سهامداران و ارزش شرکت ندارد (Hsiao et al., 2022). هو و همکاران (2022) دریافتند کیفیت افشای اطلاعات ازطریق کانال کارایی قیمت مرتبط با توجه بیشتر سهامداران و نقدشوندگی بالاتر سهام می‌تواند بازده مورد انتظار سهام را کاهش ‌دهد (Ho et al., 2022). چوئیبی و همکاران (2022) دریافتند کیفیت گزارشگری یکپارچه اثر منفی بر هزینه سرمایه دارد (Chouaibi et al., 2022). اوبنگ و همکاران (2021) دریافتند شرکت‌های دارای گزارشگری یکپارچه، هزینه‌ نمایندگی کمتری دارند. این رابطه منفی در کشورهای با گرایش ذی‌نفعان قوی‌تر از کشورهای با گرایش سهامداران است. به‌‌علاوه، در شرکت‌های متنوع با مشکل نمایندگی بیشتر، اثربخشی گزارشگری یکپارچه آشکارتر است (Obeng et al., 2021). واله‌کاستلو و همکاران (2021) نشان دادند افشای داوطلبانه گزارشگری یکپارچه بر هزینه سرمایه اثری ندارد (Vale Castelo et al, 2021). نجی‌کوبو و سیباندا (2021) دریافتند رابطه منفی بین گزارشگری یکپارچه و هزینه سرمایه وجود دارد (Ngcobo & Sibanda, 2021). گروانسکی (2020) نشان داد گزارش‌دهی یکپارچه سبب کاهش عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود؛ این اثر در شرکت‌های با عملکرد پایین‌تر محیطی، اجتماعی، راهبری و شرکت‌هایی فعال در صنایع حساس به محیط‌زیست، قوی‌تر است (Gerwanski, 2020). ونا و همکاران (2020) دریافتند گزارشگری یکپارچه سبب کاهش هزینه سرمایه سهامداران شده است. در کشورهای با فاصله قدرت کم و ارزش‌ جمع‌گرایی قوی، اثر گزارشگری یکپارچه در کاهش هزینه سرمایه قوی‌تر است (Vena et al., 2020). ویتولا و همکاران (2020) دریافتند کیفیت گزارشگری یکپارچه راهکاری برای کاهش هزینه سرمایه است (Vitolla et al., 2020). بارث و همکاران (2017) دریافتند کیفیت گزارشگری یکپارچه بر نقدشوندگی سهام و جریان نقد مورد انتظار آتی تأثیر مثبتی دارد؛ اما بر هزینه سرمایه اثر ندارد (Barth et al., 2017). گارسیا سانچز و نوگوئراگومز (2017) دریافتند بین افشای گزارش یکپارچه و هزینه سرمایه رابطه منفی وجود دارد. این رابطه در شرایط افزایش منابع مالی اولیه شرکت‌ها، افزایش عدم تقارن اطلاعاتی و کاهش حمایت از سرمایه‌گذاران قوی‌تر است (García-Sánchez & Noguera-Gámez, 2017). ژو و همکاران (2017) نشان دادند همگرایی گزارشگری شرکتی با چارچوب یکپارچه سبب کاهش هزینه سرمایه شده است (Zhou et al., 2017). پاولوپلوس و همکاران (2017) دریافتند شرکت‌های ارائه‌ دهنده گزارش یکپارچه، هزینه‌ نمایندگی کمتری دارند (Pavlopoulos et al., 2017). سواگرمن (2017) نشان داد گزارشگری یکپارچه در کل اثری بر هزینه سرمایه ندارد؛ اما در شرکت‌های کوچک‌ اثر منفی بر هزینه سرمایه دارد (Swagerman, 2017).کاروالهو و موریکا (2016) دریافتند بین گزارشگری یکپارچه و هزینه سرمایه در بازه میان‌مدت و بلندمدت رابطه منفی وجود دارد (Carvalho & Murcia, 2016). وو و همکاران (2016) دریافتند بروز مشکلات نمایندگی اثر مثبتی بر هزینه سرمایه دارد (Wu et al., 2016). چن و همکاران (2011) نشان دادند در شرکت‌هایی با مشکلات شدید نمایندگی، تأثیر حقوق سهامداران بر کاهش هزینه سرمایه سهامداران به‌طور شایان توجه قوی‌تر است (Chen et al., 2011).

وحدانی و محمدی‌مهر (1403) دریافتند گزارشگری مالی یکپارچه رابطه مستقیمی با آگاهی‌دهندگی قیمت سهام و دقت پیش‌بینی سود دارد. آشتاب و دهقان (1402) نشان دادند گزارشگری یکپارچه تأثیر مثبتی برکیفیت سود دارد. به‌علاوه، هزینه‌‌های نمایندگی بر رابطه کیفیت سود و گزارشگری یکپارچه تأثیر مثبتی دارد. نورانی آزاد و رحمانیان کوشککی (1402) دریافتند سهامدارن عمده تلاش کرده‌اند ازطریق کنترل و نظارت در جهت کاهش تضاد نمایندگی و همسویی منافع با مدیران و سهامداران خرد برآیند تا بتوانند نسبت به افزایش ارزش و بازدهی شرکت اقدام کنند. بدری‌‌گمچی و همکاران (1401) نشان دادند کاهش هزینه نمایندگی و کاهش هزینه سرمایه از پیامدهای ارزشی همگرایی فرآیند گزارشگری به چارچوب یکپارچه در بازار سرمایه ایران است. رضوانی‌راز و همکاران (1401) دریافتند بین هزینه‌های نمایندگی و هزینه سرمایه رابطه مثبتی وجود دارد. همچنین، افشای اختیاری و کیفیت سود با مداخله هزینه‌های نمایندگی بر هزینه سرمایه اثر منفی دارند. ابوالفتحی و همکاران (1399) بیان کردند بازار سرمایه نسبت به شرکت‌هایی که از رویکرد گزارشگری یکپارچه برای ارائه اطلاعات استفاده می‌کنند، نگرش مثبتی دارد که سبب افزایش ارزش‌ شرکت می‌شود. به‌علاوه، در شرکت‌ها با پیچیدگی سازمانی و نیازمند تأمین مالی خارجی بالاتر، رابطه‌ مثبت ارزش‌ شرکت و گزارشگری یکپارچه قوی‌تر است. حسنی و صالحی (1399) دریافتند با توجه به تضاد منافع بین مدیران و گروه‌های ذی‌نفع و وجود مشکلات نمایندگی، حسابرسان با تمرکز بر انگیزه شهرت از تأثیر کاهنده و مالکان-مدیران دارای روابط سیاسی با تمرکز بر انگیزه منافع سیاسی از تأثیر افزاینده بر هزینه‌های نمایندگی برخوردارند. ستایش و مهتری (1397) بیان داشتند هدف گزارش‌ یکپارچه ارائه اطلاعات مفید برای تصمیم‌گیری است و در ارائه گزارش باید به محدودیت‌هایی مانند فزونی منافع بر مخارج، اهمیت، خصوصیات صنعت و موازنه ویژگی‌های کیفی اطلاعات توجه کرد.

ارزیابی اجمالی پیشینه‌ها حاکی از آن است که واکنش سهامداران به افشای اطلاعات عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه از مجرای تعدیل بازده مورد انتظار تحت شرایط تضاد نمایندگی در بازار سرمایه ایران واکاوی نشده و این امر بیانگر دانش‌افزایی موضوع در راستای پوشش شکاف مطالعاتی این حوزه است.

توسعۀ فرضیه‌های پژوهش

در گزارشگری یکپارچه نظریه سهامداران، ذی‌نفعان، مشروعیت، نمایندگی، نهادی و علامت‌دهی طرح شده‌اند (Wild & van Staden, 2013; Ioana & Adriana, 2014; Velte & Stawinoga, 2017; Sun et al., 2022). به دلیل پتانسیل بالقوه تضاد منافع مدیران با سهامدارن و سایر ذی‌نفعان، همواره انگیزه‌هایی برای بروز مشکلات نمایندگی وجود دارند. هزینه‌های نمایندگی شامل هزینه نظارت، هزینه‌‌ التزام و هزینه باقی‌مانده است. هزینه نظارت شامل مخارجی برای نظارت بر مدیران است. هزینه التزام مربوط به ساختار سازمانی به گونه‌ای است که بتوان رفتار نامطلوب مدیران را محدود کرد. با وجود تقبل هزینه‌ نظارت و هزینه‌ التزام، تطبیق منافع مدیران و سهامداران غیرمحتمل است و ‌ممکن است هزینه نمایندگی ناشی ‌از تضاد منافع شکل گیرد ‌که به زیان باقی‌مانده شهرت دارد و معرف تفاوت بین عملیات واقعی مدیر و عملیات مورد انتظار وی است؛ زیان باقیمانده ناشی از دنبال‌کردن منافع شخصی مدیران است و باعث کاهش رفاه سهامداران می‌شود (Jensen & Meckling, 1976). مشکلات نمایندگی سبب می‌شود شرکت در معرض محیط نامطمئن قرار گیرد. افزایش بی‌اطمینانی و کاهش شفافیت محیط اطلاعاتی سبب می‌شود ارزش ذاتی شرکت با ارزشی که سهامداران در بازار سرمایه برای سهام قائل می‌شوند، متفاوت باشد و این امر سبب افزایش ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود. شواهدی بیانگر آن است که قیمت‌گذاری نادرست سهام ارتباط مثبتی با هزینه‌های نمایندگی دارد (Pantzalis & Park, 2014). طبق نظریه نمایندگی، تضاد منافع به‌ دلیل تفکیک مالکیت و مدیریت رخ می‌دهد و مستلزم اعمال نظارت است. انتظار می‌رود نظارت بر رفتار مدیران بتواند بر کاهش شکاف اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران و تضعیف مشکل نمایندگی مؤثر باشد و با کاهش هزینه‌ نمایندگی، سازوکار ارزیابی کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و تحقق بازده مورد انتظار سهامداران ایجاد شود. توجه به کیفیت اطلاعات گزارشگری می‌تواند سبب کاهش عدم تقارن اطلاعاتی ناشی از مسائل نمایندگی و تضاد منافع مدیران و سهامداران باشد. با تشدید عدم تقارن اطلاعاتی، سهامداران ریسک اطلاعاتی بالاتری را برآورد می‌کنند و با افزایش صرف ریسک ناشی از شرایط نااطمینانی، بازده مورد انتظار آنها افزایش می‌یابد. شواهد بیانگر آن است که مشکل نمایندگی تأثیر مثبتی بر هزینه سرمایه دارد (Wu et al., 2016) و این امر بازده مورد انتظار سهامداران را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ از این رو، انتظار می‌رود افزایش تضادهای نمایندگی ازطریق افزایش ریسک عدم تقارن اطلاعاتی سبب افزایش بازده مورد انتظار سهامداران شود. در بخشی از مطالعه حاضر، تأثیر تضاد نمایندگی بر بازده مورد انتظار سهامداران ارزیابی شده است. پرسش این است که آیا سهامداران تضاد نمایندگی را به‌عنوان عامل ریسک در ارزیابی بازده مورد انتظار در نظر می‌گیرند. با توجه به این استدلال‌ها، فرضیه اول پژوهش به شرح زیر است:

فرضیه اول: بروز تضاد نمایندگی به‌واسطه القای ریسک اطلاعاتی، بازده مورد انتظار سهامداران را افزایش می‌دهد.

طبق نظریه نمایندگی، منافع سهامداران و مدیران ممکن است به دلیل پیگیری منافع فردی همسو نباشد و عدم تقارن اطلاعاتی رخ دهد. این مشکل باید ازطریق نظارت بر رفتار مدیران یا همسویی منافع سهامداران و مدیران کاهش یابد (Menicucci & Paolucci, 2018)؛ از این رو، باید مکانیزم‌های نظارتی کافی برای محافظت سهامداران برای کاهش تضاد منافع با مدیران اجرا شود. بروز عدم تقارن اطلاعاتی ناشی از مسائل نمایندگی و تضاد منافع مدیران و سهامداران می‌تواند تقاضا برای افشا اطلاعات را توجیه کند (Healy & Palepu, 2001)؛ با این حال، افشای الزامی اطلاعات مالی به‌تنهایی برای کاهش مشکل نمایندگی کافی نیست و شرکت‌ها برای کاهش تضاد نمایندگی نیازمند افشای اطلاعات داوطلبانه و اضافی هستند. در این زمینه، گزارشگری یکپارچه به‌عنوان ابزار افشای اطلاعات مالی و غیرمالی جایگاه مهمی دارد (Vitolla et al., 2020). نقش گزارشگری یکپارچه در محیط اطلاعاتی متأثر از هزینه‌‌ نمایندگی است (Herlambang & Faisal, 2022). گزارشگری یکپارچه می‌تواند در محدودکردن رفتارهای فرصت‌طلبانه مدیران، بهبود کیفیت اطلاعات و افزایش شفافیت ازطریق نظارت مؤثر ایفای نقش کند و با تمرکز بر دیدگاه بلندمدت و پیروی از تفکر یکپارچه سبب کاهش هزینه نمایندگی شود. درواقع، اثربخشی گزارشگری یکپارچه در شرکت‌های مواجه با مشکل نمایندگی، بیشتر آشکار می‌شود (Obeng et al., 2020, 2021). ازطرفی، پذیرش گزارشگری یکپارچه ممکن است ناشی از درک مزیت نسبی این رویکرد در مقایسه با گزارش‌دهی سنتی از لحاظ ارائه و افشای اطلاعات مربوط‌تر به تأمین‌کنندگان سرمایه باشد (Carmo et al., 2023). هدف گزارشگری یکپارچه این است که چگونگی ایجاد ارزش طی زمان توسط شرکت را به تأمین‌کنندگان سرمایه توضیح دهد (IRCSA, 2014)؛ از این رو، افزایش کارایی تخصیص سرمایه از اهداف گزارشگری یکپارچه برای تأمین‌کنندگان سرمایه است (IIRC, 2013). طبق یافته‌های مطالعاتی، شرکت‌های ارائه‌دهنده گزارشگری یکپارچه با کیفیت، دسترسی بهتری به منابع مالی دارند (Raimo et al., 2022)؛ گزارشگری یکپارچه، شرکت‌ها را قادر می‌سازد از تأمین مالی سهام استفاده کنند که ازنظر اطلاعاتی منبع سرمایه حساس‌تری است (Lemma et al., 2019)؛ از این رو، بازار سهام به افشای اطلاعات گزارشگری یکپارچه واکنش مثبتی نشان می‌دهد (Nakajima & Inaba, 2022). با توجه به اینکه گزارشگری یکپارچه شامل انواع مختلف افشای اطلاعات به‌هم‌پیوسته مالی و غیرمالی است، می‌تواند در تحلیل تأثیر افشای اطلاعات بر بازده مورد انتظار سهامداران و هزینه سرمایه تحلیل شود؛ به‌ویژه هنگامی که سطح عدم تقارن اطلاعاتی بالا است، گزارشگری یکپارچه نقش برجسته‌ای در کاهش میزان هزینه سرمایه دارد (Sharif et al., 2021). برای تحقق انتظارات سهامداران، توزیع احتمال ذهنی که بیانگر انتظارات بازار است، باید دقیق باشد. ریسک بالا ناشی از دستیابی به بازده می‌تواند به مطلوبیت مورد انتظار سهامداران بیفزاید؛ اما مطلوبیت بالاتر به‌واسطه اطلاعات بهتر تحقق می‌یابد. افشای بهتر اطلاعات می‌تواند اثرات هم‌زمان افشای عدم قطعیت بازده شرکت‌ها و افزایش مطلوبیت مورد انتظار سهامداران و نیز بهبود برآوردهای بازار از پارامترهای بازده شرکت‌ها را به همراه داشته باشد؛ درنتیجه، به سهامدران شانس بیشتری برای تحقق انتظارات خود از بازدهی می‌دهد. ازطرفی، اطلاعات بهتر می‌تواند برای سهامداران جدید با افشای کامل و دقیق‌تر ریسک ناشی از عملیات و نتایج تجاری شرکت‌ها ارزشمند باشد؛ به ‌گونه‌ای که سهامداران جهت حداکثرسازی مطلوبیت مورد انتظار و مواجهه با ریسک، خواهان اطلاعات بیشتر و بهتری هستند (Johnstone, 2021). شواهدی نشان داده‌اند رابطه مثبتی بین عدم تقارن اطلاعاتی و بازده مورد انتظار سهامداران وجود دارد که حاکی از جبران ریسک اطلاعاتی است (Goel et al., 2021). گزارشگری یکپارچه با ارائه سطح بالاتر کیفیت اطلاعات، اتخاذ مدل کسب ‌و کار پایدار به‌دلیل تفکر یکپارچه، کاهش برآورد ریسک، کاهش سطح عدم تقارن اطلاعاتی، ارسال علامت مثبتی دربارۀ عملکرد و چشم‌انداز شرکت به بازار و تغییر انتظارات سهامداران مسیری برای کاهش هزینه سرمایه و تعدیل بازده مورد انتظار سهامداران است (Carvalho & Murcia, 2016; Vitolla et al., 2020; Ngcobo & Sibanda, 2021; Maama & Marimuthu, 2022). گزارشگری یکپارچه از طریق دو کانال اثر واقعی و اثر بازار بر جریان‌های نقد مورد انتظار سهامداران تأثیر می‌گذارد (Barth et al., 2017). کانال اثر واقعی مربوط به تصمیمات داخلی بهبود یافته شرکت است که جریان‌های نقدی آتی بالاتری ایجاد می‌کند. گزارشگری یکپارچه می‌تواند به تفکر و تصمیم‌گیری یکپارچه منجر شود و با تمرکز بر استراتژی بلندمدت به جای کوتاه‌مدت منجر به تصمیمات واقعی بهتر و افزایش ارزش شرکت می‌شود. همچنین، گزارشگری یکپارچه تصمیم‌گیری داخلی شرکت‌ها را ارتقا می‌دهد (Esch et al., 2019). کانال اثر بازار به محیط اطلاعاتی بهبودیافته برای ارائه‌دهندگان سرمایه مربوط می‌شود. در چنین محیطی، سرمایه‌گذاران می‌توانند جریان‌های نقدی آتی را با دقت بیشتری تخمین بزنند و ذی‌نفعان غیرمالی مایل به مشارکت بیشتر در توسعه شرکت هستند (Barth et al., 2017; Esch et al., 2019; Flores et al., 2019). برخی مطالعات با ارائه شواهد تجربی از این ایده حمایت کرده‌اند که گزارشگری یکپارچه ازطریق ارتباط متقابل اطلاعات مالی و اطلاعات غیرمالی شرکت، محیط اطلاعاتی را بهبود می‌بخشد. درواقع ارتباط کیفیت گزارشگری یکپارچه و ارزش بازار ناشی از تغییرات محیط اطلاعاتی (اثر بازار سرمایه) یا از تغییر در فرآیندهای تصمیم‌گیری داخلی شرکت (اثر واقعی) است. یافته‌ها حاکی از آن است که گزارشگری یکپارچه هم با اثر بازار سرمایه و هم با اثر واقعی همراه است و این امر نشان‌دهنده آگاهی بهتر شرکت‌کنندگان در بازار سرمایه است که سبب به‌روز شدن انتظارات بازار دربارۀ عملکرد آتی شرکت‌ها می‌شود (Lee & Yeo, 2016; Barth et al., 2017; Zhou et al., 2017). این تجدید نظر در انتظارات، بازده را از مقادیر مورد انتظار دور می‌کند (Andronoudis et al., 2024)؛ به‌ویژه در شرایط افزایش عدم‌تقارن اطلاعاتی به‌واسطه تضادهای نمایندگی، گزارشگری یکپارچه جایگاه مهم در ارزیابی انتظارات بازدهی و تعیین هزینه سرمایه دارد (Sharif et al., 2021). گزارشگری یکپارچه از چند مجرا مختلف مانند مخابره سیگنال کیفیت ارزش‌آفرینی پایدار شرکت، مدیریت ریسک‌ها و فرصت‌ها، گسترش دامنه افشای اطلاعاتی شرکت با تمرکز بر گزارش مجموعه اطلاعات محرک‌ ارزش و ارتباط آنها در توضیح فعالیت‌های ارزش‌آفرین، کاهش ریسک اطلاعاتی، کاهش عدم‌اطمینان در ارزیابی عملکرد شرکت می‌تواند سبب کاهش عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه شود. دنبال‌کردن استراتژی ارزش پایدار در گزارشگری یکپارچه با اهداف سهامداران سازگار است. به‌‌علاوه، افزایش مجموعه اطلاعات، بهبود کیفیت اطلاعات، جهت‌گیری بلندمدت، تأکید بر تفکر یکپارچه و بحث دربارۀ عناصر محتوا در گزارش یکپارچه می‌تواند نظارت سهامداران را افزایش دهد و باعث همسویی بهتر انگیزه‌ها و کاهش هزینه‌های نمایندگی شود (Obeng et al., 2020). انتظار می‌رود حرکت در مسیر گزارشگری یکپارچه با ایجاد محیط شفاف اطلاعاتی، تضعیف ریسک اطلاعاتی، کاهش عدم‌‌ تقارن اطلاعاتی و محدودکردن تضادهای نمایندگی، سبب تعدیل بازده مورد انتظار سهامداران در شرایط بروز تضادهای نمایندگی شود. در بخش دیگر مطالعه حاضر، چگونگی و نحوه تأثیر حرکت به سمت افشای اطلاعات همگرا با چارچوب گزارشگری یکپارچه بر بازده مورد انتظار سهامداران و نقش آن در تعدیل بازده مورد انتظار سهامداران تحت شرایط تضادهای نمایندگی ارزیابی شده است. پرسش این است که تمایل به افشای اطلاعات مربوط به عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه به‌عنوان مکانیزم جدیدی از افشای اطلاعات آیا می‌تواند به سهامداران در برآورد بازده مورد انتظار یاری رساند؛ و چنین فرآیندی آیا می‌تواند از مجرای نظارت و کنترل ریسک تضاد نمایندگی، سهامداران را به تعدیل بازده مورد انتظار سوق دهد. با توجه به استدلال‌های مطرح‌شده، فرضیه دوم پژوهش به شرح زیر است:

فرضیه دوم: افشای اطلاعات متناسب با عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه سبب کاهش بازده مورد انتظار سهامداران تحت شرایط تضادهای نمایندگی می‌شود.

روش‌ پژوهش

پژوهش از دیدگاه هستی‌شناسی ماهیتی کاربردی، توصیفی، تجربی و پس‌رویدادی دارد. مبانی نظری و پیشینه‌ها طبق روش کتابخانه‌ای استخراج شده‌اند. داده‌های پس‌رویدادی بر حسب مشاهده‌های شرکت-سال از صورت‌های مالی حسابرسی‌شده، گزارش حسابرس، گزارش هیئت‌مدیره و گزارش تفسیری مدیریت از مجرای سامانه کدال و نرم‌افزار ره‌آورد نوین، استخراج و در پایگاه داده نرم‌افزار اکسل، چیدمان و سپس تحلیل‌های آماری با استفاده از نرم‌‌افزار ایویوز نسخه 13 انجام شدند. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، از مدل‌های رگرسیونی به استناد مطالعاتی مانند آندرونودیس و همکاران (Andronoudis et al., 2024)، پیرگیپ و ریزویچ (Pirgaip & Rizvić, 2023)، چوئیبی و همکاران (Chouaibi et al., 2022)، ماما و ماریموتو (Maama & Marimuthu, 2022)، زارو و همکاران (Zaro et al., 2022)، نجی‌کوبو و سیباندا (Ngcobo & Sibanda, 2021)، اوبنگ و همکاران (Obeng et al,2021)، ونا و همکاران (Vena et al., 2020)، ویتولا و همکاران (Vitolla et al., 2020)، گارسیا سانچز و نوگوئراگومز (García-Sánchez & Noguera-Gámez, 2017)، ژو و همکاران (Zhou et al., 2017)، پاولوپلوس و همکاران (Pavlopoulos et al., 2017)، وو و همکاران (Wu et al., 2016) کاروالهو و موریکا (Carvalho & Murcia, 2016) به شرح نگاره (1) بهره گرفته 

شده‌اند.

نگاره 1. مدل‌ها و متغیرهای پژوهش

Table 1: The Research Models & Variables

منبع: مطالعات پیشینۀ پژوهش

با توجه به ماهیت پژوهش، شرکت‌های فهرست‌شده در بازار سرمایه طی سال‌های 1395 تا 1401 به‌عنوان جامعه آماری لحاظ شده‌اند و طبق معیارهای معینی نسبت به غربالگری جامعه اقدام شده است. از کل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس (699 شرکت)، شرکت‌های فعال در حوزه بانکی، بیمه، لیزینگ، هلدینگ و سرمایه‌گذاری (93 شرکت)، شرکت‌هایی که طی دوره حضور مستمر نداشته‌اند (115 شرکت)، شرکت‌هایی که طی دوره تغییر سال مالی داشته‌اند (51 شرکت) و شرکت‌هایی فرابورسی و شرکت‌هایی که طی دوره مالی اطلاعات آنها کامل دردسترس نبوده‌اند (296 شرکت) غربال شدند و از این رو، داده‌های بررسی‌شده شامل 1008 مشاهده شرکت-سال هستند که تعداد 144 شرکت طی دوره 7 ساله را در بر گرفته است.

یافته‌های پژوهش

شرح توصیفی متغیرهای پیوسته پژوهش در نگاره (2) و اطلاعاتی در شرح فراوانی متغیرهای گسسته پژوهش در نگاره (3) درج شده‌اند؛ بازده مورد انتظار سهامداران طبق مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای به‌‌طور میانگین حدود 193/0 است. این شاخص، انتظارات سهامداران در کسب بازده با در نظر گرفتن بازده بدون‌ ریسک و صرف ریسک (حاصل‌ضرب تفاوت بازده پرتفو بازار و بازده بدون‌ریسک در ضریب حساسیت تغییر بازده سهام نسبت به تغییر بازده پرتفوی بازار) را نشان داده است. طبق شاخص هزینه‌های نمایندگی، نسبت هزینه‌های عملیاتی به درآمدهای عملیاتی فروش به‌طور میانگین حدود 859/0 است. این معیار با توجه به مفهوم کارایی در ارزیابی تضادهای نمایندگی استفاده شده است.

نگاره 2. آمار توصیفی متغیرهای پیوسته پژوهش

Table 2: The Descriptive Statistics of Research Variables

منبع: یافته‌های پژوهش

                نگاره 3. توزیع فراوانی متغیرهای گسسته پژوهش

Table 3: The Frequency Distribution of Research Variables

منبع: یافته‌های پژوهش

شاخص افشای اطلاعات برحسب ارزش نسبی میزان انطباق با عناصر محتوا چارچوب گزارشگری یکپارچه به‌طور میانگین حدود 431/0 است. دامنه شاخص بین صفر و یک است (نسبت اطلاعات افشاشده به کل ابعاد افشای اطلاعات عناصر محتوا) و تمایل به سمت یک بیانگر افشای بالاتر است. در ادامه، آمار توصیفی شاخص حرکت به سمت گزارشگری یکپارچه، عناصر محتوا و ابعاد آن در نگاره (4) ارائه شده‌اند و در شکل (1) روند افشای این اطلاعات طی سال‌های مدنظر به نمایش گذاشته شده است.

نگاره 4. آمار توصیفی عناصر محتوا و ابعاد همگرا با چارچوب گزارشگری یکپارچه

Table 4: The Descriptive Statistics of Integrated Reporting Elements

منبع: یافته‌های پژوهش

شکل 1. روند افشای اطلاعات متناسب با عناصر محتوا گزارشگری یکپارچه

 Figure 1: Disclosure Trend according to Content Elements of Integrated Reporting

منبع: یافته‌های پژوهش

نتایج برازش الگوهای رگرسیونی پژوهش در نگاره‌های (5) و (6) ارائه شده‌اند. با توجه به نتایج آماره‌ ضریب لاگرانژ در آزمون بروش-گادفری، برای رفع مشکل همبستگی سریالی پسماندها و پرهیز از ناهمسانی واریانس پسماندها از روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته استفاده شده است. بر این اساس، آماره‌ دوربین واتسون شواهدی از استقلال پسماندها ارائه کرده است. با توجه به مشاهده هم‌خطی بین متغیرهای مالکیت نهادی و مدیریتی طبق عامل تورم واریانس، متغیر جدیدی با روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی برای رفع مشکل جایگزین شده است. طبق نتایج آزمون‌های چاو و هاسمن برای برازش مدل‌های رگرسیون از روش داده‌های ترکیبی با اثرات ثابت بهره گرفته شده است. یافته‌ها حاکی از برقراری روابط خطی بین متغیرها طبق نتایج آماره فیشر است.

نگاره 5. نتایج برازش الگوی اول رگرسیون پژوهش

Table 5: Results of the 1^st Research Regression Model

منبع: یافته‌های پژوهش

طبق نتایج آزمون مدل اول پژوهش، هزینه نمایندگی با توجه به ضریب تأثیر (051/0)، آماره تی (106/4) و احتمال آن (000/0) تأثیر معنی‌دار مثبتی بر بازده مورد انتظار سهامداران دارد. بر این اساس، بروز تضادهای نمایندگی ضمن افزایش هزینه‌های تحمیل‌شده به‌واسطه افزایش ریسک و عدم تقارن اطلاعاتی، بازده مورد انتظار سهامداران را افزایش می‌دهد؛ از این رو، شواهد تجربی حاکی از عدم رد فرضیه اول پژوهش است.

نگاره 6. نتایج برازش الگوی دوم رگرسیون پژوهش

Table 6: Results of the 2^nd Research Regression Model

منبع: یافته‌های پژوهش

طبق نتایج آزمون مدل دوم پژوهش، هرچند هزینه‌های نمایندگی به‌واسطه ایجاد محیط همراه با ریسک تضاد منافع، سبب افزایش بازده مورد انتظار سهامداران می‌شود، افشای اطلاعات از مجرای کانال اطلاعاتی عناصر محتوا در مسیر گزارشگری یکپارچه به دلیل بهبود محیط اطلاعاتی، کاهش ریسک و عدم تقارن اطلاعاتی، سبب کاهش بازده مورد انتظار سهامداران می‌شود. افشای اطلاعات عناصر محتوا در مسیر گزارشگری یکپارچه با توجه به ضریب تأثیر (024/0-)، آماره تی (087/2-) و احتمال آن (037/0) ضمن اینکه تأثیر معنی‌دار منفی بر بازده مورد انتظار سهامداران دارد، همچنین سبب تضعیف اثر هزینه نمایندگی بر بازده مورد انتظار سهامداران شده است. درواقع، با قرارگرفتن در این شرایط، سهامداران اقدام به تعدیل انتظارات در کسب بازده می‌کنند. این یافته طبق نظریه علامت‌دهی حاکی از ارسال سیگنال اطلاعاتی از سوی شرکت به سهامداران به‌عنوان فعالان بازار سرمایه است و بر انتظار سهامداران اثر دارد؛ از این رو، شواهد تجربی حاکی از عدم رد فرضیه دوم پژوهش است.

یافته‌ها نشان دادند عمر، اهرم مالی، نوسان جریان نقد، نوسان سود، نوسان بازده سهام، ریسک سیستماتیک و تحلیل مؤلفه‌های اصلی مالکیت نهادی و مدیریتی تأثیر معنادار مثبتی بر بازده مورد انتظار سهامداران دارند؛ اما تخصص ‌مالی کمیته حسابرسی، رتبه کیفی حسابرس، تخصص ‌صنعت حسابرس، حسابرس داخلی، تخصص مالی هیئت‌مدیره، میانگین رشد فروش، اندازه، جریان نقد و سودآوری تأثیر معنادار منفی بر بازده مورد انتظار سهامداران دارند؛ اما استقلال هیئت‌مدیره تأثیر معنادار بر بازده مورد انتظار سهامداران ندارد.

در ادامه برای تحلیل‌ حساسیت یافته‌ها، شاخص انطباق و همگرایی افشای اطلاعات مربوط به عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه ازطریق مقایسه با میانگین‌ها به سطح افشای پایین (کمتر از میانگین) و سطح افشای بالا (بیشتر از میانگین) تفکیک شد و سپس بازده مورد انتظار سهامداران و هزینه نمایندگی طبق آزمون تحلیل مقایسه‌ای در این سطوح ارزیابی شدند. نتایج در نگاره (7) ارائه شده‌اند.

نگاره 7. تحلیل مقایسه‌ای سطوح افشای اطلاعات عناصر محتوا در چارچوب یکپارچه

Table 7: The Comparative Analysis of Content Elements Levels in the Integrated Framework

منبع: یافته‌های پژوهش

یافته‌ها نشان دادند با توجه به آماره آزمون (213/2) و احتمال آن (027/0)، تفاوت معنادار بین بازده مورد انتظار سهامداران در مشاهده‌های تفکیک‌شده بر حسب سطح افشای عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه وجود دارد. بدین ترتیب، در مشاهده‌های با سطح افشای پایین (بالا) اطلاعات مربوط به عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه، به‌طور میانگین سهامداران بازده مورد انتظار بالاتری (پایین‌تری) در نظر دارند. همچنین، با توجه به آماره آزمون (027/2) و احتمال آن (043/0)، تفاوت معناداری بین هزینه‌ نمایندگی شرکت‌های تفکیک‌شده بر حسب سطح افشای عناصر محتوا چارچوب گزارشگری یکپارچه وجود دارد؛ بدین ترتیب که در مشاهده‌های با سطح افشای پایین (بالا) اطلاعات مربوط به عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه، به‌طور میانگین هزینه نمایندگی بالاتری (پایین‌تری) مشاهده می‌شود. این موضوع بیانگر آن است که افشای اطلاعات همگرا با عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه کاهنده تضاد نمایندگی و تعدیل‌کننده بازده مورد انتظار سهامداران است.

بحث و نتیجه‌گیری

با توجه به تغییر چشم‌انداز گزارشگری کشورهای مختلف و اهمیت گزارشگری یکپارچه به‌عنوان پیشرفتی جدید در این حوزه و نقش آن در تحولات بازار سرمایه، در مطالعه حاضر، واکنش سهامداران به افشای اطلاعات همگرا با عناصر محتوا چارچوب گزارشگری یکپارچه برای تعدیل بازده مورد انتظار در محیطی ریسکی همراه با تضاد منافع بررسی شده است. یافته‌های فرضیه اول پژوهش نشان دادند شدت‌گرفتن تضاد منافع بین مدیران و سهامداران به‌واسطه مشکل نمایندگی سبب ایجاد محیط همراه با ابهام و عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود که زمینه‌ساز ریسک اطلاعاتی بالاتری برای سهامداران است. در این شرایط، سهامداران نسبت به افزایش سطح ریسک واکنش نشان داده‌اند و بازده مورد انتظار بالاتری دارند. درواقع، مشکل نمایندگی با تحت تأثیر قراردادن تأمین مالی ازطریق انتشار سهام، چالشی در سیگنال‌دهی اطلاعات ایجاد می‌کند (Holderness, 2018) و این موضوع هزینه سرمایه حقوق صاحبان سهام را افزایش می‌دهد (Wu et al., 2016). بر این اساس، تضاد نمایندگی با ارسال سیگنال هشدار به سبب تحمل ریسک بالاتر، انتظارات بازدهی سهامداران را افزایش می‌دهد. یافته‌های به‌دست‌آمده مبنی بر افزایش بازده مورد انتظار سهامداران و هزینه سرمایه ناشی از آن به موازات افزایش تضادهای نمایندگی مطابق یافته‌های مطالعات وو و همکاران (Wu et al., 2016) است.

به‌علاوه، یافته‌های فرضیه دوم پژوهش نشان دادند پیروی از فرآیند افشای عناصر محتوای چارچوب گزارشگری یکپارچه ضمن کاهش ریسک اطلاعاتی، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و ارسال سیگنال‌ مثبت افشای بهتر به بازار سرمایه سبب بهبود شفافیت محیط اطلاعاتی می‌شود و از آثار ناخوشایند تضاد نمایندگی می‌کاهد و این امر سبب تعدیل بازده مورد انتظار سهامداران می‌شود. طبق استدلال تجربی شرکت‌های ارائه‌‌دهنده گزارشگری یکپارچه، سیگنال مثبتی دربارۀ عملکرد و چشم‌انداز خود به بازار ارسال می‌کنند (Maama & Marimuthu, 2022) و بازار سهام واکنش مثبتی به افشای اطلاعات حوزه گزارشگری یکپارچه نشان می‌دهد (Nakajima & Inaba, 2022). تئوری سیگنال‌دهی به توضیح کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین علامت‌دهنده و علامت‌گیرنده می‌پردازد و طبق آن، افشای داوطلبانه مانند اطلاعات غیرمالی می‌تواند به‌عنوان ابزار سیگنال‌دهنده برای نشان‌دادن کیفیت برتر شرکت به بازار سرمایه دیده شود. از طرفی، دلیل نیاز به افشای با کیفیت اطلاعات، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی ناشی از مسائل نمایندگی و تضعیف تضاد منافع مدیران و سهامداران است (Hinson & Utke, 2023). انتظار می‌رود افشای محتوای اطلاعات مبنی بر گزارشگری یکپارچه با بهبود کیفیت اطلاعات و محدودکردن رفتارهای فرصت‌طلبانه سبب کاهش هزینه‌ نمایندگی شود (Pavlopoulos et al., 2017; Obeng et al., 2020; Obeng et al., 2021)؛ درنتیجه، انتظار می‌رود دامنه و سطح افشای اطلاعات بهبود یابد و هزینه سرمایه در بازار سهام کاهش می‌‌یابد (Vitolla et al., 2020; Ngcobo & Sibanda, 2021; Maama & Marimuthu, 2022). گزارشگری یکپارچه می‌تواند ابزار سیگنال‌دهی تلقی شود؛ زیرا با مخابره سیگنال کیفیت فرآیند ارزش‌آفرینی پایدار، گسترش دامنه افشای اطلاعاتی و کاهش ریسک در ارزیابی عملکرد سبب کاهش عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود. شواهدی در تأیید اثر افشای اطلاعات گزارشگری یکپارچه بر کاهش عدم تقارن اطلاعاتی ارائه شده‌اند (Grassmann et al., 2022). از طرفی، با افزایش عدم تقارن اطلاعاتی و برای جبران ریسک اطلاعاتی، بازده مورد انتظار سهامداران افزایش می‌یابد (Goel et al., 2021)؛ از این‌ رو، با افشای عناصر اطلاعاتی گزارشگری یکپارچه، ضمن کاهش مشکل نمایندگی و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، ریسک اطلاعاتی، تعدیل و سبب تعدیل بازده مورد انتظار سهامداران می‌شود. کیفیت افشای اطلاعات ازطریق کانال کارایی قیمت مرتبط با توجه بیشتر سهامداران و نقدشوندگی بالاتر می‌تواند بازده مورد انتظار را کاهش ‌دهد (Ho et al., 2022). یافته‌های به‌دست‌آمده مبنی بر کاهش بازده مورد انتظار سهامداران و هزینه سرمایه به موازات افزایش محتوای اطلاعات گزارشگری یکپارچه در شرایط تضاد نمایندگی مطابق یافته‌های آندرونودیس و همکاران (Andronoudis et al., 2024)، پیرگیپ و ریزویچ (Pirgaip & Rizvić, 2023)، ماما و ماریموتو (Maama & Marimuthu, 2022)، چوئیبی و همکاران (Chouaibi et al., 2022)، زارو و همکاران (Zaro et al., 2022)، شریف و همکاران (Sharif et al., 2021)، نجی‌کوبو و سیباندا (Ngcobo & Sibanda, 2021)، ونا و همکاران (Vena et al., 2020)، گارسیا سانچز و نوگوئراگومز (García-Sánchez & Noguera-Gámez, 2017)، ژو و همکاران (Zhou et al., 2017)، کاروالهو و موریکا (Carvalho & Murcia, 2016) است.

یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که حرکت در مسیر افشای اطلاعات به پیروی از عناصر محتوا در چارچوب گزارشگری یکپارچه با ارسال سیگنال‌های اطلاعاتی به بازار سرمایه طبق نظریه علامت‌دهی می‌تواند پیامدهای مهم برای بهبود محیط اطلاعاتی، کاهش تضادهای نمایندگی و تعدیل بازده مورد انتظار سهامداران داشته باشد؛ از این رو، پیشنهاد می‌شود مدیران شرکت‌ها به دلیل عهده‌داری مسئولیت تهیه گزارشگری اطلاعات، تلاش کنند علاوه بر جنبه‌های کمی افشای اطلاعات به جنبه‌های کیفی افشای اطلاعات با تمرکز بر مصادیق گزارشگری یکپارچه و پایداری تأکید کنند و با بهبود مسیر گزارشگری، زمینه واکنش مناسب فعالان بازار سرمایه را فراهم سازند. همچنین، به سهامداران و سرمایه‌گذاران که انتظارات خود را بر مبنای محتوای افشای اطلاعات شرکت‌ها شکل‌ می‌دهند، پیشنهاد می‌شود ضمن تمرکز بر جنبه‌های تضاد منافع در شرکت‌ها با پیگیری مسائل نمایندگی، به توسعه محیط افشای اطلاعاتی شرکت‌‌ها نیز توجه و انتظارات خود در دستیابی به بازده مورد انتظار را با توجه به این مبانی تبیین کنند. در راستای انجام مطالعات تکمیلی، با توجه به تحول چشم‌انداز گزارشگری و شرایط حاکم بر کشور، پیشنهاد می‌شود پژوهشگران اثر انتقال مسیر گزارشگری به سمت چارچوب یکپارچه بر جنبه‌های مهم حوزه بازار سرمایه (عدم تقارن اطلاعاتی، نقدشوندگی سهام، ریسک ریزش قیمت سهام، پایداری مالی) و پیامدهای آن در سطوح خرد و کلان (ویژگی‌های شرکتی، ویژگی‌های صنایع، ویژگی‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی) را بررسی کنند. با توجه به گستره مفاهیم بازده، پیشنهاد می‌شود پیامد حرکت در مسیر گزارشگری یکپارچه در شرایط تضاد نمایندگی بر سطوح بازده (واقعی، اضافی، غیرمنتظره و مورد انتظار) به شکل مقایسه‌ای تحلیل شود. پیشنهاد می‌شود جایگاه و نقش مکانیزم‌های حمایت از حقوق سهامداران و ذی‌نفعان در مسیر تحول گزارشگری شرکت‌ها با توجه به بحث پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری بر حسب محیط اطلاعاتی بازار سرمایه ارزیابی شود. بدیهی است حرکت در مسیر تحولات نظام گزارشگری با طرح مصادیق گزارشگری یکپارچه و گزارشگری پایداری، علاوه بر ارزیابی فرصت‌ها و پیامدها مستلزم واکاوی تهدیدها و چالش‌های این حوزه است؛ از این رو، نهادهای استانداردگذار و قانون‌گذار در نظام اقتصادی کشور لازم است نسبت به این تحولات واکنش نشان دهند و با امکان‌سنجی وضعیت ساختاری و شرایط اقتصادی، برای بهبود محیط اطلاعاتی کشور بسترسازی شود؛ این موضوع می‌تواند با الزامی‌سازی فرآیند گزارشگری از مسیر حرکت گزارشگری مالی به سمت گزارشگری یکپارچه و گزارشگری پایداری محقق شود.