تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,652 |
تعداد مقالات | 13,423 |
تعداد مشاهده مقاله | 30,844,710 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,141,640 |
تحلیل فرمال زبان عرفان؛ گونهها، نقدها، پیشنهادها | ||
پژوهشهای ادب عرفانی | ||
مقاله 9، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 50، شهریور 1402، صفحه 155-171 اصل مقاله (1.3 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/jpll.2024.138650.1780 | ||
نویسنده | ||
علیرضا محمدی کله سر* | ||
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، جهارمحال و بختیاری، ایران | ||
چکیده | ||
تحلیلهای فرمالیستی زبان عرفان، همه از یکگونه نیستند؛ برخی در پی تحلیل زبان عرفان با رویکردی فرمال و برخی دیگر نیز در پی ارائة تلقیای فرمالیستی از زبان عرفاناند؛ اما هدف دستة بزرگی از این پژوهشها ارائة تبیینهایی فرمال از زبان عرفان با تکیهبر ویژگیهای سنت عرفانی است. باوجود تفاوت میان این گونهها، اغلب آنها ویژگیهایی مشترک دارند که موجب شده است نقدهایی مشترک نیز بر آنها وارد باشد. در نوشتار حاضر، ضمن گونهشناسیِ تحلیلهای فرمال زبان عرفان، به نقدهای وارد بر این پژوهشها نیز پرداخته شده است. مهمترین این نقدها عبارتند از: بیتوجهی به تجربة عرفانی، جایگاه نامتناسب و ناموجّه تجربه و حالات عرفانی در تبیینهای فرمال، تعمیمپذیرنبودنِ برخی نتایج و خلط زبان ادبی با زبان عرفان. بهنظر میرسد الگوی تأویلی زبان عرفان بتواند ضمن ارائة تبیینی فرمال از زبان عرفان، بسیاری از این نقدها را نیز پاسخ دهد. در این الگو، تأویل، با چشمپوشی از ویژگیهای مرسومِ هستیشناختی و پدیدارشناختیِ آن، حاصل گذر از یک بافت به بافتی نو پنداشته شده است. در متون عرفانی، این ساخت تأویلی را در ساختارها و ژانرهای مختلف میتوان شناسایی کرد؛ بنابراین، این الگو را ویژگی اصلی و بنیادین زبان عرفان میتوان دانست که با عناصر محتوایی سنت عرفانی نیز در پیوند است؛ بیآنکه این عناصر در تبیینهای زبانشناختی و فرمال زبان عرفان نقشی الزامی داشته باشند. از جملة این عناصر محتوایی میتوان به فراروی و صیرورت و گذر از ظاهر به باطن اشاره کرد که نمود زبانی خود را در الگوی تأویلی مییابند. | ||
کلیدواژهها | ||
زبان عرفان؛ تأویل؛ بافت معنایی؛ فرمالیسم؛ سنت عرفانی | ||
مراجع | ||
ابوروح، لطفالله بن ابی سعد (1376). حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر (محمدرضا شفیعی کدکنی، مقدمهنویس و مصحح). آگاه.
الحکیم، سعاد (1391). ابنعربی و زبان تازة عرفان (مسعود جعفری، مترجم). جامی.
انصاری، عبدالله (1368). صد میدان (قاسم انصاری، مصحح). کتابخانه طهوری.بقلی شیرازی، روزبهان (1360). شرح شطحیات (هنری کربین، مصحح). انجمن ایرانشناسی فرانسه در تهران.پورنامداریان، تقی، و حسینی موخر، سیدمحسن (1383). بررسی جنبههای زیباشناختی معارف از دیدگاه صورتگرایی (فرمالیسم). نقد ادبی، 1(4)، 59-82. https://lire.modares.ac.ir/article-41-6814-fa.htmlپورنامداریان، تقی (1383). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. علمی فرهنگی.پورنامداریان، تقی (1392الف). در سایة آفتاب. سخن.پورنامداریان، تقی (1392ب). تخیل هنری و نمودهای آن در آثار عطار. پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا)، 1(2)، 30-1.https://jpll.ui.ac.ir/article_16255.htmlسهلگی، محمدبن علی (1384). دفتر روشنایی: از میراث عرفانی بایزید بسطامی (محمدرضا شفیعی کدکنی، مترجم). سخن.شفیعی کدکنی، محمدرضا (1384). نوشته بر دریا: از میراث عرفانی ابوالحسن خرقانی. سخن.شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392). زبان شعر در نثر صوفیه. سخن.شیروانی، علی (1398). بررسی انتقادی یکسانانگاریِ عرفان با نگاه هنری به الهیات و دین: تأملی در دیدگاهی نو دربارة عرفان. قبسات، 24(94)، 29-52.https://qabasat.iict.ac.ir/article_38295.htmlفتوحی، محمود (1389). از کلام متمکن تا کلام مغلوب: بازشناسی دو گونه نوشتار در نثر صوفیانه. نقد ادبی، 3(10)، 35-62. http://lcq.modares.ac.ir/article-29-1065-fa.htmlفتوحی، محمود، و علینژاد، مریم (1388). بررسی رابطة تجربة عرفانی و زبان تصویری در عبهرالعاشقین. ادبپژوهی، 3(10)، 7-26.https://adab.guilan.ac.ir/article_353.htmlفولادی، علیرضا (1389). زبان عرفان. سخن و فراگفت.فولادی، علیرضا، و شاهعلی رامشه، عباس (1395). بررسی رابطة حالات و مقامات عرفانی با شگردهای بلاغی. ادب فارسی، 6(2)، 113-131.https://doi.org/10.22059/jpl.2017.61918قشیری، عبدالکریم (1385). رسالة قشیریه (ابوعلی حسینبن احمد عثمانی، مترجم؛ بدیعالزمان فروزانفر، مصحح). علمی فرهنگی.
کالر، جاناتان (1379). فردینان دوسوسور (کورش صفوی، مترجم). هرمس.
محمدی کلهسر، علیرضا (1393). نقش تأویل در گسترش زبان عرفان. پژوهشهای ادب عرفانی، 8(2)، 99-122. https://jpll.ui.ac.ir/article_16459.htmlمحمدی کلهسر، علیرضا (1400). جستارهایی در روششناسی مطالعات ادبی. مرکز نشر دانشگاهی.
موحدیان عطار، علی (1395). روششناسی دینپژوهی: روشها، رویکردها، نگرشها، رشتهها و ساختارها. المصطفی.میرباقری فرد، سید علیاصغر، و آلگونه جونقانی، مسعود (1389). تحلیل فرمالیستی زبان عرفانی: لوازم و عواقب آن. جستارهای ادبی، 43(3)، 27-48. https://doi.org/10.22067/jls.v43i3.9347میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1376). کشفالاسرار و عدهالابرار (علیاصغر حکمت، بهکوشش). امیرکبیر. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 86 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 94 |