تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,651 |
تعداد مقالات | 13,405 |
تعداد مشاهده مقاله | 30,225,306 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,080,005 |
«محلِ اخلاص»؟ «محکِ اخلاص»؟ «مُخِّ اخلاص»؟ «میخِ اخلاص»؟ «محضِ اخلاص»؟ در عبارتی از صد میدان | ||
پژوهشهای ادب عرفانی | ||
مقاله 7، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 50، شهریور 1402، صفحه 123-134 اصل مقاله (852.38 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/jpll.2023.138485.1777 | ||
نویسنده | ||
محمود ندیمی هرندی* | ||
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
بیان مسئله: صد میدان یکی از قدیمترین آثار عرفانی به زبان فارسی است که حاصلِ مجالسِ خواجه عبداللّه انصاری در محرّم 448ق بوده است. میدانِ بیستویکم از صد میدان دربارۀ توکّل است و در آن آمده است: «توکّل قنطرۀ یقین است و عمادِ ایمان و محلِ اخلاص». این سخن در کتابهای دیگر مانند تفسیر کشف الأسرار، أنس التَّائبین و حدیقة الحقیقة نیز نقل شده است؛ امّا در دستنوشتها و چاپهای این متون، ترکیبِ «محلِ اخلاص» به چهار گونۀ دیگر نیز آمده است: «محکِ اخلاص»، «مُخِّ اخلاص»، «میخِ اخلاص» و «محضِ اخلاص». هرکدام از مصحّحانِ این متون بهگونهای این ترکیب را پذیرفته و چاپ کردهاند: سرژ دو بورکوی و علیاصغر حکمت: «محلِ اخلاص»؛ محمّدسرور مولایی: «محکِ اخلاص»؛ علی فاضل: «مُخِّ اخلاص»؛ محمّدعلی موحّد و نیز حسن نصیری جامی: «میخِ اخلاص». از میان این پنج ضبط، کدامیک درست است؟ این پژوهش به بررسی این عبارت از صد میدان در دو چاپِ اصلیِ آن پرداخته است. روش: این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با شناساییِ منابعِ گوناگونی که عبارت پیشگفته در آن آمده، در تلاش است تا با استناد به دلایل متعدّد نسخهشناسی، زبانی و بلاغی، ضبط صحیح ترکیب یاد شده را مورد بررسی قرار دهد. یافتهها و نتایج: از میان ضبطهای پنجگانۀ مذکور، ضبط برتر و صحیح «محلِ اخلاص» است. همچنین پژوهش حاضر بر اهمیّتِ یافتنِ منابع و مآخذِ مؤلّف در متونی که نسخههای خطی معتبر ندارند و اهمیّتِ شناختِ منابعِ جنبی در تصحیحِ آن متون تأکید کرده است. | ||
کلیدواژهها | ||
صد میدان؛ کشف الأسرار؛ أنس التّائبین؛ حدیقة الحقیقة؛ تحریف؛ نقد و تصحیح متون | ||
مراجع | ||
قرآن کریم.انصاری هروی، خواجه عبداللّه. (1363). صد میدان (قاسم انصاری، به اهتمام؛ چ. 3). کتابخانۀ طهوری. انصاری هروی، خواجه عبداللّه. (1391). صد میدان (سهیلا موسوی سیرجانی، مصحح؛ چ. 4) انتشاراتِ زوّار. انصاری هروی، خواجه عبداللّه. (1375). صد میدان (عبدالحیّ حبیبی، مصحح). انتشارات دنیای کتاب. انصاری هروی، خواجه عبداللّه. (1954م). صد میدان (بورکوی(Beaurecueil)، مصحح). انصاری هروی، خواجه عبداللّه. (1386). طبقات الصّوفیه (محمّدسرور مولایی، مصحح؛ چ. 2). انتشاراتِ توس. انصاری هروی، خواجه عبداللّه. (1389). مجموعه رسائل فارسی (محمّدسرور مولایی، مصحح؛ چ. 3). انتشاراتِ توس. انصاری هروی، خواجه عبداللّه. (1392). منازل السّائرین (عبدالغفور روانفرهادی، مترجم و شارح؛ چ. 4)). انتشاراتِ مولی. انوری، حسن. (1381). فرهنگِ بزرگِ سخن. انتشاراتِ سخن. اوتاس، بو (1379). مناجات یا الهینامۀ خواجه عبداللّه انصاری. (شهرزاد نیکنام، مترجم). نشریۀ معارف 17(1)، 90-101. پورجوادی، نصراللّه. (1379). اصالت صد میدان خواجه عبداللّه انصاری. در یادنامۀ احمد تفضّلی (ص 129-142). انتشاراتِ سخن حکمت، علیاصغر. (1389). مقدّمه بر کشف الأسرار و عدّة الابرار (چ. 8). انتشاراتِ امیرکبیر. دانشپژوه، محمّدتقی. (1348). فهرست میکروفیلمهای کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران (ج. 1). انتشاراتِ دانشگاه تهران. دانشپژوه، محمّدتقی. (1353). فهرست میکروفیلمهای کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران (ج. 2). انتشاراتِ دانشگاه تهران. درایتی، مصطفی. (1389). فهرستوارۀ دستنوشتهای ایران (دنا). کتابخانه. موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. درایتی، مصطفی. (1390). فهرستگان نسخههای خطی ایران (فنخا). سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران. دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه (زیرنظر محمّد معین و جعفر شهیدی؛ چ. 2، دوره جدید). انتشاراتِ دانشگاه تهران. زرّینکوب، عبدالحسین. (1385). جستجو در تصوّف ایران (چ. 7). انتشاراتِ امیرکبیر. سُلمی، ابوعبدالرَّحمان. (1388). کتاب فصول فی التَّصوف. درکِنِث هَنِرکامپ (مصحح)؛ نصرالله پورجوادی و محمد سوری (گردآورنده)، مجموعه آثار ابوعبدالرَّحمان سُلمی (ج.3، ص 167-221). مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران. سیّدحیدر آملى. (1393). جامع الأسرار و منبع الأنوار. به انضمام رسالۀ نقد النُّقود فی معرفۀ الوجود (هانری کوربن و عثمان اسماعیل یحیی، مصحح و مقدمهنویس؛ جواد طباطبائی، مترجم فارسی مقدمهها؛ چ. 5). انتشارات علمى و فرهنگى. شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1393). درویش ستیهنده (از میراث عرفانی شیخ جام). انتشاراتِ سخن. شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1394). در هرگز و همیشۀ انسان (از میراث عرفانی خواجه عبداللّه انصاری). انتشاراتِ سخن. شفیعی کدکنی، محمّدرضا. ( 1398). ساختار خوشهای فصّالی. هنرسازۀ ویژۀ کرّامیان. مجلّۀ بخارا، (132)، 8-41. شکوهی. فریبا. (1393). کشف الأسرار و عدّة الأبرار. در دانشنامۀ زبان و ادب فارسی (ج.5 ، ص 352-358). انتشاراتِ فرهنگستان زبان وادب فارسی. شیخ جام، ابونصر احمد بن ابوالحسن. (1390). أنس التّائبین و صراط اللّه المبین (علی فاضل، مصحح؛ چ. 2). انتشاراتِ توس. شیخ جام، ابونصر احمد بن ابوالحسن. (1389). سراج السّائرین (حسن نصیری جامی، مصحح). انتشاراتِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. عینالقضات همدانی، ابوالمعالی عبداللّه .(1373). تمهیدات (عفیف عسیران، مصحح؛ چ. 4). انتشاراتِ منوچهری. فاضل، علی. (1390). مقدّمه بر أنس التّائبین (چ. 2). انتشاراتِ توس. قشیری، عبدالکریم بن هوازن. (1422ق/2001م). الرّسالة القشیریة (خلیل المنصور، حواشی). دارُ الکُتُبِ العِلمیة. قشیری، عبدالکریم بن هوازن. (1385). رسالۀ قشیریه (ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، مترجم؛ بدیعالزَّمان فروزانفر، مصحح؛ چ. 9). انتشارات علمی و فرهنگی. قطبالدّین جامی، محمّد بن مطهّر. (1343). حدیقة الحقیقة (محمّد علی موحّد، بهاهتمام). بنگاه ترجمه و نشر کتاب. قطبالدّین جامی، محمّد بن مطهّر. (1390). حدیقة الحقیقة (حسن نصیری جامی، مصحح). انتشاراتِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. قطبالدّین جامی، محمّد بن مطهّر. حدیقة الحقیقة. نسخۀ خطّیِ مورّخِ 706ق. محفوظ در کتابخانۀ موزۀ بریتانیا با نشان or.11410. میکروفیلم شمارۀ 728 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. مَدَنی. امیرحسین. (1393). شباهتهای عرفانی آثار احمد جام با شش اثر عرفانی پیش از خود و ردِّ نظریّۀ اُمّی بودنِ وی. مجلّۀ کهننامۀ ادب پارسی، 5(4)، 123-141. https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1860.html مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل بن محمّد. (1390). شرح التَّعرُّف لِمذهبِ التَّصوُّف (محمّد روشن، مصحح، چ. 3). انتشاراتِ اساطیر. مَسَرَّت، حسین. (1374). کتابشناسی ابوالفضل رشیدالدّین میبدی. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. معین، محمّد. (1363). فرهنگ فارسی (چ. 6). انتشاراتِ امیرکبیر. موحّد، محمّدعلی. (1343). مقدّمه بر حدیقة الحقیقة. بنگاه ترجمه و نشر کتاب. مولایی، محمّدسرور. (1379). کشف الأسرار میبدی و آثار فارسی خواجه عبداللّه انصاری. در مهدی ملکثابت (به کوشش)، یادنامۀ ابوالفضل رشیدالدّین میبدی (ج.2، ص 239-248). . انتشاراتِ نیکوروش. مولایی، محمّدسرور. (1389). مقدّمه بر مجموعه رسائل فارسی (چ. 3). انتشاراتِ توس. میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین. (1389). کشف الأسرار و عدّة الأبرار (علیاصغر حکمت، بهاهتمام؛ چ. 8). انتشاراتِ امیرکبیر. هجویری، علی بن عثمان. (1383). کشف المحجوب (محمود عابدی، مصحح). انتشاراتِ سروش. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 138 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 148 |