
تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,685 |
تعداد مقالات | 13,837 |
تعداد مشاهده مقاله | 32,740,123 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,942,328 |
تحلیل ساختاری مدیریت روستایی در چهارچوب حکمرانی خوب در روستاهای شهرستان اردبیل با رویکرد آیندهپژوهی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جغرافیا و برنامه ریزی محیطی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 5، دوره 35، شماره 2 - شماره پیاپی 94، تیر 1403، صفحه 67-86 اصل مقاله (1.14 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/gep.2024.138006.1591 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
بهرام ایمانی* 1؛ جواد معدنی2؛ رامین نصرتی3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1دانشیار، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری و روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2استادیار، گروه مدیریت دولتی و گردشگری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
باتوجه به سرعت تغییرات فعلی در دنیا که درحال حاضر با آن مواجه هستیم، رویکرد حکمرانی خوب روستایی میتواند زمینۀ ایجاد یک سکونتگاه قابل زیست را برای همگان فراهم آورد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی پیشرانهای کلیدی و مؤثر در بهبود وضعیت عملکرد شاخصهای حکمرانی خوب در مدیریت روستایی استان اردبیل با استفاده از رویکرد آیندهپژوهی است. این پژوهش کاربردی و روش آن ترکیبی است که در آن با استفاده از رویکرد متوالی اکتشافی موضوع بررسی شده است. در فاز اول پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی دلفی و نظرسنجی از کارشناسان مرتبط با موضوع بررسیشده (شامل 28 نفر)، عوامل و متغیرهای دخیل در امر حکمرانی خوب روستایی استخراج و در فاز دوم عوامل پیشران با استفاده از روش برنامهریزی سناریو و نیز با استفاده از رویکرد وزندهی و براساس نظر کارشناسان در نرمافزار MicMac مشخص و درنهایت، سناریوهای پیشرو با استفاده از نرمافزار ScenarioWizard بررسی شد. در این پژوهش 12 عامل کلیدی شناسایی شد که باتوجه به شباهت آنها به یکدیگر آن عوامل در 10 عامل ادغام و تعداد 26 وضعیت احتمالی برای عوامل کلیدی درنظر گرفته شد. سناریوهای ارائهشده در نرمافزار Scenario Wizard 902 سناریو بود که از این تعداد 16 سناریو معتبر بود و 3 سناریو سازگاری زیاد داشت. نتایج بهدستآمده در این پژوهش ناپایداری سیستم را نشان میدهد که باتوجه به این نتایج بیشترین میزان اثرگذاری مربوط به شاخص شفافیت، عدالتمحوری و پاسخگویی است. تأثیر گروههای صاحبنفوذ در تصمیمگیریهای مربوط به مدیریت روستایی در هر سه سناریو وضعیت بحرانی ایجاد میکند. درنهایت، نظارت مردمی و مداخلۀ روستاییان در مدیریت روستا نقش اساسی در پیشبرد هدفهای حکمرانی خوب روستایی دارد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مدیریت روستایی؛ حکمرانی خوب؛ آیندهپژوهی؛ استان اردبیل | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقدمه حکمرانی مفهومی است که از دیرباز تاکنون مورد بحث و بررسی است. این مفهوم تنها یک نظریه یا مد زودگذر نیست، یک مکانیزم مدیریتی در کشورهاست (UNESCO, 2023). این مفهوم انواع و ویژگیهای مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها حکمرانی در روستاهاست که بحث اصلی بسیاری از محققان و حتی سازمانهاست (Ansell & Torfing, 2016). مدیریت روستایی با تأثیر انکارناپذیرش در توسعۀ پایدار روستایی، فرآیندی است که محیط و جامعۀ روستایی را با ساماندهی نهادها و سازمانها هدایت و سازماندهی میکند (نادرخانی و قنبری، 1402؛ دانشور عامری و همکاران، 1395). مسلم است که جامعۀ روستایی بهدلیل وجود مناسبات اجتماعی، اقتصادی به تشکیلات سازمان مدیریتی نیازمند است (Manal et al., 2008, p. 772). درحال حاضر، باتوجه به منابع و امکانات محدود و مسائل و مشکلات موجود در نواحی روستایی، وجود مدیریتی قدرتمند و یکپارچه در روستاها مؤثرتر از سایر عوامل در توسعۀ روستایی است؛ زیرا مدیریت روستایی باید شکوفایی خلاقیتها، مشارکت همگانی در امور، درک توسعۀ محلی و کار گروهی و جمعی را آموزش دهد و بهعنوان دلیل تحلیل مشکلات اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی جامعۀ روستایی درنظر گرفته شود (فال سلیمان و همکاران، 1393، ص. 54-57). واژه حکمرانی خوب در سال 1979 برای اولین بار درزمینۀ اقتصاد به کار رفته است و امروزه برای تشریح نحوۀ مناسب اعمال قدرت بهمنظور تحقق توسعۀ پایدار به کاربرده میشود (اطهاری، 1388، ص. 32؛ Roberts et al., 2007, p. 967). حکمرانی خوب روستایی بهمنزلۀ یک محصول انسانی جوامع روستایی را پس از مدیریت در رسیدن به هدفهای توسعه یاری میدهد (رحمانی فضلی و همکاران، 1393، ص. 45؛ Bhuiyan, 2011, p. 414). بهعبارتی، حکمرانی خوب روستایی مدیریت مؤثر امور عمومی با تنطیم الزامات قانونی و مشروع و ساخت یک حکومت در راستای پیشبرد ارزشهای اجتماعی عمومی و فردی عمل میکند (رکنالدین افتخاری و همکاران، 1391، ص. 5؛ سجادی و همکاران، 1396، ص. 98). خردمندانهترین رویکرد جوامع و انسانها، آیندهبینی و آمادهشدن برای رویارویی با وقایع پیشبینیناپذیر است (حاتمینژاد، 1398، ص. 43). درحال حاضر، آیندهپژوهی ابزاری برای افزایش نوآوری و خلاقیت و هشدار اولیه دربارۀ تهدیدهای بالقوه، رویکرد ایجاد برنامههای بلندمدت مؤثر و موفق است که چالشهای اجتماعی را پوشش میدهد (Andersen & Andersen, 2014, p. 282; Paliokaite et al., 2015, p. 186; Calof et al., 2012, p. 82). همچنین، آیندهپژوهی میتواند یک الگوی مؤثر و منسجم را پیشنهاد کند که ازطرفی، منجر به تشویق اجتماع مؤثر ذینفعان و از طرف دیگر، باعث آگاهیافزایی در تصمیمگیریها شود (Haegeman et al., 2017, p. 313). مدیریت روستایی در فرآیندهای برنامههای توسعه یکی از عوامل موفقیت و در فرآیند برنامهریزی تضمینکنندۀ نهادینهکردن مشارکت مردم است. در توسعۀ روستایی باتوجه به امکانات و منابع محدود و مشکلات موجود در این نواحی، ضرورت وجود مدیریتی یکپارچه و کارآمد در روستاها بیشتر به چشم میآید. مدیریت روستایی نوعی استفادۀ جامع و یکپارچه از سرمایههای اجتماعی، طبیعی و مالی در مقیاسهای زمانی و جغرافیایی است (Walker, 2002, p. 113). از مقولۀ آیندهپژوهی بیشتر کشورها در اوایل دهۀ 90 میلادی در راستای توانمندسازی کشورها بهطور گسترده استقبال کردند (دده زاده سیلابی و احمدی فرد، 1398، ص. 75). آیندهپژوهی ابزار آگاهکردن برنامهریزان سازمانها از مسائلی است که خارج از سازمان درحال شکلگیری است (منطقی، 1390، ص. 53). سناریوها تصاویر منسجم از آیندههای محتمل و نزدیک به واقعیت هستند و در مقابل تغییرات احتمالی که در آینده ایجاد میشود، ایجاد آمادگی میکنند و شامل سه گروه بدبینانه، خوشبینانه و واقعبینانه هستند (مظفری، 1388، ص. 27). روش تحلیل ساختاری یکی از رایجترین روشهای آیندهپژوهی و ابزاری برای ارتباط همۀ متغیرهای سیستم با ایجاد ماتریس است که در آن به توصیف و شناسایی سیستم میپردازد. این مدل توانایی شناسایی ارتباط بین متغیرها و شناسایی متغیرهای کلیدی مؤثر در تکامل سیستم را دارد (تقیلو و همکاران، 1395، ص. 4). مطالعات متعدّدی درزمینۀ حکمرانی روستایی انجام گرفته است که در بسیاری از آنها به خلأ نظری و حتی شکاف اجرایی و اداری در این زمینه اشاره شده است. حکمرانی خوب روستایی در منطقههای مرزی دهستان زریوار شهرستان مریوان وضعیت نامطلوبی را نشان میدهد. شاخص اثربخشی بیشترین امتیاز و شاخص قانونمندی کمترین امتیاز را درزمینۀ حکمرانی خوب روستایی دارد (شیخی و همکاران، 1399). در شکلگیری الگوی مطلوب مدیریت محلی روستایی شهرستان مشگینشهر، شاخصهای مشارکت اجتماعی و مسئولیتپذیری تأثیرگذارتر از سایر شاخصهاست و مدیریت محلی روستایی ازنظر شاخصهای حکمرانی خوب روستایی در وضعیت خوبی قرار دارد (حیدری ساربان، 1398). در بخش مرکزی شهرستان ایوان میانگین چهار شاخص مشارکت، پاسخگویی، شفافبودن و عدالت بیشتر از میانگین مبنا بوده است (موسوی و همکاران، 1398). در نواحی روستایی شهرستان لنجان شاخصهای حکمرانی خوب درمجموع کمتر از حد مطلوب محقق شده و شاخص عدالت و برابری از میانگین مطلوب بیشتر بوده است (نوروزی و ابراهیمی، 1397). در استان کیپ شرقی آفریقای جنوبی اجرای حکمرانی خوب در مدیریت روستایی با مشارکت مردم محلی درصد موفقیت فراوانی داشته است (Palmer et al., 2022). درحوزۀ آبخیز چهلچای در شمال ایران اعضای شوراها از بالا به پایین عمل میکنند و مردم را در امور مدیریت روستایی شرکت نمیدهند؛ بنابراین مدیریت روستایی مطلوبیت ضعیفی دارد (Sarvestani & Ingram, 2020). امروزه گسترش رهیافت حکمرانی خوب روستایی مستلزم آن است که مردم و جوامع روستایی در تشکّلهای مدنی بهصورت شبکههای کوچک اجتماعی سازماندهی شوند تا از تواناییها، استعدادها و خلاقیتهایشان بهگونهای مناسب استفاده کنند و به مدیریت آنها بپردازند. چنین نگرشهایی از ضروریات فرآیند توسعۀ پایدار روستایی است که با سازوکارهای ظرفیتسازی، توانمندسازی و شبکهسازی مانند سرمایۀ نهادی محقق میشود. مدیریت اثربخش روستایی نیازمند بهرهگیری از الگوها، رویکردهای مدیریتی و نهادی نوین است. یکی از این الگوها حکمرانی خوب است که نشاندهندۀ مشارکت، عملکرد خوب، شفافیت، پاسخگویی، مسئولیتپذیری، قانونمندی، توافق جمعی، کارایی، عدالتمحوری و اثربخشی است. شهرستان اردبیل نهتنها با مشکلات مذکور مواجه است، شرایط نامناسب در ابعاد و معیارهای حکمرانی خوب، ضعف مدیریت توسعه، کمبود تشکّلهای مردمنهاد مؤثر، سطح پایین مشارکت عمومی در مدیریت محلی و پایینبودن سطح نسبی شاخصهای مذکور نمایان است؛ بنابراین باتوجه به پیچیدگیهای عصر حاضر و عدم قطعیتهای آن، محققان پژوهش حاضر بر آن هستند تا با استفاده از رویکرد آیندهپژوهی به شناخت پیشرانهای کلیدی و مؤثر در بهبود وضعیت عملکرد شاخصهای حکمرانی خوب در مدیریت روستایی اقدام کنند. مبانی نظری پژوهش حکمرانی به اعمال اختیارهای سیاسی و اداری در تمام سطحها برای ادارۀ امور یک کشور اشاره دارد که شامل سازوکارها، فرآیندها و نهادهایی است که با آنها شهروندان و گروهها منافع خود را بیان میکنند، حقوق قانونی خود را اعمال میکنند، به تعهدات خود عمل و تفاوتهای خود را میانجیگری میکنند (Sayed, 2013). حکمرانی خوب یا حکمرانی شایسته نوعی از حکمرانی است که با استناد به بیانیۀ کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد در آسیا و اقیانوسیه (UNESCAP) (United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific) هشت اصل ذیل را دارد: مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخگویی، اجماعگرایی، عدالت و برابری، اثربخشی و کارایی، مسئولیتپذیری (Participation, Rule of law, Transparency, Accountability, Consensus oriented, Equity and inclusiveness, Effectiveness and efficiency, Responsiveness) (UNESCAP, 2023). از اواخر دهۀ 1980 حکمرانی خوب یک نقطۀ حیاتی بهمنظور اجرای برنامه و تصمیمگیری برای بسیاری از کشورها در سراسر جهان بوده است (Pomeranz & Stedman, 2020). حکمرانی یکی از کلیدواژهها درزمینۀ توسعه و علوم اجتماعی مدرن است .نویسندگان معتقد هستند که حکمرانی خوب برای توسعۀ پایدار در چندین بُعد مهم است؛ مانند پاسخگویی تصمیمات، شفافیت معاملهها و حاکمیت قانون (Da Cruz & Marques, 2017; Almquist et al., 2013) مفهوم حکمرانی خوب از چندین نظریۀ مهم اقتباس شده است که هریک از این نظریهها و رویکردهای مطرحشده در آنها در جدول 1 آمده است. جدول 1: نظریهها و رویکردهای مطرح در حکمرانی خوب Table 1: Proposed theories and approaches in good governance
منبع: یافتههای محققان
همانطور که در جدول 1 ملاحظه میشود، نظریۀ وابستگی به منابع بیشتر بر سازمانها یا شرکتها متمرکز و رویکرد دانشبنیان بر فرآیندهای ضمنی و صریح سازمانی معطوف شده است. همچنین، نظریۀ نمایندگی به سرمایهگذاری و سهامداران و ... توجه دارد که رویکرد جامعی به نظر نمیرسد. تئوری مباشرت یا تئوری مدیریت نیز تا حدودی شبیه به نظریۀ ذینفعان است و تا حدود زیادی نسبت به دیگر نظریهها مطلوبیت و برتری دارد؛ زیرا مضمون اصلی آنها بر ذینفعان مختلف و تأثیرگذار در این زمینه است که حالت مشارکتی یا تعاملی را ایجاد میکند. مدیریت محلی روستایی اشاره به اقدامهای ساکنان و ذینفعان روستایی برای مشارکت و تأثیرگذاری بر تصمیمگیری و حکمرانی خوب دارد (Lockwood, 2010). مدیریت روستایی باید برای روستا برنامهریزی کند، فعالیتهای روستا را سازمان دهد، بر فعالیتهای انجامشده نظارت و برای انجامدادن بهینۀ امور انگیزش لازم را در سازمان مدیریت روستایی، سایر سازمانها و روستاییان ایجاد کند (رضوانی، 1391). مشارکت روستایی ممکن است شامل جوامع روستایی باشد که میتوانند نظرهای خود را بیان کنند، دربارۀ همۀ جنبهها بحث کنند، بر تصمیمگیری تأثیر بگذارند، ایدهها یا نظرهای خود را ارائه دهند و نظر خود را بیان کنند (Zaitul et al., 2023). دومین اصل حکمرانی خوب، مدیریت محلی روستایی است که فرآیند تصمیمگیری آن، دیدگاههای ناهمگونی ذینفعان را بدون تعصب ارج نهاده است (Lockwood, 2010). بنابراین مدیریت محلی روستایی باید با رعایت مقررات جاری در انجامدادن عمران و آبادانی روستایی اخلاص داشته باشد، تصمیم مناسب اتخاذ کند، اعتماد جامعه را برای ادارۀ جامعۀ روستایی جلب کند، طبق روند صحیح مدیریت کند و نظام برنامهریزی مناسب را برای توسعه داشته باشد که همۀ این موارد به نفع نسل آینده است (Zaitul et al., 2023). سومین اصل حکمرانی خوب این است که مدیریت محلی روستایی در عین استفاده از منابع اقتصادی به هدف استراتژیک خود برسد (Graham et al., 2003). بنابراین برنامۀ توسعۀ روستایی باید تأثیر مثبت بلندمدت، تصمیمگیری در زمان کوتاهتر، فرآیند تصمیمگیری مؤثر و هزینۀ معقول خدمات را داشته باشد و در نشاندادن عملکرد برنامهریزیشدۀ مدیریت محلی روستایی منافعی را به ارمغان آورد. جوامع روستایی باید به جوامع روستایی پاسخ دهند و اطلاعات مربوط به ادارۀ محلی روستایی را بهروز کنند (Zaitul et al., 2023). اصل بعدی حکمرانی خوب این است که اطلاعات آزادانه دردسترس باشد (Sheng, 2009). این اصول چندین جنبه را تشکیل میدهد؛ مانند اطلاعات بهروز شده دربارۀ توسعۀ روستایی، دردسترسبودن اطلاعات، ارتباطات اطلاعاتی و آگاهی و رضایت جوامع روستایی از دردسترسبودن اطلاعات. یکی دیگر از اصول حکمرانی خوب این است که ادارۀ محلی روستایی از اقتدار با صداقت استفاده کند. این جنبه شامل منافع مشترک، قدردانی ازنظر ذینفعان در فرآیند تصمیمگیری، در نظر گرفتن ناراحتی جامعۀ روستایی نسبت به نیازهای آن و منافع توسعۀ روستایی برای جوامع روستایی و گستردهتر است (Lockwood, 2010). همانطور که در مبانی نظری فوق مطرح شد، مبحث مدیریت روستایی در بستر حکمرانی خوب مرهون عوامل مختلفی است که از ابعاد گوناگون و دیدگاه ذینفعان مختلف میتوان بررسی کرد. باتوجه به اینکه مبانی نظری زیادی در این حوزه ملاحظه نمیشود و در بسیاری از آنها فقط به اصول حکمرانی در مدیریت روستایی و یا مزایای حال از آن اشاره میشود، خلأ نظری در این زمینه مشهود است؛ بنابراین محققان سعی کردهاند که با عطف به مبانی نظری موجود این شکاف نظری را ازمنظر حکمرانی خوب و نظریههای مرتبط با مدیریت روستایی برطرف کنند.
روششناسی پژوهش پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش آمیخته یا ترکیبی است که محققان در راستای مبانی علم آیندهپژوهی با رویکرد متوالی اکتشافی (دیدهبانی گذشته و حال برای شناخت آینده) و تحلیلی وضعیت مدیریت روستایی را در چهارچوب حکمرانی خوب بررسی کردهاند. در فاز اول این پژوهش شاخصهای حکمرانی خوب در مدیریت روستایی با استفاده از روش کیفی دلفی و منابع مختلف علمی، نهایی و سپس پیشرانهای اصلی با استفاده از روش کمّی برنامهریزی سناریو شناسایی شد. مواردی که از مرحلۀ دلفی حاصل شده است در جدول 2 آمده است. جدول 2: شاخصها و متغیرهای مدیریت روستایی در چهارچوب حکمرانی خوب Table 2: Variables and indicators of rural management in the good governance framework
منبع: یافتههای پژوهش 1402
همانطور که در جدول 2 ملاحظه میشود، هریک از خبرگان مشارکتکننده در دلفی، باتوجه به ابعاد حکمرانی خوب، متغیرهای مربوط را مشخص کردهاند که این متغیرهای برای اطلاعات ورودی در مرحلۀ دوم، یعنی سناریونگاری به کار میروند. در سناریونگاری بیشتر از متخصصان و کسانیکه بینش خاصی را دربارۀ موضوع ارائه میدهند و ذینفعان (کسانی که تحتتأثیر تصمیمات یا اقدامهایی قرار میگیرند) استفاده میشود (معدنی، 1401، ص. 398). در برنامهریزی سناریو سه گروه تکنیک یا رویکرد وجود دارد که هریک چند تکنیک فرعی دارند. این رویکردها عبارت است از: 1- روندهای احتمالاتی اصلاحشده، 2- منطق ادراکی، 3- رویکرد فرانسوی به آینده (Bradfield et al., 2005, p. 807-808). در پژوهش حاضر برای روش سناریونویسی از منطق ادراکی بهره برده شده است. در این پژوهش از شیوۀ کتابخانهای و میدانی برای گردآوری دادهها استفاده شده است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه است که باتوجه به ماهیت موضوع از پرسشهای باز در تعیین متغیرهای پژوهش و پرسشهای بسته در وزندهی به متغیرها برای تحلیل پیشرانهای کلیدی استفاده شده است. جامعۀ آماری پژوهش حاضر صاحبنظران، متخصصان، کارشناسان و مسئولان امر در رشتههای مرتبط (جغرافیا و برنامهریزی روستایی، جغرافیا و برنامهریزی شهری، جغرافیای سیاسی، مدیریت دولتی، مدیریت سازمانی و جامعهشناسی) است. در قسمت آکادمیک از استادان و پژوهشگران دانشگاهی و درحوزۀ اجرایی از بخشدار مرکزی اردبیل، چند تن از دهیاران و خبرگان فرمانداری استفاده شد که بهصورت نمونهگیری غیراحتمالی هدفمند 28 نفر از افراد واجد شرایط در استان اردبیل در سال 1399 انتخاب شدند. گفتنی است که برای بررسی اعتبار پژوهش از روایی محتوا استفاده شده است که خبرگان دانشگاهی و اجرایی اعتبار آن را تأیید کردند. همانطور که پیشتر توضیح داده شد، در وهلۀ نخست با تکنیک دلفی و با استفاده از منابع مختلف علمی شاخصهای حکمرانی خوب در مدیریت روستایی نهایی شد و از افراد خواسته شد تـا موافقت یا مخالفت خود و میزان آن را با هـر عنوان با استفاده از مقیاس لیکرت (1- بهطور کامل مخالفم، 2- مخالفم، 3- تاحدی موافقم، 4- موافقم، 5- بهطور کامل موافقم) اعلام کنند. سپس از متخصصان درخواسـت شد تـا پاسخها را از نو مـرور و بـا در نظـر گـرفتن میـانگین، مد، میانه و درصد اجماع برای هر متغیر (پیشران) درصـورت نیـاز در نظـرها و قضاوتهای خود تجدید نظر و دلایـل خـود را در مـوارد عدم اجماع ذکر کنند. درنهایت، پس از بازبینی نتایج ارائهشده در این مرحله و تحقق درصد مطمئن اجماع (بیشتر از 5/1)، میانگین، مد و میانههای مطلوب (برابر و بیشتر از 3) و پیشرانهای اصلی تا افقی 10 ساله شناسایی شد. درادامه، کارشناسان برای مقایسۀ وضعیت اثرگذاری و اثرپذیری این پیشرانها و ترسیم وضعیت آینده در ماتریس اثرهای متقاطع به مقایسه و ارزشگذاری پیشرانها پرداختند. بهدنبال اتمام این مرحله، اجماع نظری سایر کارشناسان نیز با وضعیت ارزشگذاری انجامشده، حاصل آمد. در این پژوهش حکمرانی خوب روستایی متغیر اصلی و متغیرهای معرّف آن عبارت است از: قانونمندی، مسئولیتپذیری، پاسخگویی، شفافیت، توافق جمعی، عدالتمحوری، مشارکت، کارایی و اثربخشی.
محدودۀ مطالعهشده شهرستان اردبیل بین عرض جغرافیایی 38 درجه و 15 دقیقۀ شمالی و طول جغرافیایی 48 درجه و 18 دقیقۀ شرقی قرار دارد. مساحت آن 11081 کیلومتر مربع و از شمال با مشکینشهر، از جنوب با کوثر، از شرق با نمین و از غرب با نیر همسایه است. این شهرستان در ۲۱۹ کیلومتری تبریز و ۵۷۸ کیلومتری تهران واقع شده است. شهرستان اردبیل 3 بخش، 3 شهر، 11 دهستان و 180 روستا دارد (سالنامۀ آماری استان، 1398). یکی از دلایل اصلی انتخاب شهرستان اردبیل، زیادبودن تعداد روستاهای آن و مجاورت آنها به نهادهای حکمرانی (مرکز استان) است. موقعیت شهرستان اردبیل و روستاهای مطالعهشده در شکل 1 نشان داده شده است.
شکل 1: محدودۀ مطالعهشدۀ شهرستان اردبیل (منبع: نگارندگان 1401) Figure 1: Map of the study site Ardabil city یافتههای پژوهش و تجزیهوتحلیل نتایج حاصل از یافتههای توصیفی نمونۀ مطالعهشده نشان میدهد که از اعضای نمونه 17 نفر مرد، 11 نفر زن و بیشترین پاسخگویان (50 درصد پاسخگویان) در ردۀ سنی بین 45 الی 55 سال هستند. بیشترین تعداد پاسخگویان میزان تحصیلات دکتری به تعداد 21 نفر (75 درصد)، 2 نفر (7 درصد) مدرک کارشناسی و 5 نفر (18 درصد) مدرک کارشناسی ارشد داشتند. در وهلۀ اول شاخصهای حکمروایی شایسته در مدیریت روستایی با تکنیک دلفی و با استفاده از منابع مختلف علمی نهایی شد. در مرحلۀ بعد از افراد خواسته شد تـا موافقت یا مخالفت خود و میزان آن را با هـر عنوان با استفاده از مقیاس لیکرت (1- بهطور کامل مخالفم، 2- مخالفم،3- تاحدی موافقم، 4- موافقم، 5- بهطور کامل موافقم) اعلام و بـهعبـارتی، کمیتپذیر کنند. در مرحلۀ دوم مـوارد توافـق و عـدم توافـق مشخص شد و فضـایی بـرای شناسـایی ایـدههـای جدیـد، تصحیح، تفسیر، حذف و توضیح قوت و ضعف آنهـا بـه وجـود آمد. گفتنی است در مواردی که متخصصان با عامل یا پیشران شناساییشده، مخالفت داشتند از آنها خواسته شده بود تا علت مخالفت خود را ذکر کنند. در مرحلۀ سوم از متخصصان درخواسـت شد تـا پاسخها را از نو مـرور و بـا در نظـر گـرفتن میـانگین، مد، میانه و درصد اجماع برای هر متغیر (پیشران) درصـورت نیـاز در نظـرها و قضاوتهای خود تجدید نظر و دلایـل خـود را در مـوارد عدم اجماع ذکر کنند؛ بنابراین پرسشنامۀ این مرحله دو بخش داشت: بخش اول نتایج توصیفی پاسخهای گروهی ارائهشده به هر متغیر یا پیشران و بخش دوم پاسخهای ارائهشدۀ هر متخصص به آن متغیر و یا پیشران. درنهایت، پس از بازبینی نتایج ارائهشده در این مرحله و تحقق درصد مطمئن اجماع، میانگین و میانههای مطلوب، پیشرانهای اصلی مؤثر بر بهبود وضعیت مدیریت روستایی در چهارچوب حکمروایی شایستۀ روستاهای شهرستان اردبیل تا افقی 10 ساله شناسایی شد. درواقع، باتوجه به اینکه بعد از این مرحله میزان میانگینهای حاصلشده، مد و میانۀ پاسخها و نیز درصد اجماع به مقدار پذیرفتنی رسید (میانگین، مد و میانههای برابر و بیشتر از 3 و درصد اجماع بیشتر از 5/1) و نیز برای جلوگیری از فرسایشیشدن پژوهش که یکی از ضعفهای تکنیک دلفی است، پیشرانهای شناساییشده پس از سه مرحله پذیرش شدند. درادامه، برای مقایسۀ وضعیت اثرگذاری و اثرپذیری این پیشرانها و ترسیم وضعیت آیندۀ مدیریت روستایی در چهارچوب حکمروایی شایستۀ روستاهای شهرستان اردبیل در ماتریس اثرهای متقاطع، کارشناسان به مقایسه و ارزشگذاری پیشرانها پرداختند. بهدنبال اتمام این مرحله، اجماع نظری سایر کارشناسان نیز با وضعیت ارزشگذاری انجامشده، حاصل آمد. میزان پرشدگی ماتریس متقاطع 82/65 درصد است که نشان میدهد بیش از 65 درصد عوامل مدنظر بر یکدیگر تأثیر داشته است. از سوی دیگر، از مجموع 1024 رابطه در این ماتریس 350 رابطه اثرگذاری صفر دارند که نشان میدهد عوامل بر یکدیگر تأثیرگذاری یا تأثیرپذیری نداشته است. همچنین، عدد یک که بهمعنای تأثیرگذاری ضعیف است، شامل 268 رابطه شده است. تعداد 234 رابطه عدد دو داشته که این عدد بیانگر تأثیر متوسط عوامل است و درنهایت، 172 رابطه عدد سه داشته که این عدد نشاندهندۀ تأثیر زیاد عوامل است.
جدول 3: میزان اثرگذاری و اثرپذیری غیرمستقیم متغیرهای تأثیرگذار و تأثیرپذیر در حکمرانی خوب روستایی شهرستان اردبیل Table 3: The degree of indirect effectiveness of influential variables in rural good governance of Ardabil province
منبع: یافتههای پژوهش 1402
مطابق با شکل 2 میتوان دریافت که وضعیت سیستم درحالت ناپایدار است و بیشتر نماگرها اطراف محور قطری پراکنده شده است و وضعیت مشابهی نسبت به یکدیگر دارند و فقط ضعف و شدت آنها نسبت به یکدیگر متفاوت است. نماگرها بیشتر در دستۀ متغیرهای مستقل (جنوب غربی نمودار)، وابسته (جنوب شرقی نمودار) و دووجهی (شمال شرقی نمودار) توزیع شده است.
شکل 2: پایداری و ناپایداری سیستم (منبع: یافتههای پژوهش 1402) Figure 2: System stability and instability
متغیر شمارۀ 28 (تنظیم و تدوین برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت ازسوی مدیریت روستایی با همکار و نظرخواهی از مردم) بهعنوان متغیر کلیدی یا پیشران به دست آمده است. در ارزیابی وضعیت تأثیرگذاری و تأثیرپذیری عوامل براساس تأثیرات غیرمستقیم متغیرها میتوان دریافت که تأثیرپذیرترین متغیرها شامل موارد مداخلۀ روستاییان در تصمیمگیریها و تصمیمسازیها، تأثیرگذاری گروههای صاحبنفوذ در تصمیمگیریهای مربوط به روستا، رسیدگی به تقاضاهای مردمی برمبنای ضابطه، همکاری با تشکّلهای محلی (بسیج، تعاونیها و...)، میزان پایبندی روستاییان و مدیران محلی به اجرای قوانین، تعامل سازنده بین دهیاری، شورای اسلامی و مردم محلی، پاسخگوبودن مدیریت روستایی درقبال تصمیمات گرفتهشده و اقدامهای انجامیافته، کنترل و پایش عملکرد مدیران روستایی، تشکیل سازمانهای مدنی و پاسخگویی به نیازهای اساسی و اولویتدار ساکنان روستا 10 نمونه از تأثیرپذیرترین متغیرها بود. متغیرهای با بیشترین میزان تأثیرگذاری نیز شامل کنترل و پایش عملکرد مدیران روستایی، مداخلۀ روستاییان در تصمیمگیریها و تصمیمسازیها، تنظیم و تدوین برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت ازسوی مدیریت روستایی با همکاری و نظرخواهی از مردم، تعامل سازنده بین دهیاری و شورای اسلامی و مردم محلی، برگزاری جلسههای عمومی برای تشریح اقدامهای مربوط به امور روستا و پاسخگویی درقبال ابهامها و سؤالهای پیشآمده، شفافیت در تصمیمگیری و تصمیمسازی، پاسخگوبودن مدیریت روستایی درقبال تصمیمات گرفتهشده و اقدامهای انجامیافته، قابلیت دسترسی به جریان آزاد اطلاعات، تأثیرگذاری گروههای صاحبنفوذ در تصمیمگیریهای مربوط به روستا و عدم استفادۀ نفوذ و قدرت مسئولان برای منافع شخصی و ایجاد رانت است. در سناریونویسی پنج حالت یا جایگشت وجود دارد که یکی از آنها با عنوان «تأثیرگذاری» است. در شکل 3 اثرهای مستقیم متغیرها بر یکدیگر نشان داده شده است.
شکل 3: اثرهای مستقیم متغیرها (MDI) بر یکدیگر (منبع: یافتههای پژوهش 1402) Figure 3: Matrix of direct influences (MDI) از بین 32 متغیر بررسیشده در 8 شاخص مشارکت، مسئولیتپذیری، قانونمندی، عدالتمحوری، پاسخگویی، شفافیت، توافق جمعی و کارایی و اثربخشی بهعنوان عوامل تأثیرگذار و کلیدی انتخاب شد. از بین متغیرهای مطالعهشده 12 متغیر که از میانگین امتیازهای کل بیشتر بودند بهعنوان عوامل تأثیرگذار و کلیدی در بهبود وضعیت حکمرانی خوب روستایی شهرستان اردبیل انتخاب شد. باتوجه به این نتایج بیشترین میزان اثرگذاری مربوط به شاخص شفافیت، عدالتمحوری و پاسخگویی است. در پژوهش حاضر باتوجه به اینکه هدف، تحلیل مهمترین عوامل تعیینکننده و تأثیرگذار در بهبود وضعیت حکمرانی خوب روستایی در شهرستان اردبیل است، از متغیرهای تأثیرگذار، متغیرهای ریسک و متغیرهای تنظیمی بهعنوان مهمترین عوامل تعیینکننده استفاده میشود که مجموع آنها 12 عامل کلیدی است. همچنین، باتوجه به شباهت عاملهای کلیدی آنها به 10 عامل ادغام شدند. بعد از مشخصشدن مهمترین عوامل 26 وضعیت احتمالی برای آیندۀ حکمرانی خوب روستایی در شهرستان اردبیل درنظر گرفته شد که از این تعداد 12 وضعیت احتمالی مطلوب، 5 وضعیت احتمالی ایستا و 9 وضعیت احتمالی بحرانی را دارد. با مشخصشدن وضعیتهای احتمالی، پرسشنامهای بهصورت ماتریس اثرهای متقابل طراحی شد و در اختیار کارشناسان قرار گرفت. از ترکیب این تعداد وضعیتهای احتمالی 378/51 سناریوی ترکیبی استخراج شد که شامل همۀ وضعیتهای احتمالی آیندۀ پیشروی حکمرانی خوب روستایی در شهرستان اردبیل است. سناریوهای ارائهشدۀ نرمافزار ScenarioWizard9020 سناریو بود که از این تعداد 16 مورد آن اعتبار و 3 سناریو سازگاری فراوان دارد. از 3 سناریو با سازگاری زیاد، سناریوی اول و دوم شرایط مطلوب را دارد که 9 مورد آن شرایط مطلوب و 1 مورد شرایط بحرانی را دارد. سناریوی سوم شرایط بحرانی را دارد که 9 مورد آن بحرانی و 1 مورد ایستاست. در جدول 4 سناریوهای با سازگاری قوی در آیندۀ حکمرانی خوب روستایی شهرستان اردبیل آمده است. جدول 4: سناریوهای با سازگاری قوی در آیندۀ حکمرانی خوب روستایی شهرستان اردبیل Table 4: Strong adaptation scenarios in the future of rural good governance in Ardabil province
منبع: یافتههای پژوهش 1402
باتوجه به سناریوهای پیش رو میتوان نتیجه گرفت که تمام شاخصهای مربوط به حکمرانی خوب روستایی اهمیت دارد و این نشان از قدرت فراوان این رویکرد در سیستم مدیریت روستایی دارد که برای حرکت بهسمت آیندۀ مطلوب ضروری است که رویکرد حکمرانی خوب، الگوی مدیریت روستایی قرار گیرد تا بتوان با اجرا و پیادهسازی متغیرهای مربوط به شاخصهای حکمرانی خوب روستایی بهسمت ایجاد روستاهای پایدار و قابل زیست حرکت کرد. در وضعیتهای پیش رو عاملی که در هر سه سناریو وضعیت بحرانی ایجاد میکند، تأثیر گروههای صاحبنفوذ در تصمیمگیریهای مربوط به مدیریت روستایی است که با ایجاد رانت و اهرمهای فشار تصمیمات اتخاذشده را از منافع جمعی بهسمت منافع شخصی سوق میدهند و سپس مسیر دستیابی به الگوی حکمرانی خوب را منحرف میکنند. همچنین، نقش آشکار مردم، نظارت مردمی و مداخلۀ روستاییان در مدیریت روستا نقش اساسی در پیشبرد هدفهای حکمرانی خوب روستایی دارد.
نتیجهگیری درحال حاضر حکمرانی خوب روستایی از مهمترین رویکردهای موجود درزمینۀ مدیریت روستایی است که باتوجه به سرعت تغییراتی که درحال حاضر با آن مواجه هستیم، این رویکرد میتواند با شاخصهای خود زمینۀ ایجاد یک سکونتگاه قابل زیست را برای همگان فراهم آورد. اجرای کامل موضوع تعارض منافع بیشترین ارزش سازگاری را در بین سایر عوامل کلیدی دارد و این امر نشان میدهد که در راستای بهبود وضعیت حکمرانی خوب روستایی در شهرستان اردبیل باید وضعیت احتمالی مطلوب تقویت و وضعیت احتمالی بحرانی تضعیف شود. همچنین، در ردۀ دوم باید به مشارکت ساکنان روستا در تصمیمسازیها، تصمیمگیریها و تمام برنامهریزیهای مربوط به توسعۀ روستا توجه جدّی شود؛ زیرا موارد فوق از عوامل اصلی تقویت و تضعیف حکمرانی خوب روستایی در شهرستان اردبیل است. این یافته با نتایج مطالعات حیدری ساربان (1398)، موسوی و همکاران (1398)، سروستانی و اینگرام، پالمر و همکاران (Sarvestani & Ingram, 2020; Palmer et al., 2022; ) که گویای اهمیت مشارکت ساکنان روستا در مدیریت روستایی است، همخوانی دارد. همچنین، این نتیجه که بیشترین میزان اثرگذاری مربوط به شاخص شفافیت، عدالتمحوری و پاسخگویی است با مطالعات نوروزی و ابراهیمی (1397) همسوست. مطابق با مفاد و قرابت مفهومی و موضوعی تئوری مباشرت یا تئوری مدیریت و نظریۀ ذینفعان میتوان نتیجه گرفت که مدیریت روستایی در چهارچوب حکمرانی خوب در روستاهای شهرستان اردبیل با تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم از شهروندان، بخشها، نهادها و ... میتواند مشارکت و تعامل را به ارمغان آورد. در بین عوامل کلیدی شفافیت با سه مورد (شفافیت در تصمیمگیری و تصمیمسازی، قابلیت دسترسی به جریان آزاد اطلاعات، کنترل و پایش عملکرد مدیران روستایی) بیشترین عوامل کلیدی را دارد؛ از این رو نتیجه میشود که این سه مورد در بهبود وضعیت حکمرانی خوب روستایی اهمیت فراوانی دارند. شفافیت خود باعث به حرکت درآمدن سایر عوامل کلیدی خواهد شد؛ البته این عوامل و پیشرانهای کلیدی در یک جریان شبکهای به یکدیگر متصل هستند؛ بدین گونه که اجرای یکی بر اجرا و پیادهسازی دیگری تأثیر میگذارد بر همدیگر تأثیر و تأثر دارند. این مقوله نشاندهندۀ اهمیت این موضوع در روستاهای شهرستان اردبیل است که باید با دقت بیشتری به آن توجه شود. یکی از تمایزات اصلی پژوهش حاضر با سایر آثار مشابه در این زمینه، ایجاد قرابت مفهومی و موضوعی درحوزۀ مدیریت روستایی و حکمرانی خوب است که محققان با رویکردی چندبُعدی این موارد را ازدیدگاه خبرگان بررسی کردهاند. همچنین، یکی از نوآوریهای اصلی پژوهش حاضر در ارائۀ نتایج خاص درزمینۀ سناریوهای مطرحشده در بخش یافتههای پژوهش است که محققان در کمتر تحقیقی توانستهاند با این دقت و صراحت آنها را مطرح و بررسی کنند. باتوجه به سناریوهای ذکرشده میتوان نتیجه گرفت که تمام شاخصهای مربوط به حکمرانی خوب روستایی اهمیت دارند و این نشان از قدرت فراوان این رویکرد در سیستم مدیریت روستایی است که برای حرکت بهسمت آیندۀ مطلوب ضروری است. عاملی که در هر سه سناریو وضعیت بحرانی ایجاد میکند تأثیر گروههای صاحبنفوذ در تصمیمگیریهای مربوط به مدیریت روستایی است که با ایجاد رانت و اهرمهای فشار تصمیمات اتخاذشده را از منافع جمعی بهسمت منافع شخصی سوق میدهند و سپس مسیر دستیابی به الگوی حکمرانی خوب را منحرف میکنند. همچنین، نقش آشکار مردم، نظارت مردمی و مداخلۀ روستاییان در مدیریت روستا نقش اساسی در پیشبرد هدفهای حکمرانی خوب روستایی دارد که درادامه، پیشنهادهای مربوط ارائه میشود. محدودیت زمانی لازم برای انجامدادن پژوهش حاضر، بالانبودن اعضای نمونه بهدلیل مشارکتنداشتن افراد است. درادامه، باتوجه به نتایج پژوهش پیشنهادهایی در راستای بهبود وضعیت حکمرانی خوب روستایی در شهرستان اردبیل ارائه میشود. لزوم برگزاری دورههای آموزشی بهصورت مستمر برای دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاها ازجهت آشنایی با اصول حکمرانی خوب روستایی؛ برگزاری جلسههای عمومی مدیران روستا با ساکنان بهصورت مستمر برای دریافت نظرهای ساکنان و تنظیم برنامههای آتی توسعۀ روستایی؛ با تقویت نظارتهای مردمی و تسهیل مشارکت مردم در امور مدیریت روستایی در شهرستان اردبیل میتوان از ایجاد رانت و دخالت گروههای صاحبنفوذ در امور مربوط به مدیریت روستایی جلوگیری کرد؛ تعامل دهیار با مردم باید بهصورت مستمر و در قالب موضوعهای مختلف مدیریتی باشد تا ازطرفی، پیوند بین دهیار و ساکنان بیشتر شود و از طرف دیگر، حس تعلق به مکان با افزایش میزان مشارکت ساکنان در مدیریت روستایی افزایش یابد؛ سامانۀ ارزیابی و عملکرد مدیران روستایی برای پایش عملکرد آنها بهصورت دورهای طراحی شود؛ بهنحوی که عموم بتوانند نتایج این عملکردها را مشاهده کنند؛ ساکنان روستا بهصورت محرمانه به عملکردهای دهیاری و اعضای شورای اسلامی روستاها امتیاز دهند تا ازطرفی، مجموعۀ مدیریت روستایی نسبت به پیشبرد برنامههای توسعۀ روستا پیگیرتر شوند و از طرف دیگر، مردم احساس همسرنوشتی باهم داشته باشند؛ برگزاری دورههای آموزشی برای ساکنان ازجهت آشنایی با اصول اولیۀ نحوۀ مشارکت در توسعۀ روستا، مصادیق و نتایج آن و راهکارهای خلاّق برای شکوفایی خلاقیت ساکنان و ایجاد همکاریهای جمعی؛ طراحی و راهاندازی سایتهای اینترنتی مختص روستا و انعکاس اخبار، نشریات، مصوبات شورای اسلامی روستا و ... بهصورت مستمر در سایت اینترنتی برای ایجاد شافیت در مدیریت روستایی؛ طرحهای انجامشده برای روستا اعم از طرح هادی روستایی، طرح بهسازی روستا و ... در دسترس عموم مردم روستا قرار گیرد؛ برگزاری جلسههای متعدّد با ساکنان روستا برای تعیین اولویتهای اساسی و لازم روستا که این اولویتهای استخراجشده بهدلیل اینکه مهمترین نیازهای ساکنان است میتواند نقشۀ راه مدیریت روستایی را تنظیم و تدوین کند. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
منابع
اطهاری، کمال (1388). حاکمیت شایسته و ضرورت احیای حوزۀ عمومی. فصلنامۀ جستارهای شهرسازی، 19(6)، 37-3. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/330577
تقیلو، علیاکبر، سلطانی، ناصر، و آفتاب، احمد (1395). پیشرانهای توسعۀ روستاهای ایران. برنامهریزی و آمایش فضا، 20(4)، 1-28. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-5316-fa.html
حاتمینژاد، حسین، پوراحمد، احمد، و نصرتی هِشی، مرتضی (1398). آیندهپژوهی در بافت فرسودۀ شهری (مطالعۀ موردی: ناحیۀ یک، منطقۀ 9 شهر تهران). فصلنامۀ علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، 28(109)، 37-55.
حیدری ساربان، وکیل (1398). ارزیابی الگوی مدیریت محلی روستایی مبتنی بر شاخصهای حکمروایی خوب (مطالعۀ موردی: شهرستان مشگینشهر). جغرافیا و توسعه، 17(57)، 133-154.
https://doi.org/10.22111/GDIJ.2019.4985
دانشور عامری، ژیلا، شعبانعلی فمی، حسین، و شوکتی آمقانی، محمد (1395). تحلیل رضایتمندی روستاییان از عملکرد دهیاران در مدیریت نوین روستایی شهرستان اسکو. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 48(3)، 493-506. https://doi.org/10.22059/JHGR.2016.52376
دده زاده سیلابی، پروین، و احمدیفرد، نرگس (1398) تعیین پیشرانهای کلیدی مؤثر بر توسعۀ گردشگری با رویکرد آیندهپژوهی (مطالعۀ موردی: شهرستانهای استان مازندران). جغرافیا و پایداری محیط، 9(1)، 73-89.
رحمانی فضلی، عبدالرضا، صادقی، مظفر، و علیپوریان، جهانبخش (1393). بنیانهای نظری حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت روستایی نوین. فصلنامۀ مدیریت شهری، 14(37)، 43-53.
رضوانی، محمدرضا (1391). مقدمهای بر برنامهریزی توسعۀ روستایی در ایران. نشر قومس.
رکنالدین افتخاری، عبدالرضا، عظیمی آملی، جلال، پورطاهری، مهدی، و احمدیپور، زهرا (1391). ارائۀ الگوی مناسب حکمروایی خوب روستایی در ایران. فصلنامۀ ژئوپلیتیک، 8(26)، 1-28.
سالنامۀ استان اردبیل (1398). سازمان برنامه و بودجۀ استان اردبیل.
سجادی، ژیلا، یارمرادی، کیومرث، کانونی، رضا، و حیدری، مرتضی (1396). نقش حکمروایی شایسته در ارتقا کیفیت محیط زیست شهری ازدیدگاه ساکنان (مطالعۀ موردی: محلهۀ باغ فردوس منطقۀ یک شهر تهران). دو فصلنامۀ پژوهشهای بومشناسی شهری، 8(15)، 97-110.
https://grup.journals.pnu.ac.ir/article_3780.html
شیخی، داود، پازکی، معصومه، و محمدنژاد حصاری، حسن (1399). تحلیل و اولویتبندی شاخصهای حکمروایی خوب روستایی در مناطق مرزی (مطالعۀ موردی: دهستان زریوار شهرستان مریوان). پژوهشنامۀ مطالعات مرزی، 8(3)، 19-37. http://bss.jrl.police.ir/article_95541.html
فال سلیمان، محمود، صادقی، حجتالله، و فروزان، محمدمحسن (1393). ارزیابی نقش دهیاریها در پیشگیری و کاهش بحرانهای بهداشتی-درمانی در سکونتگاههای روستایی (مطالعۀ موردی: بخش شوسف شهرستان نهبندان). فصلنامۀ آمایش جغرافیایی فضا، 4(12). 54-78. https://gps.gu.ac.ir/article_7503.html
مظفری، علی (1388). آیندهپژوهی: بستر عبور از مرزهای دانش. فصلنامۀ نظم و امنیت اجتماعی، 2(8)، 25-47.
معدنی، جواد (1401). بررسی نقش گردشگری روستایی در توسعۀ اشتغال پایدار ساکنان در دوران پساکرونا با رویکرد سناریونگاری (مورد مطالعه: شهرستان سرعین). فصلنامۀ پژوهشهای روستایی، 13(3)، 407-390.
منطقی، محسن (1390). آیندهپژوهی: ضرورت آیندۀ مطالعات فرهنگی و علمی. نشریۀ اسلام و پژوهشهای مدیریتی، 1(1)، 51-68. https://ensani.ir/fa/article/306539
موسوی، مرضیه، محمدزاده، سعید، پریسا، پاک، و فتاحی، محمدجواد (1398). تحلیل عملکرد مدیریت نوین روستایی با رویکرد حکمرانی خوب (مورد مطالعه: دهیاریهای بخش مرکزی، شهرستان ایوان). نشریۀ رویکردهای پژوهشی کارآفرینانه در کشاورزی، 2(2)، 49-70. https://eraa.asnrukh.ac.ir/article_107855.html
نادرخانی، زلیخا، و قنبری، یوسف (1402). واکاوی چالشهای بهرهبرداران دهقانی با هدف دستیابی به توسعۀ پایدار روستایی در ایران (مورد مطالعه: استان زنجان). فصلنامۀ جغرافیا و برنامهریزی محیطی، 34(2)، 75-90.
نوروزی، اصغر، و ابراهیمی، الهه (1397). تحققپذیری شاخصهای حکمروایی خوب در نواحی روستایی شهرستان لنجان. برنامهریزی توسعۀ کالبدی، 5(2)، 93-109.
References
Almanac of Ardabil Province. (2018). Ardabil province program and budget organization. [In Persian].
Almquist, R., Grossi, G., Van Helden, G. J., & Reichard, C. (2013). Public sector governance and accountability. Critical Perspectives on Accounting, 24(7-8), 479-487. https://doi.org/10.1016/j.cpa.2012.11.005
Andersen, A. D., & Andersen, P. D. (2014). Innovation system foresight. Technological Forecasting And Social Change, 88, 276-286. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2014.06.016
Ansell, C., & Torfing, J. (Eds.). (2022). Handbook on theories of governance. Edward elgar publishing. https://doi.org/10.4337/9781782548508.00008
Aoki, M. (1991). The co-operative game theory of the firm. Oxford university press.
Athari, K. (2008). Decent governance and the necessity of revitalizing the public domain. Shahr Sazi Quarterly, 19(6), 32-37. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/330577 [In Persian].
Bhuiyan, S. H. (2011). Transition towards a knowledge-based society in post-communist Kazakhstan: Does good governance matter? Journal Of Asian And African Studies, 46(4), 404-421. https://doi.org/10.1177/0021909611401565
Bradfield, R., Wright, G., Burt, G., Cairns, G., & Van Der Heijden, K. (2005). The origins and evolution of scenario techniques in long range business planning. Futures, 37(8), 795-812. https://doi.org/10.1016/j.futures.2005.01.003
Calof, J., Miller, R., & Jackson, M. (2012). Towards impactful foresight: Viewpoints from foresight consultants and academics. Foresight, 14(1), 82-97. https://doi.org/10.1108/14636681211210387
Castrillón, G.A.M. (2021). The concept of corporate governance. Revista Científica Visión de Futuro, 25(2), 178-194. 10.36995/j.visiondefuturo.2021.25.02R.005.en
Da Cruz, N. F., & Marques, R. C. (2017). Structuring composite local governance indicators. Policy Studies, 38(2), 109-129. https://doi.org/10.1080/01442872.2016.1210117
Dadazade-Silabi, P., & Ahmadifard, N. (2019). Determine the key factors of tourism development based on future research approach (Case study: Mazandaran province). Geography And Environmental Sustainability, 9(1), 73-89. 10.22126/GES.2019.1064 [In Persian].
Daneshvar Ameri, Z., Shabanali Fami, H., & Shokati Amqani, M. (2016). Analysis on satisfaction of rural people about dehyaries performance (Case study: Oskou county villages). Human Geography Research, 48(3), 493-506. 10.22059/JHGR.2016.52376 [In Persian].
Donaldson, L. (2008). The challenge of quality and patient safety. Journal Of The Royal Society Of Medicine, 101(7), 338-341. https://doi.org/10.1258/jrsm.2008.nh8003
Eisenhardt, K. M. (1989). Building theories from case study research. Academy Of Management Review, 14(4), 532-550. https://doi.org/10.5465/amr.1989.4308385
Fallsolayman, M., Sadeghi, H., & Ferozan, M. M. (2014). The Evaluation of dehyariha role in prevention and reduction of health–therapeutic crisis in rural settlements (Case study: Shosf district of nehbandan county). Geographical Planning Of Space, 4(12), 54-78. https://gps.gu.ac.ir/article_7503.html [In Persian].
Graham, J., Plumptre, T. W., & Amos, B. (2003). Principles for good governance in the 21st century. Ottawa: Institute On Governance, 15, 6. https://www.academia.edu/2463793/Principles_for_good_governance_in_the_21st_century
Haegeman, K., Spiesberger, M., & Könnölä, T. (2017). Evaluating foresight in transnational research programming. Technological Forecasting And Social Change, 115, 313-326. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2016.07.017
Hataminejad, H., Pourahmad, A., & Nosrati Heshi, M. (2019). Futures studies on urban worn-out texture (Case study: District 9 Area 1 Tehran municipality). Scientific-Research Quarterly Of Geographical Data (SEPEHR), 28(109), 37-55. https://doi.org/10.22131/sepehr.2019.35637 [In Persian].
Heidari Sareban, V. (2019). Evaluation of rural local management pattern regarding of good governance indexes (Case study: Ardabil county). Geography And Development, 17(57), 133-154. 10.22111/GDIJ.2019.4985 [In Persian].
Lockwood, M. (2010). Good governance for terrestrial protected areas: A framework, principles and performance outcomes. Journal Of Environmental Management, 91(3), 754-766. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2009.10.005
Madani, J. (2022). Investigating the role of rural tourism in the development of sustainable employment of residents in the post-Corona era with a scenario approach (Case study: Sarein county). Journal Of Rural Research, 13(3), 390-407. 10.22059/JRUR.2022.336852.1711[In Persian].
Manal, N., Bachir, A.S., & Nadim, K. (2008). Environment and sustainable development indicators in Lebanon: A practical municipal level approach. Ecological Indicators. 8(5), 771-777. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2007.09.001
Manteghi, M. (2010). Futurology; The future necessity of cultural and scientific studies. Islam And Management Research Journal, 1(1), 51-68. https://ensani.ir/fa/article/306539 [In Persian].
Mousavi, M., Mohammadzadeh, S., Pak, P., & Fatahi, M. J. (2018). Analyzing the performance of modern rural management with a good governance approach (Case study: Villagers of the central part, Ivan city). Journal Of Entrepreneurial Research Approaches In Agriculture, 2(2), 49-70. https://eraa.asnrukh.ac.ir/article_107855.html [In Persian].
Mozafari, A. (2008). Future research a platform for crossing the borders of knowledge. Social Order And Security Quarterly, 2(4), 25-47. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1017590 [In Persian].
Naderkhani, Z., & Ghanbari, Y. (2023). Assessing peasant farmers’ challenges for achieving sustainable rural development in Iran (Case study: Zanjan province). Geography And Environmental Planning, 34(2), 75-90. 10.22108/GEP.2022.130710.1460 [In Persian].
Norouzi, A., & Ebrahimi, E. (2018). Investigating realization of good governance indicators in rural areas of Lenjan county. Physical Social Planning, 5(2), 93-109. https://psp.journals.pnu.ac.ir/article_5027.html [In Persian].
Paliokaitė, A., Martinaitis, Ž., & Reimeris, R. (2015). Foresight methods for smart specialisation strategy development in Lithuania. Technological Forecasting And Social Change, 101, 185-199. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2015.04.008
Palmer, C. G., Fry, A., Libala, N., Ralekhetla, M., Mtati, N., Weaver, M., & Scherman, P. A. (2022). Engaging society and building participatory governance in a rural landscape restoration context. Anthropocene, 37, 100320. https://doi.org/10.1016/j.ancene.2022.100320
Pomeranz, E. F., & Stedman, R. C. (2020). Measuring good governance: piloting an instrument for evaluating good governance principles. Journal Of Environmental Policy & Planning, 22(3), 428-440. https://doi.org/10.1080/1523908X.2020.1753181
Rahmani Fazli, A. R., Sadeghi, M., & Alipourian, J. (2013). The theoretical foundations of good governance in the modern rural management process. Urban Management Quarterly, 14(38), 53-43. https://crsp.sbu.ac.ir/wp-content/uploads/2019/12/abd10.pdf [In Persian].
Rezvani, M. R. (2012) An introduction to rural development planning in iran. Qoms publishing. [In Persian].
Roberts, S. M., Wright, S., & Oneil, P. (2007). Good governance in the pacific? Ambivalence possibility. Geoforum p, 38(5), 967-984. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2007.04.003
Roknaldin Eftekhari, A., Azimi Amoli, J., Pourtaheri, M., & Ahmadypour, Z. (2012). Presentation of an appropriate rural good governance model in Iran (Case study: Rural areas of mazandaran provience in Iran). Geopolitics Quarterly, 8(26), 1-28. https://journal.iag.ir/article_56067.html [In Persian].
Sajadi, J., Yarmoradi, K., Kanooni, R., & Heydari, M. (2017). the role of good governance in improving the quality of urban environment from the perspective of residents (Case study: Bagh ferdows neighborhood in zone 1 of Tehran). Journal Of Urban Ecology Researches, 8(15), 97-110. https://grup.journals.pnu.ac.ir/article_3780.html [In Persian].
Sarvestani, A. A., & Ingram, V. (2020). Perceptions and practices of rural council participatory forest governance: Closed co-management in chehel-chay Iran. Forest Policy And Economics, 117, 102202. https://doi.org/10.1016/j.forpol.2020.102202
Sayed, Y. (2013). Making education a priority in the post-2015 development agenda: Report of the global thematic consultation on education in the post-2015 development agenda. United Nations children's fund. http://hdl.voced.edu.au/10707/270619
Sheikhi, D., Pazoki, M., & Mohamad Nejad Hesari, H. (2020). Analysis and prioritization of indicators of good rural governance in border areas (Case study: Zarivar village of Marivan city). Journal Of Border Studies, 8(3), 19-37. http://bss.jrl.police.ir/article_95541.html [In Persian].
Sheng, Y, K. (2009). What is good governance? united nations economic and social commission for asia and the pacific. Available online: https://www.unescap.org/resources/what-good-governance (accessed on 22 January 2022).
Taqi Lu, A., & Soltani Nasser, A. A. (2015). Drivers of rural development in Iran. Planning and Space Planning, 20(4), 1-28. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-5316-fa.html [In Persian].
Tricker, R. I. (2015). Corporate governance: Principles, policies, and practices. Oxford university press.
UNESCAP. (2023). Good governance: definition and characteristics. Jakarta capital city government office. https://uclg-aspac.org/good-governance-definition-and-characteristics
UNESCO. (2023). Concept of governance. International bureau of education.
Van Slyke, D. M. (2007). Agents or stewards: Using theory to understand the government-nonprofit social service contracting relationship. Journal Of Public Administration Research And Theory, 17(2), 157-187. https://doi.org/10.1093/jopart/mul012
Walker, D. (2002). Decision support leariig and rural resource management. Agricultural Systems, 73(1), 113-127. https://doi.org/10.1016/S0308-521X(01)00103-2
Williamson, O. E. (1999). Strategy research: Governance and competence perspectives. Strategic Management Journal, 20(12), 1087-1108. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-0266(199912)20:12<1087::AID-SMJ71>3.0.CO;2-Z
Zaitul, Z., Ilona, D., & Novianti, N. (2023). Good governance in rural local administration. Administrative Sciences, 13(1), 19. https://doi.org/10.3390/admsci13010019 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 390 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 219 |