تحلیل خصوصیات پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی در محورهای طبیعت‌گردی

سادات موسوی, حنانه سادات; دانه‌کار, افشین; جهانی, علی; اعتماد, وحید; عطار صحراگرد, فرنوش

doi:10.22108/tbj.2023.138554.1236

تعداد نشریات	43
تعداد شماره‌ها	1,676
تعداد مقالات	13,678
تعداد مشاهده مقاله	31,702,889
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	12,525,651

تحلیل خصوصیات پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی در محورهای طبیعت‌گردی

تاکسونومی و بیوسیستماتیک

مقاله 5، دوره 15، شماره 54، خرداد 1402، صفحه 83-106 اصل مقاله (1.52 M)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/tbj.2023.138554.1236

نویسندگان

حنانه سادات سادات موسوی¹؛ افشین دانه‌کار^* ²؛ علی جهانی³؛ وحید اعتماد⁴؛ فرنوش عطار صحراگرد¹

¹دانشجوی دکتری، گروه محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

²استاد، گروه محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

³دانشیار، گروه ارزیابی و مخاطرات محیط‌زیست، پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار، سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، تهران، ایران

⁴دانشیار، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

شناسایی و معرفی رستنی‌های یک منطقه به طور ویژه و محلی اهمیت زیادی دارد که از آن جمله می‌توان امکان دسترسی به گونه‌های گیاهی خاص در محل و زمان معین، تعیین پتانسیل و قابلیت‌های رویشی منطقه، امکان افزایش تراکم گونه‌های منطقه، امکان دستیابی به گونه یا گونه‌های جدید گیاهی و شناسایی عوامل مخرب رستنی‌های منطقه را نام برد. مشهودترین طبقه‌بندی جهت توضیح و توصیف ساختار گیاهان، مشخص نمودن شکل زیستی هر گونه گیاهی در هر اجتماع گیاهی متفاوت است. هدف از این پژوهش، بررسی فلور، شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی و برخی خصوصیات گیاهان در جوامع گیاهی به منظور تحلیل وضعیت پوشش گیاهی در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی در محدوده استان البرز است. در این پژوهش تعداد 101 قطعه نمونه گیاهی برداشت و در مجموع 152 گونه گیاهی شناسایی شد. گونه‌های شناسایی شده متعلق به 103 جنس از 30 تیره هستند. تیره Asteraceae با دارا بودن 16 جنس و 21 گونه بزرگترین آرایه موجود را در محدوده مورد مطالعه در بر‌می‌گیرد و پس از آن به ترتیب تیره‌های Poaceae و Fabaceae با دارا بودن 14 و 12 جنس و 18 و 17 گونه در مراتب بعدی قرار می‌گیرند. جنس‌های Salvia با 8 گونه و Astragalus با 7 گونه، بیشترین تنوع گونه‌ها در میان جنس‌های شناسایی شده را به خود اختصاص دادند. فرم رویشی غالب در میان گونه‌های شناسایی شده، فرم علفی بود و عناصر درختی و درختچه‌ای کمترین فرم شناسایی شده را دارا بودند. بر اساس سیستم رانکایر، گیاهان همی‌کریپتوفیت با 3/51 درصد (79 گونه)، گیاهان تروفیت با 29 درصد (44 گونه)، گیاهان کریپتوفیت با 9/9 درصد، گیاهان کامفیت با 6/6 درصد و گیاهان فانروفیت با 6/2 درصد به ترتیب فراوان‌ترین شکل‌های زیستی در این محدوده را به خود اختصاص دادند. همچنین بیش‌ترین فراوانی گونه‌های گیاهی بر اساس ناحیه رویشی مربوط به ناحیه ایران- تورانی (81 گونه) و ایران - تورانی/ هیرکانی (33 گونه) است. به‌طورکلی از این مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که جامعه گیاهی در این محدوده ناهمگن است زیرا تمامی گونه‌‌های شناسایی شده در طبقه کد حضور I با درصد فراوانی 0 تا 20 درصد قرارداشتند. همچنین با توجه به اینکه محدوده مورد مطالعه از غنای فلوری نسبتاً بالایی برخوردار است، می‌توان از آن در ارزیابی وضعیت کنونی و پیش‌بینی وضعیت آینده منطقه بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها

وفور؛ فراوانی؛ رانکایر؛ پوشش؛ حضور؛ شکل زیستی؛ ناحیه رویشی

اصل مقاله

مقدمه

استپ‌های معتدله یکی از اکوسیستم‌های طبیعی است که منابع زیادی از ذخایر ژنتیکی گونه‌های گیاهی مختلف را شامل می‌شود و به عنوان مرتع، ارزش چراگاهی بالا دارند (Shamlou & Erfanzadeh, 2018). مراتع یکی از مهم‌ترین و وسیع‌ترین منابع تجدیدشونده هستند که به عنوان یک اکوسیستم علاوه بر حفظ کیفیت محیط‌زیست و در برگرفتن منابع گسترده‌ای از ذخایر ژنتیکی و گونه‌های گیاهی، در تأمین بخش مهمی از تولیدات دامی کشور نیز نقش کلیدی ایفا می‌کنند. کاهش توان تولید و عملکرد مراتع از موارد اصلی تهدیدکننده این اکوسیستم با ‌ارزش است (Behi et al., 2021; Vahabi et al., 2018).

کشور پهناور ایران دارای پوشش‌های مختلف گیاهی و تنوع گیاهی غنی است. ایران با دارا بودن اقلیم‌های متفاوت و شرایط متنوع جغرافیایی، از نظر تنوع گیاهی منحصر به فرد بوده و به یکی از 10 خاستگاه مهم گونه‌زایی در جهان تبدیل شده است و با داشتن حدود 8000 گونه گیاهی یکی از مراکز تنوع گیاهی محسوب می‌شود. از بین این 8000 گونه، حدود 1800 گونه منحصراً در این سرزمین رشد می‌کند که این گونه‌های گیاهی، اصطلاحاً بوم‌زاد^[1] ایران هستند. غنای گونه‌ای بالا و تنوع جغرافیایی و زیستگاهی تحت تأثیر سه منطقه جغرافیایی گیاهی، یعنی ایران - تورانی، اروپا - سیبری و صحارا - سندی قرار دارند (Vahabi et al., 2018 Zeraatkar et al., 2021;). با توجه به اینکه هرگونه گیاهی در دامنه مشخصی از ویژگی‌های محیطی زیست می‌کند، می‌توان بیان کرد که گستره بوم‌شناختی منحصربه فردی دارد و دامنه این گستره در مناطق جغرافیایی زیستی گوناگون متفاوت است. شکل زیستی^[2]، ترکیب^[3] و حضور^[4] گونه‌های گیاهی، تحت تأثیر سازش‌پذیری با عناصر رویشی مناطق جغرافیای گیاهی اصلی کشور (صحارا - سندی، ایران - تورانی/ مدیترانه‌ای و اروپا - سیبری) است (Bagheri et al., 2020; Raunkiaer, 1934). چگونگی سازش گیاهان به یک اقلیم خاص تعیین کننده طیف شکل زیستی غالب در آن اقلیم است (Bagheri et al., 2020). به عنوان نمونه، عناصر رویشی منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی در شیب جنوبی البرز به ناحیه ایران -تورانی تعلق دارد (Mozaffarian, 2001). فلور هر منطقه نیز نتیجه واکنش‌های جامعه گیاهی در برابر شرایط کنونی و همچنین در ارتباط با تکامل گیاهان در دوره‌های گذشته و وضعیت جغرافیایی آن دوران است. الگوی حضور گیاهان در جامعه زیستی خود، ضمن بازتاب درجه تکامل اجتماع گیاهی، همگنی و ناهمگنی گونه های این جامعه را بازتاب می‌دهد. چنین ویژگی‌هایی ضمن شناخت وضع موجود جامعه زیستی در هر منطقه، ابزار مؤثری برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی است (Hamzeh’ee, 2016).

مناطق تحت حفاظت برای حمایت از ساختارهای حساس و شکننده طبیعت، حفظ فرایندهای اکولوژیک و استمرار خدمات اکوسیستمی شناسایی و مدیریت می‌شوند. نگهداری تنوع زیستی و ژنتیکی گیاهی و جانوری این دسته از مناطق پاسخگوی نیاز های نسل آینده در تأمین منابع غذایی، دارویی، صنعتی، پوشاک و استمرار سلامت و کیفیت زندگی انسان است (Hamzeh’ee, 2016). منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی مشتمل بر اقلیم‌های زیستی مختلفی است که شامل چشم‌اندازهای ایران - تورانی (یکی از ذخیره‌گاه‌های ژنتیکی ایران) با اقلیم نیمه خشک در جنوب آن و علفزارهای منتهی به جنگل‌های انبوه هیرکانی در جنوب دریای خزر می‌شود (Nezami Balouchi, 2014). تنوع بیولوژیک منطقه از نظر گونه‌های گیاهی، ژئومورفولوژی و سکونتگاه‌های قدیمی روستایی از یک سو و وجود قابلیت‌ها و جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی متعدد، چشم‌اندازهای دیدنی، تنوع منظر بالا، توپوگرافی جذاب و همچنین وجود مسیرهای دسترسی مناسب در ناحیه جنوبی البرز مرکزی، سبب شده است که این منطقه به یک مقصد گردشگری جذاب برای طبیعت‌گردان و گردشگران تبدیل شود (Attar Sahragard et al., 2023; Jalilian et al., 2014). اغلب گردشگران ، فصل بهار و تابستان را به دلیل وجود سیمای بهاره (به دلیل حداکثر بودن انبوهی و تنوع پوشش گیاهی و جذابیت بیشتر چشم‌اندازهای طبیعی) برای تفرج در این منطقه مناسب می‌دانند (Akhoondi et al., 2015; Attar Sahragard et al., 2023).

پوشش گیاهی همچنین یکی از فاکتورهای مهم در حفظ تعادل علوفه خواران و مراتع به حساب می‌‌آید. شناسایی و معرفی رستنی‌های یک منطقه اهمیت ویژه‌ای دارد که از آن جمله می‌توان به امکان تعیین حساسیت گونه‌ها و آسیب‌پذیری جوامع زیستی، وضع پراکنش گونه‌های گیاهی خاص در محل و زمان معین، تعیین پتانسیل و قابلیت‌های رویشی منطقه، برآورد ظرفیت‌های قابل بهره‌برداری از تولیدات گیاهی (علوفه‌ای، دارویی، خوراکی)، چگونگی بازسازی و احیای زیستگاه و رویشگاه، امکان توسعه و بهبود تراکم گونه‌های منطقه، شناسایی گونه‌های مقاوم، مهاجم و گونه‌های با جمعیت کاهش یافته، امکان دستیابی به گونه یا گونه‌های جدید گیاهی و شناسایی عوامل مخرب رستنی‌های منطقه و در مجموع به شناخت، ارزیابی و برنامه‌ریزی مدیریتی منطقه اشاره کرد (Naghipour Borj et al., 2014). بررسی روند وسعت و انبوهی گونه‌ها، علاوه بر اهدافی مانند بررسی‌های جامعه‌شناختی گیاهی و تحلیل خصوصیات پوشش گیاهی، امروزه برای پیش‌یابی آثار اقلیم بر روی گیاهان، مطالعات توالی و همچنین مقایسات دقیق در جغرافیای گیاهی نقش مهمی دارد (Imani et al., 2013).

درصد پوشش، تراکم، بسامد، حضور و وفور از جمله صفات مهم گیاهان هستند که می‌توانند در فرایند تصمیم‌گیری‌های مدیریتی (بهره‌برداری، حفاظت، بازسازی و پایش) مداخله داشته باشند (Babazadeh et al., 2015; Moghaddam, 2008). مشهودترین طبقه‌بندی جهت توضیح و توصیف ساختار گیاهان، مشخص نمودن شکل زیستی هر گونه در اجتماع گیاهی است و همین تفاوت، مبنای تحلیل ساختار اجتماعات گیاهی به شمار می‌آید (Mueller-Dombois & Ellenberg, 1974). طبقه‌بندی‌های مختلفی از شکل زیستی وجود دارد که در میان آن‌ها سیستم رانکایر^[5] دارای بیش‌ترین کاربرد است (Nouri et al., 2014). شکل زیستی و فرم رویشی گیاهان ارتباط مشخصی با عوامل محیطی و مداخلات انسانی برقرار می‌کند. از این رو، گونه‌های گیاهی را می‌توان در طبقات مختلفی از اشکال زیستی، فرم‌های رویشی و پراکنش جغرافیایی مورد مطالعه قرار داد (Nouri et al., 2014; Tabad et al., 2016).

لذا مطالعه پوشش گیاهی یک منطقه، ضمن این که اساس بررسی‌ها و تحقیقات ظرفیت بوم‌شناختی منطقه از جنبه‌های مختلف است، در عین حال عامل مؤثری در سنجش و ارزیابی وضعیت کنونی و پیش‌بینی وضعیت آینده به شمار می‌رود که برای اعمال مدیریت صحیح نقش دارد (Abasi et al., 2014). از سوی دیگر اطلاعات مربوط به پوشش گیاهی یک منطقه برای مطالعات اکولوژیک، جغرافیای گیاهی و فعالیت‌های مدیریتی جهت حفظ و نگهداری این پوشش‌ها سودمند است. از آنجا که شناخت و بررسی عناصر گیاهی موجود در یک منطقه به عنوان مطالعه زیربنایی برای سایر تحقیقات محسوب می‌شود (Ahvazi et al., 2011)، لذا بررسی پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده البرز مرکزی مود توجه این مطالعه قرار گرفت.

ازجمله مطالعات مشابه در ایران می‌توان به مطالعات Sadeghirad et al., (2014) در حوزه آبخیز سیمانی استان کرمانشاه اشاره نمود که در این مطالعه، فلور، کورولوژی و شکل زیستی پوشش گیاهی محور توجه قرار گرفت و به فرم رویشی غالب علفی در این منطقه اشاره شد. Safari et al., (2020) نیز به بررسی خصوصیات گیاهان دارویی مراتع سیمرم پرداختند و شکل زیستی همی‌کریپتوفیت را به عنوان فراوان‌ترین شکل زیستی در این محدوده معرفی کردند. تحلیل پوشش گیاهی پهنه‌های تفرجی پارک جنگلی سیسنگان توسط Babazadeh Khameneh et al., (2015) انجام شد. Jafari et al., (2014) در پژوهشی به بررسی کلیت ارتباط بین ویژگی‌های عملکردی گیاهی: شواهد داخل گروه‌های اکولوژیک در امتداد شیب ارتفاعی در جنگل هیرکانی پرداختند. Bagheri et al., (2020) نیز به بررسی شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه حفاظت‌شده دینار کوه در استان ایلام پرداختند و در پژوهش خود به فراوانی کم گونه‌های فانروفیت در این منطقه اشاره نمودند. Sadat Mousavi et al., (2023b) در مطالعه‌ای انبوهی پوشش گیاهی در منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی را با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی مدل‌سازی کردند. Bayram Komaki et al., (2019) نیز در پژوهشی به برآورد درصد پوشش و زی‌توده گیاهی در منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی پرداختند. همچنین، می‌توان به تحقیقات Vahabi et al., (2019)، Ghahremaninejad et al., (2012)، Tabad et al., (2016)، Vakili Shahrbabaki (2015)، Hamzeh’ee et al., (2010)، Hasanzadeh et al., (2017)، Gurgin Karaji et al., (2014)، Sadat Mousavi et al., (2023b)، Batooli (2019)، Vafadar et al., (2017)، Nadaf (2021)، Moradi et al., (2018) در باب ویژگی‌های پوشش گیاهی مناطق مختلف کشور اشاره کرد.

هدف از این پژوهش، بررسی فلور، شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی و برخی خصوصیات گیاهان در جوامع گیاهی به منظور تحلیل وضعیت پوشش گیاهی در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی در محدوده استان البرز است.

مواد و روش‌ها

محدوده مورد مطالعه

پژوهش حاضر در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی تحت مدیریت استان البرز انجام شده است. منطقه حفاظت شده البرز مرکزی در سه استان مازندران، تهران و البرز واقع شده است که استان البرز در برگیرنده 16 درصد مساحت این منطقه است (شکل 1) (Alborz Department of Environment, 2020a; Darvishsefat, 2006). وسعت و وضعیت خاص توپوگرافیک و موقعیت متفاوت اقلیمی در استان البرز شرایط کم نظیری را جهت رویش طیف وسیعی از گیاهان و زندگی گونه‌های مختلف جانوری در محدوده مورد مطالعه فراهم نموده و سبب شده است تا تنوع گونه‌ای بالایی در این منطقه به وجود آید (Alborz Department of Environment, 2020 a/b). از سه تیپ واحد اراضی شناسایی شده‌ در منطقه البرز مرکزی شامل تیپ کوه‌ها، دشت‌های سیلابی و اراضی متفرقه، فقط تیپ کوه‌ها در محدوده این مطالعه وجود دارد که در برگیرنده دو واحد اراضی 1.1 و 1.2 است. واحد اراضی نخست، 96 درصد مساحت منطقه را تشکیل می‌دهد و شامل کوهستان‌های بسیار مرتفع با قلل تیز و کشیده که در اغلب موارد بدون پوشش خاکی یا با پوشش خاکی بسیار کم عمق سنگریزه‌دار و در برخی موارد همراه با بیرون‌زدگی‌های سنگی است. 4 درصد دیگر مساحت به واحد اراضی 1.2 اختصاص دارد که شامل کوهستان‌های نسبتاً مرتفع با قلل مدور با پوشش خاکی کم عمق و یکنواخت است که در دامنه‌ها، عمق آن بیشتر می‌شود. در این مناطق بیرون‌زدگی‌های سنگی به مقدار کم قابل مشاهده است و در سطح و درون خاک کمی سنگریزه وجود دارد (Khavaran, 2001). دامنه تغییرات ارتفاعی البرز مرکزی (بخش جنوبی) 1400 تا 4000 متر از سطح آزاد دریا است. فراوانی شیب غالب در محدوده 30 تا 65 درصد و سپس در محدوده 15 تا 30 درصد قرار دارد (Nezami Balouchi, 2014). اقلیم غالب این منطقه به روش طبقه‌بندی اقلیمی دومارتن و بر اساس داده ایستگاه باران‌سنجی سد کرج (سال‌های 1364 تا 1394)، نیمه مرطوب است (Bayram Komaki et al., 2019). براساس طرح مدیریت منطقه حفاظت شده البرز مرکزی از 30 تیپ گیاهی شناسایی شده در کل منطقه البرز مرکزی، 9 تیپ گیاهی در محدوده تحت مدیریت استان البرز موجود است (Mozaffarian, 2001). عناصر متشکله جوامع گیاهی بیشتر زیر سیطره دو گروه گیاهی متعلق به تیره‌های کاسنی، نعناع، میخک و کلاه میرحسن قرار دارد (جدول 1 و شکل 2). از میان گونه‌های گیاهی موجود، برخی واجد ارزش‌های حفاظتی، زیباشناسی، دارویی و صنعتی هستند و تعدادی از آن‌ها برخوردار از درجات حفاظتی مطابق با رده‌بندی IUCN هستند (Alborz Department of Environment, 2020a; Ghaemi & Moghim, 2016).

شکل 1- موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه (منطقه حفاظت شده البرز مرکزی تحت مدیریت استان البرز).

Fig. 1- Geographical location of the study area (Central Alborz Protected Area Under the Management of Alborz Province)

جدول 1- تیپ‌های گیاهی منطقه حفاظت شده البرز مرکزی تحت مدیریت استان البرز (Mozaffarian, 2001)

Table 1. Plant types of central Alborz protected area under the management of Alborz province (Mozaffarian, 2001)

درصد فراوانی هر تیپ	مساحت هر تیپ	تیپ گیاهی	کد تیپ گیاهی
60/37	97/23455	Astragalus verus + Astragalus spp. + grasses	1
84/1	53/1149	Astragalus spp. + Acantholimon spp.+ Psathyrostachys fragilis + Thymus spp.	2
82/28	51/17978	Astragalus spp. + Onobrychis cornuta + Acantholimon spp.+ grasses + Cousinia spp.	3
10/15	30/9420	Astragalus spp. + Onobrychis cornuta + Acantholimon + grasses + Cousinia spp.	5
07/4	42/2539	Astragalus verus + Onobrychis cornuta + grasses + Thymus spp.+ Cousinia spp.	6
39/2	03/1489	Astragalus spp. + Onobrychis cornuta + Acantholimon spp.+ Cousinia spp. + Cirsium lappaceum + grasses + Trifolium radicosum	7
89/2	15/1802	Astragalus verus + Astragalus spp. + grasses + Artemisia aucheri	9
49/3	47/2178	Astragalus verus + Onobrychis cornuta + Acantholimon spp.+ grasses + Thymus spp.	10

شکل2- تیپ‌های گیاهی محدوده مورد مطالعه (Mozaffarian, 2001)

Fig. 2- Plant types of the study area (Mozaffarian, 2001)

روش بررسی

بررسی پوشش گیاهی در این مطالعه با تکیه بر معرفی فلور، شکل زیستی و برخی ویژگی‌های رستنی‌های محدوده مورد بررسی در بازخورد به توسعه طبیعت‌گردی به انجام رسید که این موضوع در انتخاب نقاط نمونه‌برداری و صفات مورد ارزیابی اثرگذار بود.

روش نمونه‌برداری از پوشش گیاهی

در این مطالعه جهت تعیین وفور و فراوانی پوشش گیاهی و نوع جامعه گیاهی در بهار 1401 به انجام نمونه برداری از گونه‌های گیاهی در محدوده مورد مطالعه پرداخته شد. جهت تعیین نقاط نمونه‌برداری، ابتدا واحدهای همگن اکولوژیک به روش روی‌هم‌گذاری مک هارگ تشکیل شد (Makhdoum, 2021). سپس 101 واحد همگن اکثرا در حاشیه جاده‌ها انتخاب و در آن‌ها نمونه‌برداری به صورت تصادفی انجام شد (شکل 3). به این منظور از قطعات نمونه (پلات‌های) مربعی شکل استفاده شد که برپایه روش پلات های حلزونی، نمونه برداری در ابعاد 2 در 2 متر (Jahani & Saffariha, 2021; Khosravi Mashizi et al., 2023; Moghaddam, 2008; Sadat Mousavi et al., 2023b) در تیپ‌های غالب (تیپ‌های 1، 3 و 9) که پیرامون مسیرهای دسترسی قرار داشتند، به انجام رسید. بدین صورت که در هر یگان، یک پلات به صورت کاملا تصادفی برداشت شد. گونه‌های برداشت شده برای شناسایی به هرباریوم دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران منتقل شد و توسط دو گیاه‌شناس دانشکده منابع طبیعی شناسایی براساس فلور ایران صورت گرفت. سپس براساس داده‌های ثبت شده در فرم اطلاعات قطعه نمونه و گونه‌های شناسایی شده برخی از خصوصیات مهم تیپ‌های گیاه از جمله درصد پوشش^[6]، تراکم^[7]، وفور^[8]، فراوانی^[9]‌ و حضور^[10] محاسبه شد (Moghaddam, 2008; Raunkiaer, 1934). در گام بعد با استفاده از سیستم رانکایر، طبقه‌بندی گونه‌های گیاهی در شکل‌های زیستی مختلف انجام شد (Raunkiaer, 1934). سپس پراکنش جغرافیایی گونه‌ها با توجه به مناطق انتشار آن‌ها در ایران و سایر کشورها و بر مبنای تلفیقی از تقسیم‌بندی جغرافیایی رویش‌های ایران تشخیص داده شد (Takhtajan, 1986; White & Leonard, 1991; Zohary, 1973 ).

شکل 3- نقشه پراکنش نقاط نمونه برداری

Fig. 3- Distribution map of sampling points

روش سنجش خصوصیات تیپ‌های گیاهی

درصد پوشش

پوشش گیاهان تصویر عمودی اندام‌های هوایی آن‌ها بر روی زمین است. اندام‌های هوایی را می‌توان به عنوان بخشی از گیاهان در نظر گرفت که بر سطح خاک سایه می‌اندازند. پوشش گیاهی را می‌توان با دو معیار پوشش تاجی یا سطح یقه‌ای اندازه‌گیری کرد. در این مطالعه از سنجش پوشش تاجی مطابق طبقه بندی پنجگانه (جدول 2) (Moghaddam, 2008; Damgaard, 2014) استفاده شد.

جدول 2- طبقات پوشش گیاهان

Table 2. Covering classes of plants

عنوان طبقه	درصد پوشش گونه‌ها	عنوان طبقه	درصد پوشش گونه‌ها
A		B	6-25
C	26-50	D	51-75
E	76-100

تراکم

تراکم یا انبوهی برپایه تعداد گیاهان در واحد سطح اندازه‌گیری می‌شود. انبوهی معیاری است که برای بررسی تعداد پایه‌های گیاهی در عرصه به کار می‌رود و با شمارش نهال یا گیاه بالغ بر حسب گونه و یا در برخی موارد فرم رویشی به دست می‌آید. انبوهی برای گیاهان کوچک اندام وعلفی که تعداد زیادی پایه دارند بر حسب تعداد در مترمربع و برای بوته‌ها و درختچه‌ها و درختان بر حسب تعداد در هکتار بیان می‌شود (Moghaddam, 2008; Damgaard, 2014).

وفور

وفور عبارت از "تعداد افراد یک گونه گیاهی در گستره‌ای با ابعاد مشخص" و برابر است با تعداد پایه های شمارش شده تقسیم بر تعداد پلات‌هایی که حاوی گیاه بوده است (Moghaddam, 2008; Damgaard, 2014).

فراوانی

فراوانی یا بسامد شاخصی از تکرار گونه‌های گیاهی است و با تعیین حضور یا عدم حضور یک گونه گیاهی در داخل پلات‌های تحت بررسی اندازه‌گیری می‌شود و به صورت پلات‌های دارای گونه تقسیم بر کل پلات‌ها و به درصد محاسبه می‌شود (Moghaddam, 2008; Damgaard, 2014).

حضور

تکرار یا فراوانی بر وجود پراکنش افراد جمعیت‌ گونه به تعداد پلات‌های اخذ شده در یک توده معرف اطلاق می‌شود، در حالی که حضور عبارت از درجه پراکنش گونه در محل‌های نمونه‌برداری از یک جامعه است. حضور برپایه توزیع درصد فراوانی گونه‌ها به پنج طبقه مختلف مطابق جدول 3 تحلیل می‌شود. هیستوگرام فراوانی حضور بیان روشنی از همگنی یا ناهمگنی یک واحد رویشی است. در هیستوگرام حضوربر محور افقی (X) حضور در پنج طبقه‌ی Ⅰ تا Ⅴ و در محور عمودی (Y) فراوانی گونه‌های دارای طبقات فراوانی مشابه درج می‌شود. اگر هیستوگرام به شکل U یا J باشد، توده یا جامعه همگن است. در حالت اول (شکل U) فراوانی طبقات Ⅰ و Ⅴ و در حالت دوم (شکل J) فراوانی طبقه Ⅴ حداکثر است. اما اگر هیستوگرام به شکل L باشد، یعنی فراوانی طبقه Ⅰ حداکثر باشد، توده یا جامعه گیاهی ناهمگن است و به احتمال زیاد قطعات نمونه به دو یا چند جامعه گیاهی تعلق دارد (Raunkiaer, 1934; Moghaddam, 2008; Damgaard, 2014).

جدول 3- طبقات حضور گیاهان

Table 3. Presence classes of plants

عنوان طبقه	درصد حضور گونه‌ها	عنوان طبقه	درصد حضور گونه‌ها
1		2	21-40
3	41-60	4	61-80
5	81-100

نتایج

در این پژوهش در مجموع 152 گونه گیاهی در قطعات نمونه شناسایی شد. نتایج شناسایی گونه‌ها نشان داد، گونه‌های شناسایی شده متعلق به 103 جنس از 30 تیره هستند. تیره Asteraceae با دارا بودن 16 جنس و 21 گونه بزرگترین آرایه موجود و بالاترین تنوع گونه‌ای را در محدوده مورد مطالعه در بر‌می‌گیرد و پس از آن به ترتیب تیره‌های Poaceae و Fabaceae با دارا بودن 14 و 12 جنس و 18 و 17 گونه در مراتب بعدی قرار می‌گیرند. نتایج شناسایی گونه‌ها همچنین نشان داد در محدوده مورد مطالعه جنس‌های Salvia با 8 گونه و Astragalus با 7 گونه، بیشترین تنوع گونه‌ها در میان جنس‌های شناسایی شده را به خود اختصاص دادند. فرم رویشی غالب در میان گونه‌های شناسایی شده نیز علفی بود و عناصر درختی و درختچه‌ای کمترین فرم شناسایی شده را دارا بودند. این بررسی نشان داد گونه Lactuca orientalis بیشترین درصد فراوانی (فرکانس) در قطعات نمونه (جدول 4) را به خود اختصاص داد و بالاترین وفور نیز به گونه‌های Vaccaria pyramidata و Neslia apiculate تعلق داشت. تراکم متوسط گونه‌ها در قطعات نمونه برداشت شده در منطقه 89/14 و پوشش متوسط نیز برابر با 18 درصد بود. همچنین گونه‌های گیاهی شناسایی شده در کمتر از 20 درصد محل‌های نمونه‌برداری حضور داشتند. یافته ها نشان داد گیاهان همی‌کریپتوفیت با 9/51 درصد (79 گونه)، گیاهان تروفیت با 29 درصد (44 گونه)، گیاهان کریپتوفیت با 9/9 درصد، گیاهان کامفیت با 6/6 درصد و گیاهان فانروفیت با 6/2 درصد به ترتیب فراوان‌ترین شکل‌های زیستی محدوده مورد مطالعه را تشکیل می‌دهند (شکل 4). فراوانی گونه‌های گیاهی شناسایی شده براساس ناحیه رویشی مطابق شکل 5 نشان داد، 3/53 درصد گونه ها به ناحیه رویشی ایران -تورانی و پس از آن 7/21 درصد به ناحیه رویشی ایران -تورانی/ هیرکانی تعلق دارند. نتایج بررسی وفور گونه‌های شناسایی شده نیز حاکی از آن بود که بیشترین میزان وفور به ترتیب مربوط به گونه‌های Vaccaria pyramidata، Neslia apiculate و Psathyrostachys fragilis است (جدول 5). همچنین در نتایج بررسی حضور به روش رانکایر تمامی 152 گونه‌ی گیاهی در طبقه کد حضور I با درصد فراوانی 0 تا 20 درصد قرارداشتند و نشان دهنده آن است که جامعه گیاهی مورد بررسی ناهمگن می باشد (جدول 6).

شکل 4- نمودار طبقه‌بندی گونه‌های گیاهی براساس شکل زیستی

Fig. 4- Classification chart of plant species based on life form

شکل 5- نمودار فراوانی گونه‌های گیاهی براساس نواحی رویشی

Fig. 5- Abundance chart of plant species based on vegetation areas

جدول 4- فراوانی گونه‌های شناسایی شده

Table 4. Frequency of identified species

نام علمی گونه	درصد فراوانی	نام علمی گونه	درصد فراوانی	نام علمی گونه	درصد فراوانی
Erysimum caespitosum	94/5	Glaucium grandiflorum	92/7	Lactuca orientalis	89/10
Melilotus officinalis	94/5	Bromus tectorum	93/6	Reseda lutea	90/9
Silene chlorifolia	94/5	Alyssum strigosum	93/6	Aegilops kotschyi	90/9
		Isatis cappadocica	93/6	Centaurea pulchella	90/9
		Taeniatherum crinitum	94/5	Salvia verticillata	91/8

جدول 5- وفور گونه‌های شناسایی شده

Table 5. Abundance of identified species

نام علمی گونه	وفور	نام علمی گونه	وفور	نام علمی گونه	وفور
Alyssum strigosum	6	Heteranthelium piliferum	9	Vaccaria pyramidata	18
Ferula gommosa	66/5	Chenopodium urbicum	9	Neslia apiculata	16
Carex sp.	33/5	Gypsophyla bicolor	9	Psathyrostachys fragilis	25/15
Erysimum caespitosum	16/5	Minuartia glomerata	9	Bromus danthoniae	66/14
Zygophyllum fabago	5	Bromus tectorum	85/8	Crupina intermedia	4/13
Isatis tinctoria	5	Chenopodium album	25/8	Carex divulsa	13
Vicia cusnae	5	Lepidium latifolium	8	Taeniatherum crinitum	66/12
Stachys lavendulifolia	5	Centaurea pulchella	5/7	Hordeum bulbosum	66/12
Reichardia picroides	5	Hordeum murinum	7	Erysimum repandum	12
Myosotis anomala	5	Echinops aucheri	7	Cynodon dactylon	11
Senecio elbursensis	5	Anthriscus nemorosa	7	Aegilops kotschyi	1/10
Tanacetum vulgare	5	Descurainia sophia	5/6	Avena fatua	9

جدول 6- حضور به روش رانکایر

Table 6. Presence by the Rankaire method

کد حضور	درصد فراوانی	تعداد گونه
I	0-20	152
II	21-40	0
III	41-60	0
IV	61-80	0
V	بیش از 80	0
	جمع	152

بحث و نتیجه‌گیری

علفزارهای استپی وسیع‌ترین اکوسیستم‌های طبیعی هستند که حدود نیمی از خشکی‌های جهان را در بردارند (Hossein Jafari et al., 2022). پوشش گیاهی یکی از مهم‌ترین پارامترهای مورد اندازه‌گیری در مطالعات استپ‌های مرتعی است و به عنوان یک شاخص اکولوژیک و مدیریتی نقش مهمی را در مدیریت خدمات اکوسیستمی مراتع ایفا می‌کند (Barati et al., 2012). یافته‌های فلورستیک، اثر عوامل رویشگاهی را در تنوع زیستی و پوشش گیاهی یک منطقه به بحث می‌گذارد؛ یعنی شناسایی پوشش گیاهی، فلور و بررسی پراکنش جغرافیایی گونه‌های گیاهی یک منطقه، اساس بررسی‌ها و تحقیقات بوم‌شناختی آن منطقه است که می‌تواند راهکاری مناسب برای تعیین ظرفیت اکولوژیک آن منطقه از جنبه‌های مختلف بازتاب دهد. چرا که شناخت عناصر گیاهی موجود در یک منطقه، به عنوان مطالعه‌ای زیربنایی برای پژوهش‌های بوم‌شناختی، مدیریت و حفاظت گیاهان محسوب می‌شود (Mazandarani et al., 2012). به ویژه شناخت خصوصیات پوشش گیاهی در محدوده محورهای مواصلاتی در یک منطقه می‌تواند برای تعیین ظرفیت اکولوژیک آن منطقه از منظر طبیعت‌گردی مؤثر باشد. زیرا وجود مسیرهای دسترسی مناسب یکی از عواملی است که سبب می‌شود تا یک منطقه به یک مقصد طبیعت‌گردی و گردشگری جذاب برای طبیعت‌گردان و گردشگران تبدیل شود. Jalilian et al., (2014) و Attar Sahragard et al., (2023) نیز در مطالعه‌هایی به این موضوع اشاره کرده‌اند. تیره Asteraceae با دارا بودن 16 جنس و 21 گونه بزرگترین آرایه موجود و بالاترین تنوع گونه‌ای را در محدوده مورد مطالعه در بر‌می‌گیرد و پس از آن به ترتیب تیره‌های Poaceae و Fabaceae با دارا بودن 14 و 12 جنس و 18 و 17 گونه در مراتب بعدی قرار می‌گیرند. Ahvazi et al., (2011) با مطالعه بر روی پوشش گیاهی ارتفاعات سیاهلان در لرستان، Mehrnia (2017) با بررسی پوشش گیاهی منطقه قلایی کشکان لرستان، Vafadar et al., (2017) با مطالعه گیاهان شهرستان ابهر، Vahabi et al., (2018) با بررسی پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده شیدا و Nouri et al., (2014) با بررسی فلور و پراکنش جغرافیایی گیاهان در ارتباط با اقلیم در مراتع منطقه ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان نیز به این سه تیره به عنوان بزرگ‌ترین تیره‌های شناسایی شده در محدوده‌های مورد مطالعه اشاره کردند. Khanhasani et al., (2021) نیز با بررسی فلور ماندابی استان کرمانشاه اشاره کردند که تیره‌های Asteraceae و Poaceae مهم‌ترین تیره‌های گیاهی در این منطقه بودند. فراوانی زیاد گونه‌های تیره Asteraceae به دلیل سیر تکاملی این تیره است که باعث ایجاد قدرت پراکنش بالا در آن شده است و به دنبال آن برخی از خصوصیات ریخت‌شناسی تشریح و فیزیولوژی خاص این تیره، اعم از سازش‌پذیری گونه‌های این تیره به شرایط کوهستانی و خشک، توانایی تولید بذرهای کوچک و مجهز به عامل انتشار، وجود تیغ و خار و متابولیت‌های ثانویه در برخی از جنس‌های این تیره، سبب افزایش تنوع گونه‌ای این تیره شده است (Vahabi et al., 2018). همچنین دلیل دیگر افزایش گیاهان تیره Asteraceae، می‌تواند ناشی از فشار فعالیت‌های طبیعت گردی در منطقه باشد، زیرا فراوانی گونه‌های این تیره نشان‌دهنده تخریب پوشش گیاهی در اثر فعالیت‌های انسانی است (Asri et al., 2016). به عقیده Ghahremaninejad و Agheli (2010) هنگامی که در محدوده‌ای درصد تخریب پوشش گیاهی افزایش یابد، برخی از تیره‌های گیاهی نظیر تیره Asteraceae بیش‌تر در فلور آن محدوده حضور می‌یابد. در محدوده مورد مطالعه جنس‌های Salvia با 8 گونه و Astragalus با 7 گونه، بیشترین تنوع گونه‌ها در میان جنس‌های شناسایی شده را به خود اختصاص دادند که این دست‌آورد با مطالعه Vafadar et al., (2017) همخوانی دارد. دلیل فراوانی این جنس‌ها در این محدوده سازگاری و مقاومتشان در برابر اقلیم‌های مختلف از جمله اقلیم‌‌های کوهستانی است (Vafadar et al., 2017). فرم رویشی غالب در میان گونه‌های شناسایی شده نیز علفی بود و عناصر درختی و درختچه‌ای کمترین فرم شناسایی شده را دارا بودند. Sadeghirad et al., (2014) نیز به نتیجه‌ای مشابه با مطالعه حاضر دست یافتند. گونه Lactuca orientalis بیشترین درصد فراوانی در قطعات نمونه را به خود اختصاص داد. با توجه به این که گونه‌های گیاهی شناسایی شده در کمتر از 20 درصد محل‌های نمونه‌برداری حضور داشتند، می‌توان نتیجه گرفت که دامنه بردباری گونه‌ها کم است و نمی‌توانند در شرایط میکروکلیمایی محل رشد و نمو مناسب داشته باشند (Moghaddam, 2008). بیش‌ترین میزان وفور به ترتیب مربوط به گونه‌هایVaccaria pyramidata، Neslia apiculate و Psathyrostachys fragilis بود. تراکم متوسط گونه‌ها در قطعات نمونه برداشت شده در منطقه 89/14 و پوشش متوسط نیز برابر با 18 درصد بود و می‌توان بیان کرد که انبو‌هی پوشش در قطعات نمونه نسبتاً کم بوده و با توجه به اینکه نمونه‌های برداشت شده در پیرامون مسیرهای دسترسی قرار داشتند، چنین وضعیتی نشان دهنده آن است که محورهای مواصلاتی (گردشگری) بر انبوهی پوشش کف اثرگذار بوده است. همچنین نتایج نشان‌دهنده جامعه گیاهی ناهمگن در منطقه بود و می‌توان بیان کرد که قطعات نمونه به چند جامعه گیاهی تعلق دارد و از پایداری کافی برخوردار نیستند. این نتایج با یافته‌های حاصل از پژوهشBabazadeh Khameneh et al., (2015) که به بررسی گونه‌های گیاهی در پهنه‌های تفرجی پارک جنگلی سی‌سنگان پرداختند، مطابقت دارد. فراوان‌ترین شکل زیستی در محدوده مورد مطالعه بر اساس روش رانکایر، شکل زیستی همی‌کریپتوفیت با 78 گونه بود. Safari et al., (2017)،
Asri et al., (2016)، Nadaf (2021)، Akhavan Roofigar و Bagheri (2021) و Arjmandi et al., (2023) نیز در پژوهش‌هایی به چنین نتیجه‌ای دست یافتند. شرایط اقلیمی حاکم در یک منطقه در ارتباط با طیف شکل زیستی آن منطقه است (Moradi et al., 2018). بر اساس نظر Archibold (1995)، Vafadar et al., (2017) و Sadeghirad et al., (2014) فراوانی گونه‌های همی‌کریپتوفیت در هر منطقه‌ای نشان‌دهنده مرتفع بودن و حفظ رطوبت خاک در اثر ذوب برف در مدت فصل رویش در آن منطقه و نشان‌دهنده اقلیم سرد و کوهستانی است. با توجه به اینکه اقلیم محدوده مورد مطالعه نیمه مرطوب سرد است (Nezami Balouchi, 2014; Rouzkhash & Kavousi, 2001)، فراوانی گیاهان همی‌کریپتوفیت تحت تأثیر این اقلیم قرار دارد. سازگاری‌هایی از قبیل ذخیره‌سازی آب، جذب آب‌های عمیق زمین (ریشه‌های طویل)، کاهش تبخیر آب (سطح برگ کاهش یافته و وجود کرک) و کاهش دوره رویشی، این گیاهان را قادر می‌سازد شرایط سخت محیطی را تحمل کنند (Nejadhabibvash et al., 2016). جوانه رویشی همی‌کریپتوفیت‌ها در زمستان در سطح خاک و بین برگ‌ها واقع می‌شود و این ویژگی سبب می‌شود این گیاهان مقاومت بالایی به شرایط دمایی سرد از خود نشان دهند (Sadeghirad et al., 2014). Raunkiaer(1934) نیز بیان می‌دارد که حضور همی‌کریپتوفیت‌ها با عرض‌های جغرافیایی بالاتر و یا اقلیم مرطوب و سرد ارتفاعات در ارتباط است. پس از همی‌کریپتوفیت‌ها، شکل زیستی تروفیت با 44 گونه فروانی بیش‌تری در محدوده مورد مطالعه داشت که احتمالاً به دلیل کمبود بارش و خشکسالی‌های اخیر فراوانی این گیاهان افزایش یافته است (Sadeghirad et al., 2014). Habibi et al., (2013) نیز اظهار داشتند که فراوانی تروفیت‌ها در یک محدوده ناشی از عواملی مانند مداخله انسانی است که برای توسعه گیاهان یکساله فرصت مناسبی ایجاد می‌کند. تحمل گیاهان تروفیت نسبت به فصل‌های گرم و خشک کم است؛ به همین دلیل تروفیت‌ها تمام مراحل رویشی و زایشی خود را در شرایط مناسب و در مدت زمان کوتاهی پیش از شروع دوره خشکی تکمیل می‌کنند (Ghahremaninejad et al., 2012; Tabad et al., 2016). همچنین شکل زیستی فانروفیت کمترین درصد را در محدوده مورد مطالعه به خود اختصاص داد که نشان‌دهنده فراهم نشدن شرایط لازم برای پوشش‌های درختچه‌ای و درختی با پراکنش مناسب و سازگار نشدن این شکل زیستی با اقلیم موجود و شرایط ادافیکی است (Bagheri et al., 2020; Nadaf, 2021; Zohary, 1980-1986). Jalilian et al., (2014) در مطالعه فلورستیک منطقه بهار آب در رشته کوه زاگرس نیز به نتایج مشابهی دست یافتند. علاوه بر این، درصد کم گونه‌های فانروفیت (6/2 درصد) و کامفیت (6/6 درصد) به مقاومت کم این گیاهان نسبت به شرایط نامساعد زیستی نسبت داده می‌شود (Ghayormand & Saeidi Mehrvarz, 2014). بیش‌ترین فراوانی گونه‌های گیاهی بر اساس ناحیه رویشی مربوط به ناحیه ایران - تورانی (81 گونه) و ایران - تورانی، هیرکانی (33 گونه) است. در پژوهش Assadi Barbariha et al., (2023) نیز به فراوانی بیش‌تر گونه‌های گیاهی مربوط به ناحیه رویشی ایران- تورانی در پنج روستای استان خراسان شمالی اشاره شده است. بقیه گونه‌ها نیز مطابق با شکل 3 در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه بیش‌تر گونه‌ها متعلق به ناحیه رویشی ایران - تورانی هستند، می‌توان نتیجه گرفت که محدوده مورد مطالعه در غلبه عناصر گیاهی ناحیه رویشی ایران - تورانی است و این محدوده را می‌توان منطقه مناسبی برای بررسی های فلور این ناحیه رویشی محسوب نمود. دیگر نواحی رویشی محدوده مورد مطالعه شامل عناصر جهان وطنی (7 گونه)، صحارا – سندی (5 گونه)، ایران - تورانی، صحارا - سندی (5 گونه)، هیرکانی (4 گونه)، ایران - تورانی/ مدیترانه‌ای (3 گونه)، ایران - تورانی/ اروپا - سیبری، مدیترانه‌ای (2 گونه) هستند و سایر عناصر رویشی با درصد اندکی در محدوده مورد مطالعه حضور دارند. این دست‌آورد گویای طیف فیتوجغرافیایی خاص این محدوده است. همانطور که بیان شد، تعداد قابل توجهی از گیاهان، حاصل همپوشانی چند منطقه مختلف فیتوجغرافیایی هستند که در پژوهش Hamzeh’ee et al., (2010) و Vafadar et al., (2017) نیز به آن اشاره شده است. از طرفی، حضور قابل توجه گونه‌های گیاهی متعلق به چند ناحیه رویشی در محدوده مورد مطالعه نشان‌دهنده وجود تنوع اقلیمی، خرداقلیم‌ها، تنوع رویشگاه‌ها و وجود منابع آب دائمی در این محدوده است که شرایط را برای حضور گیاهان خارج از ناحیه رویشی ایران - تورانی شامل هیرکانی، مدیترانه‌ای و اروپا - سیبری فراهم کرده است (Tabad et al., 2016).

مطالعه پوشش گیاهی در حل مسائل اکولوژیک مانند حفاظت بیولوژیک و مدیریت منابع طبیعی مفید است (Sadeghirad et al., 2014). به‌طورکلی از این مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که محدوده مورد مطالعه از غنای فلوری نسبتاً بالایی برخوردار است که می‌توان از آن در ارزیابی وضعیت کنونی و پیش‌بینی وضعیت آینده منطقه بهره گرفت. مطالعه پوشش گیاهی و ترکیب فلورستیک گیاهان در یک منطقه نه تنها اساس بررسی‌های بوم‌شناختی است، بلکه با شناسایی رستنی‌های یک منطقه امکان دسترسی آسان به گونه‌های گیاهی خاص در محل و زمان معین، پتانسیل رویشی منطقه، شناسایی گونه‌های مقاوم و استفاده اصولی از آن‌ها امکان‌پذیر است و برای اعمال مدیریت در منطقه نقش به‌سزایی خواهد داشت. از طرفی، شناسایی گیاهان در هر منطقه خود بیان‌گر توان طبیعی محدوده مورد مطالعه و از طرف دیگر، برای مطالعات پژوهشی بسیار حائز اهمیت است. در نهایت نیز پیشنهاد می‌شود که به علت فلور نسبتاً غنی در محدوده مورد مطالعه، علاوه بر این تحقیق، مطالعات دیگری جهت تکمیل و مطالعه هر چه بهتر پوشش گیاهی، در این محدوده صورت گیرد.

پیوست 1- فهرست گیاهان شناسایی شده منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی (محدوده جنوبی) به ترتیب حروف الفبا بر اساس نام تیره‌ها، شکل زیستی و منطقه رویشی

اشکال زیستی: He: همی کریپتوفیت، Th: تروفیت، Cr (Ge): کریپتوفیت (ژئوفیت)، Ch: کامفیت و Ph: فانروفیت

مناطق رویشی: IT: ایران و تورانی، Cosm: جهان وطنی، Hyr: هیرکانی، KhO: خلیج - عمانی، End: اندمیک، M: مدیترانه‌ای، ES: اروپا - سیبری، Zag: زاگرسی، SS: صحارا - سندی و Ara: ارسبارانی

The list of identified plants of central Alborz protected area (southern area) in alphabetical order based on families name, life form and vegetation area

Life forms: He: Hemicryptophyte, Th: Therophyte, Cr (Ge): Cryptophyte (Geophyte), Ch: Chamaephyte, and Ph: Phanaerophyte

vegetation areas: IT: Irano-Touranian, Cosm: Cosmopolitan, Hyr: Hyrcanian, KhO: Khalig- Omani, End: Endemic, M: Mediterranean, ES: Europe – Siberia, Zag: Zagrossi, SS: Sandy- Sahara, and Ara: Arsbarani

منطقه رویشی	شکل زیستی (رانکایر)	نام علمی	تیره	ردیف	منطقه رویشی	شکل زیستی (رانکایر)	نام علمی	تیره	ردیف
IT	Ch	Astragalus oleifolius DC.	Fabaceae	77	Cosm	Th	Chenopodium album L.	Amaranthaceae	1
IT	Ch	Astragalus sempervirens Lam.	Fabaceae	78	IT, Hyr	Th	Chenopodium urbicum L.	Amaranthaceae	2
IT	Cr (Ge)	Sophora alopecuroides L.	Fabaceae	79	IT, SS	Th	Chenopodium murale L.	Amaranthaceae	3
IT	He	Astragalus mollissimus Torr.	Fabaceae	80	Hyr	He	Anthriscus nemorosa (M. B.) Spreng.	Apiaceae	4
IT	He	Astragalus ovinus Boiss.	Fabaceae	81	IT	He	Astrodaucus orientalis (L.) Drude	Apiaceae	5
IT	He	Astragalus remotijugus Boiss. & Hohen.	Fabaceae	82	IT	He	Eryngium bungei Boiss.	Apiaceae	6
IT	He	Astragalus spp.	Fabaceae	83	IT	He	Ferula asafoetida L.	Apiaceae	7
IT	He	Lotus Cr (Ge)belia Vent.	Fabaceae	84	IT	He	Ferula gommosa Boiss.	Apiaceae	8
IT	He	Melilotus officinalis (L.) Desr.	Fabaceae	85	IT	He	Ferula persica Willd. var. Persica	Apiaceae	9
IT	He	Trigonella tehrancica Bornm.	Fabaceae	86	IT, Hyr	Th	Scandix stellata Banks & Soland.	Apiaceae	10
IT	He	Vicia cusnae Foggi & Ricceri	Fabaceae	87	IT, Hyr	He	Asparagus persicus Baker	Asparagaceae	11
IT	Th	Ononis pendula Desf.	Fabaceae	88	IT	Ch	Reichardia picroides (L.) Roth.	Asteraceae	12
IT, M	Th	Trigonella arcuata C. A. Mey.	Fabaceae	89	IT	He	Achillea biebersteinii Afan	Asteraceae	13
IT, SS	Ch	Alhagi camelorum Fisch.	Fabaceae	90	IT	He	Centaurea paniculata L.	Asteraceae	14
Cosm	Th	Erodium cicutarium (L.) LˈHer	Geraniaceae	91	IT	He	Gundelia tournefortii L.	Asteraceae	15
IT, SS	Th, He	Erodium oxyrrhynchum M. B.	Geraniaceae	92	IT	He	Senecio spp.	Asteraceae	16
IT	He	Hypericum scabrum L.	Hypericaceae	93	IT	He	Tanacetum vulgare L.	Asteraceae	17
Cosm	He	Teucrium polium L.	Lamiaceae	94	IT	He	Tragopogon dubius Scop.	Asteraceae	18
ES, M	He	Salvia pratensis L.	Lamiaceae	95	IT	Th	Anthemis brachystephana Bornm. & Gauba	Asteraceae	19
IT	Cr (Ge)	Salvia nemorosa L.	Lamiaceae	96	IT	Th	Centaurea depressa M. B.	Asteraceae	20
IT	He	Eromostachys laciniata (L.) Bunge	Lamiaceae	97	IT	Th	Centaurea pulchella Ledeb.	Asteraceae	21
IT	He	Nepeta speciosa Boiss. & Nӧe	Lamiaceae	98	IT	Th	Crupina intermedia (Mutel) Walp.	Asteraceae	22
IT	He	Salvia sclarea L.	Lamiaceae	99	IT	Th	Eclipta alba (L.) Hassk.	Asteraceae	23
IT	He	Salvia spinosa L.	Lamiaceae	100	IT	Th	Erigeron foliosus Nutt.	Asteraceae	24
IT	He	Salvia spp.	Lamiaceae	101	IT	Th	Lactuca virosa L.	Asteraceae	25
IT	He	Salvia verbenaca L.	Lamiaceae	102	IT, End	He	Senecio elbursensis Bioss.	Asteraceae	26
IT	He	Scutellaria orientalis L.	Lamiaceae	103	IT, Hyr	Ch	Centaurea virgata Lam.	Asteraceae	27
IT	He	Stachys inflata Benth.	Lamiaceae	104	IT, Hyr	Cr (Ge)	Cirsium arvense (L.) Scop.	Asteraceae	28
IT, Hyr	He	Salvia limbata C. A. Mey.	Lamiaceae	105	IT, Hyr	He	Achillea vermicularis Trin.	Asteraceae	29
IT, Hyr	He	Salvia verticillata L.	Lamiaceae	106	IT, Hyr	He	Onopordon acanthium L.	Asteraceae	30
IT, Zag	He	Stachys lavendulifolia Vahl	Lamiaceae	107	IT, Hyr	Th	Senecio vulgaris L.	Asteraceae	31
IT, Hyr	He	Alcea ficifolia L.	Malvaceae	108	IT, Hyr, SS	Ch	Lactuca orientalis Boiss.	Asteraceae	32
Cosm	Th	Fumaria parviflora Lam.	Papaveraceae	109	IT, Hyr, SS	He	Achillea wilhelmsii C. Koch	Asteraceae	33
IT	He	Glaucium grandiflorum Boiss. & Huet	Papaveraceae	110	IT, SS, End	He	Echinops aucheri Boiss.	Asteraceae	34
IT	Th	Papaver lacerum Popov.	Papaveraceae	111	IT, M	Th	Anacyclus valentinus L.	Asteraceae	35
IT, Hyr	Th	Papaver arenarium M. B.	Papaveraceae	112	End, ES, Hyr	He	Myosotis anomala H. Riedl	Boraginaceae	36
IT, M	Th	Glaucium corniculatum (L.) Rudolph	Papaveraceae	113	ES	He	Myosotis lithospermifolia (Willd.) Hornem.	Boraginaceae	37
Hyr, IT	He, Th	Plantago lagopus L.	Plantaginaceae	114	IT	He	Anchusa strigosa Labill.	Boraginaceae	38
IT, Hyr, SS	He	Plantago lanceolata L.	Plantaginaceae	115	IT	He	Caccinia strigosa Boiss.	Boraginaceae	39
Cosm	Cr (Ge)	Cynodon dactylon (L.) pers.	Poaceae	116	IT	He	Nonea vesicaria (L.) Rchb.	Boraginaceae	40
Hyr, IT	Cr (Ge)	Brachypodium pinnatum (L.) P.Beauv.	Poaceae	117	IT	He	Onosma microcarpum DC.	Boraginaceae	41
Hyr, IT	Cr (Ge)	Poa nemoralis L.	Poaceae	118	IT	He	Onosma spp.	Boraginaceae	42
IT	Cr (Ge)	Melica jacquemontii Decne. ex Jacquem.	Poaceae	119	IT	He	Paracariyum rugulosum (DC.) Boiss.	Boraginaceae	43
IT	Cr (Ge)	Psathyrostachys fragilis (Boiss.) Nevski	Poaceae	120	IT	Th	Myosotis stricta Link	Boraginaceae	44
IT	He	Oryzopsis holciformis (M. B.) Hack	Poaceae	121	IT, Hyr	He	Anchusa italica Retz var. macrocarpa	Boraginaceae	45
IT	He	Stipa barbata Desf.	Poaceae	122	ES, IT, M	Ch	Erysimum caespitosum DC.	Brassicaceae	46
IT	Th	Aegilops kotschyi Boiss.	Poaceae	123	Hyr, IT	Cr (Ge)	Lepidium latifolium L.	Brassicaceae	47
IT	Th	Apera spica-venti (L.) P. Beauv.	Poaceae	124	Hyr, IT	Th	Sisymbrium irio L.	Brassicaceae	48
IT	Th	Avena fatua L.	Poaceae	125	IT	He	Isatis tinctoria L.	Brassicaceae	49
IT	Th	Bromus danthoniae Trin.	Poaceae	126	IT	He	Aethionema grandiflorum Boiss. & Hohen.	Brassicaceae	50
IT	Th	Bromus tectorum L.	Poaceae	127	IT	He	Crambe orientalis L.	Brassicaceae	51
IT	Th	Heteranthelium piliferum (Banks & Soland.) Hochst.	Poaceae	128	IT	Th	Aethionema arabicum (L.) Andrz. ex DC.	Brassicaceae	52
IT	Th	Hordeum marinum Hudson	Poaceae	129	IT	Th	Alyssum strigosum Banks & Soland.	Brassicaceae	53
IT, Hyr	Cr (Ge)	Hordeum bulbosum L.	Poaceae	130	IT, Hyr	Cr (Ge)	Lepidium draba L.	Brassicaceae	54
IT, Hyr	Cr (Ge)	Poa bulbosa L.	Poaceae	131	IT, Hyr	He	Isatis cappadocica Desv.	Brassicaceae	55
IT, Hyr	He	Dactylis glomerata L.	Poaceae	132	IT, Hyr	Th	Erysimum repandum L.	Brassicaceae	56
IT, SS	Th	Taeniatherum crinitum (Schreb.) Nevski	Poaceae	133	IT, Hyr	Th	Neslia apiculata Fisch. Et Mey.	Brassicaceae	57
Cosm	He, Th	Polygonum aviculare L.	Polygonaceae	134	IT, Hyr	Th, He	Descurainia sophia (L.) Schur	Brassicaceae	58
Hyr	He	Rumex acetosella L.	Polygonaceae	135	IT, ES	Th	Scabiosa palaestina L. var. persica (Boiss.) Boiss.	Caprifoliaceae	59
Hyr, IT	Cr (Ge)	Rumex scutatus L.	Polygonaceae	136	IT	Ch	Acanthophyllum bracteatum Boiss.	Caryophyllaceae	60
IT	Ph	Pteropyrum olivieri Jaub. & Spach	Polygonaceae	137	IT	He	Gypsophila bicolor (Freyn & Sint.) Grossh.	Caryophyllaceae	61
Hyr	He	Acontium lycoctonum L.	Ranunculaceae	138	IT	He	Gypsophila pilosa Huds.	Caryophyllaceae	62
IT, ES, M	He	Ranunculus repens L.	Ranunculaceae	139	IT	He	Gypsophila spp.	Caryophyllaceae	63
IT, Hyr, SS, Zag	He, Th	Reseda lutea L.	Resedaceae	140	IT	He	Minuartia glomerata (M. Bieb.) Degen	Caryophyllaceae	64
Hyr, IT	He	Sanguisorba minor Scop.	Rosaceae	141	IT	He	Silene chlorifolia Sm.	Caryophyllaceae	65
IT	He	Asperula glomerata (M. B.) Griseb.	Rubiaceae	142	IT	Th	Vaccaria grandiflora (Fisch. Ex DC.) Jaub. & Spach	Caryophyllaceae	66
IT, Zag	He	Galium verum L.	Rubiaceae	143	IT	Th	Vaccaria hispanica (Mill.) Rauschert	Caryophyllaceae	67
IT	He	Scrophularia frutescens L.	Scrophulariaceae	144	IT, Hyr	Th	Silene conoidea L.	Caryophyllaceae	68
IT	He	Verbascum pulverulentum Vill.	Scrophulariaceae	145	IT, Hyr, SS	Th	Vaccaria pyramidata Medik.	Caryophyllaceae	69
IT, Hyr	He	Verbascum speciosum Schrad.	Scrophulariaceae	146	Hyr, IT	Cr (Ge)	Carex divulsa Stokes	Cyperaceae	70
IT, Hyr	Th, He	Hyoscyamus niger L.	Solanaceae	147	IT	Cr (Ge)	Carex spp.	Cyperaceae	71
IT, Hyr, Zag, Ara	Ph	Tamarix ramosissima Ledeb.	Tamaricaceae	148	IT, Hyr, SS	Th	Euphorbia falcata L.	Euphorbiaceae	72
IT	Ch	Dendrostellera lessertii (Wikstr.) Van Tiegh.	Thymelaeaceae	149	Ara, Hyr	Ph	Colutea arborescens L.	Fabaceae	73
Hyr	Ph	Zelkova carpinifolia (Pall.) K.Koch	Ulmaceae	150	Cosm	He	Medicago sativa L.	Fabaceae	74
IT, SS	Th	Parietaria judaica L.	Urticaceae	151	Hyr, IT	He	Coronilla varia L.	Fabaceae	75
IT	Ch	Zygophyllum fabago L.	Zygophyllaceae	152	Hyr, IT	He	Trifolium pratense L.	Fabaceae	76

[1] Endemic

[2] Life form

[3] Composition

[4] Presence

[5] Raunkiaer

[6] Cover-Coverage

[7] Density

[8] Abundance

[9] Frequency

[10] Presence

مراجع

Abasi, S., Pilevar, B., & Hosseini, S. M. (2014). Study of Plant Biodiversity in West of Oshtorankooh region, Lorestan. Journal of Environmental Science and Technology, 16(3), 155-164. [In Persian].

Ahvazi, M., Mozaffarian, V. A., Charkhchian, M. M., Mojab, F., & Khalighi, F. (2011). A short survey on the flora of Siahlan mountain (Ghazvin- Iran). Iranian Journal of Biology, 23(3), 376-388. [In Persian].

Akhavan Roofigar, A. & Bagheri, A. (2021). The floristic study of Golestankooh area in Isfahan province, Iran. Nova Biologica Reperta, 8(1), 68-83. 10.52547/nbr.8.1.68 [In Persian].

Akhoondi, L., Arjmandi, R., Danehkar, A., & Shaban Ali, H. (2015). Investigation the Tourist's Perception about improvement of Tourism Benefits in Karaj- Chalous Road's Resorts. Journal of Sustainability, Development and Environment, 2(1), 57-70.

Alborz Department of Environment. (2020a). Introduction of Central Alborz Protected Area. Available from https://alborz.doe.ir/. (Accessed on 22 August 2020). [In Persian].

Alborz Department of Environment (2020b). Natural Environment Landscape of Central Alborz Protected Area (southern) from https://alborz.doe.ir/. (Accessed on 22 August 2020). [In Persian].

Arjmandi, A. A., Ejtehadi, H., Memariani, F., & Mesdaghi, M. (2023). Plant diversity in the understory of plant communities along the elevational gradient in western Aladagh Mountains, northeastern Iran. Nova Biologica Reperta, 10(1), 62-74. [In Persian].

Asri, Y., Hasanvand, M., & Mehrnia, M. (2016). A floristic study in Chal-e Kabod mountain of Alashtar, Lurestan province. Taxonomy and Biosystematics, 8(29), 51-68. 10.22108/TBJ.2016.21537 [In Persian].

Assadi Barbariha, A., Jafari, A., & Ghasemzadeh, F. (2023). Floristic study of five villages in Aladagh rural district in Bojnourd city, North Khorassan. Nova Biologica Reperta, 10(1), 81-98. [In Persian].

Attar Sahragard, F., Danehkar, A., & Jahani, A. (2023). Ranking Homogeneous Natural Landscape Units by Shannon Entropy -Vikor Method (Case Study: Central Alborz Protected Area under the Management of Alborz Province). Journal of Environmental Studies, 48(4), 555- 575. 10.22059/JES.2023.348672.1008359 [In Persian].

Babazadeh Khameneh, S., Danehkar, A., Riazi, B., Zahedi Amiri, Gh., Taheri Sartashnizi, F., & Moosavi, S. N. (2015). Vegetation Analysis of Outdoor Recreation Zone in Sisangan Forest Park, Mazandaran Province. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 28(3), 486-498.
[In Persian].

Bagheri, S., Zare-Maivan, H., & Heydari, M. (2020). Life form and chorology of plant species in the Dinarkooh protected area in Ilam province. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 33(4), 797-808. [In Persian].

Barati, H., Arzani, H., Zakeri, R., & Oliaei, A. L. (2012). Study of rangelands vegetation, assessment and management of Taleghan Watershed (Case study: Karkabud, Khosban, Naviz, Sagran and Kooin). The 1st National Desert Conference, 16 June 2012, University of Tehran, International desert research canter, Tehran, Iran. [In Persian].

Archibold, O. W. (1995). Ecology of World Vegetation. Chapman and Hall Inc.

Batooli, H. (2019). Introduction of the flora, life form and chorology of Ghamsar protected area in Isfahan province. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 32(1), 31-53.
[In Persian].

Bayram Komaki, Ch., Asadi Kia, R., & Niknahad Gharmakher, H. (2019). Estimating the percentage of plant coverage and biomass using remote sensing indicators (Case study: Central Alborz protected area - Karaj city). Journal of RS and GIS for Natural Resources, 10(1), 1-16. [In Persian].

Behi, M. J., Mokhtari, M. H., Moradi, Gh. H. & Saremi Naeini, M. A. (2021). Modeling vegetation distribution based on environmental variables and logistic regression method in Mullah Fahleh area of Firoozabad, Fars’s province. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 34(4), 884-896. [In Persian].

Darvishsefat, A. A. (2006). Atlas of protected areas of Iran. Tehran University press. [In Persian].

Ghaemi, Z., & Moghim, E. (2016). Studies of planning Alborz province: Department of Environmental Studies (Volume I). Management and Planning Organization of Alborz Province. Shargh ayand Consulting Engineering Company. [In Persian].

Ghahremaninejad, F., & Agheli, S. (2010). Floristic study of Kiasar National Park, Iran. Taxonomy and Biosystematics, 1(1), 47-67. [In Persian].

Ghahremaninejad, F., Bidarlord, M., & Attar, F. (2012). Floristic study of steppe parts of Lissar protected area (N Iran). Rostaniha, 13(2), 164-188. 10.22092/BOTANY.2013.101334 [In Persian].

Ghayormand, M., & Saeidi Mehrvarz, Sh. (2014). Floristic study of Ghareche region in NE Khorasan Razavi Province. Taxonomy and Biosystematics, 6(20), 85-102. [In Persian].

Gurgin Karaji, M., Karami, P., & Marofii, H. (2014). Introduction to the flora, life forms and chorology of Saral of Kurdistan (Case study sub catchment Farhadabad). Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 26(4), 510-525. [In Persian].

Habibi M., Sattarian, A., Ghorbani Nohooji, M., & Gholam Alipour Alamdari, E. (2013). Introduction of floristic, life form and chorology of plants in the ecosystems of Paband national park, Mazandaran province. Journal of Plant Ecosystem Conservation, 1(3), 47-72. [In Persian].

Hamzeh’ee, B. (2016). Floristic study of Bisotun Protected Area. Taxonomy and Biosystematics, 8(29), 25-50. [In Persian].

Hamzeh’ee, B., Safavi, S. R., Asri, Y., & Jalili, A. (2010). Floristic analysis and a preliminary vegetation description of Arasbaran Biosphere Reserve. Rostaniha, 11(1), 1-16. [In Persian].

Hasanzadeh, F., Kharazian, N., & Parishani, M. R. (2017). Floristic, Life Form, and Chorological Studies of Saldaran Protected Region, Chaharmahal and Bakhtiari Province, Iran. Journal of Genetic Resources, 3(2), 113-129. 10.22080/jgr.2018.13639.1092

Hossein Jafari, S., Khodadad Saryazdi, H., & Elmi, M. R. (2022). The effect of Yazd-Eghlid railway construction on diversity and richness of shrub and Bush-tree rangelands in Yazd province. Journal of Rangeland, 16(2), 271-283. [In Persian].

Imani, J., Arzani, H., & Zare Chahouki, M. A. (2013). Comparison of techniques for density measurement in three plants communities F.ovina, B. tomentellus and P.ferulacea (Research station: Rangelands of Saral in Kurdistan province). Journal of Range and Watershed Management, 66(2), 179-190. https://doi.org/10.22059/jrwm.2013.35571 [In Persian].

Jafari, S. M., Zarre, S., Alavipanah, S. K., & Ghahremaninejad, F. (2014). Exploring the generality of associations between plant functional traits: evidence within ecological groups along an altitudinal gradient in H yrcanian forest. Plant Species Biology, 29(3), E31-E39. https://doi.org/10.1111/1442-1984.12026

Jahani, A., & Saffariha, M. (2021). Human activities impact prediction in vegetation diversity of Lar National Park in Iran using artificial neural network model. Integrated Environmental Assessment and Management 17(1), 42-52. https://doi.org/10.1002/ieam.4349

Jalilian, N., Sheikhi, A., & Dehshiri, M. M. (2014). A floristic study in Bahar-ab Kuh area in Zagros mountains (in the border of Kermanshah and Ilam provinces, Iran). Taxonomy and Biosystematics, 6(18), 65-76. [In Persian].

Khanhasani, M., Jalili, A., Khodakarami, Y., & Jalilian, N. (2021). Wetland’s flora of Kermanshah Province, Iran. Nova Biologica Reperta, 8(2), 154-172. 10.52547/nbr.8.2.154 [In Persian].

Khavaran, M. (2001). Studying the environmental management plan of central Alborz area. Bomabad consulting engineers. Department of Environment, Office of Management of Habitats and Regional Affairs. [In Persian].

Khosravi Mashizi, A., Jahantab, E., Ahmadpour, H., & Sharafatmandrad, M. (2023). Assessing vegetation rehabilitation under restoration operations in arid rangelands (Case study: Bastak, Hormozgan province). Journal of Rangeland, 16(4), 779-795. [In Persian].

Makhdoum, M. (2021). Fundamental of Land Use Planning. Tehran University press. [In Persian].

Mazandarani, M., Majidi, Z., Zarghami-Moghaddam, P., Abrodi, M., Hemati, H., & Fathiazad, F. (2012). Essential Oil Composition, Total Phenol, Flavonoid, Anthocyanin and Antioxidant Activities in Different Parts of Artemisia annua L. in Two Localities (North of Iran). Journal of Medicinal Plants and By-products, 1(1), 13-21. 10.22092/JMPB.2012.108439

Mehrnia, M. (2017). Floristic study of the Ghalaei -Kashkan region (Lorestan). Iranian Journal of Plant Biology, 9(1), 21-44. 10.22108/IJPB.2017.21554 [In Persian].

Moghaddam, M.R. (2008). Quantitative Plant Ecology. Tehran University press. [In Persian].

Moradi, A., Hamzeh, B., Mozaffarian, V. A., & Afsharzadeh, S. (2018). Floristic study of pastures above timberline of Lomir watershed. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 30(3), 656-673. [In Persian].

Mozaffarian, V. (2001). Studying the environmental management plan of central Alborz area. Bomabad consulting engineers. Department of Environment, Office of Management of Habitats and Regional Affairs. [In Persian].

Mueller-Dombois, D., & Ellenberg, H. (1974). Aims and Methods of Vegetation Ecology. Wiley.

Nadaf, M. (2021). Floristic study and introduce medicinal plants of Babaaman region, North Khorasan. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 34(1), 43-53. [In Persian].

Naghipour Borj, A. A., Nowroozi, M., & Bashari, H. (2014). Investigation of the flora, life forms and chorotypes of the plants in the Meymand Protected Area, Kohkilouyeh va Boyer Ahmad provice, Iran. Taxonomy and Biosystematics, 6(19), 67-84. [In Persian].

Nejadhabibvash, F., Makali, H., & Rezaei Chiyaneh, I. (2016). Flora, life form and chorology of plants in Razhan protected area in West Azerbaijan Province. Taxonomy and Biosystematics, 8(27), 85-95. 10.22108/TBJ.2016.20982 [In Persian].

Nezami Balouchi, B. (2014). Investigating the seasonal food habits of the Syrian brown bear (Ursus arctos syriacus Linnaeus, 1758) in the central Alborz protected area. Taxonomy and Biosystematics, 6(19), 27-36. [In Persian].

Nuori, S., Sepehri, A., & Barani, H. (2014). Investigation of Flora and Geographic Distribution of plants in Relation to Climatic factors in Iranshahr Rangelands, Sistan and Baluchestan Province. Journal of Rangeland, 8(2), 148-163. [In Persian].

Raunkiaer, C. (1934). Life forms of plants. Oxford University Press.

Rouzkhash, A., & Kavousi, B. (2001). Studying the environmental management plan of central Alborz area. Bomabad consulting engineers. Department of Environment, Office of Management of Habitats and Regional Affairs. [In Persian].

Sadat Mousavi, H. S., Jahani, A., Danehkar, A., Etemad, V., & Attar Sahragard, F. (2023a). Environmental factor effects on vegetation coverage using Neural Network Modeling in central Alborz protected area. Journal of Natural Environment, 76(2), 185-201. 10.22059/JNE.2023.353731.2514 [In Persian].

Sadat Mousavi, H. S., Jahani, A., Danehkar, A., Etemad, V., & Attar Sahragard, F. (2023b). Modeling the Effect of Environmental Factors on the Diversity of Vegetation in Central Alborz Protected Area. Journal of Range and Watershed Management, 76(1), 29-44. 10.22059/jrwm.2023.351879.1688 [In Persian].

Sadeghirad, A., Nasrollahi, M., Azarnivand, H., & Tavili, A. (2014). Evaluation of vegetation cover and floristic composition in Simani watershed of Kermanshah province. Journal of Plant Ecosystem Conservation, 2(4), 17-30. [In Persian].

Safari, A., ghavam, M., & davazdahemami, S. (2020). Investigating the Biological Forms and Geographic Distribution of Traditional Medicinal plants of Semirom Rangelands. Journal of Plant Ecosystem Conservation, 8(16), 345-364. [In Persian].

Shamlou, Sh., & Erfanzadeh, R. (2018). Investigating changes of vegetation of Gonbad Hamadan pastures under the grazing and preserve condition. The 7th National Conference of Iranian Society of Range Management, 8-9 May 2018, Karaj, Applied Scientific Training Center of Natural Resources, Dr. Javanshir – Kalak, Iran. [In Persian].

Tabad, M. A., Jalilian, N., & Maroofi, H. (2016). Study of flora, life form and chorology of plant Species in Zarivar Region of Marivan, Kurdistan. Taxonomy and Biosystematics, 8(29), 69-102. 10.22108/TBJ.2016.21538 [In Persian].

Takhtajan, A. (1986). Floristic Regions of the World. University of California.

Vafadar, M., Toghranegar, Z., & Zamani, A. (2017). A Study of the Floristic Composition, Life Form, and Chorology of Plants in Three Areas of Abhar County (South East of Zanjan Province). Taxonomy and Biosystematics, 9(33), 71-102. 10.22108/TBJ.2019.109855.1057 [In Persian].

Vahabi, M. R., Tarkesh, M., Esfahani Farhang, H. R., & Salehi Ardali, A. (2018). The investigation of the flora, life forms and chorotypes of the plants in the Sheida Protected Area Chaharmahal va Bakhtiari Province, Iran. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 31(2), 463-482. [In Persian].

Vakili Shahrbabaki, S. M. A. (2015). Intrudoction to the flora, life form and plant geogerafical distribiuotion of Haraun Region, in Kerman province, Iran. Natural Ecosystem of Iran, 5(4), 23-34. [In Persian].

White, F., & Leonard, J. (1991). Phytogegraphical links between Africa and Southwest Asia. Flora et Vegetation Mundi, 9, 229-246.

Zeraatkar, A., Gharemaninejad, F., & Khosravi, A. R. (2021). Floristic study of suggested hunting-prohibited area of Dorodzan dam (Central Zagros, Iran). Rostaniha, 22(2), 230-249. 10.22092/BOTANY.2021.356376.1275 [In Persian].

Zohary, M. (1973). Geobotanical Foundations of the Middle East. Gustav Fischer Verlag.

Zohary, M. (1980-1986). Conspectus florae orientalis The Israel of Sciences and Humanities. Jerusalem, 1-8.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 559

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 369

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

تحلیل خصوصیات پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی در محورهای طبیعت‌گردی