پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,674 |
| تعداد مقالات | 13,669 |
| تعداد مشاهده مقاله | 31,675,861 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,511,504 |
بررسی تأثیر کنترل فساد و ثبات سیاسی دولت‌ها بر گردشگری: رویکرد پویای پانل دیتا | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اقتصاد شهری | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 11، شهریور 1401، صفحه 39-52 اصل مقاله (868.25 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ue.2023.136721.1247 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مهدی شیرافکن لمسو* 1؛ جعفر قادری2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، چابهار، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه شیراز،شیراز، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| امروزه گردشگری با پیوندهای پسین و پیشین فراوان با سایر بخش‌های اقتصادی، یکی از پیش‌بران اقتصاد دنیا است. در این میان، توسعه گردشگری نیازمند تحقق پیش‌شرط‌هایی است که یکی از آنها امنیت است؛ ازاین‌رو، هدف این مطالعه، بررسی اثر ثبات سیاسی و کنترل فساد بر گردشگری است که از داده‌های 128 کشور در دوره زمانی 2020-2002 و از روش پویای پانل دیتا (GMM) استفاده شده است. نتایج به‌دست‌آمده از برآوردها نشان می‌دهند وقفه متغیر گردشگران ورودی به کشورها در کل کشورهای بررسی‌شده، کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه مثبت است. همچنین، ضریب شاخص ثبات سیاسی و کنترل فساد مثبت و معنادار بودند و نشان دادند به‌واسطة ثبات سیاسی و داشتن بروکراسی قدرتمند، مدیریت بهتر در محیط اقتصادی و سیاسی رقم می‌خورد و برقراری ثبات سیاسی منجر به تنش‌های بین‌المللی در کمترین حد خود می‌شود و چنین محیط‌هایی از دید گردشگران، مقصد گردشگری مطلوب است. همچنین، کشورهایی که ارتباطات بین‌المللی قوی دارند و برنامه مبارزه با فساد را جدی می‌گیرند و آن را اجرایی می‌کنند، احتمال ورود گردشگر به آن کشورها بالاتر است و گردشگران به احتمال بیشتری این کشورها را به‌عنوان مقاصد گردشگری انتخاب خواهند کرد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، پیشنهاد می‌شود کشورها سیاست‌ها و برنامه‌هایی را در راستای ارتقای ثبات سیاسی و کنترل فساد انجام دهند. کشورهایی با سرانه GDP پایین‌تر می‌توانند با افزایش سرمایه‌گذاری بر گردشگری (سهمی بیشتر از متوسط جهانی سرمایه‌گذاری گردشگری تقسیم بر تولید ناخالص داخلی) به رونق گردشگری خود کمک کنند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| گردشگری؛ ثبات سیاسی؛ کنترل فساد؛ روش پویای پانل دیتا (GMM) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه گردشگری از نظر درآمدزایی، بزرگ‌ترین صنعت خدماتی جهان شناخته شده است (حسنوند و خداپناه، 1393)؛ به‌طوری‌که رشد آن تغییرات اجتماعی و اقتصادی زیادی را به همراه داشته است. توسعه این صنعت برای کشورهای درحال توسعه که با معضلات بسیاری همچون بیکاری زیاد، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک‌محصولی مواجه‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. صنعت گردشگری از لحاظ اقتصادی پدیده نسبتاً جدیدی در مبادلات بین‌المللی بوده و در بسیاری از کشورها یکی از منابع مهم درآمدزایی است که در صورت برنامه‌ریزی صحیح در این حوزه از صنعت، می‌تواند منجر به افزایش تولید، ارتقای سطح زندگی، رفاه عمومی و اشتغال بسیاری از عوامل تولید شود؛ بنابراین، توجه بیش‌ازپیش سیاست‌گذاران اقتصادی به این صنعت می‌تواند به‌عنوان یکی از راهکارهای مناسب برای رفع مشکلات مذکور باشد. امروزه برنامه‌ریزان دولتی به توسعه گردشگری در تمام سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی توجه کرده‌اند. بسیاری از کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که برای بهبود وضعیت اقتصادی خود باید درصدد یافتن راه‌های تازه باشند (لطفی، 1384). گستردگی مفهوم گردشگری در تمام ابعاد است؛ به‌طوری‌که گردشگری به‌واسطه آگاهی جوامع از منبع درآمد ارزی، باعث شده است که از آن به‌عنوان یک صنعت نیز یاد شود (طهماسبی پاشا و مجیدی، 1384). گردشگری درواقع نوعی سرمایه‌گذاری غیرمستقیم خارجی در داخل کشورها محسوب می‌شود که دارای اثرات توسعه‌ای بسیاری است. لیو و وال[1] (2006) معتقدند توسعه گردشگری به‌عنوان مجموعه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی در تقویت بنیان‌های اقتصادی جوامع تأثیر به‌سزایی دارد. گردشگری ضمن توسعه کسب‌وکارها موجب اشتغال می‌شود و منبعی برای درآمدهای ارزی و مالیاتی است؛ افزون بر این، موجب توزیع ثروت از مناطق صنعتی به مناطق کمتر توسعه‌یافته می‌شود و رفاه جامعه را افزایش می‌دهد. همچنین از بعد اجتماعی و فرهنگی، سبب تعامل فرهنگی بین جوامع مختلف می‌شود و پویایی لازم را برای رشد جوامع به ارمغان می‌آورد (Lee, 2008). گردشگری با حوزه‌های مختلف مانند اقتصاد، خدمات، فرهنگ، هنر، محیط زیست در تعامل است؛ ازاین‌رو در توسعه و پیشرفت هر منطقه اهمیت و نقش به‌سزایی دارد (زنگی‌آبادی و همکاران، 1391). گردشگری شامل ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی است که در برخی از موارد به‌عنوان راهکاری برای توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته و کاهش فقر و بیکاری آن مناطق به شمار می‌رود. گردشگری، صنعتی کاربر است که زمینه فعالیت و اشتغال افراد را با مهارت‌های گوناگون فراهم می‌کند و سبب کاهش میزان بیکاری و نیز ایجاد زمینه مناسب برای جهت‌دهی به سایر فعالیت‌های اقتصادی، اشتغال و درآمدزایی می‌شود (حبیبی و محمودی، 1398)؛ اما در این میان باید شرایط لازم برای برخورداری از مزایای گردشگری ازجمله برقراری ثبات سیاسی دولت‌ها و حل مسئله فساد در جامعه نیز فراهم شود. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله در جست‌وجوی یافتن پاسخ به این پرسش هستیم که اهمیت ثبات سیاسی دولت‌ها و کنترل فساد، بر جذب گردشگری چقدر است. در ادامه مقاله، مبانی نظری موضوع و پیشینه تحقیق و مطالعات انجام‌گرفته در این حوزه مطرح خواهند شد. مبحث بعدی روش‌شناسی و مدل اقتصادسنجی است و پس از بیان یافته به‌دست‌آمده از برآورد مدل‌ها، نتیجه‌گیری ارائه خواهد شد.
مبانی نظری: ثبات سیاسی، کنترل فساد و گردشگری تأمین امنیت، مهم‌ترین فلسفه وجودی دولت‌ها است و در جوامعی که بی‌نظمی‌ها، شورش‌های داخلی، تهاجم‌های خارجی و فقدان ضمانت لازم برای اجرای قراردادها وجود داشته باشد، دولت‌ها به‌منظور ایجاد و برقراری امنیت به وجود می‌آیند (صادقی عمروآبادی و همکاران، 1393). توسعه و امنیت مکمل یکدیگرند. امنیت پایدار، مرهون توسعه پایدار بوده و توسعه پایدار تضمین‌کننده امنیت ملی است. ملاک امنیت در حوزه گردشگری نیز، احساس امنیت توسط گردشگران است. امروزه امنیت مهم‌ترین عامل در تدوین استراتژی توسعه گردشگری در جهان به شمار می‌رود. میان گردشگری، ثبات، توسعه و امنیت رابطه‌ای تعریف‌شده وجود دارد؛ زیرا توسعه زیرساخت‌های جهانگردی تا حدود زیادی به سایر فعالیت‌های جاری و عمرانی یک منطقه، عوامل حمایت‌کننده، قوانین و مقررات (امنیت)، اطلاع‌رسانی، هماهنگی سازمان‌های مرتبط و گسترش حمل‌ونقل در امور جهانگردی وابسته است و بروز هرگونه ناامنی و به‌کارگیری خشونت در سطوح مختلف، زیان‌های جبران‌ناپذیری به این صنعت وارد می‌کند (صیدایی و هدایتی مقدم، 1389). تأثیری که صنعت گردشگری در ترسیم امنیت ملی یک کشور دارد، بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا حضور گردشگران در یک کشور افزون بر توسعه اقتصادی و تبادلات فرهنگی، در سایه حضور گردشگران خارجی و شناخت واقعیت‌های داخلی و انتقال آن به خارج، در زمینه معرفی آن کشور به‌عنوان یک منطقه امن کمک شایان توجهی می‌کند. امنیت داخلی و ملی، شاخص‌ترین عامل گسترش گردشگری در هر کشوری است که با کاهش حساسیت‌های بین‌المللی، به ایجاد زمینه مساعد برای جلب گردشگران خارجی کمک می‌کند (صیدایی و هدایتی مقدم، 1389). در این میان حکمرانی خوب که ثبات سیاسی دولت‌ها و کنترل فساد از شاخص‌های مرتبط با آن است، ازجمله عوامل زمینه‌ساز برای برقراری امنیت است؛ اما کیفیت نامساعد نهادی، فساد، بی‌ثباتی سیاسی و شورش‌های داخلی و درگیری‌های خارجی، تصویری منفی از کشور در سطح بین‌المللی ایجاد می‌کند (Araña & León, 2008)؛ بنابراین، کیفیت پایین حاکمیت همراه با فساد بالا برای صنعت گردشگری مضر است و بر رشد آن اثر منفی دارد (Saha & Yap, 2015; Hyndman, 2015). درگیری نظامی و سیاسی در کشورها به‌دلیل نبودن صلح و امنیت، مانع رشد صنعت و بخش گردشگری می‌شود؛ زیرا آشفتگی‌های سیاسی منجر می‌شود ارائه‌کنندگان و بهره‌برداران خدمات در این بخش فعالیت‌های خود را تا زمان ثبات و آرامش به حالت تعلیق در‌آورند (Ghalia et al., 2019; Khalid et al., 2020). ثبات سیاسی بیان‌کننده آن است که چه میزان احتمال دارد حکومت و نظام سیاسی بتواند ثبات خود را حفظ کند یا از راه‌های غیرقانونی یا ابزارهای خشونت‌آمیز در معرض بی‌ثباتی، سرنگونی و براندازی باشد. بر اساس این شاخص، هرچقدر احتمال نبودن ثبات سیاسی در کشور بیشتر باشد، حکمرانی ضعیف‌تر است و هر چقدر کشوری از ثبات سیاسی بیشتری برخوردار باشد، در زمینه حکمرانی بهتر عمل کرده است (شاه‌آبادی و سلیمی، ۱۳۹۴)؛ ازاین‌رو، ثبات سیاسی نشان‌دهنده میزان موفقیت حکومت در برقراری امنیت و ثبات در کشور با استفاده از نهادهای اقتصادی، سیاسی و اجرایی است. نبودن ثبات سیاسی باعث افزایش ریسک و نا اطمینانی در فضای اقتصادی و سیاسی کشور شده و درنهایت، منجر به نااطمینانی در شاخص‌ها و عملکرد اقتصادی کشورها می‌شود (Barro, 1991). کنترل فساد به معنای مبارزه با مواردی همچون رانت‌خواری، پرداخت رشوه، کسب ناعادلانه منافع خصوصی و بی‌توجهی به قوانین است. جامعه‌ای که در آن به قوانین احترام گذاشته می‌شود و از رانت‌خواری، پرداخت رشوه و کسب ناعادلانه منافع خصوصی اثری نیست، زمینه‌ساز جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و ورود گردشگران و منابع ارزی به کشور می‌شود (شریفی رنانی و همکاران، 1392). در تحقیقات گذشته فساد به‌عنوان مانعی برای گردشگری مطرح شده است (Saha & Yap, 2015)، با وجود این در خصوص تأثیر احتمالی فساد بر گردشگری (و به‌طورکلی اقتصاد) دو فرضیه مطرح است: «شن لای چرخ‌ها[2]» و «چرب‌کردن یا روغن‌کاری چرخ‌ها[3]» (Lau et al., 2013; Poprawe, 2015). فرضیه شن لای چرخ‌ها استدلال می‌کند فساد بر عملکرد اقتصادی، اثر مخرب و بر توسعه اقتصادی کشور اثر منفی دارد. هزینه‌های اضافی ناشی از رشوه ممکن است هزینه سرمایه‌گذاری را افزایش دهد و شرکت‌ها را مجبور به تغییر مکان و کشور منتخب برای سرمایه‌گذاری کند تا مجبور نباشند هزینه‌های رشوه و فساد را پرداخت کنند. با توجه به این فرضیه، فساد ممکن است با افزایش نبودن اطمینان و ریسک‌های وارد شده بر فعالیت‌های مختلف اقتصادی و غیراقتصادی بر گردشگری تأثیر منفی بگذارد. نبودن اطمینان‌ها و ریسک‌های ایجادشده ممکن است به‌عنوان هزینه‌های اضافی بر قیمت محصولات گردشگری سرشکن شود. همچنین براساس فرضیه روغن‌کاری چرخ‌ها، فساد ممکن است فعالیت‌های اقتصادی و به‌ویژه فعالیت‌های کارآفرینی را تسهیل کند و سرعت انجام تجارت را افزایش دهد. به‌ویژه در کشورهایی که مقررات دست‌وپاگیر و بوروکراسی زائدی وجود دارد، فساد اداری می‌تواند کارایی را بهبود بخشد. اگرچه فساد موجود منجر به افزایش هزینه‌های گردشگران می‌شود، مزایایی نیز به همراه دارد و ممکن است سبب تسریع فرایند انجام امور اداری گردشگران بشود (Saha & Yap, 2015). در این میان، محققان معتقدند با توجه به اینکه گردشگری مسئله‌ای فرهنگی است، شکاف فساد بین کشور مبدأ و مقصد ممکن است بر تصمیم گردشگر در انتخاب محل گردشگری اثرگذار باشد و به تعبیری براساس سطح فساد نسبی انتخاب می‌کند (Demir & Gozgor, 2017). ثبات سیاسی نشان‌دهنده نبودن خشونت و وجود آرامش در جامعه است که براساس تجربه ثابت شده است خشونت در جامعه نه‌تنها به‌مرورزمان روحیه نشاط و فعالیت را در افراد جامعه از بین می‌برد، بلکه یکی از اصلی‌ترین عوامل کاهش جذب گردشگر نیز به شمار می‌رود؛ زیرا وقوع خشونت در جامعه برای امنیت و سلامت افراد، تهدیدی جدی محسوب می‌شود (شریفی رنانی و همکاران، 1392). با توجه به اینکه گردشگری یکی از صنایع حساس در مقابل بی‌ثباتی سیاسی، نبودِ امنیت و سایر نااطمینانی‌ها است (Upadhayaya et al., 2011)، در کشورهایی که مناقشات و بی‌ثباتی سیاسی وجود دارد، با وجود جاذبه‌های طبیعی یا فرهنگی، هزینه‌های زیادی بر دوش صنعت گردشگری تحمیل می‌شود (Kunwar, 2012). به عبارتی، نبودن امنیت در منطقه و کشور، ناآرامی‌های سیاسی و نبودِ حاکمیت قانون در یک منطقه، بیشترین صدمه و هزینه را بر صنعت گردشگری تحمیل می‌کند (صادقی عمروآبادی، 1399). متزلزل‌بودن ثبات و امنیت، نقش تعیین‌کننده‌ای در اعمال سیاست‌گذاری‌های دولت‌های این منطقه در ابعاد مختلف داشته است. فضای ناامن حاکم در برخی کشورها، موجب تشدید روند مداخله دولت‌ها در امور داخلی این کشورها می‌شود. به تناسب همین امر، این کشورها به‌جای سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیربنایی جامعه مانند آموزش، بهداشت و تأمین اجتماعی، مبادرت به افزایش هزینه‌های نظامی خود می‌کنند؛ زیرا هر چقدر تهدیدات امنیتی بین‌المللی بیشتر شود که از سوی سیاست‌گذاران یک کشور احساس می‌شود، هزینه‌های نظامی آن کشور نیز بالا خواهد رفت (Castillo, 2013). هزینه‌های بهداشتی و آموزشی بسیاری از کشورها از متوسط جهانی پایین‌تر است و به همان نسبت هزینه‌های نظامی این کشورها از تولید ناخالص ملی، از میانگین جهانی بالاتر است. بسیار روشن است که این کشورها بیشترین هزینه‌های نظامی را به‌عنوان قسمتی از تولید ناخالص ملی خود در جهان دارند و هنوز بیشتر این کشورها با تحریک و تشویق فروشندگان عمده تسلیحاتی مانند ایالات متحده آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا اقدام به خرید آن می‌کنند (Pinar, 2005). مطابق بیان حیدری و سلطانی 1390، در برخی کشورها سیر صعودی گردشگران بین‌المللی، ناشی از سرمایه‌گذاری‌های کلان این کشورها در این بخش اقتصادی است. همچنین برخی کشورها مانند مصر و عربستان که از مقاصد اصلی گردشگری در خاورمیانه هستند، رشد گردشگری آنها برخلاف سایر مناطق جهان به سبب افزایش تسهیلات رفاهی و سرگرمی‌های این دو کشور نیست، بلکه کشور مصر عرضه‌کننده گردشگری فرهنگی است و گردشگری عربستان نیز صرفاً جنبه مذهبی دارد. این مواهب، باوجود مشکلات سیاسی و نظامی مداوم دو کشور، صنعت گردشگری آنها را تضمین می‌کند؛ بنابراین، این دو کشور با داشتن سهم زیاد از درآمد گردشگری، پس از ترکیه، ازجمله پیشروان این صنعت در خاورمیانه هستند. تعریف‌های متعددی از مفهوم گردشگری ارائه شده است. سازمان جهانی گردشگری ملل متحد (UNWTO) در سال 1991 این تعریف را ارائه کرده است: «فعالیت‌ها یا مسافرت اشخاصی که برای گذران فراغت، انجام تجارت و اهداف دیگر به مناطق خارج از محیط معمول زندگی خود می‌روند و در آنجا می‌مانند؛ انجام این فعالیت‌ها به قصد گرفتن مزد از محل بازدیدشده نیست»؛ اما جامعه‌شناسان تعاریف دقیق‌تری ارائه کرده‌اند؛ ازجمله اوری[4] (2005) گردشگری را فعالیتی شادی‌بخش می‌داند که مخالف آن به نام کار سازمان‌دهی‌شده و منظم‌شده فرض می‌شود. روابط توریستی از حرکت و اقامت مردم در مقاصد مکانی مختلف نشات می‌گیرند؛ این مسئله مستلزم جابه‌جایی فضایی یعنی مسافرت و یک دوره اقامت در مکان یا مکان‌های جدید، بیرون از مکان‌های معمولی اقامت و کار است. دوره‌های زمانی اقامت در مکان‌های دیگر، طبیعت کوتاه‌مدت و موقتی دارند و تمایلی آشکار برای بازگشت به خانه پس از یک دوره زمانی نسبتاً کوتاه وجود دارد. مکان‌های مدنظر گردشگر، با هدف‌های کاری برای کسب درآمد نیستند و به‌طور نرمال تضادهای مشخصی با کار (پرداختی یا غیرپرداختی) دارند. گردشگری فرصتی است که در آن، تجارب متفاوتی از زندگی روزمره به دست می‌آید (شیخ‌زاده، 1394).
پیشینه تحقیق در رابطه با گردشگری و عوامل مؤثر بر جذب گردشگر، در داخل و خارج از کشور مطالعات متعددی انجام شده است. در این بخش تلاش می‌شود به‌صورت خلاصه به تعدادی از مطالعات اشاره شود که به موضوعاتی همچون ثبات سیاسی، فساد در گردشگری و موضوعات مرتبط توجه می‌کند. مطالعات حبیبی و عباسی‌نژاد (1384)، فلیحی و جعفرزاده (1390)، شاه‌آبادی و سیاح (1392)، دائی کریم‌زاده و همکاران (1392)، صادقی عمروآبادی و همکاران (1393)، راسخی و محمدی (1396)، یاپ و ساها[5] (2013)، آلتین‌داگ[6] (2014) و سانتانا ـ گالگو و همکاران[7] (2016) به این نتیجه دست یافتند که متغیر درآمد سرانه بر گردشگری در کشورهای مطالعه‌شده اثر مثبتی داشته است و نتایج مطالعات حبیبی و عباسی‌نژاد (1384)، مؤمنی وصالیان و غلامی‌پور (1390)، شاه‌آبادی و سیاح (1392)، دائی کریم‌زاده و همکاران (1392)، وارثی و صفرآبادی (1393)، صادقی عمروآبادی و همکاران (1393)، تیموری (1394)، سانتانا ـ گالگو و همکاران (2016) و فرراریا و کاسترو[8] (2019) نشان‌دهنده آن بودند که متغیر میزان تورم با جذب گردشگر به کشور رابطه‌ای معکوس دارد. مطالعاتی درخصوص ثبات سیاسی دولت‌ها و کنترل فساد بر گردشگری انجام شده است که ازجمله می‌توان به مطالعه صیدایی و هدایتی مقدم (1389) اشاره کرد؛ آنها به این نتیجه دست یافتند که پیشرفت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می‌توانند به گردشگری پایدار منجر شوند. شریفی رنانی و همکاران (1392) نقش حکمرانی خوب (بررسی شاخص‌های ثبات سیاسی و کنترل فساد) را در جذب گردشگر بررسی کردند؛ نتایج این مطالعه، اثر مثبت شاخص‌های مطالعه‌شده را بر جذب گردشگر بیان می‌کنند. اکبری و ابونوری (1393) در مطالعه‌ای به شرایط سیاسی ـ اقتصادی کشورها به عنوان مهم‌ترین عوامل مؤثر بر جذب گردشگران خارجی اشاره می‌کنند. صامتی و همکاران (1394) مهم‌ترین عامل اثرگذار بر ورود گردشگران به کشورها را ثبات سیاسی و حاکمیت قانون می‌دانند. صادقی عمروآبادی (1399) تأثیر شاخص فساد و ریسک سیاسی را بر جذب گردشگری با استفاده از الگوی جاذبه توسعه‌یافته در گروه کشورهای عضو اوپک طی دوره زمانی 2008 تا 2019 بررسی کرد. نتایج این مطالعه نشان می‌دادند که اثر شاخص فساد و ریسک سیاسی کشور مقصد بر جذب گردشگر کشورهای اوپک اثر منفی و معنادار داشته است. شاه‌آبادی و همکاران (1399) اثر ریسک سیاسی و زیرشاخص‌های مربوط به آن را بر جذب گردشگران خارجی در گروه کشورهای منطقه منا و بازه زمانی 1995 تا 2016 با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی تعدیل‌شده کامل (FMOLS) مطالعه کردند. یافته نشان داد ریسک سیاسی عاملی تعیین‌کننده در جذب گردشگران خارجی است. همچنین از بین زیرشاخص‌های ریسک سیاسی، زیرشاخص‌های درگیری داخلی و خارجی بیشترین اثرگذاری را در جذب گردشگران خارجی داشته‌اند. یاپ و ساها (2013) در مقاله‌ای اثرات بی‌ثباتی سیاسی، تروریسم و فساد را بر توسعه گردشگری بررسی کردند. نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه نشان دادند افزایش بی‌ثباتی سیاسی، تروریسم و شاخص فساد تأثیری نامطلوب بر تعداد ورود گردشگران در نمونه کشورهای مطالعه‌شده داشته است. همچنین یاپ و ساها (2015) در مطالعه‌ای رابطه بین فساد و گردشگری را اثری غیرخطی و مهم به دست آوردند. پوپراو[9] (2015) تأثیر فساد بر گردشگری را در مطالعه خود گزارش می‌کند. ایوانوف و همکاران[10] (2016) به اثرات منفی بی‌ثباتی سیاسی بر صنعت گردشگری دست یافتند. سانتانا - گالگو و همکاران (2016)، دمیر و گوزگور[11] (2017) و فرراریا و کاسترو (2019) در مطالعات جداگانه خود، اثر منفی فساد بر گردشگری را گزارش کردند. کیم و همکاران[12] (2018) اثر کیفیت نهادی و فساد را بر گردشگری بررسی کردند و یافته‌های تحقیق آنها نشان دادند کیفیت نظارتی، حاکمیت قانون و شاخص‌های حکمرانی بیشترین تأثیر را بر جریان گردشگری بین‌المللی دارند. گالیا و همکاران (2019) با بررسی کیفیت نهادی، ریسک سیاسی و گردشگری نشان دادند کیفیت نهادی، فساد و نبودن درگیری در کشور و منطقه از عوامل مهم و تأثیرگذار بر جذب گردشگر هستند. خان و همکاران[13] (2020) با بررسی اثرات نامتقارن کیفیت نهادی بر جریانات گردشگری نشان دادند جریان گردشگری در کشورها به هرگونه تغییر در کیفیت نهادی پاسخ نامتقارن می‌دهد و در یک آستانه‌ای به تأثیر کیفیت نهادی معکوس می‌شود.
در اقتصادسنجی، پویایی با واردشدن وقفه یا وقفه‌هایی از متغیر وابسته به‌عنوان متغیر توضیحی در مدل‌ها بررسی می‌شود. افزون بر این، وارد شدن وقفه یا وقفه‌هایی از متغیر وابسته به‌عنوان متغیر توضیحی در مدل، از آن بابت مهم است که حتی اگر ضریب وقفه متغیر وابسته چندان مدنظر هم نباشد، حضور آن باعث می‌شود که ضرایب سایر متغیرها به درستی برآورد شوند (Baltagi, 2005). مدل پویای گشتاورهای تعمیم‌یافته، این ویژگی را دارد که وقفه یا وقفه‌هایی از متغیر وابسته به‌عنوان متغیر توضیحی در مدل وارد می‌شود. این روش برای برآورد پارامترهای سازگار به تعداد دوره‌های زمانی زیاد نیاز ندارد؛ بنابراین، این روش برای پانل‌هایی با مقاطع زیاد و دوره‌های زمانی کم نیز مناسب است (Bond, 2002). مدل‌های خود رگرسیونی با وقفه‌های توزیعی به شکل زیر نشان داده می‌شوند:
در رابطه فوق و مشاهداتی برای مقاطع i و دوره‌های t و مشاهداتی برای مقاطع یکسان در یک دوره قبل را نشان می‌دهند. اثر مشاهده‌نشده مقطعی خاص در دوره زمانی ثابت است. اثرات مشاهده‌نشده مقطعی خاص سبب ایجاد ناهمگنی سری yit در میان مقاطع می‌شوند و نیز جزء اخلال‌های معادله است. فرض اساسی، استقلال بین مقاطع است. اثرات مقاطع ( ) تصادفی و با وقفه متغیر وابسته ( ) همبسته‌اند. چنانچه پارامترها با استفاده از روش اثرات ثابت برآورد شوند، به‌دلیل همبستگی ایجادشده بین با رگرسورها (وقفه یا وقفه‌هایی از متغیر وابسته در سمت راست معادله)، حتی در نمونه‌هایی با حجم بالا، برآوردگرها سازگار نخواهند بود. برای حذف منبع ناسازگاری برآوردگرها، از معادله اولیه تفاضل گرفته می‌شود که این برآوردگرها با عنوان تخمینزنهای درون‌گروهی[14] شناخته می‌شوند؛ اما تفاضل‌گیری از معادله اولیه، همبستگی غیرقابل چشم‌پوشی را بین وقفه متغیر وابسته و جزء خطای تبدیل‌شده فراهم می‌کند و درنتیجه، تخمینزنهای درون‌گروهی نیز ناسازگارند. تخمینزنهای متغیرهای ابزاری، روش‌های دیگری برای کاهش با حذف ناسازگاری هستند. دیفرانسیل از مرتبه اول، سبب حذف از معادله شده است؛ اما جملات خطای باقی‌مانده در معادله تبدیل‌شده با رگرسورها همچنان وابستگی دارند و تخمین پارامترها با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی در مدل دیفرانسیل از مرتبه اول ناسازگار است. تنها فرضی که برای شرایط اولیه در خصوص رگرسورها نیاز است، نبودن همبستگی آنها با جزء اخلال‌های برای دوره‌های t= 2,3,…,T است. برای این منظور، روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) توسط هانسن (1982) توسعه یافت. روش گشتاورهای تعمیم‌یافته چارچوبی را برای به دست آوردن تخمین‌زن‌هایی با کارایی مجانبی فراهم می‌کند؛ در این حالت، وقفه‌های دوره‌های دوم و درجات بالاتر از این متغیر به‌عنوان متغیرهای ابزاری معتبر برای معادله دیفرانسیل از مرتبه اول برای دوره‌های t=2,3,…,T به کار می‌روند. همچنین مقادیر وقفه‌دار رگرسورها می‌توانند به‌عنوان متغیرهای ابزاری برای معادلات سطح برای دوره t استفاده شوند (Arellano & Bover, 1995). همچنین، وقتی T˃3 باشد مدل بیش‌ازحد مشخص است و اعتبار فروض از طریق آماره آزمون سارگان بررسی می‌شود. آماره این آزمون به‌صورت مجانبی، توزیع با درجه آزادی برابر با تعداد محدودیت‌های بیش‌ازحد مشخص دارد. فرضیه صفر، همبسته‌بودن پسماندها با متغیرهای ابزاری را رد می‌کند و اعتبار متغیرهای ابزاری به‌کارگرفته‌شده را تأیید می‌کند (Sargan, 1988 & 1958; Hansen, 1982). همچنین برای تشخیص اینکه همبستگی سریالی در جزء اخلال‌های وجود ندارد، آزمون نبودن همبستگی سریالی از مرتبه دوم، روی باقی‌مانده‌های معادله دیفرانسیل از مرتبه اول انجام می‌گیرد (Arellano & Bond, 1991). سازگاری تخمینزنهای GMM بر اصل استوار است؛ ازاین‌رو، این آزمون بسیار مهم است. مدل اقتصادسنجی برای بررسی اثرگذاری ثبات سیاسی و فساد بر گردشگری به‌صورت روابط زیر بوده و پس از بررسی مطالعات انجام‌شده در این حوزه و برگرفته از مقاله (Santana-Gallego et al., 2016) است:
در روابط فوق، لگاریتم تعداد گردشگران ورودی به کشور به‌عنوان متغیر وابسته است و متغیرهای لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه، میزان تورم، شاخص‌های ثبات سیاسی دولت‌ها و کنترل فساد به‌عنوان متغیرهای توضیحی هستند. لگاریتم تولید ناخالص داخلی به‌عنوان یکی دیگر از متغیرهای توضیحی در مدل وارد شده است؛ این متغیر به این دلیل در مدل لحاظ شده است که هرچقدر سطح تولید ناخالص داخلی در کشور بالاتر باشد، شهروندان تمکن مالی بیشتر و درنتیجه، رغبت بالاتر برای سفر و گردشگری خواهند داشت. همچنین کشورها با سطح تولید ناخالص داخلی بالاتر، مخارج بیشتری در زمینه فراهم‌آوری زیرساخت‌های گردشگری به عمل می‌آورند و شرایط مطلوب‌تری برای گردشگری فراهم خواهند کرد؛ ازاین‌رو، انتظار می‌رود این متغیر اثر مثبتی بر گردشگری داشته باشد. همچنین متغیر دیگر یعنی میزان تورم به این منظور در مدل لحاظ شده است که گردشگران، مخارج مصرفی و هزینه‌های سفر خود را با لحاظ تورم تعدیل می‌کنند و چنانچه تورم بالا باشد سعی در کاهش هزینه‌های سفر دارند یا سفر خود را لغو می‌کنند؛ ازین‌رو، انتظار می‌رود این متغیر اثر منفی بر گردشگری داشته باشد. همچنین بر طبق مبانی نظری، علامات موردانتظار برای شاخص‌های ثبات سیاسی و کنترل فساد بر گردشگری مثبت هستند. داده‌های استفاده‌شده از بانک جهانی گرفته شده‌اند و دوره زمانی مطالعه‌شده از سال 2002 تا 2020 و برای 128 کشور است.
تجزیه‌وتحلیل نتایج در ابتدا و به‌منظور اجتناب از رگرسیون کاذب، مانایی متغیرها بررسی می‌شود؛ به این منظور از آزمون ریشه واحد فیشر بهره گرفته شده است و نتایج نشان می‌دهند متغیرهای لگاریتم تعداد گردشگران ورودی به کشور، لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه، میزان تورم، شاخص‌های ثبات سیاسی دولت‌ها و کنترل فساد، همگی در سطح معناداری 1 درصد مانا هستند.
جدول 1- نتیجه آزمون ریشه واحد فیشر
بررسی فرضیه تأثیر کنترل فساد بر گردشگری برای کل کشورهای نمونه مطالعه‌شده، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه با استفاده از رابطه 2 برآورد و نتایج در جدول 2 گزارش شده است. همچنین برای بررسی فرضیه تأثیر ثبات سیاسی بر گردشگری در هر سه گروه کشوری از رابطه 3 استفاده و نتایج در جدول 3 آورده شده است. نتایج آزمون والد در هر 6 برآورد و برای همه گروه‌های مطالعه‌شده نشان می‌دهند که فرضیه صفر مبنی بر صفر بودن تمام ضرایب در سطح معناداری 1 درصد برای همگی گروه‌های کشوری بررسی‌شده رد می‌شود؛ بنابراین، نتیجه آزمون والد نشان‌دهنده تأیید اعتبار ضرایب برآوردی است. آماره آزمون سارگان نیز برای هر سه گروه کشوری در هر دو فرضیه مطالعه‌شده نیز نشان می‌دهد فرضیه صفر این آزمون، مبنی بر همبسته‌بودن پسماندها با متغیرهای ابزاری، رد شده است و ازاین‌رو، اعتبار متغیرهای ابزاری تأیید می‌شود. همچنین نتایج آزمون نبودن همبستگی سریالی از مرتبه دوم در هر گروه کشوری مطالعه‌شده، نشان‌دهنده جملات اخلال تفاضل‌گیری‌شده دارای همبستگی از مرتبه دوم نیستند و این نتیجه بیان‌کننده آن است که روش تخمینی GMM روش مناسبی برای برآورد است و برآوردگرهای این روش، برآوردگرهای سازگاری هستند. نتایج به‌دست‌آمده از برآورد مدل بررسی اثر کنترل فساد بر گردشگری در جدول 2 نشان می‌دهند متغیرهای وقفه اول و دوم لگاریتم تعداد گردشگران ورودی به کشورها، لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه و کنترل فساد، اثر مثبت و معنادار داشته‌اند و متغیر میزان تورم، اثر منفی و معنادار بر تعداد گردشگران ورودی به کشورها داشته است و علامت‌های به‌دست‌آمده برای متغیرها مطابق با پایه‌های نظری هستند. همان‌طور که انتظار می‌رفت وقفه اول و دوم لگاریتم تعداد گردشگران ورودی به کشورها دارای علامت مثبت بودند و ضریب وقفه اول آن در کل کشورهای نمونه، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه به‌ترتیب 49/0، 81/0 و 55/0 و ضریب وقفه دوم آن نیز به‌ترتیب 04/0، 05/0 و 09/0 است. ضریب لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه نیز مطابق انتظار در برآورد، مثبت و ضریب آن برای کشورهای نمونه، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه به‌ترتیب 04/1، 35/0 و 53/0 به دست آمده است که نشان می‌دهد افزایش یک درصدی در لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه به افزایش 04/1، 35/0 و 53/0 درصدی در تعداد گردشگران ورودی به کشورها منجر می‌شود. ضریب میزان تورم بر طبق انتظار در برآوردها، منفی و ضریب آن برای کشورهای نمونه، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه به‌ترتیب 06/0-، 13/0- و 07/0- است که نشان می‌دهد افزایش یک درصدی در میزان تورم سبب کاهش 06/0، 13/0 و 07/0 درصدی در تعداد گردشگران ورودی به کشورها می‌شود. ضریب شاخص کنترل فساد مطابق انتظار در برآوردها، مثبت و برای کل کشورهای بررسی‌شده در نمونه، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه به‌ترتیب برابر 18/0، 34/0 و 52/0 است که نشان می‌دهد افزایش یک درصدی در شاخص کنترل فساد منجر به افزایش 18/0، 34/0 و 52/0 درصدی در تعداد گردشگران ورودی به کشورها می‌شود.
جدول 2- نتایج به‌دست‌آمده از برآورد مدل برای بررسی اثر کنترل فساد بر گردشگری
علامات ***، ** و * به‌ترتیب بیان‌کننده معناداری در سطوح 1، 5 و 10 درصد هستند.
نتایج برآورد مدل برای بررسی فرضیه اثر ثبات سیاسی بر گردشگری در جدول 3 گزارش شده‌اند. متغیرهای وقفه اول لگاریتم تعداد گردشگران ورودی به کشور، لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه و شاخص ثبات سیاسی، اثر مثبت و معنادار و متغیر میزان تورم نیز اثر منفی و معنادار در هر سه گروه از کشورهای مطالعه‌شده داشته‌اند و نتایج به‌دست‌آمده بر طبق مبانی نظری بودند. ضریب وقفه اول لگاریتم تعداد گردشگران ورودی به کشور دارای علامت مثبت بوده و ضریب آن به‌ترتیب در کل کشورهای نمونه بررسی‌شده، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه برابر 55/0، 77/0 و 61/0 است. مطابق برآورد افزایش یک درصدی در وقفه اول لگاریتم تعداد گردشگران ورودی به افزایش 55/0، 77/0 و 61/0 درصدی در تعداد گردشگران ورودی به کشورها منجر می‌شود. ضریب لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه نیز مطابق انتظار در برآورد مثبت بوده و ضریب آن به‌ترتیب در کل کشورهای نمونه بررسی‌شده، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه برابر با 02/1، 56/0 و 61/0 به دست آمده است که نشان می‌دهد افزایش یک درصدی در لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه به‌ترتیب منجر به افزایش 02/1، 56/0 و 61/0 درصدی در تعداد گردشگران ورودی به کشورها می‌شود. ضریب میزان تورم بر طبق انتظار در برآوردها منفی بوده و در کل کشورهای نمونه بررسی‌شده، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه به‌ترتیب 08/0-، 24/0- و 10/0- است که نشان می‌دهد افزایش یک درصدی در میزان تورم سبب کاهش 08/0، 24/0 و 10/0 درصدی در تعداد گردشگران ورودی به کشور می‌شود. ضریب شاخص ثبات سیاسی مطابق انتظار در برآوردها مثبت بوده و در کل کشورهای نمونه بررسی‌شده، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه به‌ترتیب برابر 21/0، 05/0 و 50/0 است که نشان می‌دهد افزایش یک درصدی در شاخص ثبات سیاسی در کل کشورهای نمونه بررسی‌شده، کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه به‌ترتیب منجر به افزایش 21/0، 05/0 و 50/0 درصدی در تعداد گردشگران ورودی به کشورها می‌شود.
جدول 3- نتایج به‌دست‌آمده از برآورد مدل برای بررسی اثر ثبات سیاسی بر گردشگری
علامات ***، ** و * به‌ترتیب بیان‌کننده معناداری در سطوح 1، 5 و 10 درصد هستند.
وقفه لگاریتم تعداد گردشگران ورودی به کشور دارای علامت مثبت است که ضریب مثبت این متغیر به این معنی است که گردشگران در انتخاب مقاصد گردشگری، اهداف گردشگری انتخابی خود در دوره‌های قبلی را به‌عنوان تجربه گردشگری برای انتخاب مقاصد گردشگری جدید در نظر می‌گیرند. این نتیجه با نتایج مطالعات (Santana-Gallego et al., 2016)، (Ferreira & Castro, 2019) و (Ghalia et al., 2019) همخوانی دارد. ضریب لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه مطابق انتظار در برآوردها مثبت به دست آمده است. این اثر مثبت ازآن‌جهت است که کشورهایی که سطح تولید ناخالص داخلی بالایی دارند، می‌توانند شرایط زیرساختی بهتری برای گردشگری فراهم کنند؛ این نتیجه همسو با نتایج مطالعات حبیبی و عباسی‌نژاد (1384)، فلیحی و جعفرزاده (1390)، شاه‌آبادی و سیاح (1392)، دائی کریم‌زاده و همکاران (1392)، شریفی رنانی و همکاران (1392)، صادقی عمروآبادی و همکاران (1393)، راسخی و محمدی (1396)، شاه‌آبادی و همکاران (1399)، یاپ و ساها (2013)، آلتین‌داگ (2014) و سانتانا - گالگو و همکاران (2016) است. ضریب میزان تورم مطابق انتظار در برآوردها منفی است. این اثر منفی ازآن‌جهت است که کشورهایی که سطح میزان تورم بالایی دارند، هزینه گردشگری در آنجا زیاد است و بدین‌جهت گردشگران کمتری وارد این کشورها می‌شوند؛ این نتیجه مطابق با نتایج مطالعات حبیبی و عباسی‌نژاد (1384)، مؤمنی وصالیان و غلامی‌پور (1390)، شاه‌آبادی و سیاح (1392)، دائی کریم‌زاده و همکاران (1392)، وارثی و صفرآبادی (1393)، صادقی عمروآبادی و همکاران (1393)، تیموری (1394)، سانتانا - گالگو و همکاران (2016) و فرراریا و کاسترو (2019) است. ضریب شاخص کنترل فساد در برآوردها مثبت است. منظور از شاخص کنترل فساد، مبارزه با رانت‌خواری، پرداخت رشوه، بی‌توجهی به قوانین و کسب‌های ناعادلانه در بخش خصوصی است؛ ازاین‌رو، ضریب مثبت این شاخص بدین معنی است که سطح فساد کشورهایی پایین است که برنامه مبارزه با فساد را جدی گرفته و آن را اجرایی کرده‌اند و بنابراین، احتمال ورود گردشگر به آن کشورها بیشتر است و گردشگران به احتمال بیشتری این کشورها را به‌عنوان مقاصد گردشگری انتخاب خواهند کرد؛ این نتیجه همسو با نتایج مطالعات شریفی رنانی و همکاران (1392)، صادقی عمروآبادی (1399)، یاپ و ساها (2013)، ساها و یاپ (2015)، پوپراو (2015)، سانتانا - گالگو و همکاران (2016)، دمیر و گوزگور (2017)، کیم و همکاران (2018)، فرراریا و کاسترو (2019)، گالیا و همکاران (2019) و خان و همکاران (2020) است. ضریب شاخص ثبات سیاسی در برآوردها مثبت به دست آمده است. ثبات سیاسی، بیان‌کننده ثبات حکومت در مقابل بی‌ثباتی‌ها، سرنگونی و براندازی به شیوه‌های غیرقانونی یا ابزارهای خشونت‌آمیز است. به تعبیری، ثبات سیاسی معرف امنیت سیاسی کشور است که ناظر بر ثبات دولت‌ها و سیستم‌های حکومتی است که باوجود ثبات سیاسی، دولت‌ها بهتر می‌توانند به ایجاد نهادهای کارآمد و توانمند اقدام و محیط مناسبی را برای تنظیم روابط اقتصادی افراد جامعه فراهم کنند و ازاین‌رو، روابط اقتصادی به‌صورت کم‌هزینه، ساده و به دور از اتلاف وقت ایجاد می‌شوند (مهر آرا و اسدیان، 1388)؛ بنابراین، به‌واسطه ثبات سیاسی و داشتن بوروکراسی قدرتمند، مدیریت بهتر در محیط اقتصادی و سیاسی رقم می‌خورد (Zheng, 2011). برقراری ثبات سیاسی سبب می‌شود تنش‌های بین‌المللی در کمترین حد خود باشند و چنین محیط‌هایی به‌عنوان مقصد گردشگری از دید گردشگران، مطلوب است. نتیجه این مطالعه با نتایج مطالعاتی همچون شریفی رنانی و همکاران (1392)، صامتی و همکاران (1394)، شاه‌آبادی و همکاران (1399)، یاپ و ساها (2013)، کیم و همکاران (2018)، گالیا و همکاران (2019) و خان و همکاران (2020) همخوانی دارد؛ با این حال، براساس مطالعه حیدری و سلطانی (1390)، این شاخص در برخی کشورها به‌علت وجود برخی مواهب دیگر موجود در آنها می‌تواند منفی نیز باشد.
نتیجه‌گیری امروزه گردشگری پدیده‌ای است که با سایر بخش‌های اقتصادی پیوندهای پسین و پیشین فراوانی دارد و به‌عنوان یکی از پیش‌بران اقتصاد دنیا از آن یاد می‌شود. سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در بسیاری از کشورها به سبب درآمدزایی و اشتغال‌زایی این صنعت، از آن به‌عنوان راهبردی برای مقابله با فقر و بیکاری بهره می‌گیرند. در این میان، کشورها برای برخورداری بهتر از مزایای این صنعت سعی دارند پیش‌نیازهای لازم برای آن را فراهم کنند. یکی از مهم‌ترین این پیش‌نیاز‌ها ایجاد فضایی امن برای فعالیت فعالین این حوزه و گردشگران است؛ به این منظور کشورها سعی دارند شرایط ثبات سیاسی را فراهم کنند و مبارزه با فساد و فعالیت‌های رانت‌جویانه را افزایش دهند؛ زیرا سیاست‌گذاران کشورها باور دارند ثبات سیاسی بیشتر، زمینه حکمرانی بهتر را فراهم می‌کند و نشان‌دهنده میزان موفقیت بیشتر حکومت در برقراری امنیت و ثبات در کشور است و همین امر درنهایت منجر به اطمینان‌بخشی در شاخص‌ها و عملکرد اقتصادی کشورها می‌شود. همچنین کنترل فساد که به معنای مبارزه با مواردی مانند رانت‌خواری، پرداخت رشوه و ... است، می‌تواند زمینه‌ساز جذب سرمایه‌گذاری و اطمینان‌بخشی به افراد برای شروع به فعالیت‌های کسب‌وکار و ورود گردشگران و منابع ارزی به کشور شود. با توجه به اهمیت موضوع، در این مطالعه اثر ثبات سیاسی و کنترل فساد بر گردشگری بررسی شده است؛ به این منظور از داده‌های 128 کشور و برای دوره زمانی 2018-2002 با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته بهره گرفته شده است. برای مطالعه دقیق‌تر و بررسی بهتر نتایج، کشورهای نمونه بررسی‌شده به دو گروه کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه نیز تقسیم شدند. نتایج به‌دست‌آمده از برآوردها نشان می‌دهند ضریب شاخص ثبات سیاسی و کنترل فساد مثبت و معنادار بود و نشان داد به‌واسطه ثبات سیاسی و داشتن بوروکراسی قدرتمند، مدیریت بهتر در محیط اقتصادی و سیاسی رقم می‌خورد و برقراری ثبات سیاسی سبب می‌شود تنش‌های بین‌المللی در کمترین میزان خود باشند و چنین محیط‌هایی از دید گردشگران به‌عنوان مقصد گردشگری مطلوب هستند. همچنین کشورهایی که برنامه مبارزه با فساد را جدی می‌گیرند و آن را اجرایی می‌کنند، احتمال ورود گردشگر به آن کشورها بیشتر است و گردشگران به احتمال بیشتری این کشورها را به‌عنوان مقاصد گردشگری انتخاب خواهند کرد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده پیشنهاد می‌شود کشورها سیاست‌ها و برنامه‌هایی را در راستای ارتقای ثبات سیاسی و کنترل فساد انجام دهند. با توجه به اثر مثبت GDP سرانه، کشورهایی با سرانه GDP پایین‌تر می‌توانند با افزایش سرمایه‌گذاری در گردشگری (سهمی بیشتر از متوسط جهانی سرمایه‌گذاری گردشگری تقسیم بر تولید ناخالص داخلی)، به رونق گردشگری خود کمک کنند. همچنین دولت‌ها با فراهم‌کردن زیرساخت‌های لازم برای گردشگری می‌توانند شاخص گردشگری کشوری خود را بهبود بخشند که این امر می‌تواند به جذب بیشتر گردشگر نیز کمک کند.
[1] Liu and Wall [2] Sanding the wheels [3] Greasing the wheels [4] Urry [5] Saha and Yap [6] Altindag [7] Santana-Gallego et al. [8] Ferreira and Castro [9] Poprawe [10] Ivanov et al. [11] Demir & Gozgor [12] Kim et al. [13] Khan et la. [14] Within Groups estimator | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
اکبری، زهرا و ابونوری، عباسعلی (1393). «طبقه‌بندی عوامل مؤثر بر شاخص‌های اقتصادی گردشگری خارجی مطالعه موردی: کشورهای منتخب»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 34، ص 56-33. تیموری، ایرج (1394). «وقوع بحران‌های سیاسی ـ اجتماعی و اثرات آن بر درآمد حاصل از گردشگری نمونه موردی: کشورهای ایران، ترکیه، مصر»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 5، شماره 20، ص 14-1. حبیبی، فاتح و عباسی‌نژاد، حسین (1384). «تصریح و برآورد تابع تقاضای گردشگری ایران با استفاده از داده‌های سری زمانی ـ مقطعی»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 70، ص 115-91. حبیبی، فاتح و محمودی، حسنا (1398). «ارزیابی و اولویت‌بندی شاخص‌های توسعه گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS مطالعه موردی: شهرستان‌های استان کردستان»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 17، شماره 57، ص 176-155. حسنوند، سمیه و خداپناه، مسعود (1393). «تأثیر گردشگری بر رشد اقتصادی در کشورهای درحال توسعه: دو رویکرد پانل ایستا و پانل پویا»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 2، شماره 6، ص 87-102. حیدری چیانه، رحیم و سلطانی، ناصر (1390). «تحلیلی بر نقش ثبات سیاسی و امنیت در توسعه صنعت گردشگری مطالعه موردی: منطقه خاورمیانه»، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 25، شماره 2، ص 209-228. دائی کریم‌زاده، سعید و همکاران (1392). «عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری بین‌المللی ایران: رهیافت خود توضیح با وقفه‌های گسترده (ARDL)»، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 8، شماره 23، ص 154-131. راسخی، سعید و محمدی، ثریا (1396). «عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری کشورهای حوزه دریای خزر»، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 12، شماره 38، ص 81-63. زنگی‌آبادی، علی و همکاران (1391). «برنامه‌ریزی راهبردی، برای سامان‌دهی بازارهای سنتی ایران (مطالعه موردی: بازار سنتی تبریز)»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 2، شماره ۷، ص 26-13. شاه‌آبادی، ابوالفضل و سلیمی، صبا (1394). «تأثیر حکمرانی خوب بر شدت تحقیق و توسعه کشورهای منتخب توسعه‌یافته و درحال توسعه»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال 7، شماره 2، ص 46-35. شاه‌آبادی، ابوالفضل و سیاح، علی (1392). «تأثیر زیرساخت‌های اقتصادی بر گردشگری: رویکرد پانل دیتا مقایسه تطبیقی کشورهای درحال توسعه و توسعه‌یافته»، فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دوره 2، شماره 7، ص 43-25. شاه‌آبادی، ابوالفضل و همکاران (1399). «تأثیر شاخص نهادی ریسک سیاسی بر جذب گردشگران خارجی در کشورهای حوزه منا»، فصلنامه علمی مطالعات مدیریت گردشگری، سال 15، شماره 51، ص 251-229. شریفی رنانی، حسین و همکاران (1392). «نقش حکمرانی خوب در جذب گردشگر (مطالعه موردی: کشورهای منتخب OPEC)»، اولین همایش الکترونیکی ملی چشم‌انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تولید ملی، 28 آذرماه 1392، تهران. شیخ‌زاده، ابراهیم (1394). «مدل‌سازی عوامل مؤثر در بهبود کیفیت زندگی با تأکید بر تأثیرات توسعه صنعت گردشگری (مطالعه موردی: شهر تهران)»، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 8، شماره 1، ص 65-51. صادقی عمروآبادی، بهروز (1399). «تحلیل اثر فساد و ریسک سیاسی بر جذب گردشگر در کشورهای اوپک (الگوی جاذبه توسعه‌یافته)»، ششمین کنفرانس بین‌المللی ایده‌های نوین در کشاورزی، محیط زیست و گردشگری، 20 شهریورماه 1399، تهران. صادقی عمروآبادی، بهروز و همکاران (1393). «اثرات امنیت اقتصادی بر توسعه گردشگری در ایران»، دو فصلنامه علمی مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، دوره 1، شماره 2، ص 198-171. صامتی، مجید و همکاران (1394). «بررسی تأثیر ثبات سیاسی و حاکمیت قانون بر تعداد ورود گردشگران؛ مطالعه موردی: کشورهای منتخب اسلامی طی دوره 2012-1996»، نشریه پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال 4، شماره 3، ص 14-1. صیدایی، سید اسکندر و هدایتی مقدم، زهرا (1389). «نقش امنیت در توسعه گردشگری»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال 4، شماره 8، ص 110-97. طهماسبی پاشا، جمعلی و مجیدی، روفیا (1384). «چشم‌انداز گردشگری سواحل جنوبی دریای خزر و آثار آن بر توسعه شهرها و روستاهای منطقه»، مجموعه مقالات اولین همایش سراسری استان مازندران، تهران: انتشارات رسانش، ص 38-49. فلیحی، نعمت و جعفرزاده، بهروز (1390). «بررسی عوامل مؤثر بر توریسم: تلفیق روش‌های اقتصادسنجی و سیستم دینامیکی»، نشریه اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، دوره 5، شماره 14، ص 88-51. لطفی، صدیقه (1384). «نگرش سیستمی لازمه پایداری گردشگری در مازندران»، مجموعه مقالات اولین همایش سراسری نقش صنعت گردشگری در توسعه استان مازندران، تهران: انتشارات رسانش، ص 60-73. مهرآرا، محسن و اسدیان، زینب (1388). «تأثیر حکمرانی خوب بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای با درآمد متوسط»، نشریه مطالعات اقتصاد بین‌الملل، دوره 20، شماره 2، ص 20-1. مؤمنی وصالیان، هوشنگ و غلامی‌پور، لیلا (1390). «تخمین تابع تقاضای گردشگری در استان‌های منتخب»، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 5، شماره 14، ص 183-165. وارثی، حمید و صفرآبادی، اعظم (1393). «نقش عوامل اجتماعی گردشگری در توسعه گردشگری شهری (موردمطالعه: شهر اصفهان)»، نشریه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دوره 4، شماره 12، ص 128-101. Altindag, D. T. (2014). Crime and international tourism. Journal of Labor Research, 35(1), 1-14. Araña, J. E., & León, C. J. (2008). The impact of terrorism on tourism demand. Annals of Tourism Research, 35(2), 299–315. Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some test of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. Review of Economic Studies, 58, 277–97. Arellano, M., & Bover, O. (1995). Another look at the instrumental-variable estimation of error-component models. Journal of Econometrics, 68, 29–52. Baltagi, B. H. (2005). Econometric analysis of panel data. John Wiley & Sons Ltd, the Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex PO198SQ, England. Barro, R. J. (1991). World interest rates and investment (No. w3849). National Bureau of Economic Research. Bond, S. (2002). Dynamic panel data models: A guide to micro data methods and practice. Cemmap Working Paper Series No.CWP09/02, The Institute for Fiscal Studies Department of Economics, UCL. Castillo-Jaime, A. M., & Fernandez, J. J. (2013). Positive or negative policy feedbacks? Explaining popular attitudes towards pragmatic pension policy reforms. Eur. Soc. Rev. 29, 803–815. Demir, E., & Gozgor, G. (2017). What about relative corruption? The impact of the relative corruption on the inbound tourism to Turkey. International Journal of Tourism Research, 19(3), 358-366. Ferreira, F. A., & Castro, C. (2019). The impact of terrorism and corruption on tourism in Turkey: A regression analysis. Journal of Computational Methods in Sciences and Engineering, (Preprint), 1-8. Ghalia, T., & et al. (2019). Institutional quality, political risk and tourism. Tourism Management Perspectives, 32, 100576. Hansen, L.P. (1982). Large sample properties of Generalised Method of Moment estimators. Econometrica, 50, 1029-1054. Hyndman, J. (2015). The securitisation of Sri Lankan tourism in the absence of peace. Stability: International Journal of Security and Development, 4(1). Ivanov, S., Idzhylova, K., & Webster, C. (2016). Impacts of the entry of the Autonomous Republic of Crimea into the Russian Federation on its tourism industry: An exploratory study. Tourism Management, 54, 162-169. Khalid, U., & et al. (2020). Armed conflict, military expenditure and international tourism. Tourism Economics, 26(4), 555-577. Khan, M. A., & et al. (2020). Asymmetric impact of institutional quality on tourism inflows among selected Asian Pacific countries. Sustainability, 12(3), 1223. Kim, Y. R., & et al. (2018). The impact of national institutional quality on international tourism inflows: A cross-country evidence. Tourism Analysis, 23, 533-551. Kunwar, R. R. (2012). Safety and security in tourism: A study of crisis and disaster management. Journal of Tourism and Hospitality Education, 2, 58-83. Lau, C. K. M., & et al. (2013). Experience-based corporate corruption and stock market volatility: Evidence from emerging markets. Emerging Markets Review, 17, 1-13. Lee, C. G. (2008). Tourism and economic growth: The case of Singapore. Regional and Sectoral Economic Studies, 8(1), 89-98. Liu. A., & Wall. G. (2006). Planning tourism employment: A developing country perspective. Tourism Management, 27(1), 159-170. Pinar, B. (2005). Regional Security in the Middle East. New York: Rutledge. Poprawe, M. (2015). A panel data analysis of the effect of corruption on tourism. Applied Economics, 47(23), 2399–2412. Saha, S., & Yap, G. (2015). Corruption and tourism: An empirical investigation in a non‐linear framework. International Journal of Tourism Research, 17(3), 272–281. Santana-Gallego, M., & et al. (2016). The effects of terrorism, crime and corruption on tourism. Economic Research Southern Africa (ERSA), 595, 1-28. Sargan, J. D. (1958). The Estimation of Economic Relationships Using Instrumental Variables. Econometrica, 26, 329-338. Sargan, J. D. (1988). Testing for Misspecification after Estimation Using I Instrumental Variables. In: E. Maasoumi (ed), Contribution to Econometrics: John Denis Sargan, Volume 1, Cambridge University Press. Upadhayaya, P. K., & et al. (2011). Tourism amidst armed conflict: Consequences, copings, and creativity for peace-building through tourism in Nepal. The Journal of Tourism and Peace Research, 1(2), 22-40. Urry, J. (2005). The Tourist Gaze, Second Edition, London: SAGE Publication. World Development Indicator. (2006 & 2020). Yap, G., & Saha, S. (2013). Do political instability, terrorism, and corruption have deterring effects on tourism development even in the presence of UNESCO heritage? A cross-country panel estimate. Tourism Analysis, 18(5), 587-599. Zheng, Y. (2011). Credibility and flexibility: Political institutions, governance, and foreign direct investment. International Interactions, 37(3), 293-319. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 442 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 203 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||