تعداد نشریات | 42 |
تعداد شمارهها | 1,510 |
تعداد مقالات | 12,450 |
تعداد مشاهده مقاله | 24,655,850 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 10,414,136 |
حکمرانی وقف و تولید فضاهای شهری در کرمانشاه | ||
پژوهشنامه مطالعات وقف و امور خیریه | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 شهریور 1402 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ecs.2023.138148.1058 | ||
نویسندگان | ||
وکیل احمدی* 1؛ امید منصوری2؛ نادیه رضایی3 | ||
1نویسنده مسئول:دانشیار، گروه جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
2دانشجوی دکتری، جامعهشناسی اقتصادی و توسعۀ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران | ||
3دانشجوی دکتری، جامعهشناسی اقتصادی و توسعۀ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، ایران | ||
چکیده | ||
این مقاله به نسبت نظم سیاسی، حکمرانی وقف و تولید فضای شهری در شهر کرمانشاه پرداخته است و برای پاسخ به اینکه چرا در دوران مختلف، حکمرانی وقف به شیوههای متفاوتی در تولید فضای شهری کرمانشاه نقش داشته و ازنظریۀ تولید فضای لوفور و مفهوم نظم سیاسی گرستل و روش تاریخی پسروندی - پیشروندی لوفور بهره برده است. نتایج نشان دادند سازوکار کارکردی وقف متأثر از نظم سیاسی حاکم بر هر دورۀ تاریخی بوده است. نظم سیاسی حاکم بر وقف در دوران پیش از دولت مدرن، دینی بوده که به موجب آن بهمثابۀ موقعیتی نهادی در متابولیسم اقتصادی شهر، نقشی محوری داشته است. در دوران پهلوی، رقبات در قرابتی انتخابی با سیاستگذاری توسعۀ ناسیونالیستی در معرض افزایش جمعیت شهری، تبدیل به فضاهای شهری حاشیهنشینشده شدند. پس از انقلاب، با وجود تلاش برای احیای نقش نهادی وقف، در قرابتی که میان وضعیت آشفتۀ اوقاف در شهر کرمانشاه و سیطرۀ نظم نولیبرال صورت گرفت، کارکرد خیریهای وقف بیش از بازتوزیع ثروت اهمیت پیدا کرد. وقف در دوران پس از انقلاب نقش چشمگیری در تولید فضای شهری در کرمانشاه بازی نکرده و امر خیریه را در هر جایی که دولت بهدلیل سیطرۀ نظم نئولیبرال از خدمات عمومی رایگان عقب کشیده، به کار گرفته است. | ||
تازه های تحقیق | ||
در نظم سیاسی پیشامشروطه، حکمرانی وقف فقط آنگاه که حکومتها برای قلمروگشایی از عایدات وقف استفاده میکردند، دچار بحران میشد وگرنه بر سر حکمرانی آن بهتدریج توافقی میان نهاد دین و نظام شاهی صورت میپذیرفت و عموماً بهصورت دیوانی اداره میشد- هر چند همواره نهاد دین یا مشخصاً طبقۀ علما و روحانیون نبودند که به تنهایی از عایدات آن یا نظارت بر آن بهرهمند میشدند، اما به هر حال به شیوههای مختلف دستاندرکار نهاد وقف بودند (شفقی، 1376). این بحران با رویکرد مدرنیزاسیونی رضاشاه، وارد مرحلهای جدیدی شد. «ناسیونالیسم رسمی رضاشاه اساساً مبتنی بر تدبیر میهنپرستانه و برنامۀ جذب فرهنگی و همسانسازی زبانی اجباری بود. رضاخان با حمایت روشنفکران چپ و راست، این پروژه را با جدیتی بیدریغ پیگیری کرد.» (Matin, 2013: 85). نظم ناسیونالیستی حاکم بر نظام سیاسی عصر پهلوی، حکمرانی وقف را تغییر داد. این تحولات با مدرنیزاسیون فعلیت پیدا کرد. شهرسازی مبتنی بر زیرساختسازی برای گردش سرمایه، بهنحوی که باید فضاهای شهری به نحوی تولید میشد که کالاهای مصرفی جدید دادوستد شود، بهطور کلی هستۀ مرکزی نظم ناسیونالیستی این عصر بود. اساساً همسانسازی و جذب ناسیونالیستی در راستای همان استانداردسازی بود که سرمایهداری برای جهانیسازی خویش نیاز داشت. کرمانشاه نیز مصون از این تحولات نبود. منتهی این نظم پیامدهای نیتناشدهای داشت که با تحول حکمرانی وقف در این شهر پیوندی جداییناپذیر داشت. رضاشاه این امر را در راستای ثروتمندکردن خانوادۀ سلطنتی و بهتبع آن قدرت دولت مرکزی خویش انجام میداد. او بسیاری از املاک و زمینهای کشور در حاصلخیزترین مناطق دولتی یا سلطنتی اعلام کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
تولید فضا؛ حکمرانی؛ شهر کرمانشاه؛ نظم سیاسی؛ وقف | ||
مراجع | ||
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 20 |