پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 42 |
| تعداد شماره‌ها | 1,514 |
| تعداد مقالات | 12,478 |
| تعداد مشاهده مقاله | 24,739,337 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 10,433,055 |
بررسی تطبیقی فرایندهای واژه‌سازی دخیل در ساخت نام‌آواواژه‌ها در زبان‌های روسی و فارسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نشریه پژوهش های زبان شناسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 28، فروردین 1402، صفحه 1-24 اصل مقاله (1.76 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/jrl.2023.136996.1734 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسنده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شلر ابراهیم شریفی* | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| استادیار زبان روسی، گروه فرانسه-روسی، دانشکدۀ زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نام‌آواها از جمله جهانی‌های زبانی به شمار می‌آیند و دوگان‌ساخت بودن یا استفاده از فرایند تکرار در ساخت‌واژه نیز از ویژگی‌های جهانی آن‌ها است. یکی از ویژگی‌های بارز نام‌آواها حضور فعال آن‌ها به‌عنوان پایۀ مولّد در ساخت نام‌آواواژه‌ها و ساخت اسم، فعل، صفت و قید است. این پژوهش که در زمرۀ پژوهش‌های ترکیبی با اولویت کیفی قرار می‌گیرد با بررسی ساختار 596 نام‌آواواژۀ غیرعاطفی در زبان‌های روسی و فارسی به توصیف و تحلیل فرایندهای واژه‌سازی دخیل در ساخت آن‌ها و استخراج بسامد روش‌های به‌کاررفته می‌پردازد. نمونه‌های مورد مطالعۀ زبان فارسی از «فرهنگ نام‌آواهای زبان فارسی» و نمونه‌های مورد بررسی زبان روسی از مقالاتی که به بررسی نام‌آواهای روسی پرداخته‌اند، «فرهنگ واژه‌سازی زبان روسی» و فرهنگهای روسی به روسی گردآوری شده‌اند. این پژوهش نشان می‌دهد که روند کلی فرایند اشتقاق نام‌آواواژه‌ها در زبان‌های روسی و فارسی متفاوت است و تفاوت گونه‌شناختی زبان روسی به‌عنوان زبانی تصریفی و پیوندی و زبان فارسی به‌عنوان زبانی تحلیلی و پیوندی در تفاوت الگوی حاکم بر ساخت نام‌آواواژه‌ها و تفاوت فرایندهای واژه‌سازی مؤثر بوده است؛ بررسی بعد معنایی فرایندهای ساخت‌واژی اعمال‌شده نیز نشان می‌دهد در زبان روسی آن‌ها نقش مقوله‌ساز داشته‌اند در حالی که نامآواواژههای زبان فارسی علاوه بر معنای اولیۀ نام‌آوا و معنای مقوله‌ای جنبه‌های معنایی دیگری نظیر کثرت، تنوع، تحبیب، توالی و غیره را نیز به نام‌آواواژه‌ها اضافه کرده‌اند. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نام‌آوا؛ نام‌آواواژه؛ واژه‌سازی؛ زبان فارسی؛ زبان روسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
. مقدمه در میان واژههای زبان دسته‌ای وجود دارد که به‌لحاظ فرم و معنا با سایر واژههای موجود در زبان تفاوت بارزی دارند. نام‌آواها واژههایی هستند که برای تقلید صداهایی که در دنیای اطرافمان شنیده می‌شود، ساخته شده‌اند. آن‌ها جزو جهانی‌های زبانی به شمار می‌آیند. نظریۀ onomatopoeia یکی از فرضیات مطرح درخصوص منشأ شکل‌گیری زبان‌هاست که ادعا می‌کند زبان پس از آن شکل گرفت که انسان صداهای طبیعی پیرامونش را تقلید کرد، سپس به‌تدریج آن‌ها را نظام‌مند ساخت و به آن‌ها جنبۀ قراردادی داد. نظریۀ bow-wow نیز اصوات تقلیدی را منشأ زبان‌ها می‌داند. آنچه مسلم است این است که نام‌آواها در مراحل اولیۀ شکل‌گیری زبان به وجود آمده‌اند، ساختار درونی ویژه‌ای دارند که با سایر عناصر زبانی تفاوت بارزی دارد و ترکیب آوایی پایداری دارند که با قواعد آوایی هر زبان همخوانی دارد. از آنجا که نام‌آواها منشأ یکسانی دارند و پژواک صداهای جهان پیرامون هستند در زبان‌های مختلف شباهت‌هایی بهم دارند؛ اما اولاً به این دلیل که تعداد واج‌های زبان‌ها محدود است و برای تقلید همۀ صداها هم ناکافی است و دوماً برداشت شنوندگان نیز از صداها متفاوت است هر زبانی با توجه به امکانات و مشخصه‌های نظام آوایی خود این صداها را درک و در قالب واج‌ها تقسیم بندی می‌کند، لذا نام‌آواهای زبان‌های مختلف با هم تفاوت دارند. به‌عنوان نمونه، انعکاس صدای گربه در زبان فارسی «میاو»، در روسی mjau/ мяу و در انگلیسی meow, mew-mew است، صدای خوک در فارسی «خُرخُر»، در روسی khrju-khrju/ хрю-хрю و در انگلیسی oink-oink است و صدای اردک در فارسی «کواک-کواک»، در روسی krjā-krjā/ кря-кря و در انگلیسی quack-quack است. از جمله ویژگی‌های بارز نام‌آواها مشارکت آن‌ها در ساخت واژههای جدید یا به عبارتی نام‌آواواژه‌ها[1] است. در این پژوهش منظور از «نام‌آواواژه»، واژه‌ای است که ریشۀ نام آوایی دارد، به عبارت دیگر، در این قبیل واژهها، نام‌آوا به‌عنوان پایۀ مولّد[2] عمل کرده و با تبعیت از الگوهای ساخت‌واژی موجود در زبان نام‌آواواژه‌هایی ساخته است که به اقسام مختلف کلام تعلق دارند و مانند سایر واژههای زبان در جمله نقش‌آفرینی می‌کنند؛ به‌عنوان مثال، نامآواواژههای «زنگوله» و« капля/kāplja-قطره» اسم، «غرنبیدن» و« капать/kāpat-قطره قطره چکیدن» فعل، «غران» و« ревя/revjā-غران» قید و «جیغ جیغو» و« каркающий/ kārkājushi – قارقارکن» صفت هستند که همگی به کمک پسوندافزایی از نام‌آواها ساخته شده‌اند. ساخت‌واژۀ نام‌آواها در زبان‌های مختلف از دیرباز مورد توجه زبان‌شناسان بوده است. داشتن ساخت ساده، عموماً مبتنی بر تکرار یا دوگان‌سازی به روش‌های مختلف از ویژگی‌های رایج نام‌آواهاست. برخی پژوهشگران، نظیر رانگروسوان دوگان‌ساخت بودن یا استفاده از فرایند تکرار در ساخت‌واژۀ نام‌آواها را یکی از ویژگی‌های جهانی آن‌ها می‌دانند (محیی‌الدین قمشه‌ای، 1390: 91). این پژوهش در پی آن است تا پس از اشاره به آرای دستورنویسان و زبان‌شناسان روس درخصوص جایگاه نام‌آواها با تحلیل ساختار نامآواواژههای موجود در زبان‌های روسی و فارسی روند کلی شکل‌گیری آن‌ها و فرایندهای واژه‌سازی دخیل در ساخت آن‌ها را استخراج و با مقایسه آن‌ها با یکدیگر به این پرسش‌ها پاسخ دهد: آیا روند یکسانی بر الگوهای ساخت نام‌آواواژه‌ها از نام‌آواها در این دو زبان حاکم است؟ فرایندهای ساخت‌واژی دخیل در ساخت نام‌آواواژه‌ها از نام‌آواها در این دو زبان کدامند؟ آیا معانی مکمل اضافه‌شده توسط فرایندهای دخیل در ساخت نام‌آواواژه‌ها در این دو زبان مشابه هستند؟ و تصریفی بودن به‌عنوان وجه غالب رده‌شناختی زبان روسی و تحلیلی بودن به‌عنوان وجه غالب رده‌شناختی زبان فارسی چگونه بر روش‌های ساخت نام‌آواواژه‌ها انعکاس داشته‌است؟
وحیدیان کامیار (10:1375( نام‌آواها را واژههایی می‌داند که پژواک صداها باشند یا هر واژه‌ای که رابطۀ بین لفظ و معنای آن نوعی رابطۀ طبیعی یا ذاتی باشد. در دستور زبان روسی غالباً از اصلاح звукоподражание (ترجمۀ تحت‌اللفظی: صداهای تقلیدی) برای نام‌آواها استفاده می‌شود. آخمانووا[3] (1966:152-153) در فرهنگ اصطلاحات زبان‌شناسی اصطلاح نام‌آوا را به این صورت تعریف می‌کند:
نام‌آوایی طبق تعریف وارونین عبارتست از ارتباطی طبیعی و نظام‌مند و به‌لحاظ آوایی اقتباسی میان واج‌های کلمه و مشخصه‌های صوتی(آکوستیکی‌ای) که مبنای نام‌گذاری مصداق قرار گرفته‌اند (Воронин, 1990: 5). پیشکُفسکی کلماتی را نام‌آوا می‌شمارد که نمی‌توان مرزی بین صدا و معنای آن‌ها کشید چون در آن‌ها معنا در خود صوت نهفته است (Пешковский, 1956: 168). زبان‌شناسانی نظیر یسپرسن و اولمن هر واژه‌ای را که میان لفظ و معنای آن نوعی رابطۀ طبیعی باشد، نام‌آوا می‌دانند؛ نظیر خراش، بوس، پتک، وولوول، زنبور و .... (وحیدیان کامیار، 1375: 29). از جمله مسائلی که زبان‌شناسان روس در خصوص نام‌آواها مطرح کرده‌اند و به آن‌ها پرداخته‌اند عبارت‌اند از: دلالت معنایی، تعلق یا عدم تعلق آن‌ها به اقسام مستقل کلام، مرزبندی آن‌ها با اصوات عاطفی، تقسیم بندی نام‌آواها براساس معیارهایی نظیر مشخصه‌های صوتی، منبع صوتی (درونی یا بیرونی)، سطح تجلی نمادآوایی یا شمایل‌گونگی،[4] معنای لغوی (تک معنایی، دارای معنای مجازی و غیره)، نقش نحوی و شکل ساختاری و نقش آن‌ها در واژه‌سازی. به دلیل نوع ارتباط نام‌آواها با معنا، آن‌ها جزو واژههای معمول زبان به شمار نمی‌آیند و بحث پیرامون نوع رابطۀ این عناصر زبانی با معنا از دیرباز در میان اندیشمندان مطرح بوده است. حتی زبان‌شناسانی نظیر پیشکفسکی بر این باورند که نام‌آواها اصلاً «واژه» به‌شمار نمی‌آیند و به همین دلیل معنای لغوی هم ندارند چون در آن‌ها برخلاف واژههای معمول زبان صورت و معنا از هم قابل تفکیک نیستند (Пешковский, 1956: 168). برعکس شانسکی معتقد است: «هرچند کل معنای نام‌آواها در صوت نهفته است با این حال آن‌ها حاوی معنا هستند؛ اما چون معنای آن‌ها در آواها نهفته است از نظر معنای لغوی با سایر کلمات تفاوت دارند. آن‌ها عموماً ترکیب هجایی ثابتی دارند و به‌عنوان کلمات مستقل و کامل در زبان به کار می‌روند و حتی در مدخل‌های فرهنگ لغت‌ها هم درج می‌شوند (به‌عنوان نمونه، در فرهنگ اوشاکاف مدخل‌هایی به نام‌آواهای мяу، буль-буль، ха-ха، хи-хи و ... اختصاص یافته است) و معنای آن‌ها خارج از بافت هم قابل درک است. آن‌ها (البته نه همۀ آن‌ها) می‌توانند برای نامیدن اشیا و حیواناتی که تقلید صدای آن‌ها هستند هم به کار روند» (Шанский, 1987: 253). برخی دستورنویسان روس نظیر آکساکاف[5] برای نام‌آواها ماهیتی مستقل قائل نیستند و آن‌ها را واژه به شمار نمی‌آورند، برخی نظیر افسینیکو-کولیکُفسکی[6] و پیشکُفسکی آن‌ها را جزو اقسام کلام نمی‌دانند چون برخلاف سایر اقسام کلام نقش نام‌گذاری[7] ندارند و فاقد صورت صرفی مشخصی هستند، آباکومف[8] نام‌آواها را جزو مجموعه ابزارهای تعامل زبانی به شمار نمی‌آورد و سیدروف[9] معتقد است نام‌آواها و اصوات عاطفی[10] فاقد معنای لغوی هستند. در مقابل زبان‌شناسانی نظیر وینوگرادف[11] و تیخونوف بر این باورند که نام‌آواها و اصوات عاطفی جزو اجزای مستقل کلام به شمار می‌آیند، که هر چند نقش نام‌گذاری ندارند؛ اما معنای لغوی دارند و با حمل اطلاعات زبانی در قالب کلماتی کامل[12] به‌عنوان ابزاری برای برقرای ارتباط به کار می‌روند، لذا یک ردۀ مستقل کلام به شمار می‌آیند و با ساخت کلمات مشتق این قابلیت را دارند تا جزو رده‌های دیگر کلام قرار گیرند (Тихонов, 1981: 72-75). اکثر دستورنویسان روس نام‌آواها و اصوات عاطفی را علیرغم تفاوت‌های فی مابین در یک دسته قرار می‌دهند که دلیل آن نزدیکی و شباهت این دو قسم کلام به همدیگر و تفاوت فاحش آن ها با سایر اقسام کلام است. برخی دیگر نظیر شانسکی و علییِوا نام‌آواها را مستقل از اصوات عاطفی طبقه‌بندی می‌کنند. شانسکی بر این باور است که اصوات عاطفی و نام‌آواها علیرغم نداشتن شکل صرفی مشخص به لحاظ نحوی کاملاً مستقلند و از نظر عملکرد در جمله نیز تفاوت قابل توجهی دارند (Шанский, 1981: 252-253) . علییوا داشتن ویژگی‌هایی نظیر انجام نقش نحوی مشخص در جمله، قابلیت تولید واژههای جدید به‌صورت زایا و قابلیت احساسی-زیبایی‌شناختی نام‌آواها را دلیلی بر مستقل و متمایز بودن آن‌ها از سایر اجزای کلام می‌داند (Алиева, 2014: 31). وحیدیان کامیار (12:1375) به دلیل وجود رابطۀ طبیعی میان اصوات عاطفی و مفاهیم آن‌ها اصوات عاطفی را نیز جزو نام‌آواها قلمداد می‌کند. او با اشاره به اینکه اصوات عاطفی ویژگی‌های خاص خود را دارند در فرهنگ نام‌آوایی زبان فارسی که تنها فرهنگ مربوط به نام‌آواها در زبان فارسی است آن‌ها را جدا از اصوات غیرعاطفی طبقه‌بندی می‌کند. طرفداران دسته‌بندی نام‌آواها و اصوات عاطفی در قالب یک قسم کلام به این استناد می‌کنند که هر دو گونه کلماتی غیرقابل صرف هستند که به‌لحاظ نحوی در جمله مستقل عمل می‌کنند. طرفداران جدایی این دو دسته نیز به تفاوت معنایی، نقشی، ساخت‌واژی و تا حدودی نحوی آن‌ها استناد می‌کنند. از جمله استدلال‌هایی که برای اثبات جدایی نام‌آواها از اصوات عاطفی به آن‌ها استناد می‌شود عبارت‌اند از: 1. نقش اصوات عاطفی بیان احساس و اراده است؛ اما نام‌آواها صداهای موجود در جهان اطراف را بازتولید می‌کنند، پس از نظر معنایی کاملاً با هم متفاوتند؛ 2. در نام‌آواها معنای لغوی مستقیماً از صوت برداشت می‌شود و معنای آن‌ها به بلندی، آهنگ کلام، طول صوت، حالت و زبان بدن و همچنین بافت و موقعیت گفتاری بستگی ندارد؛ اما معنای اصوات عاطفی فقط در بستر بافت مشخص می‌شود؛ 3. نام‌آواها فقط از اصوات و ترکیب اصواتی ساخته شده‌اند که تکواژساز نیستند؛ 4. نام‌آواها و اصوات عاطفی از نظر نحوی عملکرد یکسانی ندارند. نام‌آواها برخلاف اصوات عاطفی که در جمله نقش نحوی برعهده ندارند می‌توانند نقش‌های مختلف نحوی نهاد، گزاره، مفعول و متمم‌قیدی را ایفا کنند؛ 5. قابلیت ساخت واژههای جدید از نام‌آواها به مراتب بیشتر از اصوات عاطفی است. دودنیکاف نام‌آواهای روسی را براساس منبع صوت به سه دسته تقسیم می‌کند: 1. نام‌آواهایی که تقلید صدای پرندگان هستند: krjā-krjā/ кря-кря- کواک کواک، kukāreku/ ку-ка-ре-ку -قوقولی‌قوقو، chik-chirik/ чик-чирик -چیک چیک (گنجشک)؛ 2. نام‌آواهایی که تقلید صدای حیوانات هستند:khrju-khrju/ хрю-хрю – خُرخُر (خوک)،gāf-gāf/ гаф-гаф - هاف هاف (پارس سگ)؛ 3. نام‌آواهایی که تقلید صدای طبیعت بی‌جان هستند: kāp-kāp /кап-кап –چِک‌چِک (آب)، tik-tāk/ тик-так –تیک‌تاک (Дудников, 1990: 313). علاوه‌بر اشاره به منبع صوت، نام‌آواها مشخصه‌های دیگری نیز دارند، نظیر شدت یا تاکید[13] و استمرار[14] که نشان‌دهندۀ این نکته است که در معنای آن‌ها نه تنها یک پدیده، بلکه کیفیت یا چگونگی آن هم منعکس شده است. تیشینا براساس سطح تجلی شمایل‌گونگی، نام‌آواهای روسی را به چهار دسته تقسیم می‌کند: 1. نام‌آواهایی که طبق تعریف نام‌آواها پژواک صوت هستند: kva-kva/ ква-ква -کواک کواک، khi-khi-khi/ хи-хи-хи -هه هه هه؛ 2. نام‌آواهایی که از دستۀ اول مشتق شده‌اند: karkat/ каркать -قارقار کردن، kukushka/ кукушка - کوکو(فاخته). در میان واژهها این دسته شمایل‌گونگی همچنان برجا مانده است؛ اما واژه معنای ثانویه و فرم اشتقاقی پیدا کرده و وارد روند واژگانی‌شدگی[15] شده است؛ 3. نام‌آواهایی که به‌واسطۀ شمّ زبانی یا بازتولید نمادآوا یا نشانه‌های ظاهری نام‌آواها (نظیر تکرار، ترکیبات هجایی غیرمعمول، صفیری‌های تکرارشونده و غیره) توسط گویشوران زبان تشخیص داده می‌شوند: gremet/ греметь - صدای گرومپ یا غرش دادن، shurshat/ шуршать -صدای شُرشر دادن(آب). ماهیت نام‌آوایی بالقوۀ این دسته واژهها فقط می‌تواند در متن تجلی یابد؛ 4. نام‌آواهایی که شمایل‌گونگی اولیۀ خود را از دست داده‌اند: skala/ скала -صخره،shel/ щель –درز (Тишина, 2010: 10-11). در زبان فارسی نیز پژوهش‌های متنوعی دربارۀ نام‌آواها صورت گرفته است، ازجمله: نشاط (1356)، نیکوبخت (1383)، محمدی و نقشبندی (1394)، داوری اردکانی و مغانی (1394) و اعتباری (1397). این پژوهش‌ها بیشتر به بررسی ساختاری و معنایی نام‌آواها در گویش‌های مختلف ایرانی یا مقایسۀ آن‌ها با زبان فارسی پرداخته‌اند. همان طور که پیش‌تر اشاره شد دوگان‌ساخت بودن از جمله ویژگی‌های جهانی نام‌آواها است. دبیرمقدم (1395) و رضایتی (1394) به تحلیل صوری و معنایی فرایند تکرار در زبان فارسی پرداخته‌اند و در این پژوهش‌ها نام‌آواهایی را که از نظر ساختی در این رده قرار داشته‌اند، بررسی کرده‌اند. مقایسه‌ی ساختار نام‌آواهای روسی و فارسی نیز تاکنون در سه پژوهش توسط محرابی (2015) و صیامی (2018, 2020) انجام شده‌است. محرابی (2015) به بررسی اصوات عاطفی پرداخته است و صرفاً به جایگاه نام‌آواها در دو زبان روسی و فارسی اشاره کرده است و صیامی به بررسی مقایسه‌ای ویژگی‌های آوایی نام‌آواهای روسی و فارسی بیانگر اشیا و طبیعت بی‌جان (2020) و جاندار (2018) با هدف نشان دادن شباهت‌ها و تفاوت‌های بین آن‌ها پرداخته است. بحث پیرامون ساخت‌واژۀ نام‌آواواژه‌ها به‌ویژه مقایسه و تحلیل ساختاری و معنایی آن‌ها در زبان‌های مختلف نسبتاً جدید است و این پژوهش نیز به‌نوبۀ خود اولین گام در راستای بررسی ساخت‌واژۀ نام‌آواواژه‌ها در زبان‌های روسی و فارسی و تحلیل ساختار و معنای آن‌ها به شمار می‌آید.
در این پژوهش که به نظر نگارنده در طیف پژوهش‌های ترکیبی قرار می‌گیرد، اولویت توصیف و تحلیل کیفی است و بخش کمّی محدود به ذکر میزان فراوانی نمونه‌های مشاهده‌شده در راستای تحلیل نتایج است؛ صرفاً ساخت‌واژۀ واژههای مشتق‌شده از نام‌آواهای غیرعاطفی بررسی، توصیف و تحلیل می‌شود. روش کار به این صورت است که ابتدا ساختار نمونه‌هایی که به‌صورت تصادفی انتخاب شده‌اند (596 نمونه) تحلیل می‌شود تا روش‌های ساخت‌واژی به‌کاررفته در اشتقاق آن‌ها شناسایی و طبقه‌بندی شود، سپس فراوانی نمونه‌های بررسی‌شده در هر ردۀ کلام استخراج می‌شود تا مشخص شود بسامد هر روش چقدر بوده است. داده‌های مورد بررسی زبان فارسی (320 نمونه) از «فرهنگ نام‌آواهای زبان فارسی» تألیف وحیدیان کامیار(1375) استخراج شده‌اند و معنای وندها نیز برای بررسی معنای نامآواواژههای استخراج‌شده از فرهنگ پیشوندها و پسوندهای زبان فارسی تألیف خسرو فرشیدورد(1386)، اشتقاق پسوندی در زبان فارسی امروز تألیف خسرو کشانی (1371) و پژوهش‌های دبیرمقدم (1395) و رضایتی (1394) استنباط شده است. فرایند استخراج نام‌آواهای روسی (276 نمونه) در دو مرحله صورت گرفته است: در مرحلۀ نخست نام‌آواهای روسی از مقالات و پایان‌نامه‌هایی که به بررسی نام‌آواهای روسی پرداخته‌اند نظیر: علییوا (2014, 2018)، تیشینا (2010) و تریتیاکووا (1985) استخراج و سپس در فرهنگهای روسی به روسی اوشاکف (1935-1940)، یوگنووا (1981-1984) و «فرهنگ واژه‌سازی زبان روسی» (Тихонов, 1985) موارد کاربرد آن‌ها بررسی و نامآواواژههای هم‌ریشه با آن‌ها گردآوری شده‌است. لازم به ذکر است که در هر دو زبان از ذکر نمونه‌هایی که الگوی ساخت‌واژی آن‌ها نازایا بوده است، صرف‌نظر شده است.
در این بخش نمونه‌های گردآوری‌شده از هر دو زبان به تفکیک قسم کلام ارائه شده است. برای سهولت در تفکیک بخش‌های مختلف و نشان دادن ارتباط آن‌ها با یکدیگر جدول‌هایی رسم شده است که در آن‌ها ابتدا نام‌آوا ذکر و معنای آن توضیح داده شده و سپس نام‌آواواژۀ ساخته‌شده از آن در همان قسم کلام ذکر شده است، در ستون بعدی روش ساخت، سپس فراوانی نمونه‌های مشاهده‌شده و در ستون آخر نیز معنای ضمنی اضافه‌شده توسط وند یا روش واژه‌سازی به‌کاررفته درج شده است. سپس داده‌های به‌دست‌آمده از دو زبان با هم مقایسه شده‌اند تا مشخص شود کدام روش‌ها در هر زبان زایاتر عمل کرده‌اند. در مرحلۀ بعد الگوی کلی فرایند اشتقاق نام‌آواواژها در دو زبان استخراج شده است و در پایان جنبه‌های معنایی نام‌آواواژه‌ها در دو زبان بررسی شده است.
1-4. تحلیل ساختاری نام‌آواواژه‌ها در زبان روسی و فارسی 1-1-4. نامآواواژههای فعلی در زبان روسی شمار افعال و اسامی ساخته‌شده از نام‌آواها به مراتب بیشتر از سایر اقسام کلام است (Алиева, 2016: 37) از اکثر نام‌آواهای روسی فعل ساخته می‌شود. تریتیاکاوا تعداد افعال دارای ریشه‌ی نام‌آوا را بیش از 800 فعل می‌داند (Третьякова, 1985: 38). تحلیل ساختار194 فعل دارای ریشۀ نام‌آوا نشان می‌دهد نامآواواژههای فعلی زبان روسی یا مستقیماً با اضافه شدن پسوند مصدرساز -ть و یکی از پسوندهای زیر (که با حروف پررنگ نوشته شده‌اند) به نام‌آوا ساخته می‌شوند (اشتقاق سطح Ι):
جدول1- نامآواواژههای فعلی در زبان روسی Table 1- Verb-onomatopoeic words in Russian
یا پس از حذف پسوند نمودِ غیراستمراری‌ساز از نام‌آواواژۀ فعلی دارای نمود دستوری استمراری و اضافه شدن یکی از وندهای زیر ساخت آن‌ها انجام می‌شود که محصول نهایی این اشتقاق سطح ΙΙیا ΙΙΙ [16]یک نام‌آواواژۀ فعلی دارای نمود دستوری مطلق است:
جدول2- نامآواواژههای فعلی در زبان روسی Table 2- Verb-onomatopoeic words in Russian
گاهی فعل به جای آنکه مستقیماً از نام‌آوا ساخته شود، از نام‌آواواژۀ اسمی ساخته می‌شود:
جدول3- نامآواواژههای فعلی در زبان روسی Table 3- Verb-onomatopoeic words in Russian
نتیجۀ بررسی داده‌های مربوط به روش ساخت نامآواواژههای فعلی در زبان روسی را می‌توان به‌صورت نمودار زیر نشان داد:
نمودار 1- روش‌های ساخت نامآواواژههای فعلی در زبان روسی Chart 1- Methods of formation of verb-onomatopoeic words in Russian
در ساخت فعل از نام‌آواها در زبان فارسی از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
جدول4- نامآواواژههای فعلی در زبان فارسی Table 4- Verb-onomatopoeic words in Persian
داده‌های مربوط به روش ساخت 123 نام‌آواواژۀ فعلی در زبان فارسی را می‌توان در نمودار زیر مشاهده کرد:
نمودار 2- روش‌های ساخت نامآواواژههای فعلی در زبان فارسی Chart 2- Methods of formation of verb-onomatopoeic words in Persian
2-1-4. نامآواواژههای اسمی ساخت اسم از نام‌آواها در زبان روسی به‌لحاظ روش ساخت تنوع زیادی دارد. در زبان روسی تمامی نام‌آواها می‌توانند در نتیجه فرایند تبدیل در ساختارهای نحوی در نقش اسمی به کار روند؛ اما برخلاف سایر اسامی ساخته‌شده به کمک فرایندهای دیگر، این واژهها مستقلاً به‌صورت اسم در مدخل فرهنگ‌ها درج نمی‌شوند. بیشتر اسامی ساخته‌شده از نام‌آواها از فعل ساخته می‌شوند و اسم عمل هستند. اما مواردی نیز وجود دارد که اسم مستقیماً از نام آوا ساخته می‌شود که عبارت‌اند از:
جدول 5- نامآواواژههای اسمی در زبان روسی Table 5- Noun-onomatopoeic words in Russian
در ساخت نام‌آواواژۀ اسمی از فعل از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
جدول6- نامآواواژههای اسمی در زبان روسی Table 6- Noun-onomatopoeic words in Russian
نتیجۀ بررسی داده‌های مربوط به روش ساخت 82 نام‌آواواژۀ اسمی در زبان روسی را می‌توان به‌صورت نمودار زیر نشان داد (عدد 90 مربوط به تعداد نام‌آواهای مورد بررسی است که 8 نمونه از آن‌ها وارد فرایندهای اشتقاقی نشده بودند؛ اما در نتیجه فرایند تبدیل می‌توانند در ساخت‌های نحوی در نقش اسمی به کار روند):
نمودار 3- روش‌های ساخت نامآواواژههای اسمی در زبان روسی Chart 3- Methods of formation of noun-onomatopoeic words in Russian
در زبان فارسی در ساخت اسم از نام‌آواها از روش‌های زیر استفاده شده است:
جدول7- نامآواواژههای اسمی در زبان فارسی Table 7- Noun-onomatopoeic words in Persian
نتیجۀ بررسی داده‌های مربوط به روش ساخت 107 نام‌آواواژۀ اسمی در زبان فارسی را می‌توان به‌صورت نمودار زیر نشان داد:
نمودار 4- روش‌های ساخت نامآواواژههای اسمی در زبان فارسی Chart 4- Methods of formation of noun-onomatopoeic words in Persian
3-1-4. نامآواواژههای صفتی در زبان روسی سه دسته صفت کیفی، نسبی و ملکی وجودارد. علاوه‌بر این سه دسته، ساختارهایی به نامِ صفت و قید فعلی نیز وجود دارند که از افعال ساخته می‌شوند. تعداد اندکی از این صفات و قیدهای فعلی به مرور زمان از طریق فرایند تبدیل وارد جرگۀ صفات و قیدها شده‌اند؛ یعنی در قالب صورت‌هایی که خارج از حوزۀ نحو به‌عنوان صفت و قید هویت مستقلی دارند شناخته می‌شوند. اما بررسی نگارنده نشان می‌دهد هیچ کدام از نامآواواژههای صفتی و قیدی زبان روسی به صفت و قید تبدیل نشده‌اند؛ بنابراین، آنچه در این بخش بررسی می‌شود صرفاً بررسی ساخت صفات فاعلی‌ای است که از نامآواواژههای فعلی ساخته شده‌اند و فقط در حوزۀ نحو یعنی ساختار گروه‌های نحوی و جمله نقش دستوری توصیف‌گر اسم را ایفا می‌کنند. صفت فاعلی در زبان روسی همانند سایر افعال غیرنام‌آوا به‌صورت بالقوه از تمام افعالی که پایۀ نام‌آوا دارند با اضافه شدن پسوندهای صفت فاعلی‌ساز -ущ-/-ющ-/-ащ-/-ящ- ساخته می‌شود:[17]
جدول 8- نامآواواژههای صفتی در زبان روسی Table 8- Adjective-onomatopoeic words in Russian
صفات ساخته‌شده از نام‌آواهای زبان فارسی برخلاف نمونه‌های مشاهده‌شدۀ زبان روسی به‌صورت مستقل به‌عنوان صفت در فرهنگهای واژهها درج شده‌اند. در ساخت صفت از نام‌آواها در زبان فارسی از روش‌های زیر استفاده شده است:
جدول 9- نامآواواژههای صفتی در زبان فارسی Table 9- Adjective-onomatopoeic words in Persian
4-1-4. نامآواواژههای قیدی قیدهای فاعلی با معنای کلی بیان حالت فاعل در زبان روسی از اکثر نامآواواژههای فعلی به کمک پسوندهای فاعلی‌ساز -а/-я/-в ساخته می‌شوند. همان طور که در بخش (4-1-3( ذکر شد آنچه در این بخش بررسی می‌شود، صرفاً بررسی ساخت قیدهای فاعلی است که از نامآواواژههای فعلی ساخته شده‌اند و فقط در حوزۀ نحو یعنی ساختار گروه‌های نحوی و جمله نقش متمم قیدی را ایفا می‌کنند:
جدول10- نامآواواژههای قیدی در زبان روسی Table 10- Adverb-onomatopoeic words in Russian
در ساخت قید از نام‌آواها در زبان فارسی از روش‌های زیر استفاده شده است:
جدول11- نامآواواژههای قیدی در زبان فارسی Table 11- Adverb-onomatopoeic words in Persian
تحلیل داده‌های فوق نشان می‌دهد در زبان روسی فرایند پسوندافزایی غالب است (60% ، بدون درنظرگرفتن صفت و قید فعلی) و بیشترین نقش را در ساخت نامآواواژههای همۀ اقسام کلام را به عهده دارد؛ در این زبان پسوندافزایی به نام‌آوای غیرمکرر نسبت به نمونه‌های مورد بررسی زبان فارسی به مراتب کاربرد بیشتری دارد و فرایندهای تکرارکامل افزودۀ پایانی و تکرارناقص افزودۀ پایانی به‌صورت محدود در ساخت اسم و صفت از نام‌آواها نقش دارند (فقط 1% در زبان روسی و 15.5% در زبان فارسی). فرایند تبدیل و پسین‌سازی[18] (2%) مختص ساخت اسم هستند، هرچند حاصل فرایند تبدیل فقط در حوزۀ نحو کاربرد دارد و پسین‌سازی هم نازایا است؛ با وجود اینکه پیشوندافزایی در کل از فرایندهای غالب در ساخت اسم و صفت و قید در زبان روسی است در اشتقاق واژههای جدید از نام‌آواها، این روش (29%) در کنار پیشوندوپسوندافزایی (ترکیب وندی مضاعف)(5%) صرفاً در حوزۀ ساخت افعال دیده می‌شود. در زبان فارسی فرایندهای مرتبط با ترکیب (46%) و پسوندافزایی (38%) جزو فرایندهای غالب هستند و بر خلاف زبان روسی فرایندهای تبدیل، پیشوندافزایی و پسین‌سازی در ساخت نامآواواژههای فارسی نقشی ندارند. در زبان روسی واژه‌بست‌ها نقش واژه‌سازی (اشتقاقی) دارند و در ساخت نامآواواژههای فعلی نیز مشارکت داشته‌اند، در حالی که در زبان فارسی واژه‌بست‌های موجود صرفاً در حوزۀ نحو یعنی ساختمان گروه‌های نحوی و جمله شرکت می‌کنند و نقش اشتقاقی ندارند. زبان فارسی در زمینه ساخت صفت و قید به مراتب فعال‌تر از زبان روسی عمل کرده است. اکثر نامآواواژههای صفتی فارسی به روش پسوندافزایی (73.5%) و نامآواواژههای قیدی به روش ترکیب و اشتقاق پسوندی (73%) ساخته شده‌اند و نامآواواژههای صفتی و قیدی فارسی که گونه‌ای صورت فعلی هستند و صرفاً در حوزۀ نحو مشارکت دارند همگی به روش پسوندافزایی ساخته می‌شوند. در ادامه نمودار کلی مربوط به میزان فراوانی روش‌های ساخت نامآواواژههای مورد بررسی در دو زبان فارسی و روسی به‌صورت خلاصه نشان داده شده است:
نمودار 5- روش‌های ساخت نام‌آواواژه‌ها در زبان روسی Chart 5- Methods of formation of onomatopoeic words in Russian
نمودار 6- روش‌های ساخت نام‌آواواژه‌ها در زبان فارسی Chart 6- Methods of formation of onomatopoeic words in Persian
2-4. استخراج الگوی ساختِ واژههای جدید از نام‌آواها با بررسی نمونه‌های فوق می‌توان چنین استنباط کرد که در زبان روسی الگوی غالب در روند ساخت نام‌آواواژه‌ها به‌صورت زیر است:
شکل1- روند اشتقاق نام‌آواواژه‌ها در زبان روسی Figure 1- The process of derivation of onomatopoeic words in Russian
و فرایند ساخت نام‌آواواژه‌ها از نام‌آواها در زبان فارسی نیز عموماً از الگوی زیر پیروی می‌کند:
شکل2- روند اشتقاق نام‌آواواژه‌ها در زبان فارسی Figure 2- The process of derivation of onomatopoeic words in Persian در زبان روسی تعداد نامآواواژههای فعلی (194) به مراتب بیشتر از نامآواواژههای اسمی (82) است. دلیل این امر می‌تواند این باشد که روش‌های متنوعی در اشتقاق نام‌آواژه‌های فعلی از نام‌آواها نقش دارند؛ اما فرایند غالب در اسم‌سازی از نام‌آواهای روسی پسوندافزایی (89%) است. نامآواواژههای اسمی اکثراً از افعال ساخته می‌شوند (79%) و اسم عمل هستند. در زبان فارسی نسبت نامآواواژههای فعلی به اسمی 123 به 107 است که در قیاس با زبان روسی تفاوت بین میزان آن‌ها به مراتب کمتر است.تنوع روش‌های ساخت در اسم‌سازی بیشتر از فعل‌سازی از نام‌آواهاست. اسم و فعل غالباً به‌صورت مستقیم از نام‌آوا ساخته می‌شوند. صفت و قید نیز می‌توانند هم مستقیماً از خود نام‌آوا ساخته شوند و هم از نامآواواژههای فعلی و اسمی.
3-4. تحلیل معنایی نام‌آواواژه‌ها در زبان روسی و فارسی بررسی معانی اضافه‌شده به نامآواواژههای مورد بررسی نشان می‌دهد گوناگونی معنایی بیان‌شده در روش‌های واژه‌سازی زبان فارسی به دلیل تنوع پسوندها و به‌ویژه نقش فعال فرایند تکرار به مراتب بیشتر از زبان روسی است. اکثر پسوندهای به‌کاررفتۀ زبان روسی صرفاً نقش مقوله‌ساز دارند (اسم‌ساز، صفت‌ساز، قیدساز، فعل‌ساز). در نامآواواژههای فعلی تنها معنای منحصربه‌فرد غیردستوری معنای کثرت است که نه از طریق تکرار، بلکه از طریق ترکیب وندی مضاعف (рас-...-ся, на-.....-ся) بیان می‌شود و پیشوندهای по- و за- نیز همان‌گونه که با وارد شدن به ساختار سایر افعال معنای شروع عمل را می‌دهند در ساختار نامآواواژههای فعلی نیز همین معنا را اضافه می‌کنند و در این حالت با صورت‌های فارسی نظیر «به پت پت افتادن» مشابهت معنایی دارند. فرایندهای به‌کاررفته در ساخت نامآواواژههای فعلی فارسی نیز صرفاً نقش مقوله‌ساز دارند و بیانگر انجام عمل هستند. گوناگونی معنایی در ساخت نامآواواژههای اسمی زبان فارسی بیشتر تجلی داشته است و معانی نظیر کثرت، تنوع، توالی، شدت، تضغیر، تحبیب و اسم عمل با معنای مرکزی حالت به معنای اولیه و مقوله‌ای نام‌آواواژه اضافه شده است که به نظر می‌رسد دلیل این امر کاربرد فرایند تکرار باشد. در زبان روسی هم گوناگونی معنایی در نامآواواژههای اسمی بیشترین تنوع را دارد؛ اما این تنوع در مقایسه با زبان فارسی کمتر است. در زبان روسی اگر اسم مستقیماً از نام‌آوا ساخته شود یا اسم حیوان، یا نام خانوادگی یا اسم با معنای کلی سروصدا است. اسم‌های ساخته‌شده از نامآواواژههای فعلی که تعدادشان به مراتب بیشتر است (79%) فقط معنای اسم عمل دارند. پسوندهای سازندۀ نامآواواژههای صفتی و قیدی در زبان روسی صرفاً معنای مرکزی حالت را بیان می‌کنند؛ اما در نمونه‌های مورد بررسی زبان فارسی باز هم به دلیل مشارکت فعال فرایند تکرار و ترکیب علاوه‌بر معنای مرکزی حالت معانی کثرت، توالی، قابلیت و استمرار نیز بیان می‌شود.
مقایسۀ ساخت نام‌آواواژه‌ها در زبان‌های فارسی و روسی و استخراج فرایندهای واژه‌سازی به‌کاررفته و مشخص کردن الگوهای حاکم بر ساخت نام‌آواواژه‌ها در این دو زبان نشان داد که تفاوت رده‌شناختی این دو زبان در انتخاب روش‌های ساخت نام‌آواواژه‌ها انعکاس داشته است. زبان روسی با ساختار تصریفی خود گرایش بیشتری به پسوندافزایی نشان داده است و نقش فعال فرایند ترکیب در زبان فارسی نیز به دلیل ساختار تحلیلی آن است. البته ازآنجا که به گفتۀ شقاقی( 1387: 85) زبان فارسی هم زبانی پسوندی است، پسوندافزایی برای ساخت نامآواواژههای زبان فارسی در ردۀ دوم پس از فرایندهای مرتبط با ترکیب قرار دارد. اما ترکیب یا فرایندهای مرتبط با آن در ساخت نام‌آواواژه‌ها در زبان روسی هیچ نقشی نداشته‌اند. تصریفی بودن زبان روسی در ساخت افعال به‌صورت مستقیم از نام‌آواها نمود ویژه‌ای داشته است. همچنین، این پژوهش نشان داد که روند یکسانی بر الگوهای ساخت نام‌آواواژه‌ها در این دو زبان حاکم نیست؛ در زبان روسی سطح یک اشتقاق به افعال تعلق دارد و 79% نامآواواژههای اسمی از افعال ساخته می‌شوند؛ اما در زبان فارسی اشتقاق سطح یک به نسبت بسیار نزدیک به فعل و سپس اسم تعلق دارد و اسامی مستقیماً از نام‌آواها ساخته می‌شوند. ساخت صفت و قید (صفت و قید فعلی) در زبان روسی فقط از افعال انجام می‌شود؛ اما در زبان فارسی آن‌ها نیز مستقیماً از نام‌آواها ساخته می‌شوند. بررسی معانی اضافه‌شده به نامآواواژههای مورد بررسی نیز نشان داد گوناگونی معنایی بیان‌شده در روش‌های واژه‌سازی زبان فارسی به دلیل تنوع پسوندها و نقش فعال فرایند تکرار به مراتب بیشتر از زبان روسی است و اکثر پسوندهای به‌کاررفتۀ زبان روسی (پسوندافزایی به‌عنوان فرایند غالب ) صرفاً نقش مقوله‌ساز داشته‌اند.
[1] onomatopoeic words [2] производящая основа- underlying stem [3] Ахманова O. C. [4] звукообраз- iconicity [5] Аксаков К.С. [6] Овсянико-Куликовский Д.Н. [7] nominative [8] Абакумов С. И [9] Сидоров В. Н. [10] междометие-interjection [11] Виноградов [12] полноценный [13] intensity [14] duration [15] lexicalization [16] شقاقی از این فرایند به‌عنوان اشتقاق پایگانی نام می‌برد (شقاقی، 1387: 86). [17] نمودار فراوانی مربوط به صفت و قید به دلیل اینکه این ساخت‌ها از تمام افعال زبان روسی ساخته می‌شوند، ارائه نشده است. [18] безаффиксный - Back Formation / Disaffixation | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
اعتباری، زهرا. (1397). تحلیل ساختاری و معنایی نام‌آواهای زبان گیلکی در مقایسه با زبان فارسی. فصلنامۀ ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین 20، 1-24.
داوری اردکانی، نگار و مغانی، حسین. (1394). تحلیل نام‌آواهای رایج در گویش دشتستانی: رویکردی ساختاری و معنایی. زبان‌پژوهی 15، 83-105.
دبیرمقدم، محمد و ملکی، سیما. (1395). تحلیل صوری و معنایی فرایند تکرار کامل در زبان فارسی. مجلۀ زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان 14، 1-23.
رضایتی کیشه خاله، محرم و سلطانی، بهروز. (1394). بررسی ساخت‌واژه‌ای، دستوری و معنایی فرایند تکرار در زبان فارسی. جستارهای ادبی 189، 81-112.
شقاقی، ویدا. (1387). مبانی صرف. تهران: سمت.
فرشیدورد، خسرو. (1386). فرهنگ پیشوندها و پسوندهای زبان فارسی همراه گفتارهایی درباره‌ی دستور زبان فارسی. تهران: زوار.
کشانی، خسرو. (1371). اشتقاق پسوندی در زبان فارسی امروز. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
محمدی، علی و نقشبندی، عبدالستار. (1394). تحلیل و بررسی نام‌آواها در زبان کردی و پژوهشی در مصداق‌های کردی و فارسی آن. پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی 9، 243-256.
محیی الدین قمشه‌ای، غلامرضا. (1390). تصویرگونگی در ساخت‌های آوایی، صرفی و نحوی زبان فارسی. رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.
نشاط، محمود. (1356). اسم صوت و کاربرد آن در زبان فارسی. مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران 97 و 98، 283-298.
نیکوبخت، ناصر. (1383). صوت‌آواها و نظریۀ منشأ زبان. پژوهش‌های ادبی 3، 115-132.
وحیدیان کامیار، تقی. (1375). فرهنگ نام‌آوایی فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
References
Алиева, В. Н. (2014). Звукоподражания современного русского языка как развивающийся разряд слов. Ученые записки Таврического национального университета им. В.И. Вернадского. Серия «Филология. Социальные коммуникации» 27(66), 26-33.
Алиева, В. Н. (2016). Словообразование имён существительных от звукоподражательных слов в русском и кумыкском языках. Языкознание 2(56), 37-40.
Алиева, В. Н. (2018). Звукоподражения в контексте проблемы связи звука и значения. Мир науки, Культуры, Образования 5(72), 526-529.
Ахманова, О. С. (1966). Словарь лингвистических терминов. Москва. Советская Энциклопедия.
Воронин, С. В. (1990). Фоносемантические идеи в зарубежном языкознании. Ленинград. ЛГУ.
Дудников, А. В. (1990). Современный русский язык: учебник. Москва. Высшая школа.
Евгеньева, А. П. (1981-1984). Словарь русского языка в 4 томах. Москва. Русский язык.
Мехраби Кесарь. K. (2015). Сопоставительный анализ междометий и звукоподражаний в русском и персидском языках. Вестник РУДН. Серия Теория языка. Семиотика. Семантика 3, 172-182.
Пешковский, А. М. (1956). Русский синтаксис в научном освещении. Москва. Государственное учебно-педагогическое издательство министерства просвещения РСФСР.
Сиями, Х. (2018). Сопоставительный анализ лексикографической фиксации и фонетических особенностей звукоподражательных слов в русском и иранском языках. Образование и наука в россии и за рубежом. Московский двор 9(44), 221-227.
Сиями, Х., Изанлу Х., Джунбахш И. (2020). Сопоставительный анализ лексикографической фиксации и фонетических особенностей звукоподражательных слов неодушевленных предметов и явлений природы в русском и иранском языках. Педагогический журнал 10, 651-657.
Тихонов, А. Н. (1981). Междометия и звукоподражания - слова? . Русская речь 5, 72-76.
Тихонов, А. Н.(1985). Словообразовательный словарь русского языка. Москва. Русский язык.
Тишина, Е. В.(2010). Русская ономатопея: диахронный и синхронный аспекты изучения. Автореф. дис.... канд. филол. наук. Волгоград.
Третьякова, В. П. (1985). Звукоподражательные глаголы в русском языке. Автореф. дис.... канд. филол. наук. Москва.
Ушаков Д, Н. (1935-1940). Толковый словарь русского языка в 4-х томах. Москва. Советская энциклопедия.
Шанский. Н. М. , Тихонов А.Н. (1987). Современный русский язык в трех частях. - Часть 2. Москва. Просвещение.
Шанский, Н. М.(1981). Современный русский язык. - Часть 2. Москва. Высшая школа.
Akhmanova, O.S. (1966). Dictionary of linguistic terms. Moscow: Soviet Encyclopedia. (In Russian)
Alieva, V. N. (2018). Onomatopoeia in the context of the problem of the connection between sound and meaning. The world of science, culture and education 5(72), 526-529. [In Russian]
Aliyeva, V. N. (2014). Onomatopoeia modern russian language as an evolving range of words. Scientifi c Notes of Taurida V. I. Vernadsky National University. – Series: Philology. Socialcommunications 27(66), 26-33. [In Russian]
Aliyeva, V. N. (2016). Noun formation from the onomatopoeic words in Russian and Kumyk languages. Linguistics 2(56), 37-40. [In Russian]
Dabirmoghaddam, M. & Maleki, S. (2016). Formal and semantic analysis of total reduplication in Persian. Journal of Linguistics and Khorasan Dialects 8(14), 1-23. [In Persian]
Davari Ardakani, N. & Moghani, H. (2015). An analysis of onomatopoeic words in Dashtestani dialect: Structural and semantic approaches. Journal of Language Research (Zabanpazhuhi)10(15), 83-105. [In Persian]
Dudnikov, A.V. (1990). Modern Russian language: Textbook. Moscow: Vysshaya shkola. [In Russian]
Etebari, Z. (2018). Structural and semantic analyses of onomatopoeic words in Gilaki in comparison with Persian language. Journal of Iranian Regional Languages and Literature 8(2), 1-24. [In Persian]
Evgenyeva, A. P. (1981-1984). Dictionary of the Russian language in 4 volumes. Moscow: Russian language Publication. [In Russian]
Farshidvard, Kh. (2007). Dictionary of prefixes and suffixes of Persian language with speeches about Persian grammar. Tehran: Zavar. [In Persian]
Kashani, Kh. (1992). Suffixal Derivatives in today's Persian language. Tehran: Academic Publishing Center. (In Persian)
Mehrabi, Q. (2015). Comparative analysis of interjections and onomatopoeia in Russian and Persian. Bulletin of RUDN University. Series Theory of language. Semiotics. Semantics 3, 172-182. [In Russian]
Mohammadi, A. & Naghshbandi, A. (2015). Analysis and examination of onomatopoeia as well as an investigation into its Kurdish instances. Journal of comparative linguistic research 5(9), 243-256. [In Persian]
Mohiuddin Qomshaei, Gh. (2011). Iconicity in the phonetic, morphological and syntactic constructions of the Persian language. PhD thesis, Allameh Tabatabai University. [In Persian]
Neshat, M. (1977). Onomatopoeia and its use in Persian language. Journal of Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran 97 & 98, 283-298. [In Persian]
Nikoubakht, N. (2004). Onomatopoeia and the theory of the origin of language. Literary Research 1(3), 115-132. [In Persian]
Peshkovsky A. M. (1956). Russian syntax in scientific coverage. Moscow: State Educational and Pedagogical Publishing House of the Ministry of Education of the RSFSR. [In Russian]
Rezayati Kishekhaleh, M. & Soltani, B. (2015). A study on the reduplication process in Persian language from vocabulary building, grammar and semantics points of view. Journal of Literary Studies 48(2), 81-112. [In Persian]
Shaghaghi, V. (2008). An introduction to morphology. Tehran: Samt. [In Persian]
Shansky, N. M. & Tikhonov, A. N. (1987). Modern Russian language in three parts. - Part 2. Moscow: Prosveshcheniye. [In Russian]
Shansky, N. M. (1981). Modern Russian language. - Part 2. Moscow: Vysshaya shkola. [In Russian]
Siyami, Kh. (2018). Comparative analysis of the lexicographic fixation and phonetic features of onomatopoeic words in Russian and Iranian languages. Education and science in Russia and abroad. Moskovskiy dvor 9(44), 221-227. [In Russian]
Siyami, Kh., Izanlu, H. & Junbakhsh, I. (2020). Comparative analysis of the lexicographic fixation and phonetic features of onomatopoeic words of inanimate objects and natural phenomena in Russian and Persian languages. Pedagogical journal 10, 651-657. [In Russian]
Tikhonov, A. N. (1981). Interjections and onomatopoeia - words? Russian speech 5, 72-76. [In Russian]
Tikhonov, A. N. (1985). Word-formation dictionary of Russian. Moscow: Russian language. [In Russian]
Tishina, E. V. (2010). Russian onomatopoeia: diachronic and synchronous aspects of study. Abstract dissertations candidate of philological sciences. Volgograd: Volgograd State Pedagogical University. [In Russian]
Tretyakova, V. P. (1985). Onomatopoeic verbs in Russian. Abstract dissertations candidate of philological sciences. Moscow: Volgograd State Pedagogical University. [In Russian]
Ushakov, D. N. (1935-1940). The explanatory dictionary of the Russian language in 4 volumes. Moscow: Soviet encyclopedia. [In Russian]
Vahidian Kamyar, T. (1996). Persian onomatopoeic words dictionary. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian]
Voronin, S. V. (1990). Phonosemantic ideas in foreign linguistics. Leningrad: Leningrad State University. [In Russian]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 133 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 89 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||