پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,486 |
| تعداد مقالات | 12,203 |
| تعداد مشاهده مقاله | 23,241,480 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 10,021,624 |
موانع حقوقی - قانونی تأمین مالی کارآفرینی فناورانه با رویکرد نهادی (یک پژوهش آمیخته) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مدیریت دارایی و تامین مالی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 39، دی 1401، صفحه 67-94 اصل مقاله (2.02 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/amf.2022.129739.1687 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسنده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| محسن مطیعی* | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| استادیار، گروه مدیریت فناوری و کارافرینی، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی، تهران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| هدف: این پژوهش به‌دنبال تجزیه‌وتحلیل موانع و چالش‌های حقوقی - قانونی موجود در تأمین منابع مالی در کارآفرینی فناورانه با رویکردی نهادی و روش آمیخته است. روش: با استفاده از دو روش کیفی (تحلیل مضمون) و کمی (توصیفی – پیمایشی) موانع تأمین مالی برای کارآفرینی فناورانه شناسایی شدند. جامعۀ آماری پژوهش در بخش کیفی 16 تن از خبرگان و مدیران مالی شرکت‌های فناورانه بود که با رویکرد گلوله‌برفی ملاک‌محور انتخاب شد و مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته براساس چارچوب نظری تحلیل توسعۀ نهادی صورت پذیرفت و با نرم‌افزار Atlas Ti تحلیل شد. جامعۀ آماری در بخش کمی مدیران مالی بودند. برای نمونه‌گیری از روش تصادفی و در دسترس استفاده شد که تعداد 125 نفر به‌عنوان نمونۀ آماری انتخاب شدند. به‌منظور پردازش داده‌ها از روش تحلیل عاملی تأییدی و معادلات ساختاری در نرم‌افزار Smart PLS استفاده شده است. یافته‌ها: در این پژوهش به ایجاد مدل مبادرت شده است که نشان می‌دهد، بین قوانین و مقررات تأمین مالی کارآفرینی فناورانه و انحراف از قوانین و مقررات، مالکیت فکری و صنعتی و زمان طولانی تأمین مالی شرکت‌های فناور رابطۀ معناداری وجود دارد. نتایج: مهم‌ترین موانع به‌ترتیب انحراف از قوانین و مقررات، مالکیت فکری و صنعتی و زمان طولانی تأمین مالی شرکت‌های فناور بود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| موانع حقوقی قانونی؛ کارآفرینی فناورانه؛ روش آمیخته؛ رویکرد نهادی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه یکی از مشکلات مهم در مباحث مدرن مالی، یافتن روشهای کارا برای ارائه و جمعبندی دادههای بازار سهام است. بورس حجم رشد و توسعۀ کشورها مرهون توجه به فناوری است. این امر باعث شده است، دولت‌ها توجه ویژه به این حوزه داشته باشند و سیاست‌های توسعۀ فناوری را در دستور کار خود قرار دهند. هنگامی که صحبت از کارآفرینی فناورانه[1] میشود، اهمیت این موضوع در سیاست‌گذاری به معنای توجه به کارآفرینی و توسعۀ فناوری است (Bailetti, 2012). کارآفرینی فناورانه، در ایجاد شرکت‌های جدید برای بهره‌برداری از کشفیات تکنولوژیکی، مسیری مهم برای توسعه و رفاه ملت‌هاست (میثمی و الیاسی[2]، 2020) و شامل سازمان، مدیریت و دامنۀ تغییرات ریسک در تکنولوژی است (Bailetti, 2012) که این امر تأثیرات عمده‌ای بر تجاری‌سازی نوآوری‌ها، موقعیت رقابتی و رشد اقتصادی کشورها و مناطق دارد (میثمی و الیاسی، 2020)؛ بنابراین کارآفرینی فناورانه، فناوری‌های امیدوار‌کننده را به ارزش تبدیل میکند. در سال‌های اخیر بسیاری از پژوهشگران این مفهوم را گسترش داده‌اند. به گفتۀ بایرس[3] و همکاران (2014)، کارآفرینی فناورانه یک سبک رهبری تجاری است که فرصت‌های تجاری با پتانسیل و تکنولوژی زیاد را مشخص میکند و با جمع‌آوری منابعی مانند استعداد و سرمایه و استفاده از مهارت‌های تصمیم‌گیری اصولی، رشد سریع و خطرات چشمگیری را مدیریت میکند. بالهتی[4] (2012) کارآفرینی فناورانه را به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری در پروژه برای جمع‌آوری و استقرار افراد متخصص و دارایی‌های ناهمگن می‌داند که ارتباط تنگاتنگی با پیشرفت‌های علمی و فناوری برای ایجاد و جذب ارزش دارد؛ بنابراین استفادۀ مؤثرتر از افزایش نوآوری، دارایی‌های جدید و رقابت‌پذیری به توسعۀ محصولات و خدمات منجر میشود (Shan et al., 2018). کارآفرینی فناورانه نقش مهمی در روند ایجاد اقتصاد منطقه‌ای دارد. هنگامی که سازمان‌های فناوری زیادی در یک منطقه وجود داشته باشد و سطح کارآفرینی فناورانه زیاد باشد، تأثیر مثبتی بر منطقه‌ای می‌گذارد که سازمان‌ها در آن وجود دارد (Kordel & Wolniak, 2021)؛ از این رو، توجه به این حوزه بسیار حائز اهمیت است. دسترسی به منابع مالی، نقش مهم و کلیدی در حمایت از کارآفرینی و کسب‌وکارهای کوچک و متوسط ایفا میکند. به دست آوردن وجوه موردنیاز برای راه‌اندازی کسب‌وکارها همواره به‌عنوان یک چالش برای کارآفرینان مطرح بوده و دسترسی به منابع مالی برای کارآفرینان یکی از دغدغه‌های اصلی در فرایند کارآفرینی است تا فرصت‌های شناساییشده را اجرا کنند (Arbolino, 2017). هالت[5] (2017) روشهای تأمین مالی کارآفرینی را به شکل زیر خلاصه میکند: سرمایۀ بذر و تأمین مالی اولیه و تأمین مالی مبتنی‌بر سهام و بدهی. منابع مالی گوناگونی برای تأمین سرمایۀ یک کسب‌وکار وجود دارد که اصلی‌ترین آنها به شرح ذیل است: منابع شخصی کارآفرین، اقوام و نزدیکان، منابع مالی مخاطرهپذیر، وام بانکی، عرضۀ اوراق بهادار در بازارهای خارج از بورس (OTC) و بورس. هریک از این منابع نیز ویژگی‌های خاص خود دارد. استفاده از شیوه‌های درست تأمین مالی برای اجرای پروژه‌های سودآور نقشی اساسی در افزایش ثروت سهام‌داران شرکت ایفا میکند. یکی از تصمیماتی که مدیران کسب‌وکارها باید برای بیشترکردن ثروت سهام‌داران اتخاذ کنند، مربوط به تأمین مالی است (مؤتمنی و طبقیان، 2015). به نظر می‌رسد، ساختارها و قوانین کشور در حوزۀ تأمین مالی و اعطای تسهیلات در بخش کسب‌وکار و به‌ویژه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط معماری نشده است. این امر یعنی اینکه بخش مالی اقتصاد باید در خدمت بخش حقیقی اقتصاد قرار بگیرد تا نتیجه‌ی آن ایجاد تقارن اطلاعاتی و هدایت منابع برای افزایش بازده در بخش کارآفرینی باشد (Cooray, 1999). پس گفته میشود، یکی از موضوعات اساسی در پیشرفت کشور، مسئله‌ی تأمین مالی کارآفرینی به‌خصوص کارآفرینی فناورانه است. همواره چالش‌های فراوانی در تأمین منابع مالی جلوی پای کسب‌وکارهای فناورانه وجود داشته است و دارد که این مسئله کارایی و بهره‌وری بنگاه‌ها را کاهش داده و در بسیاری از موارد باعث ورشکستگی و انحلال این‌گونه بنگاه‌های اقتصادی شده است؛ بنابراین این پژوهش به‌دنبال تجزیه‌وتحلیل موانع و چالش‌های حقوقی - قانونی موجود در تأمین منابع مالی در کارآفرینی فناورانه با رویکردی نهادی و روش آمیخته است.
مبانی نظری یک انتخاب مهم برای افراد و بنگاه‌ها به‌منظور ورود به حوزه‌های کسب‌وکار، کارآفرینی فناورانه است. به‌طور خلاصه مفهوم کارآفرینی فناورانه مؤلفه‌های کارآفرینانه، مدیریتی و محیطی را در برمی‌گیرد و در سیستمی پدیدار شده است که عوامل آن در حال تعامل در مجموعه‌ای از فعالیت‌های مرتبط با شناسایی و توسعۀ فناوری، تشخیص فرصت‌ها، توسعۀ محصولات، توسعه و ایجاد کسب‌وکارهای مبتنی‌بر فناوری هستند. از طرفی، تأمین منابع مالی به‌طور وسیعی یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرایند ایجاد کسب‌وکار بوده و از گلوگاه‌های فرایند توسعۀ کارآفرینی است. پیداکردن روش‌هایی که این مانع را بردارد و سبب شتاب‌گرفتن موتور توسعۀ کارآفرینی و درنتیجه رشد اقتصادی شود، از موضوع‌های جالب‌‌توجه در بسیاری از کشورهاست. تأمین مالی کارآفرینی با ترکیب نظریه‌های مالی و کارآفرینی اغلب به دو موضوع مشترک اشاره دارد (Mitter & Kraus, 2011). یکی، شناسایی فرصت‌های کارآفرینانه و دیگری، تخصیص کارایی منابع برای تحقق این فرصت‌هاست. به‌عبارتی، تأمین مالی کارآفرینی با جذب و تخصیص منابع به شرکت‌های در حال رشد سروکار داشته است و به مشخصه‌ها و ویژگی‌های خاص ساختار تأمین مالی جسورانه منطبق با مرحلۀ رشد بنگاه اقتصادی توجه دارد (Grichnik et al., 2014). در سال‌های اخیر نیز منابع تأمین مالی برای فعالیت‌های کارآفرینانه گستردگی فراوانی پیدا کرده و علاوه بر روشهای سنتی همچون منابع شخصی کارآفرینان، دوستان و خانواده، تسهیلات بانکی، صندوق‌های مخاطرهپذیر و سرمایه‌گذاری خصوصی، روشهای جدیدی همچون تأمین مالی جمعی، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز رشد، صندوق‌های حمایتی دانشگاهی و ابزارهای تأمین مالی مبتنی بر دارایی‌های فکری معرفی شده است (Robb & Robinson, 2014)؛ اگرچه برخی معتقدند، کارآفرینان تمایل بیشتری به استفاده از منابع مالی سنتی دارند (Block et al., 2018). در تلاش برای کاهش خلأهای تأمین مالی در مراحل مختلف کسب‌وکار، بازیگران و راهکارهای نوینی مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری مخاطرهپذیر، فرشتگان کسب‌وکار و غیره ارائه شده‌اند که در کنار ارزش‌های مالی، به ارزش‌های دیگری همانند دستیابی به ارزش‌های اجتماعی و فناورانه نیز توجه فراوانی داشته‌اند (Acs et al., 2016). برخی نیز عنوان می‌کنند کارآفرینان از طریق سایر روشهای سنتی همچون تأمین مالی خود، راه‌انداز منابع مالی خود را تأمین می‌کنند (Cole & Sokolyk, 2018). در یک طبقه‌بندی از این منابع، دیکنز[6] (2012) منابع مالی شرکت‌های کارآفرینی را به دو دستۀ درونی و بیرونی تقسیم‌بندی کرده است. در دسته‌بندی دیگر، منابع تأمین مالی کارآفرینان شامل چهار منبع تأمین مالی شخصی، داخلی، سرمایه و حقوق صاحبان سهام، و بدهی دسته‌بندی شده است (آقاجانی و همکاران، 2013). کول و سوکولیک[7] (2018) در پژوهشی با عنوان تأمین مالی بدهی محور، بقا و رشد شرکت‌های نوپا[8]، دو منبع تأمین مالی بدهی و سهام را در رشد شرکت‌های نوپا بررسی کردند و دریافتند، شرکت‌هایی که از بدهی استفاده می‌کنند، عملکرد بهتری در سه سال اول فعالیت خود نسبت‌به شرکت‌هایی دارند که از محل سهام تأمین مالی می‌کنند. بلاک[9] و همکاران (2018) نقش بانک‌های تجاری و صندوق‌های جسورانه را در تأمین مالی برای کارآفرینان در سطح بین‌الملل بررسی و نقش این نهادها را بااهمیت ارزیابی کرده‌اند. براساس نظریه‌های کارآفرینی نیز کارآفرینان به‌طورکلی به دو دستۀ اکتشافی و ایجادی تقسیم می‌شوند. کارآفرین اکتشافی، فرصت‌های کارآفرینی را از شرایط موجود به‌صورت ریسکی کشف و کارآفرین ایجادی، فرصت‌های کارآفرینی را در یک شرایط مبهم و غیرقطعی با جستجو در محیط‌های پیرامون خود خلق میکند. در حالت کارآفرینی اکتشافی، افراد امکان تأمین منابع مالی خارجی از بانک‌ها و صندوق‌های جسورانه را خواهند داشت و در این شرایط نبودِ تقارن اطلاعاتی شدید نبوده است یا می‌توان آن را مدیریت کرد. کارآفرینان می‌توانند برای صاحبان منابع مالی ماهیت فرصت اکتشافی خود را بیان و ریسک و بازدۀ آن را به شکل مناسبی ارائه کنند (Sapienza & Gupta, 2004). در ایران نیز اقداماتی برای متنوع‌سازی نهادهای تأمین مالی کسب‌وکارهای صورت گرفته است؛ اما نیازهای مدیریتی، انسانی و اجتماعی آنها فراهم نمی‌شود و فقط به‌طور بسیار محدودی منابع مالی کارآفرینان را تأمین می‌کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد، یکی از موانع اصلی کسب‌وکارهای فناورانه مشکل تأمین منابع مالی است. درمجموع، کسب‌وکارهای فناورانه با دو دسته مشکلات داخلی و خارجی مواجه هستند که بخش عمده‌ای از این مشکلات بر روی تأمین مالی این شرکت‌ها تأثیر می‌گذارد یا اینکه از آنها تأثیر می‌پذیرد (اخوان صراف و شیخ بهایی، 2006). بنابراین با توجه به اهمیت موضوع تأمین مالی در کسب‌وکارهای فناورانه، شناسایی و برطرف‌کردن موانع موجود در این زمینه و دستیابی به راهکارهای مناسب پی برده میشود. به این ترتیب، سؤال اصلی این پژوهش عبارت است از: چه موانعی بر سر راه تأمین مالی کسب‌وکارهای فناورانه (کارآفرینی) ایران وجود دارد؟ در این رابطه، پژوهش‌هایی در ایران و سایر کشورهای جهان انجام شده است که در ادامه، به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره میشود: ایمانی‌پور و عزیزی (2011) اقتصاد دستوری کشور و متغیرهای کلان آن (تورم، نرخ ارز، بی‌ثباتی و تحریم‌ها)، نبودِ بستر قانونی مناسب و پیشرو، تمایلنداشتن بخش خصوصی برای ورود به این عرصه به دلیل ریسک‌های ناشناخته در فضای کسب‌وکار و ابزارهای مالی-تشئویقی لازم و کمبود نیروی انسانی متخصص و نداشتن برنامه‌ریزی برای تربیت آنها را موانعی بر سر راه تأمین مالی کسب‌وکارهای فناورانه معرفی کرده‌اند. یافته‌های بهدستآمده از پژوهش محمدی الیاسی و همکاران (2011) نیز نشان می‌دهد که نداشتن دانش، تجربه و مهارت‌های کارآفرینی، مشکلات بازاریابی و فروش، نامساعدبودن محیط کسب‌وکار و مشکلات مالی، از مهم‌ترین دلایل شکست کارآفرینان بوده است؛ همچنین رئیسی نافچی و همکاران (2013) در پژوهش خود در زمینۀ بررسی و شناسایی موانع موجود در توسعۀ کسب‌وکارهای کوچک و متوسط نوآور و کارآفرین، نشان دادند که موانع کلی در راستای کارآفرینی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط شامل چهار دسته است که عبارت است از: داخلی (شامل دست‌نیافتن به منابع مالی برای سرمایه‌گذاری، مدیریت منابع انسانی ناکارآمد، مدیریت بر تولید و بازار ناکارآمد و ...)، عملیاتی (شامل توجه به سودهای کوتاه‌مدت و وجود گروه‌های ذی‌نفع متعدد)، محیطی (شامل فقدان وجود حمایت‌های مالی، موانع اداری، قانونی و ...) و فردی (شامل سرمایه فیزیکی، انسانی، اجتماعی و یادگیری). کریمی و بوذرجمهری (2013) در موانع تأمین مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط، پنج الگوی ذهنی شناسایی و دسته‌بندی کرده‌اند. در الگـوی ذهنـی اول، فراهم‌نبودن شرایط بازار رقـابتی بـین شـرکت‌هـا؛ در الگوی ذهنی دوم، نبودِ زیرساخت‌های مناسب در زمینه‌های مختلف ارتبـاطی و اطلاعاتی؛ در الگـوی ذهنـی سوم، نداشتن وثیقۀ لازم برای دریافت تسهیلات بانکی؛ در الگـوی ذهنـی چهـارم، محـدودیت‌هـای موجـود در زمینـۀ جذب سرمایه‌های خارجی؛ در الگوی ذهنی پنجم، حمایت ناکافی دولت از شرکت‌های کوچک و متوسط به‌عنوان مهم‌ترین موانع در زمینۀ تأمین مـالی شـرکت‌هـای کوچـک و متوسـط برشـمرده است. نوری و همکاران (2016) در بررسی موانع و مشکلات تأمین به‌موقع سرمایه در گردش در شرکت‌های کوچک و متوسط در دو حوزۀ بیرونی و درونی شامل طرف عرضۀ منابع مالی و تقاضای منابع مالی، به این نتیجه دست یافتند که در عرضۀ منابع مالی عواملی نظیر محیط اقتصادی کلان، اطلاع‌رسانی، قوانین و مقررات کشور، رفتار دولت‌ها، محیط تأمین مالی، ساختار بازار سرمایه و قوانین و مقررات مالی ازجمله عوامل عمدۀ اثرگذار بر نحوۀ تأمین سرمایه در گردش بنگاه‌های کوچک و متوسط به شمار می‌آیند. در طرف تقاضای منابع مالی به عواملی مانند ساختار سرمایه، توان مالی، ریسک‌پذیری، اندازه، دورۀ عمر، اعتبار، مهارت‌ها، مالکیت، افشای اطلاعات، برنامه‌های توسعه، سودآوری و تقسیم سود، ماهیت کسب‌وکار و دسترسی اطلاعاتی اشاره کردند. دربارۀ موانع سرمایه‌گذاری، پندر [10](2008) ضعف حقوق مالکیت فکری را معرفی میکند. یافته‌های تحقیقی بارتلت و بوکویچ[11] (2001) نشان داد که مهم‌ترین مشکلات شرکت‌های کوچک و متوسط مربوط به محیط سازمانی مانند بوروکراسی محدودیت‌های مالی خارجی ازجمله هزینه‌های زیاد سرمایه است. رندوی و گوال[12] (2003) به این نتیجه رسیدند که تأمین مالی به‌وسیلۀ منابع مالی شخصی کاراتر است. پسریدس و همکاران[13] (2004) پژوهشی در کشور صربستان، به‌منظور بهبود تأمین مالی کارآفرینی فناورانه، راه‌کارهایی مانند دسترسی به منابع مالی، مشوق‌های مالیاتی، ایجاد یک نهاد و سازمان به‌عنوان نماینده و حامی منافع کارآفرینی فناورانه و ارائۀ برنامه‌های آموزشی پیشنهاد شده است. نتایج بهدستآمده از پژوهشی در کشور بنگلادش نشان داد که دسترسی‌نداشتن بلندمدت و میان‌مدت به اعتبارات و محدودیت استفاده از بازار، تخصص و اطلاعات از موانع تأمین مالی کارآفرینی فناورانه است (Alam & Ullah, 2016). بررسی پیشینۀ پژوهش نشان‌دهندۀ آن است که موانع تأمین مالی به‌صورت تسهیلاتی، سازمانی، فرهنگی، قوانین و مقررات، اطلاعاتی، زیرساختی، حمایتی، آموزشی و سرمایه‌ای دسته‌بندی میشود (Barth et al., 2011; Hyz, 2011; shah et al., 2010). پژوهش‌هایی دیگر از سوی کران[14] (2019) در هائیتی نشان‌دهندۀ آن بود که کمبود سواد مالی در کارآفرینان شرکت‌های کوچک و متوسط، دسترسی به بودجه از طریق بانکداری سنتی و سرمایه‌گذاری خرد و غیررسمی‌بودن اقتصاد از عوامل بازدارندۀ کارآفرینی محسوب میشود. بر این اساس، هدف کلی این پژوهش، تحلیل موانع تأمین مالی برای کارآفرینی فناورانه است. آنچه مسلم است، اینکه شناسایی و غلبه بر موانع و چالش‌های تأمین مالی کارآفرینی فناورانه، کاری پرهزینه و مشکل است؛ با این حال، باید تلاش شود تا جایی که امکان دارد، با برنامه‌ریزی مناسب و طراحی فرایندی درست و مناسب، زمینه‌ها و زیرساخت‌های بروز و توسعۀ شاخص‌های تأمین مالی بهبود یابد و هموار شود. با توجه به مسئلۀ پژوهش، این مطالعه در پی پاسخگویی به این سؤال است که موانع اصلی تأمین مالی کارآفرینی فناورانه با رویکرد نهادی کدام‌اند. در این رابطه نظریۀ نهادی، راه مفیدی برای تفکر پیرامون چگونگی ظهور این فرایندهای میانجی محتمل میشود و همچنین چارچوبی عمومی برای پاسخگویی به پرسش اولیۀ پژوهش فراهم میکند. نهاد، شامل قوانینِ باز در جامعه و قواعد وضع‌شده از جانب نوع بشر است که روابط متقابل انسان‌ها را شکل می‌دهد و دامنه‌ای شامل ارزش‌ها، سنن، هنجارها، مذهب، ایدئولوژی، قوانین، مقررات، سازمان‌ها و سازوکارهای اجرایی را در برمی‌گیرد (North, 1990). فراتر از آن، بر تصمیم‌گیری افراد و بنگاه‌ها نیز اثرگذار است (Hitt et al., 2004). ترتیب‌های نهادی بر رفتار افراد و سازمان‌ها به‌صورت نامحسوس و درعین‌حال، فراگیر تأثیر می‌گذارند (Scott, 1999). در نظریۀ نهادی بیان میشود که نهادهای رسمی ضعیف، در بازارهای در حال شکل‌گیری نهادهای غیررسمی قوی مانند فرهنگ و هنجارها جایگزین می‌شوند (Khanna & Palepu, 2000). لی و زهرا[15] (2012) بیان می‌کنند که نهادهای رسمی برای فعالیت سرمایه‌گذاری جسورانه، وابستگی زیادی به محیط و مناسبات فرهنگی دارند. با توجه به سطح توسعۀ نهادی رسمی، جوامعی که دارای سطح بالاتری از اجتناب از نبودِ اطمینان و جمع‌گرایی (سیستم اقتصادی مشترک) هستند، سطوح پایین‌تری از سرمایه‌گذاری جسورانه دارند؛ درحالی‌که این نهادهای غیررسمی به‌طور کامل جایگزین نهادهای رسمی در فرایند شکل‌گیری سرمایه‌گذاری جسورانه نمی‌شوند، تا حدودی ضعف دومی را جبران می‌کنند (Lingelbach, 2013). یک جامعۀ جمع‌گرا، اغلب روابط غیررسمی را برای کاهش هزینۀ مبادله به کار می‌گیرد. درک کارآفرینان از شهرت اخلاقی آتی سرمایه‌گذاران نیز بر تمایل آنها به شراکت اثرگذار است (Drover et al., 2014). نهاد و نهادگرایی ازجمله حوزه‌هایی است که بسیار محل بحث و اختلاف‌نظر بوده است. در دهۀ هشتاد میلادی نهادگرایی جدید و قدیم گسترش بیشتری پیدا کرده‌اند؛ هرچند نفوذ نهادگرایی جدید بیشتر بوده است (متوسلی و همکاران، 2011). در حال حاضر این رویکرد جایگاه خود را در علوم مختلف سیاسی، اقتصاد و مدیریت بازکرده و گسترش یافته است. درخصوص چیستی و تعریف نهاد نیز مباحث متعددی مطرح شده است. برای شکل‌گیری یک مبادله فعالیت‌هایی برای پیداکردن طرف معامله نیاز است. پس از پیداکردن طرف معامله، طرفین باید اطلاعاتی نسبت‌به شرایط و مورد معامله کسب کنند و کسب این اطلاعات نیازمند زمان و هزینه است. درنهایت، انجام مذاکرات و عقد قرارداد نیز هزینه‌بر است. این فعالیت‌ها که هزینه‌بر است، مانع از تحقق مبادلات میشود (Coase, 1960). برای هزینه‌هایی که در مقابل شرایطی که انجام مبادله هیچ‌گونه هزینه‌های دیگری ندارد، هزینۀ مبادله اطلاق شده و در رویکرد اقتصاد نهادگرایی کانون بحث است (Coase, 1960; Williamson, 2000). الینور استروم، یکی از صاحب‌نظرانی است که مباحثی را درخصوص نهاد و تحلیل نهادی ارائه داده است. وی چارچوبی نهادی برای تحلیل [16](IAD) ارائه کرده است. این چارچوب جایگزین سایر فن‌ها نمی‌شود؛ اما راهی برای ترکیب‌کردن عمل مشارکت‌کنندگان چندگانه شامل آنهایی وجود دارد که به‌طور مستقیم درگیر موقعیت خط‌مشی یا در خروجی‌های خط‌مشی ذی‌نفع هستند. در این چارچوب سه عامل بر موقعیت خط‌مشی مؤثر است (Polski & Ostrom, 1999)؛ حالات فیزیکی و مادی، ویژگی‌های جامعه (فرهنگ) و قواعد مورداستفاده. تمرکز تحلیل استروم بر روی حوزۀ اقدام است که شامل موقعیت اقدام و بازیگرانی است که به‌طور طبیعی با موقعیت درگیر هستند. چارچوب IAD به تحلیل‌گران کمک میکند تا موقعیت‌های پیچیدۀ اجتماعی را درک کرده و آنها را به اجزای قابل‌مدیریت از فعالیت‌های تجربی تقسیم کنند (Hodgson, 2006).
چارچوب تحلیل نهادی استروم براساس چارچوب توسعه و تحلیل نهادی استروم، پدیده‌ها ممکن است ابعاد سیاسی، اقتصادی اجتماعی و فرهنگی داشته باشند که در پرتو این نگاه کلان به آنها توجه میشود. در چارچوب توسعه و تحلیل نهادی استرام شرایط فیزیکی، ویژگی‌های جامعه، قواعد مورداستفاده، عرصۀ کنش، الگوهای تعاملات، ره‌آوردها و معیارهای ارزشیابی بررسی می‌شوند. شکل (1) نشان‌دهندۀ مدل تحلیل توسعۀ نهادی است.
شکل (1) چارچوب تحلیل نهادی استروم (2005) Figure (1) Ostrom's institutional analysis framework (2005)
نظام اکولوژی اجتماعی در بردارندۀ متغیرهای زمینه‌ای مؤثر بر اقدام و کنش‌هاست؛ از این رو، برای توسعۀ زمینۀ کنش باید به آنها توجه کرد. در چارچوب استروم این عوامل عبارت است از: سیستم منابع، واحدهای منابع، سیستم حکومتی و کاربرانی که تحت‌تأثیر تنظیمات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و اکوسیستم‌های مرتبط قرار می‌گیرند (Ostrom, 2009). برای تبیین چارچوب تحلیل توسعه و تحلیل نهادی استروم در گام نخست، در تحلیل یک مسئله مشخص‌کردن یک واحد مفهومی است که یک عرصۀ کنش نامیده میشود و برای تحلیل، پیش‌بینی و تبیین رفتار درون ترتیبات نهادی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. بر این اساس باید گفت که در این پژوهش، تأمین و بازار مالی واحد تحلیل یا عرصۀ کنش است. عناصر عرصۀ کنش عبارت است از: شرکت‌کنندگان، جایگاه‌ها، دستاوردها، حلقه‌های ارتباطی کنش و دستاورد، کنترلی که مشارکت‌کنندگان اعمال می‌کنند، اطلاعات، هزینه‌ها و مزایا (Ostrom, 2007). سپس باید عوامل مؤثر بر ساختار یک عرصۀ کنش معرفی شود که بنا به تعریف استروم (1982) در این پژوهش شامل قواعد نظم‌دهی به بازارهای تأمین مالی، ویژگی‌های بازار تأمین مالی و مشارکت‌کنندگان این عرصه و زمینه[17] برای شکل‌دهی عرصۀ کنش مالی موردبررسی است. اصطلاح «عرصۀ کنش[18]» اشاره به نوعی واحد مفهومی پیچیده دارد که حاوی مجموعه‌ای از متغیرهاست؛ ازجمله موقعیت کنش[19] و بازیگر. پس گام دیگر که در سیاست‌گذاری باید به آن توجه شود، مشخص‌کردن موقعیت رخداد تأمین مالی در فرایند کارآفرینی فناورانه است. به این معنا که زمان و مدت تأمین مالی کارآفرینی فناوری بررسی شود. بر این اساس سؤال‌هایی که در این بخش باید در سیاست‌گذاری تأمین مالی کارآفرینی به آنها پاسخ داده شود، بازیگر را در یک موقعیت به‌عنوان فرد یا گروه (که به‌صورت یک بازیگر شرکتی عمل میکند) تصور میکند. اصطلاح «کنش» اشاره به آن دسته از رفتارهای انسان دارد که فرد عمل‌کننده براساس آنها نوعی معنای ذهنی یا ابزاری به اذهان متبادر میکند.
روش پژوهش بازۀ انجام این پژوهش سال 99-98 و محل اجرای آن استان تهران است. جامعۀ آماری را در بخش کیفی 16 تن از خبرگان متخصص و نخبگان در عرصۀ کارآفرینی شکل داد که با رویکرد گلوله‌برفی و ملاک‌محور در پژوهش مشارکت کرده‌اند. خبرگان متخصص از میان دارندگان تجربه در حوزۀ تخصصی به تأیید فعالان آن حوزه انتخاب شده و معیار انتخاب افراد نخبه براساس تعریف بنیاد ملی نخبگان و راه‌اندازی کسب‌وکارهای فناورانه طبق تعریف دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بوده است (جدول 1). درخصوص گردآوری داده‌ها در بخش کمی با طراحی پرسشنامه‌ای که از بخش کیفی پژوهش استخراج شده است، در طیف پنج‌تایی لیکرت از 125 تن از خبرگان نظرسنجی به عمل آمده است. جامعۀ آماری این بخش پژوهش را خبرگان دانشگاهی و صنایع شامل اساتید و مدیرانی تشکیل می‌دهند که با موضوع تأمین مالی آشنا هستند و دست‌کم سه سال تجربه و فعالیت در این زمینه دارند. برای تخمین حجم نمونه در این بخش به این دلیل که از تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری[20] (SEM) مبتنی بر روش حداقل مربعات جزئی[21] (PLS) به‌منظور آزمون و تحلیل دادههای بهدستآمده از پاسخ خبرگان استفاده شده، به قاعدۀ اول روش بارکلای[22] و همکاران (1995) تکیه شده است. در این قاعده عدد 10 ضربدر بیشترین تعداد شاخص‌های یک متغیر میشود. با توجه به اینکه بیشترین شاخص میان مدل‌های اندازه‌گیری 8 شاخص است، 80 نمونه از جامعۀ آماری فوق کافی است که در این پژوهش 125 نمونۀ آماری به‌صورت طبقه‌ای تناسبی برای نظرسنجی دربارۀ مسئلۀ پژوهش انتخاب شد. روش PLS به این دلیل که به تعداد نمونۀ کم حساس نیست و در حجم نمونه‌های پایین نیز انجام می‌گیرد، علاوه بر این، برای داده‌هایی با توزیع غیر نرمال یا با توزیع نامعلوم کاربردی است، نسبت‌به روش لیزرل برتری دارد (آذر و همکاران، 2012). دو مرحلۀ اصلی روش PLS در تحلیل داده‌ها عبارت است از: 1. برازش مدل اندازه‌گیری (تحلیل عاملی تأییدی[23] (CFA) که یکی از روشهای آماری بوده است که روابط بین متغیرهای آشکار (سؤال‌ها) و پنهان را بررسی میکند؛ 2. برازش مدل ساختاری (Vinzi et al., 2010) که در اینجا با توجه به هدف پژوهش تنها برازش مدل اندازه‌گیری انجام گرفته است. پس از طی فرآیند داده‌پردازی، محاسبات آماری با استفاده از نرم‌افزار 19SPSS و تحلیل عاملی تأییدی با نرم‌افزار smartPLS انجام شد.
جدول (1) ویژگی‌های خبرگان و نخبگان در بخش کیفی Table (1) Characteristics of the elite in the qualitative section
یافته‌ها تحلیل کیفی (تحلیل مضمون) سه سطح از مضامین وجود دارد که عبارت است از: مضمون پایه[24]، سازمان‌یافته[25] و سرتاسری که مضمون پایه در پایین‌ترین سطح و برخاسته از متن است. مضمون سازمان‌یافته در سطح میانی قرار دارد و از یک گروه از مضامین پایه‌ای به دست می‌آید. مضمون سرتاسری در برگیرنده بوده و در سطح نهایی قرار داشته است که از یک دسته از مضامین سازمان‌یافته به دست می‌آید (Braun& Clarke, 2006). شکل (2) نشان‌دهندۀ ارتباط این مضامین با یکدیگر است.
ابعاد حقوقی تأمین مالی مضمون سازمان‌دهندۀ ابعاد حقوقی تأمین مالی در برگیرندۀ مضامین پایۀ نهادهای حقوقی، نقش زمینۀ فرهنگی در قانون‌گرایی، اعمال قانون، قانون‌گریزی، مالکیت فکری، مباحث حقوقی پیشگیری از جرم، قوانین تأمین مالی، قوانین و مقررات و نقش قانون است. این مضامین از تحلیل کیفی مصاحبه‌ها، اسناد، قوانین و مقررات حوزۀ موردمطالعه به دست آمده است؛ به‌عنوان مثال، یکی از مضامینی که از سوی عاملان تأمین مالی همچون سرمایه‌گذاران خطرپذیر و کارآفرینان فناور مطرح می‌شد، اجرانشدن قانون به‌وسیلۀ صندوق نوآوری و شکوفایی به‌عنوان متولی اصلی تأمین مالی کارآفرینان فناور بود. ازنظر ایشان صرف منابع در سرمایه‌گذاری‌های عمرانی و غیر مخاطره‌آمیز موجب تحسین مدیران شده است؛ اگرچه نوعی اجرانشدن قانون است، نشان‌دهندۀ مضمون پایۀ اجرای قانون می‌باشد؛ به‌عنوان نمونه، یکی از مصاحبه‌شوندگان می‌گوید: «الان نگاه کنین. صندوق نوآوری شکوفایی پول نمیده و قواعد سخت‌گیرانه‌ای برای مردم گذاشته. همه هم میگن که چقد مدیر خوبیه که مواظب بیت‌الماله» در جدول (2) به چند نمونه از این مضامین اشاره شده است.
جدول (2) نمونه‌هایی از مضامین ابعاد حقوقی Table (2) Examples of legal themes
بعد فرایندها بعد فرایندهای تأمین مالی کارآفرینی یکی از مضامین سازمان‌دهنده است که مضامین پایه تأثیر روابط غیررسمی را در تسهیل فرآیندها، تفاوت فرآیندهای بانکی و صندوق‌ها، ثبت اختراع قبل از تأمین مالی، فرآیندهای نامشخص، طولانی قضایی و غیررسمی (لابی‌گری)، مدارک خاص برای برخی فناوری‌ها، مسیر قانونی تأمین مالی در برمی‌گیرد. این بعد هم مانند مضمون سازمان‌دهندۀ ابعاد حقوقی تأمین مالی مستخرج از مصاحبه‌ها، اسناد، قوانین و مقررات این حوزه است؛ به‌عنوان مثال، مضمون پایۀ تأثیر روابط غیررسمی در تسهیل فرآیندها از مصاحبه (گفتم که شفاف نیست؛ یعنی اطلاع‌رسانی ضعیفه و شفاف نیست. روابط غیررسمی هم وجود داره.) برمی‌آید که روابط غیررسمی فرایندها را تسهیل میکند یا به‌عنوان مثال، مصاحبه‌شونده در پاسخ به مباحث افشانشدن طرح و ایده راهکاری را بیان میکند که خود یکی از فرایندهای موردنیاز در تأمین مالی است. وی اظهار می‌دارد: «ببینین. حالت مطلوبش رو ما داریم. یه چیز واقعی که انجام میشه و راهکار هم داره. شما اغلب جاهایی که جای نگرانی باشه، اول میگن که برو این ایده و فناوری خودت رو ثبت کن؛ یعنی ثبت اختراع انجام بده. ثبت اختراع که انجام دادی، بیا طرحت رو اینجا دیگه ... اون ثبت اختراعات تا حدودی از این ایده حفاظت می‌کنه». این عبارت نشان‌دهندۀ مضمون پایۀ ثبت اختراع قبل از تأمین مالی است. در تحلیل توسعۀ نهادی باید به جایگاه‌ها توجه داشت. در سیاست‌گذاری و تحلیل سیاستی با نگاه نهادی جایگاه‌ها باید تحلیل شوند. وقتی مصاحبه‌شونده می‌گوید: «خب همون. درواقع، یه چی اینجا برامون گنگه و نمی‌دونیم که درنهایت، چه کسی باید این رو تأیید بکنه. ببینین. به‌طور مثال، ما یه رئیس مرکز رشد داریم که باز دوباره مرکز رشد زیر نظر پارکه. بعد پارک معاون و رئیس خودش رو داره. ما متوجه نشدیم؛ یعنی بعد پنج سال که اینجا هستیم» اشاره به مضمون جایگاه‌های نامشخص دارد. این جایگاه‌ها نقش کلیدی در فرایندها دارد. فرایندهای تأمین مالی یکی از مضامین پرتکرار این پژوهش است. 26 بار این مضمون کد شده است. در هر یک از مضامین به یکی از فرآیندها یا زمان‌بربودن آنها اشاره شده است. به‌عنوان مثال، مصاحبه‌شونده می‌گوید: «یعنی وقتی شما یه درخواستی میدی، همه می‌دونن؛ ولی توی یه پروسۀ اداری میفتی که اول باید این تأیید کنه، بعد اون تأیید کنه و درنهایت، چیزی که قراره تأیید بشه، یکی دو سال زمان می‌بره. می‌دونی، چی میگم. ببین توی یه جای خیلی کوچیک که همه، همه‌چیز و نیاز شما رو می‌دونن؛ ولی شما باید یه پروسۀ اداری مفصل رو رد بکنی و تأییدیه بگیری». این اشاره به مضمون پایۀ فرآیند تأمین مالی دارد. این مضمون در اسناد نیز دیده میشود. کارآفرینان فناوری اذعان دارند که فرایندهای تأمین مالی مشخص نیستند. به‌خصوص در مقایسۀ بین فرایندهای تأمین مالی در بانک‌ها و سرمایه‌گذاران خطرپذیر بر این باور هستند که در سرمایه‌گذاری خطرپذیر فرایندها نامشخص‌تر است؛ به‌عنوان مثال، یکی از مصاحبه‌شوندگان می‌گوید: «میگه عه این مدارک رو نیاوردی که. بعد دوباره ده روز دیگه میری و میگه که عه اینم ناقصه. بعد، یه مدت دیگه میری؛ یعنی خودشونم نمی‌دونن که برای وام چه مراحلی باید گذرونده بشه. شاید شما این مدارک رو داشته یا نداشته باشین، درسته؟» که اشاره به مضمون پایه فرایندهای نامشخص دارد. یکی از فرایندهایی که در تأمین مالی وجود دارد، مباحث قضایی است. یکی از تأمین مالی‌کنندگان در مصاحبه‌ای می‌گوید: «تعهدات زیر دویست تومن رو پیگیری حقوقی نمی‌کنیم. اون‌قدر دردسر و بدبختی و برو و بیا.» که از آن مضمون پایۀ فرآیندهای طولانی قضایی به دست می‌آید. یکی از مصاحبه‌شوندگان بیان می‌دارد: «از اینکه به بانک معرفی میشه، ممکنه یسری فرایند غیررسمی صورت بگیره؛ چون قبل از اون چیزی پرداخت نمیشه و فقط معرفیه. اول شرایط رو بررسی می‌کنن و بعد می‌فرستن؛ ولی بعد از معرفی به بانک ممکنه یسری‌ها از طریقی اعمال‌نفوذ کنن. فرض کنین، نفر دهم باشه، نفر سوم میشه. این ممکنه». این مضمون حاوی مضمون پایۀ فرآیندهای غیررسمی است. مضمون پایۀ دیگر که ارتباط نزدیکی با این مضمون دارد، فرآیندهای غیررسمی (لابی‌گری) است که فرد مصاحبه‌شونده می‌گوید: «ببینین، خب یه مقدار بله. متأسفانه شنیدم که بعضیا با لابی‌گری می‌تونن وامای خیلی خوبی بگیرن.» یکی از کدهایی که در تأمین مالی فناورانه وجود دارد، مضمون پایۀ مدارک خاص برای برخی فناوری‌هاست که از مصاحبه «بستگی به فناوری دارن؛ به‌طور مثال، بهداشت. فناوری‌های مربوط به بهداشت سخت‌گیری‌های خاصی می‌خواد. خب اونجا سخت‌تره. دارویی هم همین‌طور. در صنایع ترادیشنال فناوری‌هایی وجود داره که مستقیم با انسان در ارتباط نیست و تأثیری چیزی ندارد. سخت‌گیری در اونجا کمتر و یه چیز مکانیکیه» به دست می‌آید. یکی دیگر از مضامین پایۀ این مقوله مضمون پایۀ مسیر قانونی تأمین مالی است. در مصاحبه‌ای فرد کارآفرینی بیان میکند: «اگه از مسیر قانونی نباشه، من بعید می‌دونم، بتونن این تسهیلات رو بگیرن؛ چون این‌ها یسری آیین‌نامه دارن. آیین‌نامۀ اونها سخت نیست. اگه به یقین کسی بخواد کارآفرین فناورانه باشه، می‌تونه از این آیین‌نامه استفاده کنه. مگه اینکه یکی به بهانۀ این کارآفرین فناورانه تسهیلاتی رو بخواد بگیره و در جای دیگه هزینه کنه که سخته.» که اشاره بر این مضمون دارد. درنهایت، مضامین و یافته در قالب جدول (3) ارائه شده است:
جدول (3) عوامل پژوهش Table (3) Research factors
با کدگذاری مضامین در نرم‌افزار ATLAS.ti یک شبکۀ مضامین از آنها ترسیم میشود. شکل (2) نشان‌دهندۀ شبکۀ مضامین مستخرج از تحلیل مضمون است.
شکل (2) شبکه مضامین Figure (2) Themes network
تحلیل کمی برازش مدل اندازه‌گیری (CFA) در روش PLS با استفاده از شاخص‌هایی مانند بارهای عاملی و میانگین واریانس استخراج‌شده[26] (AVE) برای بررسی روایی همگرا، شاخص فورنل و لارکر برای بررسی روایی واگرا و دو شاخص آلفای کرونباخ[27] (CA) و پایایی ترکیبی[28] (CR) برای بررسی پرسشنامه ازلحاظ پایایی انجام میشود. جدول (4) نشان‌دهندۀ شاخص‌های موردسنجش روایی و پایایی و تحمل واریانس[29] (VIF) به‌همراه مقدار مجازشان است.
جدول (4) شرایط برقراری پایایی، روایی و هم‌خطی Tabe (4) Conditions for convergent reliability, validity and Variance Inflation Factors
طبق جدول (4) دو شاخصی که برای سنجش پایایی به کار می‌روند، عبارت است از: CA و CR. درواقع، CR جایگزینی برای CA بوده است که پایایی سازه‌ها را نه به‌صورت مطلق، با توجه به همبستگی سازه‌هایشان با یکدیگر محاسبه میکند و از این رو، نسبت به شاخص CA برتری دارد (Werts et al., 1974). با در نظر گرفتن کمترین مقدار مقبول برای این دو شاخص، نتایج جدول (5) نشان‌دهندۀ آن است که تمام متغیرهای پژوهش مقدار CA و CR بزرگ‌تر از 7/0 دارند که گویای پایایی زیاد پرسشنامه است.
جدول (5) شاخص روایی همگرا و پایایی Table (5) Convergent, reliable and descriptive validity index
دو شاخص بارهای عاملی و AVE برای بررسی روایی همگرا به کار می‌رود. بارعاملی تعیین میکند که متغیر مکنون چقدر از واریانس متغیرهای آشکار را تبیین میکند و از آنجا که یک ضریب همبستگی است، باید ازنظر آماری در فاصلۀ اطمینان 95 درصد معنادار باشد. نتایج بارهای عاملی بهدستآمده در شکل‌های (2) و (3) و جدول (6) بزرگ‌تر از 7/0 است؛ همچنین جدول (6) نتایج مربوط به روابط هم‌خطی بین متغیرهای آشکار (سؤال‌ها) را با استفاده از شاخص VIF ارائه می‌دهد. شاخص بعدی برای سنجش روایی همگرا مربوط به شاخص AVE است. با کمک این شاخص معلوم شد، تمام سازه‌‌های موردبررسی دارای میانگین واریانس استخراج‌شده بیشتر از 5/0 هستند که نشان‌دهندۀ آن است که روایی همگرایی زیادی دارند (جدول 5).
شکل (4) مدل در حالت تخمین ضرایب استاندارد Figure (4) Model in standard coefficient estimation mode
شکل (5) مدل در حالت قدر مطلق معناداری ضرایب Figure (5) Model in the state of absolute significance of coefficients جدول (6) نتایج بارهای عاملی و شاخص هم‌خطی موانع حقوقی قانونی تأمین مالی کارآفرینی فناورانه Table (6) Results of factor loading and coherence index of legal barriers to financing technological entrepreneurship
با توجه به نتایج جدول (7) شرط تأیید روایی واگرا این است که مقدار ریشۀ دوم میانگین واریانس تبیین‌شده (جذر AVE) از تمامی ضرایب همبستگی متغیر مربوطه نسبت‌به دیگر متغیرها باقی بیشتر باشد (Fornell & Larcker, 1981)؛ برای مثال، مقدار جذر AVE برای متغیر زمان طولانی تأمین مالی (777 درصد) بهدستآمده که از مقدار همبستگی این متغیر با سایر متغیرها بیشتر است.
جدول (7) سنجش روایی واگرای سازه‌ها Table (7) Assessing the divergent validity of structures
سه مقدار 02/0، 15/0 و 35/0 برای شاخص Cv- Com به‌ترتیب نشان‌دهندۀ میزان کیفیت کم، متوسط و زیاد برای مدل اندازه‌گیری هستند (Hair et al., 2011)؛ همان‌طور که نتایج حاصل از این آزمون در جدول (7) ملاحظه میشود، این شاخص برای تمامی متغیرهای موجود در پژوهش مثبت بوده است که نشان از کیفیت مطلوب و زیاد مدل اندازه‌گیری دارد.
جدول (8) برازش کیفیت مدل اندازه‌گیری Table (8) Fitness quality of the measurement model
نتایج و پیشنهادها در پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع حقوقی قانونی تأمین مالی کارآفرینی عواملی همچون انحراف از قوانین و مقررات، زمان طولانی تأمین مالی، فرایندهای غیررسمی، قواعد و قوانین بازدارنده، مالکیت فکری و صنعتی و مراحل مختلف تأمین مالی به‌عنوان مهم‌ترین موانع نهادی تأمین مالی برای کسب‌وکارهای فناورانه شناسایی و دسته‌بندی شد؛ همچنین رابطه و تأثیر موانع حقوقی و قانونی در تأمین مالی مشخص شد. یافته‌های پژوهش نشان‌دهندۀ آن بود که بین قوانین و مقررات تأمین مالی کارآفرینی فناورانه و انحراف از قوانین و مقررات، مالکیت فکری و صنعتی و زمان طولانی تأمین مالی شرکت‌های فناور رابطۀ معناداری وجود دارد. یافته‌های این پژوهش همسو و مکمل مبانی نظری در محیط نهادی ایران است که نشان می‌دهد، دسترسی به منابع مالی یکی از دشوارترین موانعی است که هر کارآفرین در ابتدای مسیر خود و نیز حین مراحل رشد با آن مواجه است. براساس گزارش رقابت‌پذیری جهانی، بزرگ‌ترین مشکل اصلی کسب‌وکارها در ایران، دسترسی به منابع تأمین مالی است (Schwab & Sala-i-Martín, 2016). رویکرد نهادی به مباحث اقتصادی و به‌خصوص تأمین مالی در این پژوهش موجب تمرکز بر مبادله و درنتیجه روابط رسمی و غیررسمی، حقوق مالکیت و نقش ذی‌نفعان در اجرای قوانین و مقررات شد. نتایج گویای آن است که ازنظر جامعۀ موردمطالعه انحراف از قوانین و مقررات بیشترین مانع در تأمین مالی کسب‌وکارهای فناورانه است که شامل انحراف وام‌ها از مسیر قانونی خود، هزینۀ وام در جای‌های دیگری غیر از بانک‌ها، نبودِ جدیت در اعمال قانون، قوانین و مقررات دستوپاگیر برای کارآفرینان، مباحث حقوقی برای پیشگیری از جرائم مالی و اطلاع‌رسانی و شفافیت مسیر قانونی تأمین مالی برای کارآفرینان است. در تأیید پژوهش‌های افجه‌ای و نائینی (2010)، فلیپوویچ و پتراکوویچ[30] (2005)، بارتزوکاس و مانی[31] (2004)، بکچتی و تروواتو[32] (2002)، بارتلت و بوکویچ (2001)، سینگ[33] و حمید (1992) و سینگ (1995) است. دومین مانع در تأمین مالی کارآفرینی فناورانه، عامل مالکیت فکری و صنعتی است که شامل: حمایت از حقوق مالکیت، حمایت حقوقی از تولیدکنندگان، حمایت از مالکیت فکری و معنوی، نیاز به پتنت برای تأمین مالی و قرارداد منع افشاست. سومین مانع حقوقی قانونی ازنظر نخبگان کسب‌وکارهای فناورانه، زمان طولانی تأمین مالی برای کارآفرینان است که شامل نبودِ برنامه‌ای برای توسعۀ کارآفرینی و کارآفرینان ازنظر مقیاس، مدت‌زمان طولانی برای رسیدگی به پرونده‌ها، زمان‌بربودن ثبت‌نام و در اولویت بررسی قرارگرفتن و طولانی‌شدن فرایند ارزیابی است. پژوهش لی و زهرا (2012) نشان‌دهندۀ تأثیر اقتضایی محدودیت‌های نهادهای غیررسمی بر روابط میان نهادهای رسمی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه است و بیان میکند، کاربرد قوانین نهادی رسمی در جوامع متفاوت، به خروجی‌های اقتصادی متفاوتی منجر خواهد شد. متوسلی و همکاران (2017)،آن دسته از عوامل نهادی را که انگیزۀ سرمایه‌گذاری را در شرکت‌های کوچک فناور سلب میکند، براساس مدل سطوح نهادی ویلیامسون (2000) تجزیه‌وتحلیل و جمعبندی کرده‌اند. بررسی‌های نویسنده نشان‌دهندۀ آن است که راهبرد توسعۀ نهادهای رسمی در ایران بلوغ کافی ندارد و همچنین انگیزۀ لازم برای استمرار روابط پایدار هم‌ساختی میان بخش خصوصی و عمومی به وجود نیامده است؛ به همین دلیل نهادهای غیررسمی به‌عنوان شرایط زمینه‌ای و همین‌طور پدیدۀ انتشار به‌عنوان شرایط مداخله‌گر، بر راهبردها تأثیر گذاشته است و در مواردی که نهادهای رسمی ضعف زیادی دارند تا حدودی جایگزین می‌شوند. شرایط مقدم احصاشده در پژوهش حاضر، در پژوهش‌های گیلسون[34] (2002) و آرمور و کامینگ[35] (2006) و لینگلبچ[36] (2013) نیز بیان شده‌اند. برنامه‌ریزی برای رفع موانع و محدودیت‌های فرهنگی و نهادهای غیررسمی ازجمله فرهنگ پنهان‌کاری (فراستخواه، 2016)، تمایل به ریسک‌پذیری، جمع‌گرایی یا سیستم اقتصادی مشترک (Li & Zahra, 2012)، درک کارآفرینان از شهرت اخلاقی آتی سرمایه‌گذاران (Drover et al, 2014)، قومیت‌گرایی و خرده فرهنگ‌ها (Bengtsson & Hsu, 2015) و سیستم فکری مشترک که در این پژوهش نیز به‌عنوان موانع تأمین مالی کسب‌وکارهای فناورانه به دست آمده است که باید موردتوجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران کشور قرار گیرد. از طرفی، کاراترکردن زیرساخت‌های اطلاعاتی در راستای رخداد پدیدۀ انتشار برای تسهیل شفافیت و جلوگیری از موازی کاری‌ها، اتلاف منابع، انتخاب معکوس و خطرات اخلاقی در تأمین مالی کارآفرینی فناورانه بسیار مفید خواهد بود. از طرف دیگر، دولت با به‌کارگیری راهبردهایی برای بهبود ساختار نهادهای رسمی، از قبیل توسعۀ بازارهای مالی ( Gompers, 1999;Jeng & Wells, 2000)، بهبود کیفیت سیاست‌های قانونی مشخص (Jeng & Wells, 2000) و سیاست‌های مالیاتی (Da Rin et al, 2006) کاهش مالیات متعلقه به سرمایه، تصویب و جاری‌سازی قواعد کار سهل‌انگارانه، قوانین ورشکستگی و ساختار قانونی مساعد و الزام به آنها (Armour & Cumming, 2006)، استانداردهای حسابداری (Cumming et al., 2010)، قوانین و مقررات مربوط به حقوق مالکیت معنوی، تناسب زیرساخت‌های قانونی برای استفاده از استراتژی‌های کاهش ریسک (Cumming et al., 2010; Hellmann, 2006; Kerr & Nanda, 2009; Tian, 2011; Drover et al., 2017)، سیاست‌گذاری برای ایجاد منافع و انگیزه‌های مشترک و هم ساختی پایدار با بخش خصوصی، به تقویت راهبردها و استمرار چرخه عمر این صنعت کمک شایانی میکند. براساس تحلیل مصاحبه‌های جامع، جلوگیری از تعدد نقش‌آفرینان کلیدی در سیاست‌گذاری، تنظیم مقررات و اعطای مجوز تأسیس بنگاه‌های سرمایه‌گذاری و مواردی که با نامه‌ای مشابه اقدام به فعالیت‌های موازی می‌کنند، نه‌تنها از اتلاف منابع جلوگیری کرده، به شفافیت کمک می‌کنند و نبودِ اطمینان را کاهش می‌دهند؛ کاری که کاهش هزینۀ مبادله و افزایش انگیزۀ فعالیت را به‌دنبال خواهد داشت. مساعدترکردن فضای کسب‌وکار در جلوگیری از گرایش به فعالیت‌های سوداگرایانه به هجای سرمایه‌گذاری نیز مؤثر خواهد بود. در بحث مربوط به پیشنهادها به دولت پیشنهاد میشود، به‌جای ورود و دخالت مستقیم از طریق تأسیس تعدادی صندوق یا اعطای تسهیلات بدون سیاست‌گذاری، به انجام اصلاحات نهادی اقدام کند. با ایجاد زیرساخت‌های لازم، اعتماد متقابل به وجود می‌آید و انگیزۀ سرمایه‌گذاری و پذیرش سرمایه‌ها تقویت میشود. ازجمله موارد مؤثر در این مورد به تقویت و توسعۀ بازارهای مالی، ایجاد امکان عرضۀ اولیۀ سهام و سایر ابزارها برای خروج از سرمایه‌گذاری، سامان‌دهی شکل‌گیری سندیکاهای تخصصی، بهره‌گیری از مزیت‌های استراتژی‌های کاهش ریسک سرمایه‌گذاری مانند فراهم‌آوردن امکان سرمایه‌گذاری چندمرحله‌ای، اختیار معاملۀ سهام، قواعد کار، قوانین ورشکستگی و تقویت قوانین حمایت از حقوق مالکیت فکری و ساختارهای قانونی مساعد اشاره میشود. ضمن اختصاص وام‌های بانکی با بهرۀ کمتر و دورۀ بازپرداخت طولانی‌تر برای این‌گونه شرکت‌ها، فرایند دریافت این وام‌ها نیز کوتاه‌تر شود تا در زمان مناسب در اختیار این افراد قرار گیرد؛ همچنین با توجه به اینکه بیشتر شرکت‌ها در زمینۀ وثیقه مشکل دارند، تدابیری در این باره و کاهش سخت‌گیری‌ها انجام شود. به‌علاوه تدابیری اندیشیده شود تا در اعطای اعتبارات، شرکت‌های تاز‌ه تأسیس و دارای ایده‌های نوآورانه در اولویت قرار بگیرند. ایجاد بانک‌های تخصصی بخش عمده‌ای از مشکلات شرکت‌های فناورانه را در زمینۀ تأمین مالی برطرف میکند. در ضمن فراهم‌کردن زمینۀ ایجاد و گسترش منابع تأمین مالی غیردولتی، مؤسسات مالی خصوصی و تعاونی‌های اعتباری در کنار منابع دولتی البته با بهره‌ی معقول و نظارت دولت نیز در این زمینه اثربخش واقع میشود؛ همچنین با وضع قوانینی برای کاهش تعرفه‌های گمرکی و کاهش یا معافیت‌های مالیاتی برای این شرکت‌ها، زمینۀ فعالیت بین‌المللی و جذب سرمایه از منابع خارجی را فراهم کند که یکی از مشکلات این شرکت‌ها فناورانه است. ثبات‌نداشتن نرخ ارز و بی‌ثباتی در قیمت مواد اولیه در بازار ازجمله مشکلات این شرکت‌هاست که دولت باید تلاش بیشتری برای ایجاد ثبات نسبی در این زمینه کند که البته این امر مشکل بوده و متأثر از عوامل سیاسی - اقتصادی بی‌شماری است. در این زمینه اعطای یارانه و ملزم‌کردن شرکت‌ها نسبت‌به تأمین مواد اولیه از سایر شرکت‌های داخلی به‌منظور تقویت آنها پیشنهاد میشود. ایجاد صندوق‌های مخاطرهپذیر و امکان استفاده از اسناد نسیه یا مدت‌دار نیز به‌عنوان راهکارهای اثرگذاری برای تأمین مالی این شرکت‌ها موردتوجه قرار می‌گیرد. نسبت به تقویت اصناف و اتحادیه‌ها و افزایش قدرت مالی و تصمیم‌گیری آنها برای حمایت و دفاع از حقوق خود اقدامات لازم انجام و شرایط برای استقلال تصمیم‌گیری و مالی این اتحادیه‌ها فراهم شود؛ همچنین نسبت‌به فراهم‌شدن زمینۀ حضور شرکت‌های فناورانه در بورس، کاهش مشکلات موجود در این زمینه و ایجاد و تقویت بورس این‌گونه شرکت‌ها اقدامات لازم انجام شود. دولت باید به‌منظور تقویت این شرکت‌ها نسبت‌به تدوین برنامۀ راهبردی اقدام کرده و سیاست‌ها و قوانین و مقررات مناسبی در این زمینه وضع کند و در راستای سیاست‌های خود در زمینۀ خصوصی‌سازی، در واگذاری پروژه‌های کلان‌تر، این شرکت‌ها را در اولویت قرار دهد. به‌علاوه، به وضع قوانین حمایتی در زمینۀ صادرات و واردات، گمرک، مالیات، اعطای تسهیلات و غیره توجه کند. نسبت‌به برگزاری کارگاه‌ها، همایش‌ها و دوره‌های آموزشی در زمینه‌های مختلف مدیریتی، کارآفرینی و همچنین منابع تأمین مالی برای مدیران و کارکنان این واحدها اقدام شود. در ضمن، استفاده از فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات با توجه به قابلیت‌های فراوانی که در امر آموزش دارند، در این زمینه مفید و اثرگذار است. اقدامات لازم در زمینۀ ایجاد پایگاه‌های اطلاع‌رسانی در زمینۀ قیمت مواد اولیه، تولیدات، فروش و غیره به‌منظور بهبود نظام‌های اطلاع‌رسانی، بهینه‌سازی ارتباطات، تأمین اطلاعات موردنیاز برای پیش‌بینی بهتر آینده، تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های اثرگذارتر، هماهنگی در انجام فعالیت‌ها و وظایف، جلوگیری از دوباره‌کاری‌ها، افزایش سرعت گردش اطلاعات و برقراری ارتباطات و ارائۀ مشاورۀ فنی و مدیریتی به‌صورت دائمی و غیرحضوری انجام شود. در ارتباط با جهت‌گیری پژوهش‌های آتی نیز توصیه میشود، هرکدام از مؤلفه‌های شناساییشده در پژوهش حاضر به‌صورت متمرکز موردمطالعه قرار گیرد و به عمق و وسعت هریک از آنها افزوده شود. توجه به جزئیات هریک از موارد شناساییشده موارد مفیدی را برای آینده روشن میکند. به‌ویژه انجام مطالعات در حوۀ حقوق مالکیت معنوی، مدل‌های ارزیابی دارایی‌های فکری، قوانین کار، سیاست‌های مالیاتی و استانداردهای حسابداری متناسب با الزامات سرمایه‌گذاری از یک طرف و مطالعات مربوط به توسعۀ نظام‌های آموزشی و متغیرهای فرهنگی کمک شایانی به بهبود عملکرد این حوزه میکند؛ همچنین مطالعه دربارۀ محتوا و چگونگی ارائۀ آموزش‌و پرورش مهارت‌های لازم و نیز انجام مطالعه دربارۀ چگونگی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی به‌منظور پیاده‌سازی هریک از موارد ذکرشده به‌عنوان نتیجه‌گیری کاربرد فراوانی برای ذی‌نفعان دارد.
[1]. Technopreneurship [2]. Maysami & Elyasi [3]. Bayers [4]. Bailetti [5]. Halt [6]. Dickens [7]. Cole & Sokolyk [8]. Startup [9]. Block [10]. Peneder [11]. Bartlett & Bukvic [12]. Randoy & Goel [13]. Pissarides et al [14]. Craan [15]. Li & Zahra [16]. Institutional Analysis and Development framework (IAD) [17]. Context [18]. Action arena [19]. Action situation [20]. Structural Equation Modeling [21]. Partial Least Squares [22]. Barclay [23]. Confirmatory Factor A nalysis [24]. Basic Theme [25]. Organizing Theme [26]. Average Variance Extracted [27]. Cronbach's alpha [28]. Composite Reliability [29]. Variance Inflation Factors [30]. Filipovic & Petrakovic [31]. Bartzokas & Mani [32]. Becchetti & Trovato [33]. Singh [34]. Gilson [35]. Armour & Cumming [36]. Lingelbach | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
اخوان صراف، احمدرضا. و شیخ بهایی، حسین. (1385). کارآفرینی رشته‌های مدیریت در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط.کنگرۀ ملی علوم انسانی، تهران. https://civilica.com/doc/100744
آذر، عادل.، غلامزاده، رسول. و قنواتی، مهدی. (1391). مدل‌سازی مسیری- ساختاری در مدیریت: کاربرد نرم‌افزار Smart- PLS. تهران: نگاه دانش.
افجه‌ای، سید علی‌اکبر. و سجادی نایینی، سیدعلی. (1389). بررسی و اولویت‌بندی انواع حمایت‌های دولتی از بنگاه‌های کوچک و متوسط با تاکید بر دفاتر خدمات گردشگری شهر تهران. مطالعات مدیریت گردشگری، 5(13)، 112-85.
آقاجانی، حسنعلی.، عباسقلی‌پور، محسن. و فهیمی‌راد، محدثه. (1392). تبیین روشهای تأمین مالی طرح‌های کارآفرینانه مطالعۀ موردی: تعاونگران استان مازندران. رشد فناوری، 9(36)، 36-29.
ایمانی‌پور، نرگس. و عزیزی، حسن. (1390). تحلیل اجزای تشکیل‌دهنده‌ی فرایند سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران. فصلنامۀ علمی پژوهشی توسعۀ کارآفرینی، 4(2)، 104-85. https://dx.doi.org/10.22051/jfm.2019.23096.1958
رئیسی نافچی، سمانه.، عبداللهی، احسان. و حمزوی، پریسا. (1393). شناسایی موانع موجود در توسعۀ کسب‌وکارهای کوچک و متوسط نوآور و کارآفرین.کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت، تهران. https://civilica.com/doc/392809
فراستخواه، مقصود. (1395). ما ایرانیان: زمینۀ کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانیان، چاپ نهم، تهران: نشر نی.
کریمی، آصف. و بوذرجمهری، شهریار. (1392). تحلیل موانع تأمین مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط. فصلنامۀ علمی پژوهشی توسعۀ کارآفرینی، 6(1)، 144-125. https://doi.org/10.22059/jed.2013.36253
متوسلی، محمود.، جلالی نائینی، غلامرضا.، نورعلی‌زاده، حمیدرضا. و میر‌زایی پری، یحیی. (1390). تحلیل نهادی بازار بیمه زندگی کشور ایران با استفاده از مدل چهار سطحی نهادی ویلیامسون. پژوهشنامۀ بیمه کشور، 26(3)، 77-51.
متوسلی، محمود.، شجاعی، سعید.، چیت‌سازان، هستی. و محمدی الیاسی، قنبر. (1396). موانع نهادی سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران: مطالعه‌ای برای واکاوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های کوچک فناور. فصلنامۀ علمی پژوهشی توسعۀ کارآفرینی، 10(3)، 496-477. https://doi.org/10.22059/jed.2017.237808.652263
محمدی الیاسی، قنبر. و نوتاش، هادی. (1390). شناسایی ریشه‌های شکست کارآفرینان کارکشتۀ ایرانی: نگاهی روایتی گفتمانی. فصلنامۀ علمی پژوهشی توسعۀ کارآفرینی، 4(3)، 50-31.
موتمنی، علیرضا. و طبقیان، نیما. (1394). شناسایی و اولویت‌بندی روشهای تأمین مالی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با توجه به چرخة عمر بنگاه. چشم‌انداز مدیریت مالی، 5(11)، 90-79.
نوری، روح الله.، فتحی، سعید. و یگانه، لیلا. (1395). شناسایی علل مشکلات تأمین سرمایۀ درگردش در شرکت‌های کوچک‌و متوسط کشور. نشریۀ مدیریت دارایی و تأمین مالی، 4(3)، 16-1. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23831170.1395.4.3.2.3
References
Ács, Z. J., Szerb, L., & Autio, E. (2015). Global entrepreneurship and development index 2015 (pp. 39-64). Springer Briefs in Economics: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-26730-2
Afjei, S. A. A., & Sajadi naini, S. A. (2010). Evaluation and prioritization of the various forms of governmental support for small and medium sized enterprises. Tourism Management Studies, 5(13), 85-112. (in Persian) https://dorl.net/dor/20.1001.1.23223294.1389.5.13.5.5
Aghajani, H., Abbasgholipour, M., & Fahimi Rad, M. (2013). Explaining the methods of financing entrepreneurial projects Case study: Cooperatives of Mazandaran province. Technology Development Journal, 9(36), 29-36. (in Persian)
Akhavan Sarraf, A., & Sheikh Baha'i, H. (2006). Entrepreneurship of management fields in small and medium businesses, Proceedings of the National Congress of Humanities, 681-697. https://civilica.com/doc/100744. (in Persian)
Alam, M. S., & Ullah, M. A. (2006). SMEs in Bangladesh and their financing: An analysis and some recommendations. The Cost and Management, 34(3), 57-72.
Arbolino, R., Carlucci, F., Cirà, A., Ioppolo, G., & Yigitcanlar, T. (2017). Efficiency of the EU regulation on greenhouse gas emissions in Italy: The hierarchical cluster analysis approach. Ecological Indicators, 81, 115-123. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2017.05.053
Armour, J., & Cumming, D. (2006). The legislative road to Silicon Valley. Oxford Economic Papers, 58(4), 596-635. https://doi.org/10.1093/oep/gpl007
Azar, A., Gholamzadeh, R., & Ghanavati, M. (2012). Route-structural modeling in management: Application of smart-PLS software. Negah Danesh, Tehran. (in Persian)
Bailetti, A. J. (2012). What technology startups must get right to globalize early and rapidly. Technology Innovation Management Review, 2(10), 5-16. http://dx.doi.org/10.22215/timreview/614
Barclay, D., Higgins, C., & Thompson, R. (1995). The partial least squares (PLS) approach to causal modeling: Personal computer adoption and use as an illustration. Technology Studies, 2, 285-309.
Barth, J. R., Lin, D., & Yost, K. (2011). Small and medium enterprise financing in transition economies. Atlantic Economic Journal, 39(1), 19-38. http://dx.doi.org/10.1007/s11293-010-9260-0
Bartlett, W., & Bukvič, V. (2001). Barriers to SME growth in Slovenia. MOST: Economic Policy in Transitional Economies, 11(2), 177-195. https://doi.org/10.1023/A:1012206414785
Bartzokas, A., & Mani, S. (Eds.). (2004). Financial systems corporate investment in innovation and venture capital. Edward Elgar Publishing.
Bayers, T., Dorf, R., Nelson, A. (2014). Technology ventures: From Idea to Enterprise. 4th Edition. McGraw-Hill Education.
Becchetti, L., & Trovato, G. (2002). The determinants of growth for small and medium sized firms. The role of the availability of external finance. Small Business Economics, 19(4), 291-306. https://doi.org/10.1023/A:1019678429111
Bengtsson, O., & Hsu, D. H. (2015). Ethnic matching in the US venture capital market. Journal of Business Venturing, 30(2), 338-354. https://doi.org/10.1016/j.jbusvent.2014.09.001
Block, J. H., Colombo, M. G., Cumming, D. J., & Vismara, S. (2018). New players in entrepreneurial finance and why they are there. Small Business Economics, 50(2), 239-250. https://doi.org/10.1007/s11187-016-9826-6
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Cassel, C., Hackl, P., & Westlund, A. H. (1999). Robustness of partial least-squares method for estimating latent variable quality structures. Journal of Applied Statistics, 26(4), 435-446.
Coase, R. H. (1960). The problem of social cost. Classic papers in natural resource economics. Palgrave Macmillan, London, 1960, 87-137. https://doi.org/10.1057/9780230523210_6
Cole, R. A., & Sokolyk, T. (2018). Debt financing, survival, and growth of start-up firms. Journal of Corporate Finance, 50: 609-625. https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2017.10.013
Cooray, N. (1999). Cleaner production assessment in small and medium industries of Sri Lanka. Global Competitiveness through Cleaner Production: Second Asia Pacific Cleaner Production Roundtable.
Craan, V. (2019). Entrepreneurial financing of micro-small-medium enterprises in haiti: Barriers and proposed solutions. Master’s Thesis, IESEG School of Management, Paris.
Cumming, D., Schmidt, D., & Walz, U. (2010). Legality and venture capital governance around the world. Journal of Business Venturing, 25(1), 54-72.
Da Rin, M., Nicodano, G., & Sembenelli, A. (2006). Public policy and the creation of active venture capital markets. Journal of Public Economics, 90(8-9), 1699-1723.
Deakins, D., & Freel, M. (2012). Entrepreneurship and small firms 6e. McGraw Hill.
Drover, W., Busenitz, L., Matusik, S., Townsend, D., Anglin, A., & Dushnitsky, G. (2017), A review and roadmap of entrepreneurial equity financing research. Journal of Management, 43 (6), 1820-1853. https://doi.org/10.1177/0149206317690584
Drover, W., Wood, M. S., & Fassin, Y. (2014). Take the money or run? Investors' ethical reputation and entrepreneurs' willingness to partner. Journal of Business Venturing, 29(6), 723-740. https://doi.org/10.1016/j.jbusvent.2013.08.004
Drover, W., Wood, M. S., & Payne, G. T. (2014). The effects of perceived control on venture capitalist investment decisions: A configurational perspective. Entrepreneurship Theory and Practice, 38(4), 833-861. https://doi.org/10.1111/etap.12012
Farasatkhah, M. (2016). We iranians: Historical and social exploration of Iranian creatures. Ney Publishing, Tehran. (in Persian)
Filipovic, S., & Petrakovic, D. (2005). SME sector development by improving financial support: Serbia compared to other SEE countries. South-Eastern Europe Journal of Economics, 3(2), 273-293.
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50. https://doi.org/10.1177/002224378101800104
Gilson, R. J. (2002). Engineering a venture capital market: lessons from the American experience. Stanford. Law. Review, 55, 1-52.
Gompers, P., & Lerner, J. (1999). What drives venture capital fundraising?. Brookings Papers on Economic Activity, 98, 149-204.
Grichnik, D., Brinckmann, J., Singh, L., & Manigart, S. (2014). Beyond environmental scarcity: Human and social capital as driving forces of bootstrapping activities. Journal of Business Venturing, 29(2), 310-326. https://doi.org/10.1016/j.jbusvent.2013.02.006
Hair, J. F., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2011). PLS-SEM: Indeed a silver bullet. Journal of Marketing Theory and Practice, 19(2), 139-152. https://doi.org/10.2753/MTP1069-6679190202
Halt, G. B. Donch, J. C. Stiles, A. R. & Fesnak, R. (2017). Intellectual property and financing strategies for technology startups. Springer.
Hellmann, T. (2006). IPOs, acquisitions, and the use of convertible securities in venture capital. Journal of Financial Economics, 81(3), 649-679. https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2005.06.007
Hitt, M. A., Ahlstrom, D., Dacin, M. T., Levitas, E., & Svobodina, L. (2004). The institutional effects on strategic alliance partner selection in transition economies: China vs. Russia. Organization Science, 15(2), 173-185. https://doi.org/10.1287/orsc.1030.0045
Hodgson, G. M. (2006). What are institutions?. Journal of Economic Issues, 40(1), 1-25. https://doi.org/10.1080/00213624.2006.11506879
Hyz, A. B. (2011). Small and medium enterprises (SMEs) in Greece-Barriers in access to banking services. An empirical investigation. International Journal of Business and Social Science, 2(2). 161-165.
Imanipour, N., & Azizi, H. (2011). Analysis of components of the venture capitalist process in Iran. Journal of Entrepreneurship Development, 4(2), 85-104. (in Persian)
Jeng, L. A., & Wells, P. C. (2000). The determinants of venture capital funding: Evidence across countries. Journal of Corporate Finance, 6(3), 241-289.
Karimi, A., & Bozarjomehri, S. (2013). Analyzing the financing barriers to small and medium Enterprises. Journal of Entrepreneurship Development, 6(1), 125-144. https://doi.org/10.22059/jed.2013.36253. (in Persian)
Kerr, W. R., & Nanda, R. (2009). Democratizing entry: Banking deregulations, financing constraints, and entrepreneurship. Journal of Financial Economics, 94(1), 124-149.
Khanna, T., & Palepu, K. (2000). Is group affiliation profitable in emerging markets? An Analysis of Diversified Indian Business Groups. The journal of finance, 55(2), 867-891. https://doi.org/10.1111/0022-1082.00229
Kordel, P., & Wolniak, R. (2021). Technology entrepreneurship and the performance of enterprises in the conditions of Covid-19 pandemic: The fuzzy set analysis of waste to energy enterprises in poland. Energies, 14(13), 3891. http://dx.doi.org/10.3390/en14133891
Li, Y., & Zahra, S. A. (2012). Formal institutions, culture, and venture capital activity: A cross-country analysis. Journal of Business Venturing, 27(1), 95-111. https://doi.org/10.1016/j.jbusvent.2010.06.003
Lingelbach, D. (2013). Paradise postponed? Venture capital emergence in Russia. Critical Perspectives on International Business, 9(1/2), 204-225. https://doi.org/10.1108/17422041311300001
Maysami, A. M., & Elyasi, G. M. (2020). Designing the framework of technological entrepreneurship ecosystem: A grounded theory approach in the context of Iran. Technology in Society, 63, 101372. https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2020.101372
Mitter, C., & Kraus, S. (2011). Entrepreneurial finance–issues and evidence, revisited. International. Journal of Entrepreneurship and Innovation Management, 14(2-3), 132-150. http://dx.doi.org/10.1504/IJEIM.2011.041728
Mohammadi Elyasi, Q., & Notash, H. (2011). Identifying the roots of failure of experienced Iranian entrepreneurs: A discourse narrative look. Entrepreneurship Development, 4(13), 31-50. (in Persian)
Motameni, A., & Tabaqian, N. (2015). Identify and prioritize small and medium business financing methods according to the life cycle of the firm. Journal of Financial Management Perspective, 5(11), 79-90. (in Persian)
Motavaseli, M., Jalali Naeini, S., Noor Alizadeh, H., & Mizai Pari, Y. (2011). Institutional analysis of Iran life insurance market using williamson four-Level institutional model. Iranian Insurance Research Journal, 26(3), 51-77, (in Persian)
Motavaseli, M., Shojaei, S., Chitsazan, H., & Mohammadi- Elyasi, G. (2017). Institutional barriers to venture capital investment in iran: A study to explore the incentives of investment in technology based small firms. Journal of Entrepreneurship Development, 10(3), 477-496. https://doi.org/10.22059/jed.2017.237808.652263. (in Persian)
Noori, R., Fathi, S., & Yeganeh, L. (2016). Identification of the causes of timely availability of working capital problem for small and medium size enterprises in iran. Journal of Asset Management and Financing, 4(3), 1-16. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23831170.1395.4.3.2.3. (in Persian).
North, D. C. (1990). Institutions, institutional change and economic performance. Cambridge university press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511808678
OBrien, R. M. (2007). A caution regarding rules of thumb for variance inflation factors. Quality and Quantity, 41(5), 673–690. https://doi.org/10.1007/s11135-006-9018-6
Ostrom, E. (1982). Beyond Positivism: An Introduction to this Volume’, in E. Ostrom (ed.) Strategies of Politicail Inquiry, pp. 11–28. Beverly Hills, CA: Sage
Ostrom, E. (2005). Doing institutional analysis digging deeper than markets and hierarchies. In Handbook of New Iinstitutional Economics (pp. 819-848). Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-3-540-69305-5_31
Ostrom, E. (2007). A diagnostic approach for going beyond panaceas. Proceedings of The National Academy of Sciences, 104(39), 15181-15187. https://doi.org/10.1073/pnas.0702288104
Ostrom, E. (2009). A general framework for analyzing sustainability of social-ecological systems. Science, 325(5939), 419-422.
Peneder, M. (2008). The problem of private under-investment in innovation: A policy mind map. Technovation, 28(8), 518-530. https://doi.org/10.1016/j.technovation.2008.02.006
Pissarides, F., Singer, M., & Svejnar, J. (2003). Objectives and constraints of entrepreneurs: Evidence from small and medium size enterprises in Russia and Bulgaria. Journal of Comparative Economics, 31(3), 503-531. https://doi.org/10.1016/S0147-5967(03)00054-4
Polski, M. M., & Ostrom, E. (1999). An institutional framework for policy analysis and design. Indiana University, Ostrom Workshop.
Raisi Nafchi, S., Abdullahi, E., & Hamzavi, P. (2013). Identifying the obstacles in the development of innovative and entrepreneurial small and medium businesses. International Accounting and Management Conference, Tehran. https://civilica.com/doc/392809
Randøy, T., & Goel, S. (2003). Ownership structure, founder leadership, and performance in Norwegian SMEs: implications for financing entrepreneurial opportunities. Journal of Business Venturing, 18(5), 619-637. https://doi.org/10.1016/S0883-9026(03)00013-2
Robb, A. M., & Robinson, D. T. (2014). The capital structure decisions of new firms. The Review of Financial Studies, 27(1), 153-179. https://doi.org/10.1093/rfs/hhs072
Sapienza, H. J., & Gupta, A. K. (1994). Impact of agency risks and task uncertainty on venture capitalist–CEO interaction. Academy of Management journal, 37(6), 1618-1632. https://doi.org/10.2307/256802
Schwab, K., & Sala-i-Martín, X. (2016). The Global Competitiveness Report 2013–2014: Full data edition. World Economic Forum.
Scott, W. R. (1995). Institutions and Organizations (Vol. 2). Thousand Oaks, CA: Sage.
Shah, S., Amjad, S., Hasnu, S., & Amir Shah, S. M. (2010). Financing the current assets: Approach followed by small and medium enterprises in Pakistan. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 2(7), 10.
Shan, S., Jia, Y., Zheng, X., & Xu, X. (2018). Assessing relationship and contribution of China's technological entrepreneurship to socio-economic development. Technological Forecasting and Social Change, 135, 83-90. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2017.12.022
Singh, A. (1995). Corporate financial patterns in industrializing economies: A comparative international study, Washington, D.C. : World Bank, xv, 75.
Singh, A., & Hamid, J. (1992). Corporate Financial Structure in Developing Countries, Working Paper, World Bank, (No. 1).
Tian, X. (2011). The causes and consequences of venture capital stage financing. Journal of Financial Economics, 101(1), 132-159. https://doi.org/10.2139/ssrn.965803
Vinzi, V. E., Trinchera, L., & Amato, S. (2010). PLS path modeling: from foundations to recent developments and open issues for model assessment and improvement. Handbook of partial least squares, 47-82.
Werts, C. E., Linn, R. L., & Jöreskog, K. G. (1974). Intraclass Reliability Estimates: Testing Structural Assumptions. Educational and Psychological Measurement, 34(1), 25–33. https://doi.org/10.1177/001316447403400104
Williamson, O. E. (2000). The new institutional economics: taking stock, looking ahead. Journal of Economic Literature, 38(3), 595-613. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 127 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 83 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||