گزارش تریپس قارچ‌‌خوار Nesothrips lativentris (Karny) از ایران (Thysanoptera: Phlaeothripidae)

موحدی, لیلا; رمضانی, لیلا; میراب بالو, مجید

doi:10.22108/tbj.2022.132869.1194

تعداد نشریات	43
تعداد شماره‌ها	1,719
تعداد مقالات	14,064
تعداد مشاهده مقاله	34,072,260
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	13,643,632

	گزارش تریپس قارچ‌‌خوار Nesothrips lativentris (Karny) از ایران (Thysanoptera: Phlaeothripidae)
تاکسونومی و بیوسیستماتیک
مقاله 7، دوره 13، شماره 49، دی 1400، صفحه 87-90 اصل مقاله (568.72 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/tbj.2022.132869.1194
نویسندگان
لیلا موحدی¹؛ لیلا رمضانی²؛ مجید میراب بالو^* ³
¹دانشجوی کارشناسی ارشد گروه گیاه‌پزشکی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ایران
²دانشیار گروه گیاه‌پزشکی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ایران
³دانشیار گروه گیاه‌پزشکی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
چکیده
تاکنون پنج جنس و هفت گونه از تریپس‌‌های قارچ‌‌خوار زیرخانوادۀ Idolothripinae (Thysanoptera: Phlaeothripidae) از ایران گزارش شده است که شامل جنس‌‌های Allothrips، Compsothrips، Megathrips، Nesothrips و Pseudocryptothrips (به ترتیب دارای یک، دو، دو، یک و یک گونه) می‌‌شود. در این مطالعه، گونۀ دیگری از جنس Nesothrips Kiraldy به نام N. lativentris (Karny, 1913) برای نخستین‌‌بار از ایران گزارش می‌‌شود و مجموع گونه‌‌های گزارش‌‌شده از این جنس در ایران به دو عدد می‌‌رسد؛ همچنین ویژگی‌‌های ریخت‌‌شناسی و دامنۀ انتشار جغرافیایی گزارش جدید ارائه می‌‌شود.
کلیدواژه‌ها
Idolothripinae؛ بقایای گیاهی؛ بلوط؛ ایلام

اصل مقاله
مقدمه خانوادۀ Phlaeothripidae با دو زیرخانوادۀ Phlaeothripinae و Idolothripinae تنها خانوادۀ زیرراستۀ Tubulifera است (Mound, 2013). اعضای زیرخانوادۀ Idolothripinae همگی قارچ‌‌خوار هستند و از اسپور قارچ‌‌ها تغذیه می‌‌کنند (Mound and Marullo, 1996). این زیرخانواده شامل 744 گونه در 82 جنس است (ThripsWiki, 2022). تاکنون شش گونه متعلق به پنج جنس مختلف آن از ایران گزارش شده است (Mirab-balou, 2018). جنس Nesothrips Kiraldy متعلق به قبیلۀ Pygothripini و دارای 30 گونه در جهان است. تاکنون کلید گونه‌‌های مربوط به این جنس را Mound (1974) و کلید گونه‌‌های موجود در استرالیا را Eow و همکاران (2014) تهیه کرده‌‌اند. افراد این جنس با صفات زیر به‌‌راحتی شناسایی می‌‌شوند: 1. دارای سه فرم بالدار، بی‌‌بال و کوتاه‌بال؛ 2. سر به‌‌طور معمول عریض، موهای پشت چشم مرکب به‌‌طور معمول کوتاه؛ 3. شاخک‌‌ها هشت‌‌بندی، بند سوم دارای دو و بند چهارم دارای چهار مخروط حسی؛ 4. آرواره‌‌های پایین Vشکل؛ 5. پنجۀ‌‌ پاهای جلویی در نر دارای دندانه و در ماده‌‌ها فاقد دندانه؛ 6. موهای میانی متانوتوم به‌‌طور معمول کوتاه؛ 7. بال‌‌های جلویی (در افراد بالدار) دارای ریشک‌‌های دوتایی؛ 8. پلتا (pelta) شبیه کلاه؛ 9. ترژیت‌‌ بندهای دوم تا هفتم شکم هریک دارای یک جفت موی نگهدارندۀ بال (wing retaining setae)؛ 10. بند دهم شکم (لولۀ شکمی) در کناره‌‌ها مستقیم و بدون خمیدگی. این جنس را نخستین‌‌بار Mirab-balou (2014) از ایران گزارش کرده است. هرچند گونه‌‌های مختلفی از تریپس روی درختان بلوط فعالیت دارند، تاکنون تعداد اندکی از گونه‌‌های قارچ‌‌خوار از این جنگل‌‌ها گزارش شده است (Mirab-balou and Miri, 2020). در این پژوهش، دومین گونه از جنس Nesothrips از استان ایلام گزارش می‌‌شود. مواد و روش‌ها نمونۀ‌‌ مربوط به گزارش جدید، پس از انتقال برگ‌‌های ریخته‌‌شده در زیر درختان بلوط به آزمایشگاه، با کمک قیف برلیز جداسازی شد؛ سپس با استفاده از روش Mirab-balou and Chen (2010) اسلاید میکروسکوپی تهیه شد. نمونه‌‌ها پس از شناسایی در کلکسیون حشره‌‌شناسی گروه گیاه‌‌پزشکی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ایلام (ILAMU) نگهداری می‌‌شود. نتایج و بحث تاکنون تنها یک گونه از جنس Nesothrips به اسم N. brevicolis از ایران گزارش شده است (Mirab-balou, 2018) که با داشتن صفات زیر به‌‌راحتی از N. lativentris تفکیک می‌‌شود: در N. brevicolis سر به‌‌طور تقریبی به اندازۀ عرض آن و موهای پشت چشم مرکب کوتاه‌‌تر از فاصلۀ بین قاعدۀ دو مو‌‌ است؛ در صورتی که در lativentris طول سر حدود یک‌‌ونیم برابر عرض آن و موهای پشت چشم مرکب بلند و به‌‌طور تقریبی دو برابر فاصلۀ بین قاعدۀ دو مو است (شکل B-1). *گونۀNesothrips lativentris* (Karny)** Rhaebothrips lativentris Karny, 1913: 129. ویژگی‌‌های مورفولوژیکی حشرات نر: بالدار، بدن و پاها قهوه‌‌ای تیره، پنجۀ پاها کمرنگ‌‌تر (شکل A-1)، بخش اعظم بند سوم و نیمی از قاعدۀ بندهای چهارم و پنجم شاخک‌‌ زردرنگ (شکل C-1)، سر حدود یک‌‌ونیم برابر عرض آن، استایلت‌‌های آروارۀ پایین به داخل کپسول سر رسیده، موهای پشت چشم مرکب و در انتها تیز و طول آنها به‌‌طور تقریبی دو برابر فاصلۀ بین قاعدۀ دو مو (شکل B-1)، شاخک‌‌ها هشت‌‌بندی (شکل C-1)، بند سوم دارای دو و بند چهارم دارای چهار مخروط حسی، پرونوتوم دارای شیار طولی مشخص و دارای پنج جفت موی اصلی، موهای جلویی - میانی و جلویی - گوشه‌‌ای کوچک و سایر موها بلند، مزونوتوم دارای شبکۀ عرضی، متانوتوم در قسمت میانی مشبک و دارای یک جفت موی میانی بسیار ریز با انتهای تیز، دارای چهار تا پنج موی اضافی در قسمت میانی، ران پاهای جلویی قطور و پنجۀ پاهای جلویی دارای دندانۀ بزرگ (شکل D-1) (در ماده‌‌ها دیده نمی‌‌شود)، بال‌‌های جلویی دارای 13 ریشک دوتایی و ترژیت بند نهم شکم حدود 8/0 طول لولۀ انتهایی شکم (شکل E-1). مناطق انتشار: این گونه از چین، تایوان، ژاپن، گوآم، مالزی، فیلیپین، اندونزی، گینۀ نو، آمریکا، پاناما، جامائیکا، پورتوریکو، کوبا، جمهوری دومینیکن، موریس، سولومون و کوئیزلند گزارش شده است (Mirab-balou et al., 2011). نمونه‌‌های بررسی‌‌شده: در این مطالعه، تعداد دو تریپس نر در تاریخ 29 تیرماه 1399 از برگ‌‌های ریخته‌‌شده در زیر درختان بلوط استان ایلام (غرب ایران) جمع‌‌آوری شد. شکل 1- قسمت‌‌های مختلف بدن در N. lativentris (نر): (A) حشرۀ کامل، (B) سر و پرونوتوم، (C) شاخک، (D) پای جلویی (پیکان، دندانۀ پنجه را نشان می‌دهد) و (E) بندهای نهم و دهم شکم. سپاسگزاری این مقاله بخشی از پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد نویسندۀ اول است و از حمایت مالی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان سپاسگزاری می‌‌شود.
مراجع
Eow, L. X., Mound, L. A., Tree, D. J., & Cameron, S. L. (2014). Australian species of spore-feeding Thysanoptera in the genera Carientothrips and Nesothrips (Phlaeothripidae: Idolothripinae). Zootaxa, 3821(2), 193–221. Karny, H. (1913). H. Sauter's Formosa-Ausbeute. Supplementa Entomologica, 2, 127–134. Mirab-balou, M. (2014). First report of the genus and species of Nesothrips brevicollis (Bagnall) (Thysanoptera: Phlaeothripidae) from Iran. Journal of Crop Protection, 3(1), 99–103. Mirab-balou, M. (2018). An updated checklist of Iranian thrips (Insecta: Thysanoptera). Journal of Far Eastern Entomologist, 361, 12–36. Mirab-balou, M., & Chen, X. X. (2010). A new method for preparing and mounting thrips for microscopic examination. Journal of Environmental Entomology, 32(1), 115–121. Mirab-balou, M., & Miri, B. (2020). A survey of diversity and frequency of oak thrips during different seasons in Eyvan County (Ilam province). Journal of Taxonomy and Biosystematics, 12(42), 83–92. Mirab-balou, M., Tong, X. L., Feng, J. N., & Chen, X. X. (2011). Thrips (Insecta: Thysanoptera) of China. Checklist (Journal of Species Lists and Distribution), 7(6), 720–744. Mound, L. A. (1974). The Nesothrips complex of spore-feeding Thysanoptera (Phlaeothripidae: Idolothripinae). Bulletin of British Museum Natural History (Entomology), 31, 109–188. Mound, L. A. (2013). Order Thysanoptera Haliday, 1836. In: Zhang, Z. Q. (Ed.) Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013). Zootaxa, 3703(1), 49–50. Mound, L. A., & Marullo, R. (1996). The Thrips of central and south America: An introduction (Insecta: Thysanoptera). Memoirs on Entomology International Journal, 6, 487. ThripsWiki. (2022). ThripsWiki- providing information on the World's thrips. Retrieved February 19, 2022. From: http://thrips.info/wiki/
آمار تعداد مشاهده مقاله: 321 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 346

سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

گزارش تریپس قارچ‌‌خوار Nesothrips lativentris (Karny) از ایران (Thysanoptera: Phlaeothripidae)