پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,487 |
| تعداد مقالات | 12,211 |
| تعداد مشاهده مقاله | 23,324,337 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 10,039,152 |
تحلیل مضامین حکمرانی خوب شهری در برنامه‌های توسعۀ جمهوری اسلامی ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 7، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 34، مهر 1400، صفحه 117-141 اصل مقاله (1.6 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/srspi.2021.130845.1736 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ابوالفضل قاسمی1؛ مرتضی علویان* 2؛ صدیقه لطفی3؛ مریم رحمانی4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشجوی دکتری علوم سیاسی -دانشکده حقوق و علوم سیاسی-دانشگاه مازندران-بابلسر- ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2گروه علوم سیاسی - دانشکده حقوق و علوم سیاسی-دانشگاه مازندران-بابلسر- ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3گروه جغرافیای شهری- دانشکده علوم انسانی- دانشگاه مازندران-بابلسر-ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4استادیار، گروه علوم اجتماعی- دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بجنورد- بجنورد، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سیاست‌ها، چارچوب و قالب زندگی انسان‌ها را در اجتماع تعیین می‌کنند. مسئلۀ محوری در سیاستگذاری سبب شده است به شاخههای گوناگونی تقسیم شود. در این میان، شهرها و سیاستگذاری شهری جایگاه خاصی به خود اختصاص داده‌اند. سیاستگذاری شهری از ملزومات و زیربنای توسعه‌ای دولت‌ها محسوب میشود. در پژوهش حاضر با تأکید بر مرجعیت‌ها، مضامین حکمرانی خوب شهری کشف میشود. سؤال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه مضامین حکمرانی خوب شهری در برنامه‌های توسعۀ ایران چگونه‌اند. روش پژوهش، تحلیل مضمون و گردآوری اطلاعات اسنادی-کتابخانه‌ای است. براساس یافته‌های پژوهش که با توجه به شرایط خاص و بومی کشور به دست آمده است، 24 مضمون پایه، 12 مضمون سازمان‌دهنده و 7 مضمون فراگیر (کارآمدی، تمرکززدایی، برابری، شفافیت، حفظ و تقویت میراث معنوی، مشارکت، امنیت و سلامت) به دست آمد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| برنامۀ توسعه؛ سیاستگذاری شهری؛ حکمرانی خوب شهری؛ مرجعیت؛ تحلیل مضمون | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه و بیان مسئله زندگی انسان امروزی با وضعیت شهر گره خورده است و بسیاری از شئون زندگی آدمی، آگاهانه یا ناآگاهانه، از وضعیت این سکونتگاه تأثیر می‌گیرد. روند افزایش جمعیت شهرنشینی، توجه به مسئلۀ حکمرانی شهری به‌منزلۀ زیربنای سیاستگذاری شهری و برنامه‌ریزی شهری را مضاعف کرده است؛ چنانکه گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، در 31 اکتبر 2020 در پیام به مناسبت روز جهانی جمعیت، با بیان اینکه تا سال 2050 حدود 68 درصد جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی کنند، یعنی جمعیتی حدود 3/6 میلیارد نفر، به اهمیت مسئلۀ شهرنشینی توجه کرده است (دفتر سازمان ملل در جمهوری اسلامی ایران[1]). بدین ترتیب، نیاز است درک واقعیت اطراف و به‌سامان کردن امور سیاستی، بر واقعیت و دانش مبتنی باشد. در این زمینه، سیاستگذاری قالبی را مشخص میکند که در آن، از اقدامات دولت برای دستیابی و رسیدن به اهداف عمومی استفاده و از شهر به‌منزلۀ عرصه‌ای برای سیاستگذاری یاد میشود. پژوهشگران و تحلیلگران سیاستگذاری شهری از دو منظر، مدیریت شهری را بررسی کرده‌اند. در یک سو، کسانی قرار دارند که مدیریت شهری را تنها نماد و مسئول رسیدگی به همۀ امور این حوزه میدانند؛ از نگاه این گروه که قائل به الگوی حکومت‌اند، مدیریت شهری امری صرفاً سیاسی و زیرمجموعۀ دولت و حکومت است. در مقابل، طرفداران حکمرانی قرار دارند که ادارۀ امور شهر را بین سه حوزۀ شهرداری، جامعۀ مدنی و بخش خصوصی تقسیم می‌کنند. باور این گروه این است که هر یک از نهادهای یادشده، بخشی از منابع موردنیاز برای ارتقای سیاستگذاریهای شهری را فراهم میکند (طیه، 1396: 125). با ناتوانی دولت‌ها در پاسخگویی به نیازهای گوناگون شهری و ناهماهنگی نیازها و خواسته‌های شهروندان با طرح‌ها و برنامه‌های ارائه‌شده و ضرورت مسئولیت‌پذیری بیشتر در ادارۀ امور شهری، امروزه الگویی از ادارۀ شهرها بر پایۀ نگرش جدیدی از حکمروایی شهری مطرح شده است که همسو با دولت، جامعۀ مدنی و بخش خصوصی به مشارکت جدی در ادارۀ امور شهرها فراخوانده میشوند (Brunetta et al., 2019: 17-19). روند شهرنشینی در ایران رو به افزایش است؛ به‌گونه‌ای که از سال 1395-1365، جمعیت شهرنشین از 54.3 درصد به 74 درصد رسیده است. تعداد شهرهای کشور هم در همین بازۀ زمانی از 496 شهر در سال 1365 به 1242 شهر در سال 1395[2] رسیده بود (معاونت اقتصادی اتاق ایران، 1396: 30). با توجه به این افزایش روند شهرنشینی در کشور، به نظر می‌رسد خواسته‌ها و انتظارات شهروندان هم دچار تغییراتی شود که نمی‌توان با نگرش‌های سنتی مدیریتی به آنها پاسخ مناسبی از جانب سیاست‌گذار ارائه کرد. سیاست‌گذار باید نوع نگاه خود به مسئلۀ شهر و روند شهرنشینی را با توجه به فرایندهای جهانی‌شدن که در سراسر جهان و ازجمله ایران در حال رخ‌دادن است، تغییر دهد و آن را وفق‌پذیر کند؛ بنابراین، همزمان با رشد جمعیت شهرنشینی در کشور، در پژوهش حاضر مضامین مختلف در اسناد شش‌گانۀ توسعۀ جمهوری اسلامی ایران بررسی شده است تا با تغییرات حاصل‌شده ناشی از این ذهنیت سیاست‌گذاران آشنایی بیشتری به دست آید. سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در نظام مدیریت شهری، بیان‌کنندۀ وجوه ارتباط بین نهاد تصمیم‌گیری و اجرایی در سازمان‌های محلی و سازمان‌دهی امور در این نهادهاست. هرچند شکل‌گیری شوراهای اسلامی شهر و روستا در سال ۱۳78، نخستین گام جدی دولت برای تمرکززدایی و ایجاد نظام محلی ادارۀ امور بود (آخوندی و همکاران، ۱۳۸۷: ۱۳۶)، برای داشتن یک سیاستگذاری صحیح به فهم مرجعیت آن بخش نیز نیاز است؛ زیرا مرجعیت بخش به‌منزلۀ محور توسعه و نظام تصمیم‌گیری و ایجاد اجماع بین نخبگان و برنامه‌ریزان است. فهم مرجعیت بخش حکمرانی شهری در برنامه‌های توسعۀ ایران، سبب شناخت محدودیت‌ها و موانع بخش حکمرانی شهری میشود. وجود مرجعیت حکمرانی شهری زمینۀ سیاستگذاری منسجم شهری و تعیین اهداف مشخص را فراهم و سازکارهای دستیابی به این اهداف تعیین‌شده را تعیین میکند. با توجه به اهمیت مرجعیت‌ها در سیاستگذاری، بررسی سایر مسائل و موانع موجود در سیاستگذاری نیز با مرجعیت سیاست‌ها در نظر گرفته میشود؛ ازاین‌رو، سؤال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه مضامین حکمرانی خوب شهری در برنامه‌های توسعۀ ایران چگونه است. برای پاسخ به این سؤال باید به سؤالات زیر نیز پاسخ داده شود: حکمرانی خوب شهری و شاخص‌های آن چیست؟ مرجعیت حکمرانی خوب شهری در برنامه‌های توسعه کدام است؟ وجود شاخص‌های حکمرانی خوب شهری در برنامه‌های یکم تا ششم توسعه چگونه است؟ سازمان‌دهی پژوهش حاضر نیز بر همین اساس طراحی شده است.
پیشینۀ پژوهش در چارچوب پرسش مطرح‌شده در این مقاله، می‌توان ادبیات پژوهش را به دو بخش پژوهش‌های داخلی و خارجی تقسیم کرد:
پژوهش‌های داخلی وحدانی‌نیا و درودی (1398) در مقالۀ «سیاستگذاری عمومی متأخر، گذار از حکومت محوری به حکمرانی» نشان می‌دهند ویژگی سیاست عمومی سنتی، تدوین سیاست‌های اقتدارگرایانه و متمرکز به‌وسیلۀ حکومت بوده است؛ اما گسترش مشکلات و ایجاد چالش‌های نوپدید، بر پیچیدگی اقدامات دولت اثرگذار بوده و سبب تغییر ماهیت سیاستگذاری عمومی شده است. این تغییر ماهیت بر رویکرد غیرمتمرکزگرایانه و شبکه‌ای و استفاده از ابزارهای سیاستی یا فناوری‌ها متمرکز است. مسلمی‌مهنی (1397) در مقالۀ «سیاستگذاری شهری در ایران: ارائۀ یک مدل کاربردی» با محور قراردادن دولت، موضوع قدرت در شهر در شیوۀ در پیش گرفتن سیاست‌ها و برنامه‌ریزی شهری را برجسته کرده است. تکثر قدرت و اعمال سیستم فدرالی در سیاستگذاری شهری برای بهبود کارآیی و اثربخشی اینگونه سیاست‌ها مطرح میشود. نویسنده الگوی پلورالیستی سیاستگذاری شهری جمهوری اسلامی در کلان‌شهرها را ارائه و الگوی کاربردی سیاستگذاری شهری در شهر کرمان را معرفی کرده است. سالاری سردری و کیانی (1396) در مقالۀ «تحلیل الگوی مدیریت شهری ایران؛ ساختار، عملکرد و راهبرد» به سیر تحول مدیریت شهری ایران در ادوار مختلف و بیان ضعف‌ها و قوت‌های آنها پرداخته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند مدیریت شهری نظام برنامه‌ریزی و مدیریت متمرکز از یکدیگر تأثیر می‌گیرند و عوامل اثرگذار بر مدیریت شهری کشور بیان‌کنندۀ موازیکاری در امر تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی است.
پژوهش‌های خارجی هندریکس[3] (2014) در مقالۀ «فهم حکمرانی خوب شهری: ضرورت‌ها، تغییرات و ارزش‌ها» به پنج ارزش مرکزی حکمرانی خوب اشاره میکند که عبارت‌اند از: مسئولیت‌پذیری، اثربخشی، عدالت رویه‌ای، انعطاف‌پذیری و تعادل. همچنین تغییرات رخ‌داده در حکمرانی شهری را شناسایی میکند که شامل تصمیم‌گیران واقعی یا شهروندان معمولی با توجه فزاینده به انتخاب گزینشی یا مشورت یکپارچه است. مینری[4] (2011) در مقالۀ «مدل‌سازی عناصر حکمرانی شهری» نشان می‌دهد حکمرانی شهری عبارت از فرایندهای تنظیم هدایت و اجرای امور شهری است که ادغام‌کنندۀ نقش‌ها و مسئولیت‌های حکومت (دولت)، بخش خصوصی (بازار) و جامعۀ مدنی (اجتماع) و همچنین شرکت‌ها و منازعات بین آنهاست. با اشاره به سه‌گانۀ دولت، بازار و اجتماع، عناصر دیگر چه نقش‌هایی ایفا می‌کنند؟ (حمایت؟ منازعه؟ همکاری؟ و ...). ایرازابل[5] (2002) در مقالۀ «مدل‌های حکمرانی و برنامه‌ریزی شهری در آمریکای لاتین و ایالات متحدۀ آمریکا: همکاری‌گرایی، تئوری رژیم و کنش ارتباطی» نشان می‌دهد ائتلاف و شبکۀ سیاست‌ها در مرکز اصلاح برنامه‌ریزی و حکمرانی شهری قرار دارد. او پیشنهاد میکند که همکاری‌گرایی و نظریۀ رژیم می‌توانند به‌منزلۀ ابزاری در تحلیل موقعیت‌های ظرفیت مدنی جوامع شهری قرار بگیرند. با بررسی مبانی نظری پژوهش، مقالات فارسی بیشتر به مبحث شاخص‌ها و عملی‌کردن آنها در شهرها پرداخته‌اند و هدف مقالۀ حاضر، بررسی تصویر و مضامین حکمرانی خوب شهری در اسناد توسعۀ جمهوری اسلامی ایران است که در این زمینه، پژوهش‌های منسجم و منظمی در زمینۀ مراجع تصمیمسازی و تصمیم‌گیری ارائه نشده است.
چارچوب نظری پژوهش یکی از کلیشه‌های مدیریت عمومی معاصر، تغییر از حکومت به حکمرانی است. حکمرانی شهری واقعی، مهم و دائماً در حال توسعه است. در نمودار زیر تغییرات معاصر در حکمرانی شهری نشان داده و بین 4 جهت اصلی تمایز قائل شده است. در توضیح این نمودار دربارۀ جهت این حوزه‌ها می‌توان چنین گفت:
(A)تصمیم سازان واقعی[6] I III (C)مشورت یکپارچه[9] (D)انتخاب گزینشی[10] II IV بازار شهری[11] پلتفرم شهری[12]
(B)شهروندان معمولی[13] نمودار1- تغییرات حکمرانی شهری (Hendriks, 2014:558) Fig 1- Shifts in urban governance
با توجه به 4 مسیر نمودار می‌توان 4 نوع رژیم را متصور شد که در ادامه دربارۀ هر یک توضیح داده میشود:
براساس این تغییرات در حکمرانی شهری، می‌توان به نظریه‌های مختلفی پرداخت که به حکمرانی شهری اشاره می‌کنند. مقایسۀ شکل‌های حکمرانی شهری به تمایز بین روابط سیاسی غیررسمی دربارۀ چگونگی مدیریت شهرها نیازمند است. نخست روابط مدیریت و حکمرانی اشکال تعامل، بین مقامات حکومت و منافع بخش خصوصی است. دوم منطق مدیریت و حکمرانی ازطریق تصمیمات سیاسی گرفته میشود. سوم تصمیم‌سازان اصلی دربرگیرندۀ طیفی شامل سیاستمداران، بوروکرات‌ها، سازمان‌های مدنی و در نهایت، اهداف سیاسی است که شامل اهداف مادی، هدفمند یا نمادین است. سؤال مدنظر همۀ نظریه‌های حکمرانی شهری این است که چه کسی بر شهر حکومت میکند. بر مبنای این سؤال، هشت پاسخ زیر مطرح میشود:
حکمرانی شهری درصدد جستجوی نقش نهادهای سیاسی محلی در تسهیل حکمرانی است و بر ویژگیهای سه‌گانۀ حکمرانی متمرکز است: 1. محدودیت‌های سیاسی و نهادی به شهرها تحمیل شده است و شهرها با استقلال محدود دربارۀ سطوح بالاتر حکومت روبه‌رو هستند. این نشان می‌دهد حکمرانی شهری به گفتگو با سطوح نهادی بالاتر برای استخراج منابع مالی یا کسب استقلال کارآمد در بعضی موضوعات خاص تمایل دارد. 2. تسلط سرمایۀ خصوصی و منابع اشتراکی برای رهبری سیاسی شهر، ائتلاف‌هایی با رهبری اشتراکی ایجاد می‌کنند. اینگونه اقدامات سبب تقویت ظرفیت مدیریت شهر میشود. 3. رابطۀ بین شهر و جامعۀ مدنی: سطح محلی دربرگیرندۀ اجتماع تجاری محلی، سازمان‌های مردم‌نهاد و کثرت انجمن‌های اجتماع محلی است (Torfing et al., 2012: 37-39). حکمرانی شهری شامل حکومت شهری و جامعۀ مدنی است. تحقق حکمرانی شهری مستلزم کنش متقابل بین نهادهای رسمی، دولتی و جامعۀ مدنی است و بر تقویت عرصۀ عمومی تأکید میکند و به‌دلیل شرکت نهادهای گوناگون جامعۀ مدنی در مدیریت و ادارۀ شهر، می‌تواند سبب سازگاری منافع و رفع تعارض‌ها شود (برک‌پور، 1381 :39). هابیتات[17] (2006) حکمرانی خوب شهری را چنین تعریف میکند: «حکمرانی شهری به‌طرز تفکیک‌ناپذیری با رفاه شهروندان در ارتباط است. حکمرانی خوب شهری می‌بایستی زنان و مردان را قادر سازد تا به مزایا و منافع حقوق شهروندی شهری دست یابند. ازطریق حکمرانی خوب شهری، شهروندان برنامه‌ای آماده می‌کنند که به‌واسطۀ آن می‌توانند از استعداد و هوششان برای اصلاح و بهبود موقعیت‌ها و شرایط اقتصادی و اجتماعی نهایت بهره را ببرند».
اصول حکمرانی خوب شهری اصول اصلی حکمرانی خوب شهری که به‌وسیلۀ OECD (1999) ارائه شده است، عبارت‌اند از: کل‌نگری، انعطاف‌پذیری، وابستگی، خاص‌بودن، صداقت مالی، انسجام، مشارکت و رقابت‌پذیری. برنامۀ سکونتگاه بشری سازمان ملل متحد از 5 شاخص اصلیِ اثربخشی، انصاف، مشارکت، پاسخگویی و امنیت برای سنجش حکمرانی خوب شهری بهره می‌گیرد که هر یک از آنها سنجه‌های متعددی دارند (UN-HABITAT, 2004). لانگ ویژگیهای حکمرانی خوب شهری را موارد زیر می‌دانست: پایداری یا تداوم‌پذیری، حق و اختیار تصمیم‌گیری، برابری، کارآمدی و اثربخشی، شفافیت و پاسخگویی، شهروندی و التزام مدنی، امنیت و برنامه‌ریزی راهبردی؛ این هنجارها و اصول دارای وابستگی متقابل‌اند و همدیگر را تقویت می‌کنند (Lange, 2010: 45). کارآمدی شامل اصول اثربخشی و حق تصمیم‌گیری است. عدالت شامل تداوم‌پذیری و تساوی جنسیت و برابری بیننسلی است. پاسخگویی شامل اصول شفافیت، حاکمیت قانون و مسئولیت‌پذیری شهرها به نیازهای شهروندانش خواهد بود. مشارکت شامل اصول شهروندی، اجماع‌محوری و مشارکت مدنی است. امنیت نیز شامل اصول حل منازعه، امنیت انسانی و سلامت محیطی است (UN-HABITAT, 2004: 16).
روش پژوهش تحلیل مضامین تحلیل مضمون یک راهبرد تقلیل و تحلیل داده‌هاست که به‌وسیلۀ آن، داده‌های کیفی تقسیم‌بندی، طبقه‌بندی، تلخیص و بازسازی میشوند. از تحلیل مضمون، طبقه‌بندی‌های متعددی از جانب متفکران گوناگون انجام شده است که مبنای این طبقه‌بندی‌ها شامل موارد زیر است: زمان شناخت که به دو گونۀ اولیه و نهایی، ماهیت مضمون که به سه قسم توصیفی، تفسیری و رابطه‌ای، سلسله‌مراتب که به دو شکل اصلی و فرعی، جایگاه مضمون که به سه نوع فراگیر، سازمان‌دهنده و پایه، منشأ شناسایی که به دو گونۀ داده‌محور و نظریه‌محور، نقش مضمون که به سه نوع کلان، یکپارچه‌کننده و کلیدی و تثبیت موقعیت مضمون که به دو شکل تثبیت‌نشده و تثبیت‌شده تقسیم میشوند (عابدی‌جعفری و همکاران، 1390: 160). در پژوهش حاضر از الگوی جایگاه مضمون در شبکۀ مضامین استفاده میشود. این روش سه سطح مضامین پایه (کدها و نکات کلیدی موجود در متن)، مضامین سازمان‌دهنده (مضامین به‌دست‌آمده از ترکیب و تلخیص مضامین پایه) و مضامین فراگیر (مضامین عالی دربرگیرندۀ اصول حاکم بر متن به‌منزلۀ یک کل) را نظام‌مند میکند (Attride-Stirling, 2001: 388-389). به‌طور کلی، تحلیل محتوای مضمونی بیشتر تحلیل توصیفی است (عابدی‌جعفری و همکاران، 1390: 160). برای انجام‌دادن تحلیل مضمون، از فرایند سه‌مرحله‌ای زیر استفاده شد: 1) کدگذاری توصیفی: در این مرحله پژوهشگر به مطالعه و استخراج بخش‌های مرتبط متن و تعریف کدهای توصیفی خود می‌پردازد. 2) کدگذاری تفسیری: در مرحلۀ دوم پژوهشگر به دسته‌بندی کدهای توصیفی و تفسیر معانی دسته‌ها با توجه به سؤال پژوهش می‌پردازد. 3) یکپارچه‌سازی: هدف این مرحله استخراج مضامین کلیدی برای مجموعه داده‌ها به‌منزلۀ یک کل، ازطریق نگریستن به کدهای تفسیری از دیدگاه نظری و یا عملی پژوهش و ایجاد نموداری برای نشان‌دادن روابط بین سطوح مختلف است (King, 2010: 153-153؛ شریف‌زاده و همکاران، 1392: 42). براساس این فرایند، در مرحلۀ اول تحلیل، متن برنامه‌های توسعه به‌صورت توصیفی کدگذاری شد؛ این کدگذاری توصیفی با مطالعۀ سطربه‌سطر اسناد برنامۀ یکم تا ششم توسعه به‌صورت دستی انجام شده است و مضامین توصیفی به بخش‌های مختلف متن اسناد نسبت داده شد. در مرحلۀ دوم، با مقایسۀ مکرر کدهای توصیفی و جمع‌بندی آنها، کدهای تفسیری شکل گرفت که بیان‌کنندۀ تفسیر چندین مضمون توصیفی در قالب مضمونی تفسیری است. این کدهای تفسیری، گاه یکی از کدهای توصیفی بود که تعدادی کد توصیفی دیگر در زیر آن قرار می‌گرفت و یا اینکه کد تفسیری جدیدی بود که پژوهشگر برای جمع‌بندی معنای چندین کد توصیفی تولید می‌کرد. با ادامۀ مقایسه و تحلیل مضامین تفسیری، در نهایت، مضامین فراگیر و مرجعیت‌های سیاستگذاری شهری در برنامه‌های یکم تا ششم توسعه شکل گرفت. برای بررسی اعتبار و روایی مضامین استخراجشده از اسناد توسعۀ جمهوری اسلامی ایران، به پیروی از لینکلن و گوبا، از معیارهای 5گانۀ ارزیابی پژوهش کیفی استفاده شد که شامل اعتمادپذیری، باورپذیری، اطمینان‌پذیری، انتقال‌پذیری و تصدیق‌پذیری (به نقل از فلیک، 1399: 420) بود. دربارۀ باورپذیری و اطمینان‌پذیری، نویسندگان وقت کافی برای خواندن سطربه‌سطر برنامه‌های توسعه صرف کردند تا بتوانند مضمون‌های ابتدایی را استخراج کنند. دربارۀ اعتبارپذیر بودن مضمون‌ها، برای تحلیل اسناد توسعه، بررسی ادبیات پژوهش و پژوهش‌های متناسب داخلی و همچنین مشورت با گروه نخبگان آشنا در حوزۀ تحلیل کیفی و اسناد توسعه برای بیان‌کردن نقاط مبهم و همچنین دسته‌بندی مقولات انجام شد تا از شفافیت کافی برخوردار شوند. برای اطمینان‌پذیری به داده‌ها، نخست اسناد 6گانه تهیه و سطربه‌سطر مطالعه و سپس ازطریق خلاصه‌نویسی و یادداشت نظری توصیف شدند. تلاش شد به جای توصیف صرف به تحلیل محتوای متن هم پرداخته شود. در زمینۀ انتقال‌پذیری باید گفت این داده‌ها صرفاً از اسناد توسعه‌ای خاص جمهوری اسلامی ایران استخراج شده‌اند و قابلیت انتقال به جامعۀ دیگر را ندارند؛ در نهایت، دربارۀ تأییدپذیری باید گفت یافته‌ها نتیجۀ داده‌های موجود در اسنادند.
یافته‌های پژوهش الف) برنامه‌های توسعه قانون برنامۀ اول توسعه (1369-1373) در زمان دولت پنجم (هاشمی رفسنجانی) مشتمل بر مادۀ واحده و پنجاه و دو تبصره در بهمن ۱۳68 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. قانون دوم توسعه (1374-1378) در زمان دولت ششم (هاشمی رفسنجانی) مشتمل بر مادۀ واحده و یکصد و یک تبصره و اهداف کیفی، خط‌مشی‌های اساسی و سیاست‌های کلی در آذرماه 1373 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. قانون برنامۀ سوم توسعه (1379-1383) در زمان دولت هفتم (خاتمی) مشتمل بر یکصد و نود و نه ماده و پنجاه و هفت تبصره در فروردین 1379 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که شامل سه بخش و بیست‌وشش فصل است. قانون برنامۀ چهارم توسعه (1384-1388) در زمان دولت هشتم (خاتمی) مشتمل بر یکصد و شصت و یک ماده و چهار تبصره در شهریور 1383 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این برنامه دارای شش بخش و پانزده فصل است. قانون برنامۀ پنجم توسعه (۱۳۹۰-۱۳۹۴) در زمان دولت دهم (احمدی‌نژاد) مشتمل بر ۲۳۵ ماده و ۱۹۲ تبصره در ۹ فصل در دی‌ماه ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. قانون ششم توسعه (۱۳۹۶-۱۴۰۰) در زمان دولت یازدهم (روحانی) مشتمل بر ۱۲۴ ماده و ۱۲۸ تبصره در ۲۰ بخش در اسفند ۱۳۹۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
ب) تحلیل مضامین برنامه‌های توسعه همان گونه که در بخش قبلی توضیح داده شد، تحلیل مضامین به‌منزلۀ راهبرد کاهش و تحلیل داده‌هایی است که به‌وسیلۀ آن داده‌های کیفی تقسیم‌بندی، طبقه‌بندی، تلخیص و بازسازی میشوند. این روش سه سطح مضامین پایه، مضامین سازمان‌دهنده و مضامین فراگیر را منظم میکند. با بررسی شش برنامۀ توسعه 24 مضمون پایه استخراج شد که شامل موارد زیر است: استفاده از فناوری‌های جدید، درآمد محلی، فرهنگ بهره‌وری، تفویض اختیارات، توجه به هر منطقه، کوچک‌سازی دولت، تقویت جامعۀ مدنی، تعامل با بخش خصوصی، کاهش فقر شهری، میراث تاریخی، حفظ هویت پیشینی، دسترسی به منابع، نظارت و ارزیابی، توجه به اقشار خاص، توجه به زنان، حقوق شهروندی، آموزش شهروندی، مشارکت مؤثر جامعۀ مدنی، سیاست‌های جلوگیری از جرم، معضلات اجتماعی، سیاست‌های بهداشتی، سیاست‌های غذایی، حفظ محیط زیست، جلوگیری از آلاینده‌ها. از 24 مضمون پایه، 12 مضمون سازمان‌دهندۀ زیر استخراج شد: ارتقای عملکردی، استقلال مالی، حق تصمیم‌گیری، تداوم‌پذیری، توجه به اقلیت‌ها، دسترسی عادلانه، حفظ میراث ملی-مذهبی، شفافیت، شهروندمحوری، مشارکت مدنی، امنیت انسانی و سلامت محیطی. از 12 مضمون سازمان‌دهنده 7 مضمون فراگیر زیر استخراج شد: کارآمدی، تمرکززدایی، برابری، حفظ و تقویت میراث معنوی، شفافیت، مشارکت، امنیت و سلامت است. مفهوم اصلی پژوهش تصویر کلان حکمرانی خوب شهری است.
مضامین حکمرانی خوب شهری در برنامه‌های توسعه الف) تحلیل متن: در گام اول از تحلیل مضمونی لازم است مضمون‌های پایه از متن اصلی استخراج شوند. در اینجا متن اصلی، مادۀ تبصرۀ اسناد برنامۀ یکم تا ششم توسعه است که قبلاً انتخاب و در قالب کدهایی سازمان‌دهی شده‌اند. هر کدام از این ماده و تبصره‌ها حاوی مضمونی است که با خواندن آن متن مستقیماً به ذهن متبادر میشود. این مضمون‌ها که از متن اصلی استخراج شده‌اند، مضمون‌ها پایه‌ای نامیده میشوند.
جدول 1- مضامین پایۀ حکمرانی خوب شهری Table 1- Basic themes of good urban governance
ب) تبدیل مضامین: در این مرحله، مضمون‌های پایه‌ای استخراجشده از متون برنامه‌های توسعه، به مضامین سازمان‌دهنده و فراگیر تبدیل میشوند تا از این طریق، کشف مفاهیم و مضامین کلیدی‌تر فراهم شود.
جدول 2- تبدیل مضامین پایه‌ای مرجعیت حکمرانی خوب شهری به مضامین فراگیر Table 2- Transformation of the basic themes tf good urban governance referential into global themes
ج) کشف و توصیف شبکۀ مضامین: با بررسی مضامین پایه‌ای و تبدیل آنها به مضامین فراگیر، هفت مضمون فراگیر دربارۀ مرجعیت حکمرانی خوب شهری به دست آمد که عبارت‌اند از: کارآمدی، تمرکززدایی، برابری، شفافیت، حفظ و تقویت میراث معنوی، مشارکت، امنیت و سلامت. در نمودار زیر این 7 مضمون فراگیر مرجعیت حکمرانی خوب شهری ترسیم شده است.
نمودار 2- هفت مضمون فراگیر حکمرانی خوب شهری در برنامه‌های توسعه Fig 2- Seven Global Themes of Good Urban Governance in Development Programs
ارزیابی برنامه‌های توسعه در جمع‌بندی دربارۀ برنامه‌های توسعۀ موجود در جمهوری اسلامی ایران، می‌توان صبغه‌هایی از کارآمدی، تمرکززدایی، برابری، شفافیت، پاسخگویی، میراث معنوی، سلامت و امنیت را مشاهده کرد. در مقایسۀ شاخص‌های برنامه‌های توسعه و شاخص‌های جهانی حکمرانی خوب شهری لازم است به شرایط خاص‌بودگی و بومی هر کشور از منظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اداری توجه شود؛ زیرا لازم نیست تمام شاخص‌ها به‌صورت تک‌خطی و در قالب دستورالعمل جهانی کاربرد یابد. بر این اساس، باید به شرایط خاص هر کشور توجه کافی شود و هر کشوری بتواند این شاخص‌ها را برای خود طراحی کند. در اسناد جهانی به‌ویژه تجربۀ هابیتات، 5 مضمون فراگیر برای حکمرانی خوب شهری شناسایی شده است که شامل کارآمدی، برابری، مشارکت، پاسخگویی و امنیت است؛ اما در مقایسه با اسناد توسعۀ جمهوری اسلامی ایران می‌توان به مضامین فراگیر 7گانۀ کارآمدی، تمرکززدایی، حفظ و تقویت میراث معنوی، برابری، شفافیت، مشارکت، امنیت و سلامت پی برد که متناسب با فرهنگ و شرایط خاص کشور ایران است. موارد خاص و قابل‌اتکای بومی در اسناد توسعۀ اسلامی ایران، عبارت‌اند از: 1- مضمون فراگیر کارآمدی که باید به مضمون پایۀ بهره‌وری توجه کرد که دارای مختصات جذب نیروی انسانی متخصص، آموزش مدیران و وجدان کاری است. 2- مضمون فراگیر تمرکززدایی که مضمون پایۀ توجه به هر منطقه است که در آن به آموزش‌وپرورش،خدمات فرهنگی، هنری و ورزشی هر منطقه توجه شده است. 3- در مضمون فراگیر برابری باید به مضامینِ توجه خاص به اقشار مثل جانبازان، خانوادۀ شهدا، آموزش کودکان استثنائی، توجه به زنان، تقویت نهاد خانواده توجه کرد. 4- در مضمون فراگیر حفظ و تقویت میراث معنوی باید به مختصاتی از قبیل توجه به مفاخر و مشاهیر، سیرۀ ائمه، حفظ خط و زبان فارسی، تمدن اسلامی – ایرانی اشاره کرد. 5- در نهایت، باید مضمون فراگیر همراه‌بودن امنیت و سلامت اشاره کرد که در آن به معضلات اجتماعی از قبیل ریشه‌کنی و مبارزه با اعتیاد و روان‌گردان و بسیج تمام دستگاه‌های دولتی توجه میشود.
نتیجه سیاستگذاری، حوزه‌های متعدد و گسترده‌ای را فرامی‌گیرد و کار سیاست‌گذار به‌سامان کردن همۀ امور ازسوی نهادهای عمومی است. یکی از این حوزه‌های بااهمیت و دارای جایگاه خاص، سیاستگذاری شهری است. سیاستگذاری شهری، شاخه‌ای از دانش سیاستگذاری عمومی است و این امکان را در اختیار سیاست‌گذاران شهری قرار می‌دهد تا از سیاستگذاری و شبکۀ سیاستگذاری در شهر آگاهی یابند. برای این منظور، فهم مرجعیت و تصویر کلان آن باید مشخص باشد تا بتوان ازطریق آن به سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای شهرها مبادرت ورزید. تعیین‌کردن این تصویر کلان در جمهوری اسلامی ایران سبب برنامۀ منسجم در شهرها و شکل‌گیری شهرهای رقابت‌پذیر، منسجم و مدیریت پاسخگو میشود و سیاست‌گذاران را از تصمیمات روزمره و سیاست‌زدگی دور میکند. تحلیل این پژوهش نشان می‌دهد برخی از مضامین سنجه‌های کشف‌شده در برنامه‌های توسعۀ جمهوری اسلامی ایران، بر شرایط خاص بومی کشور مبتنی و خاص جمهوری اسلامی ایران است و 24 مضمون پایۀ زیر را دارد: استفاده از فناوری‌های جدید، فرهنگ بهره‌وری، درآمد محلی، توجه به هر منطقه، کوچک‌سازی دولت، تفویض اختیارات، تقویت جامعۀ مدنی، ارتباط مناسب با بخش خصوصی، کاهش فقر، توجه به اقشار خاص، توجه به زنان، میراث تاریخی، حفظ هویت پیشینی، دسترسی به منابع، نظارت و ارزیابی، حقوق شهروندی، آموزش شهروندی، مشارکت مؤثر جامعۀ مدنی، سیاست‌های جلوگیری از جرم، معضلات اجتماعی، سیاست‌های بهداشتی، سیاست‌های غذایی، حفظ محیط زیست و جلوگیری از آلاینده‌ها. مضامین سازمان‌دهنده 12 مؤلفۀ زیرند: ارتقای عملکرد، استقلال مالی، حق تصمیم‌گیری، تداوم‌پذیری، توجه به اقلیت‌ها، دسترسی عادلانه، حفظ میراث ملی - مذهبی، شفافیت، شهروندمحوری، مشارکت مدنی، امنیت انسانی و سلامت محیطی؛ در نهایت، مضامین فراگیر هفت‌گانۀ کارآمدی، تمرکززدایی، حفظ و تقویت میراث معنوی، برابری، شفافیت، مشارکت، امنیت و سلامت ایجاد شد. در مقایسه با اسناد بین‌المللی و شاخص‌های آن می‌توان گفت نقاط خاص و برجستۀ اسناد توسعۀ ایران شامل فرهنگ بهره‌وری، توجه به هر منطقه، توجه به اقشار خاص و زنان، حفظ هویت‌های پیشینی و معضلات اجتماعی است.
[1]. دسترسی در iran.un.org/fa/9820. [2]. براساس آمار تفکیکی وزارت کشور در مهرماه 1400 تعداد شهرها 1424 است. [3] Hendriks [4] Minnery [5] Irazábal [6] Real Decision makers [7] Urban Trust [8] Urban Regime [9] Integrative Deliberation [10] Selective Choice [11] Urban Market [12] Urban Plateform [13] Ordinary Citizens [14] Molotch [15] Yates [16] Schmitter [17] HABITAT | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آخوندی، ع؛ برک‌پور، ن. اسدی، الف. بصیرت، م. و طاهرخوانی، ح. (۱۳۸۷). «آسیب‌شناسی مدل ادارۀ امور شهر در ایران»، پژوهش‌های جغرافیایی، د 40، ش ۶۳، ص 156-135.
اکبری، غ. (1385). «سرمایۀ اجتماعی و حکمرانی شهری»، تحقیقات جغرافیایی، د 21، ش 4، ص 153-135.
برک‌پور، ن. (1381). گذار از حکومت شهری به حاکمیت شهری. پایان‌نامۀ دکتری شهرسازی دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران.
دفتر سازمان ملل در جمهوری اسلامی ایران. (1399). «شهرنشینی 68 درصد از مردم جهان تا 2050». دسترسی در:
https://iran.un.org/fa/98201-shhr-nshyny-68-drsd-az-mrdm-jhan-ta-2050
سالاری سردری، ف. و کیانی، الف. (1396). «تحلیل الگوی مدیریت شهری ایران (ساختار، عملکرد و راهبرد)»، مطالعات مدیریت شهری، س 9، ش 32، ص 52-35.
شریف‌زاده، ف؛ الوانی، م. رضایی‌منش، ب. و مختاریان‌پور، م. (1392). «موانع اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه: بررسی تجربیات مدیران فرهنگی»، اندیشۀ مدیریت راهبردی، س 7، ش 1، ص 77-33.
ﻃﯿﻪ، ز. (1396). «بررسی مقایسه‌ای شیوه‌های اثربخش تحقق مشارکت مدنی در سیاستگذاری شهری ایران و فرانسه»، سیاستگذاری عمومی، د 3، ش 3، ص 135-123.
عابدی‌جعفری، ح؛ تسلیمی، م. فقیهی، الف. و شیخ‌زاده، م. (1390). «تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی»، اندیشۀ مدیریت راهبردی، س 5، ش 2، ص 198-151.
فلیک، الف. (1399). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
مسلمی‌مهنی، ی. (۱۳۹۷). «سیاستگذاری شهری در ایران: ارائۀ یک مدل کاربردی؛ مطالعۀ موردی: کلان‌شهر کرمان»، فصلنامۀ سیاست، د ۴۸، ش ۱، ص 163-173.
معاونت اقتصادی اتاق ایران. (1396). گزارشِ «تحولات جمعیتی و پیامدهای آن بر بازار مصرف با نگاه به ایران».
معاونت حقوقی ریاست جمهوری. (1368-1400). قانون برنامۀ پنج‌ساله. دسترسی در: https://qavanin.ir/Law/TreeText/257240
وحدانی‌نیا، الف. و درودی، م. (1398). «سیاستگذاری عمومی متأخر؛ گذار از حکومت محوری به حکمرانی»، فصلنامۀ دولت‌پژوهی، س 5، ش 18، ص 170-131.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic network: an analytic tool for qualitative research. Qualitative Research, 1 (3), 385-405.
Brunetta, G., Caldarice, O., Tollin, N., Rosas-Casals, M., & Morató, J. (2019). Urban resilience for risk and adaptation governance theory and practice. Sprnger International Publishing.
Digaetano, A., & Storm, E. (2003). Comparative urban governance: an integrated approach. Urban Affairs Review, 38 (3), 356-395.
HABITAT .(2006). The urban governace index: a tool of the quality of urban governance, Beirut.
Hendriks, F. (2014) Understanding good urban governance: essentials, shifts and values. Urban Affairs Review, 50 (4), 553–576.
Irazábal, C. (2002). Models of urban governance and planning in latin america and the united states associationism, regime theory and communicative action. Available at: https://www.researchgate .net /publication/310173428.
King, N., & Horrocks, C. (2010). Interviews in qualitative research. London: Sage
Lang, F. (2010). Urban governance an essential determination of ciry development. world vision instituteworld vision institute for research and development. Germany: Friedrichsdorf.
Minnery, J. (2011). Modelling the elements of urban governance. avilable at: https://www.researchgate.net/publication/43523862.
OECD. (1999). Improving governance at the metropolitan level, draft final report. OECD: Paris.
Pierre, J. (1999). Models of urban governance the institutional dimensionof urban politics. Urban Affairs Review, 34 (3), 372-373.
Pierre, J. (2005). Comparative urban governance: uncovering complex causalities. Urban Affairs Review, 40 (4), 446-462.
Rehman, R., Abdul, W., & Malik Asghar, N. (2017). Assessment of urban governance using pakistan. Urban and Regional Planning, 2 (4), 17-24.
Torfing, J., Peterrs, G., Pierre, J., & Sorensen, E. (2012). Interactive governance: advancing the paradigm. Oxford: Oxford University Press.
UN-HABITAT. (2004). Global campaign on urban governance global urban observatory.
UN-HABITAT. (2006). The urban governace index: a tool of the quality of urban governance, Beirut.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,794 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 516 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||