تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,647 |
تعداد مقالات | 13,387 |
تعداد مشاهده مقاله | 30,130,068 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,066,287 |
تبیین معرفت انفسی مطلوب قرآن کریم از منظر حکمت متعالیه | ||
الهیات تطبیقی | ||
مقاله 11، دوره 11، شماره 24، دی 1399، صفحه 139-152 اصل مقاله (759.31 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/coth.2021.126948.1524 | ||
نویسنده | ||
مجتبی افشارپور* | ||
دکترای تخصصی فلسفه اسلامی، گروه فلسفه اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران | ||
چکیده | ||
قرآن کریم علاوه بر مطرحکردن معرفت آفاقی برای معرفت خداوند تعالی، بر معرفت انفسی خداوند نیز دعوت ویژه کرده است. برخلاف معرفت آفاقی که گونهها و مصادیقش در آیات متعدد بیان شده است، آیاتی که به معرفت انفسی توجه داشتهاند، بیشتر به اصل این مسئله پرداخته و کمتر بحث مصداقی یا گونهشناسی کردهاند. در حکمت متعالیه نیز معرفت انفسی خداوند و وصول به معرفت الله ازطریق معرفت نفس از مسائل اساسی در الهیات بالمعنی الاخص و علم النفس است؛ ازاینرو، تحلیل معرفت انفسی که مطلوب قرآن کریم است، و تبیین گونههای مدنظر آن در قرآن کریم، بهمنظور ارائه به سالکان مشتاق این راه و نیز تبیین انطباق حکمت متعالیه با قرآن کریم در این مسئله ضروری به نظر میرسد. در این مقاله، برای رسیدن به این هدف، با روش تحلیلیتوصیفی پس از توضیح دو گونة کلی معرفت انفسی حضوری و حصولی، چهار دستۀ کلی آیات کتاب الهی در زمینۀ معرفت انفسی خداوند بررسی شدهاند و نسبت هر کدام از آنها با آن دو گونة کلی سنجیده شده است. نتایج نشان دادند آیاتی از قرآن که معرفت حضوری و شهود باطنی را بهمنظور معرفت رب طرح کردهاند، قابل حمل بر معرفت حصولی و برهانی نفس نیز هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
معرفت انفسی حصولی؛ معرفت انفسی حضوری؛ الزام بر نفس؛ اشهاد بر نفس؛ فراموشی نفس | ||
مراجع | ||
منابع1- قرآن کریم. 2- ابنمنظور، محمد بن مکرم، (1414)، لسانالعرب، بیروت، دار الفکر، چاپ سوم. 3- افشارپور، مجتبی و محمدتقی یوسفی، (1394)، «برهان نفس بر اثبات خدا در حکمت متعالیه»، آئین حکمت، سال هفتم، شماره 23، صص 157-182. 4- بحرانی، هاشم بن سلیمان، (1416)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول. 5- تمیمی آمدی، عبدالواحد، (1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه، چاپ اول. 6- جوادی آملی، عبدالله، (1372)، شرح حکمت متعالیه، بخش اول از جلد ششم، تهران، الزهراء، چاپ اول. 7- ------------- ، (1384)، فطرت در قرآن، قم، اسراء، چاپ سوم. 8- ------------ ، (1389)، تسنیم، ج2 و 6، قم، اسراء، چاپ اول. 9- ----------- ، (1390)، تسنیم، ج24، قم، اسراء، چاپ اول. 10- ------------ ، (1383)، توحید در قرآن، قم، اسراء، چاپ اول. 11- جوهری، اسماعیل بن حماد، (1410)، الصحاح، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول. 12- سبزواری، هادی، (1379)، شرح المنظومه، تهران، ناب، چاپ اول. 13- طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم. 14- ------------------ ، (1390)، نهایه الحکمه، قم، مؤسسۀ آموزشى پژوهشى امام خمینى(ره)، چاپ چهارم. 15- طبرسی، فضل ابن حسن، ( 1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، چاپ سوم. 16- عبودیت، عبدالرسول، (1388)، درآمدى به نظام حکمت صدرایى، ج1، قم، مؤسسۀ آموزشى پژوهشى امام خمینى(ره)، چاپ دوم. 17- فیض کاشانی، محسن، (1418)، الاصفی فی تفسیر القرآن الکریم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، چاپ اول. 18- قمی، علی بن ابراهیم، (1367)، تفسیر قمی، قم، دارالکتاب، چاپ چهارم. 19- مجلسی، محمدباقر، (بیتا)، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، انتشارات اسلامیه، تهران. 20- مصباح یزدی، محمدتقی، (1387)، به سوی خودسازی، ج2/5 مشکات، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ اول. 21- ---------------- ، (1387)، خودشناسی برای خودسازی، ج2/5 مشکات، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ اول. 22- مطهری، مرتضی، (1382)، شرح منظومه، تهران، صدرا، چاپ نهم. 23- ملاصدرا، (1981)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث، چاپ سوم. 24- ------- ، (1363)، المشاعر، به اهتمام هانرى کربن، تهران، طهوری، چاپ دوم. 25- ------- ، (1366)، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمد خواجوى، قم، بیدار، چاپ دوم. 26- ------- ، (1360)، اسرار الآیات، مقدمه و تصحیح محمد خواجوى، تهران، انجمن حکمت و فلسفه، چاپ اول. 27- -------- ، (1363)، مفاتیحالغیب، مقدمه و تصحیح محمد خواجوى، تهران، مؤسسۀ تحقیقات فرهنگی، چاپ اول. 28- -------- ، (1354)، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلالالدین آشتیانى، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، چاپ اول. 29- ------- ، (1360)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق سید جلالالدین آشتیانى، مشهد، المرکز الجامعی للنشر، چاپ دوم. 30- ------- ، (1375)، مجموعه رسائل فلسفی، تصحیح و تحقیق حامد ناجی اصفهانی، تهران، حکمت، چاپ اول. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 285 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 215 |