
تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,685 |
تعداد مقالات | 13,846 |
تعداد مشاهده مقاله | 32,800,201 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,969,110 |
تبیین و الگوهای آن در دینپژوهی | ||
الهیات تطبیقی | ||
مقاله 7، دوره 11، شماره 24، دی 1399، صفحه 85-98 اصل مقاله (689.92 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/coth.2020.121350.1377 | ||
نویسندگان | ||
احمد عبادی* 1؛ الهام السادات کریمی دورکی2 | ||
1دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
2دانشجوی دکتری فلسفه غرب، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
هدف نهایی علم، پیشبینیِ آینده است و پیشبینی بدون تبیین ممکن نیست. تبیین علمی، بیان علت یک پدیدار در پرتو یک قانون علمی است. تبیین در علوم انسانی یک مسئلۀ دامنهدار و پرچالش است و نظریههای متعددی در اینباره مطرح شده است. عمدهترین راهبردهای تبیین در علوم انسانی، طبیعتگرایی و ضدطبیعتگرایی است که سه الگوی علّی (علتکاو)، استدلالی (دلیلکاو) و تفسیری را به میان آوردهاند. مسئلۀ نوشتار حاضر، مطالعه و نقد اخذ هر یک از این الگوها در دینپژوهی است و تلاشی در راستای طراحی و بازتعریف الگویی جدید برای تبیین در مطالعات دینی است. راهبرد اساسی در تبیین پدیدارهای دینی، کثرتگرایی روششناختی است که بر اساس آن، لازم است میان سه مفهوم پارادایم، رهیافت و روش در دینپژوهی تمایز قائل شد. ارتباط میان این سه، بهنحو همکُنشانه است. تبیین، روشی است که بهمثابۀ یک ابزار در مقام سنجش و ارزیابیِ فرضیهها، به کارِ دینپژوه میآید. تبیین پدیدارهای دینی، بسته به نوع رهیافتِ ما تغییر میکند. رهیافتِ ما در مطالعۀ دینی، الگوی ما در تبیین را تعیین میکند. بر اساس این، رهیافتهای دینپژوهی به سه دسته تقسیم میشوند: تبیینخواه، دلیلخواه و تفسیرخواه. در همکُنشیِ پارادایم، رهیافت و روش است که باید الگوی مناسب را برگزید و به بیان چرایی پرداخت. | ||
کلیدواژهها | ||
تبیین علمی؛ دلیلکاوی؛ طبیعتگرایی؛ کثرتگرایی روششناختی؛ دینپژوهی | ||
مراجع | ||
منابع 1- بنتون، تد و یان کرایب، (1384)، فلسفۀ علوم اجتماعی (بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی)، ترجمۀ شهناز مسمیپرست و محمود متحد، تهران، انتشارات آگه، چاپ اول. 2- راین، آلن، (1370)، فلسفۀ علوم اجتماعی، ترجمۀ عبدالکریم سروش، تهران، انتشارات صراط، چاپ دوم. 3- ریترز، جرج، (1379)، نظریۀ جامعهشناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی. 4- سروش، عبدالکریم، (1388)، علمشناسی فلسفی (گفتارهایی در فلسفۀ علوم تجربی)، تهران، انتشارات صراط. 5- صادقی، مسعود، (1385)، «انواع تبیین و نظریههای تبیین علمی»، نامۀ حکمت، شمارۀ 8، صص 65-45. 6- عبادی، احمد، (1395)، «ترسیم الگوی روششناختی مطالعۀ دینی برمبنای مفهومشناسی رویآورد، روش و پارادایم»، فصلنامۀ قبسات، شمارۀ 82، صص 21-48. 7- فرامرز قراملکی، احد، (1383)، «از کثرتگرایی تا جهانشمولیِ معرفت»، مقالات و بررسیها، دفتر 76 (2) فلسفه، شماره 83، صص 67-53. 8- فرامرز قراملکی، احد، (1385)، روششناسی مطالعات دینی (تحریری نو)، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی. 9- فرامرز قراملکی، احد، (1388)، روششناسی فلسفۀ ملاصدرا، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا. 10- فطورچی، پیروز، (1383)، «دربارۀ تبیین علمی»، فصلنامۀ ذهن، شمارۀ 2، صص 18-1. 11- فنایی، ابوالقاسم، (1379)، «تبیین دینی»، فصلنامۀ نقد و نظر، شمارۀ 23 و 24، صص 110-44. 12- لیتل، دانیل، (1388)، تبیین در علوم اجتماعی (درآمدی به فلسفۀ علمالاجتماع)، ترجمۀ عبدالکریم سروش، تهران، مؤسسۀ فرهنگی صراط. 13- مردیها، مرتضی، (1395)، «معنا و مبنای تبیین در علوم اجتماعی»، فصلنامۀ مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، شمارۀ 4، صص 104-79. 14- Hobbes, Thomas, (1991), Leviathan, edited by Richard Tuck, Cambridge: Cambridge University. 15- Hospers, John, (1946), "On Explanation", Journal of Philosophy, Vol, 43, 337-356. 16- Kim, Jeagwon, (1972), "Explanation in science. The Encyclopedia of Philosophy. Edited by Poul Edwards. London: Collier-Macmillan Publishers, vol. 3. pp: 159-163. 17- Kuhn, Thomas Samuel, (1970), the Structure of Scientific Revolution, the University of Chicago Press. 18- Rosenberg, Alexander, (1988), Philosophy of Social Science. Bolder, Colo: Westview Press. 19- Ryan, Alan, (1970), the Philosophy of the Social Sciences, London: Macmillan Press LTD. 20- Taylor, Charles, (1985), Philosophy and the Human Science: Philosophical Papers 2. Cambridge: Cambridge University Press. 21- Von Wright, Georg Henrik, (1971), Explanation and Understanding, Ithaca, New York: Cornell University Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 320 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 344 |