تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,651 |
تعداد مقالات | 13,405 |
تعداد مشاهده مقاله | 30,225,788 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,080,169 |
جایگاه فلسفه و کلام در مفهومسازی خدا نزد شیخ مفید و خواجه نصیرالدین طوسی | ||
الهیات تطبیقی | ||
مقاله 2، دوره 11، شماره 24، دی 1399، صفحه 1-14 اصل مقاله (677.98 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/coth.2020.121587.1384 | ||
نویسنده | ||
حسن عباسی حسین آبادی* | ||
دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
خدا در فلسفه و کلام اسلامی با اسامی مختلفی خوانده میشود و مفاهیم بهکاررفته برای اسم خاص خدا در فلسفه، متفاوت از کلام است. شیخ مفید، متکلمی است که از معتزله بهره گرفته و نگاه او به خدا عقلانی و با استفاده از مفهوم دینی است؛ او خدا را «الله» مینامد. خواجه نصیر شخصیت شاخص فلسفۀ مشاء و صاحبنظر در علم کلام و نگاه او به مسئلۀ خدا نیز بهرهگیری از فلسفه و کلام است. او از «صانع»، «خالق»، «باری»، «الله» و نیز «واجبالوجود» برای اسم خدا استفاده کرده است که از حیث مفهومی با هم متفاوتاند. مسئلۀ ما این است که مفهوم خدا نزد شیخ مفید و خواجه تا چه حد کلامی و فلسفی است. در این نوشتار، در دو ساختار محتوایی و روششناسی، مفهومسازی خدا نزد شیخ مفید و خواجه، بررسی و در ضمن آن، جایگاه کلام و فلسفه در مفهومسازی خدا نزد آنها روشن میشود. شیخ مفید، کلام را عقلانی و نه فلسفی میداند و از حیث مفهومی از فلسفه بهرۀ کمی میگیرد. خواجه، کلام را فلسفی میکند و از حیث مفهومی که برای خدا بر میگزیند و در اثبات وجود خدا و بیان صفاتش، نگاه غالب فلسفی دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
صانع؛ باری؛ خالق؛ واجبالوجود؛ شیخ مفید | ||
مراجع | ||
منابع 1- بهشتی، احمد، (1386)، «وجوب وجود و جامعیت آن در اندیشۀ فلسفی خواجه نصیر»، فرهنگ، شماره 61-62، صص 233-254. 2- بیدهندی، محمد و حسین سلطانی، (1395)، «بررسی جایگاه نظر و تفکر نزد قاضی عبدالجبار»، تحقیقات کلامی، سال چهارم، شمارۀ سیزدهم، صص 87-104. 3- جبرئیلی، محمدصفر، (1390)، «مدارس کلامی شیعه امامی»، کلام اسلامی، شماره 79، صص 37-51. 4- حسینی علوی، محمد اشرف بن عبدالحسیب، (1381)، علاقهالتجرید، ملاحظات حامد ناجی اصفهانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. 5- خفری، محمد بن احمد، (1382)، تعلیه بر الهیات شرح تجرید، تهران، میراث مکتوب. 6- شعرانی، ابوالحسن، (1376)، شرح فارسی تجرید الاعتقاد، چاپ هشتم، تهران، کتابفروشی اسلامیه. 7- شیخ مفید، (1413 الف)، اوائل المقالات، قم، کنگره شیخ مفید. 8- شیخ مفید، (1413 ب)، النکت فی مقدمات اصول من علم الکلام، قم، کنگره شیخ مفید. 9- شیخ مفید، (1413 ج)، نکت الاعتقادیه، قم، کنگره شیخ مفید. 10- شیخ مفید، (1413 د)، المقنعه، قم، کنگره شیخ مفید. 11- شیخ مفید، (1413 ح)، تذکره باصول الفقه، قم، کنگره شیخ مفید. 12- شیخ مفید، (1413 خ)، تصحیح الاعتقاد، چ 2، قم، کنگره شیخ مفید. 13- شیخ مفید، (1414- 1993م)، التذکره بأصول الفقه، چ 3، لبنان، بیروت - دار المفید للطباعه والنشر و التوزیع. 14- طوسی، محمد بن محمد، (1375 الف)، شرح الاشارات والتنبیهات، 3 ج، چاپ دوم، قم: نشر البلاغه. 15- طوسی، محمد بن محمد، (1375 ب)، پنج رساله اعتقادی، قم، کتابخانه آیهالله مرعشی نجفی. 16- طوسی، محمد بن محمد، (1407)، تجریدالاعتقاد، ملاحظات محمدجواد حسینی جلالی، تهران، مکتبه الاعلام الاسلامی. 17- طوسی، محمد بن محمد، (1335)، فصول، به کوشش محمدتقی دانشپژوه، تهران، دانشگاه تهران. 18- طوسی، محمد بن محمد (1380)، مصارعالمصارع، تهران، حکمت. 19- طوسی، محمد بن محمد، (1405)، تلخیصالمحصل، چاپ دوم، بیروت، دارالضوء. 20- قدردان قراملکی، محمدحسن، (1397)، «دیدگاه متکلمان در حدوث جهان و نقد آن»، فلسفۀ دین، دورۀ 15، شماره 3، صص 625-651. 21- مقداد، فاضل، (1420)، انوارالجلالیه فی شرح فصول النصیریه، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه. 22- مکدرموت، مارتین، (1363)، اندیشههای کلامی شیخ مفید، ترجمۀ احمد آرام، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مگ گیل. 23- نادم، محمدحسن، (1395)، «رویکردهای کلامی و تحولآفرینی آن در مدرسۀ حله»، شیعهپژوهی، سال دوم، شماره هشتم، صص 53-69. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 384 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 335 |