پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 42 |
| تعداد شماره‌ها | 1,514 |
| تعداد مقالات | 12,490 |
| تعداد مشاهده مقاله | 24,776,998 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 10,440,100 |
زیست‌چینه‌نگاری نهشته‌های کرتاسه برمبنای آمونیت‌ها در جنوب غرب قائن (برش قومنجان) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش های چینه نگاری و رسوب شناسی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 7، دوره 37، شماره 1 - شماره پیاپی 82، فروردین 1400، صفحه 127-146 اصل مقاله (2.49 M) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/jssr.2020.122202.1155 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سید ناصر رئیس السادات* 1؛ عبدالمجید موسوی نیا2؛ احمدرضا خزایی3؛ شهرام اسدی4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکدة علوم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام نور تهران، صندوق پستی 19395-3697، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکدة علوم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4دانش‌آموختة کارشناسی ارشد چینه‌شناسی و فسیل‌شناسی، دانشگاه پیام نور مرکز بیرجند، بیرجند، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| برش قومنجان با 125 متر ضخامت شامل توالی سنگ‌های آهک ماسه‌ای خاکستری با میان‌لایه‌های مارن و سنگ‌های آهک ضخیم‌لایة خاکستری است. مطالعات زیست‌چینه‌نگاری در تعیین سن و تطابق واحدهای سنگی حوضه‌های مختلف رسوبی استفاده می‌شود. ناحیة مطالعه‌شده در حاشیة شرقی بلوک لوت قرار دارد. به‌منظور چینه‌نگاری نهشته‌های کرتاسة پایینی- بالایی در جنوب غرب شهر قائن (استان خراسان جنوبی)، یک برش چینه‌شناسی در این منطقه انتخاب و اندازه‌گیری شده است. آمونیت‌های شناسایی‌شده 8 جنس شامل Anisoceras, Calycoceras, Hyphoplites, Hypoturrilites, Hysteroceras, Mantelliceras, Puzosia, Scaphites و 13 گونة وابسته به آنهاست. براساس مجموعة فسیلی شناسایی‌شده و مقایسة آنها با بایوزون‌های جهانی، زیرزون Hysetroceras orbignyi به‌مثابة شاخص بخش زیرین آلبین پسین، زون Mantelliceras mantelli به‌مثابة شاخص بخش پایینی سنومانین پیشین، زون Mantelliceras dixoni به‌مثابة شاخص بخش بالایی سنومانین پیشین و زون Turrilites costatus به‌مثابة شاخص سنومانین میانی پیشنهاد شده است. براساس جنس‌ها و گونه‌های شناسایی‌شده، سن آلبین پسین- سنومانین میانی برای برش مطالعه‌شده پیشنهاد می‌شود. اولین حضور Mantelliceras mantelli، قاعدة سنومانین را مشخص می‌کند. مقایسة آمونیت‌های شناسایی‌شده نشان می‌دهد حوضة شرق ایران طی آلبین پسین- سنومانین میانی قسمتی از قلمرو تتیس بوده است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| زیست‌چینه‌نگاری؛ آمونیت؛ آلبین؛ سنومانین؛ قائن؛ شرق ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه آمونیت‌ها از بهترین فسیل‌ها برای مقایسة زیست‌چینه‌نگاری در کرتاسه محسوب می‌شوند. مرزهای آشکوب‌های کرتاسه براساس آمونیت‌ها و سایر گروههای فسیلی مطالعه شده است. در ایران نیز، آمونیت‌های آلبین و سنومانین را افرادی چون Seyed-Emami and Aryai (1981), Seyed-Emami (1977), Seyed-Emami (1982), Seyed-Emami et al. (1984), Immel and Seyed Emami (1985), Seyed-Emami and Immel (1995, 1996), Immel et al. (1997), Mosavinia et al. (2007), Mosavinia and Wilmsen (2011), Mosavinia et al. (2014), Wilmsen et al. (2015) در نواحی کپه‌داغ و ایران مرکزی مطالعه کرده‌اند. نهشته‌های کرتاسه در ایران با پیشروی دریایی روی بیشتر نقاط ایران آغاز شد و بازشدگی‌های چندشاخه‌ای، رسوبات حوضة عمیق، جریان‌های گدازة دیابازی و نهشته‌های شیب قاره‌ای شکل گرفتند. طی کرتاسة پایینی و میانی، نهشته‌های کربناتة دریایی در سراسر ناحیه دستخوش تغییر شکل شدیدی شد و این امر تا پایان دورة کرتاسه ادامه یافت (Berberian and King 1981). سنگ‌های کرتاسة پایین بلوک لوت ویژگی‌های عمومی سنگ‌های آهک اربیتولین‌دار کرتاسة ایران مرکزی را دارند که به‌صورت پیش‌رونده و در بیشتر جاها به‌طور ناپیوسته روی سنگ‌های تریاس بالایی- ژوراسیک میانی (گروه شمشک) یا سنگ‌های کهن‌تر نشسته‌اند. داده‌های دیرینه‌شناسی نشان می‌دهد پیشروی دریا از زمان آپتین آغاز شده و تا آلبین و گاهی تا سانتونین ادامه داشته است. همانند دیگر نقاط ایران مرکزی پیشروی دریا با نهشته‌های آواری‌های درشت‌دانه آغاز و به سمت بالا ریزدانه می‌شود (Darvishzadeh 1991). نهشته‌های کرتاسه در شرق ایران در نواحی بیرجند و قائن گسترش خوبی دارند. این نهشته‌ها به‌صورت رخساره‌های مختلف دیده می‌شوند. نهشته‌های کرتاسة زیرین به‌طور گسترده متشکل از واحدهای متنوع سنگی است که در حاشیة شرقی بلوک لوت رخنمون دارند. این نهشته‌ها معمولاً با یک قاعدة کنگلومرایی شروع می‌شود. سنگ‌های آهک اربیتولین‌دار کرتاسة زیرین، عنوانی غیررسمی است که به‌طور مشترک در ایران مرکزی و شرق ایران دربارة سنگ‌های آهک حاوی اربیتولین به کار برده می‌شود که در بعضی نقاط با مارن همراه است. ردیف‌های رسوبی آپتین- سنومانین غالباً از طبقات آواری، مارنی و کربناته تشکیل شده‌اند و بخش بزرگی از آنها رسوبات بایوژنیکی است که روی سکوهای کربناتة گسترده و عریض نهشته شده‌اند. نهشته‌های کرتاسة بالایی بیشتر در ماستریش تین گسترش داشته‌اند (Stocklin et al. 1972; Fauvelet and Eftekhar nezhad 1990). ردیف‌های کرتاسه با رخسارة فلیش همراه با مجموعه‌های افیولیتی نیز در شرق ایران گسترش دارد (Aghanabati 2004). منطقة مطالعه‌شده در جنوب غربی قائن و در حاشیة شرقی بلوک لوت قرار گرفته است و ازنظر زمین‌شناسی جزو واحدهای شرق ایران محسوب می‌شود. واحدهای کرتاسه در منطقة قائن عمدتاً از کنگلومرا، مارن، مارن‌های آهکی و سنگ آهک تشکیل شده‌اند (Fauvelet and Eftekhar nezhad 1990). به‌منظور انجام این پژوهش، یک برش چینه‌شناسی در رسوبات کرتاسه در جنوب غرب شهرستان قائن و در جنوب روستای قومنجان انتخاب شده است. این برش با مختصات جغرافیایی 33 درجه و 32 دقیقه و 19 ثانیه عرض شمالی و 58 درجه و 52 دقیقه و 11 ثانیه طول شرقی به ضخامت 125 متر اندازه‌گیری، توصیف و نمونه‌برداری شده است (شکل 1). برای دسترسی به منطقة مدنظر، پس از طی 70 کیلومتر از جادة آسفالتة بیرجند- قائن و رسیدن به سه‌راهی روم به سمت چپ و طی مسافت 35 کیلومتر از جادة آسفالته به طرف سرایان به روستای قومنجان می‌رسیم که با عبور از داخل روستا، برش مطالعه‌شده در 5کیلومتری جنوب روستا واقع شده است (شکل 1).
شکل 1- موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به منطقة مطالعه‌شده Fig 1- Geographical position and access roads to study area
پیشینة پژوهش از قدیمی‌ترین پژوهش‌های انجام‌شده در منطقه، پژوهش Clap (1940) است که نهشته‌های فلیشی شرق ایران متعلق به کرتاسة بالایی و سنوزوئیک آغازین را معرفی کرده است. از دیگر پژوهش‌های انجام‌شده در منطقه، پژوهش Stocklin et al. (1972) است که به‌منظور شناسایی مقدماتی لوت مرکزی انجام شده است. Tirrul et al. (1983)زمین درز سیستان را مطالعه کرده‌اند. Fauvelet and Eftekharnezhad (1990) گزارش نقشة چهارگوش 250000/1 قائن را منتشر کردند. Berthiaux et al. (1991) نقشة زمین‌شناسی 250000/1 قائن را تهیه کردند. نخستین گزارش از مطالعة ماکروفسیل مربوط به رودیستها از منطقة قائن در شرق ایران است که Raisossadat and Skelton (2005) منتشر کرده‌اند. Babazadeh et al. (2010) بایواستراتیگرافی و بررسی روند تکاملی اربیتولین‌ها را در توالی سری‌های رسوبی کرتاسه در حاشیة شرقی بلوک لوت، جنوب غرب قائن، در قالب مقاله ارائه کرده‌اند. Khazaei et al. (2011) دوکفه‌ای‌های رودیست (خانوادة رکوئینیده) را در رسوبات کرتاسة پیشین جنوب غرب قائن، شرق ایران معرفی کردند. Raisossadat et al. (2016) دربارة چینه‌نگاری، دیرینة بوم‌شناسی و دیرینة زیست‌جغرافیای رسوبات کرتاسه در شرق بلوک لوت، ناحیة قائن بحث کردند. Sharifi et al. (2016) آمونیت‌های آلبین- سنومانین ناحیة غرب قائن را معرفی کردند. همچنین بایواستراتیگرافی و گروههای شکلی فرامینیفرهای کرتاسه در منطقة قائن را Motamedalshariati et al. (2016)، گاستروپودهای کرتاسة ناحیة قائن را Raisossadat and Noori (2016)، زیست‌چینه‌نگاری نانوفسیل‌های آهکی کرتاسة پیشین خاور ایران، شمال باختر قائن را Latifi et al. (2018)، رخسارة اورگونین در جنوب غرب قائن را Raisossadat et al. (2016)، بایواستراتیگرافی فرامینیفرهای آلبین- سنومانین در جنوب غرب قائن را Raisossadat et al. (2017) و ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی نهشته‌های کرتاسة زیرین را Zarei et al. (2019) مطالعه کرده‌اند. با همة پژوهش‌های انجام‌شده در منطقه، هنوز در زمینه‌های مختلف به مطالعات بیشتری نیاز است. فونای آمونیتی به نسبت سایر گروههای فسیلی کمتر مطالعه شده است. آمونیت‌ها از گروههای فسیلی مفید در تعیین سن لایه‌ها و بایوزوناسیون طی کرتاسه هستند. بایوزون‌های جهانی خوبی برای آشکوب‌های کرتاسه معرفی شده است. هدف از این پژوهش، بررسی زیست‌چینه‌نگاری نهشته‌های کرتاسه در منطقة مطالعه‌شده برمبنای آمونیت‌های موجود است؛ همچنین از آمونیت‌ها در تفسیرهای جغرافیای دیرینة حوضه‌های رسوبی و ارتباطات دریایی در تاریخ گذشتة زمین بهره برده می‌شود.
روش انجام پژوهش پس از نمونه‌برداری، آمونیت‌ها تمیز و با بخار نوار منیزیم پوشش داده و از آنها عکس‌برداری شد؛ همچنین نمونه‌ها با منابع معتبر که در متن به آنها اشاره شده است، شناسایی شد. تصاویر پلیت‌ها در نرم‌افزار فتوشاپ و سایر شکل‌ها در نرم‌افزار کورل ترسیم شد. نمونه‌ها در گروه زمین‌شناسی دانشگاه بیرجند نگهداری می‌شوند.
تحلیل یافته‌های پژوهش چینه‌شناسی نهشته‌های پس از نئوکومین کرتاسه در ناحیة قائن تنوع سنگ‌شناسی خوبی دارند. نهشته‌های کرتاسة زیرین عمدتاً رخسارة سکوی قاره‌ای دارند. این مجموعه شامل واحدهای کنگلومرا و ماسه‌سنگ‌های قاعده‌ای است که سپس به سنگ‌های آهک مرتفع چهره‌ساز با سن بارمین فوقانی تا آپتین تبدیل می‌شود. طی آلبین تا سنومانین، عمق حوضة رسوبی بیشتر و واحدهای سنگ‌های آهک لایه‌نازک و آهک‌های مارنی و مارن بر جای گذاشته می‌شود. مجموعة توالی‌های کرتاسة بالایی نیز با تنوع زیاد در رخساره‌ها (مارن، سنگ آهک، کنگلومراهای درون سازندی و ولکانیک‌ها) و ناپیوستگی‌ها مشاهده می‌شود (Fauvelet and Eftekhar nezhad 1990). در ناحیة پژوهش، قدیمی‌ترین واحدهایی که برون‌زد (JK) دارند، به ژوراسیک پسین- آغاز کرتاسة پیشین منتسب هستند؛ سپس یک واحد کنگلومرایی قرمزرنگ دیده می‌شود. این واحد ضخامت متفاوت در منطقه دارد و رنگ آن نیز متغیر است و همیشه کاملاً قرمز نیست. واحدهای ماسه‌سنگی نیز به‌صورت بین لایه‌ای در آن دیده می‌شود. بقیة واحدهای سنگی کرتاسة پیشین با سن بارمین تا آلبین روی آن نهشته شده است. مجموعة واحدها یک توالی پیشروی دریایی را نشان می‌دهد (شکل 2).
شکل 2- نقشة زمین‌شناسی ناحیة پژوهش؛ ترسیم دوباره با تغییرات از Amidi and Navaie 2008 Fig 2-Geological map of study area, redrawn with modification after (Amidi and Navaie 2008)
برش قومنجان با 125 متر ضخامت شامل توالی سنگ‌های آهک ماسه‌ای خاکستری با میان‌لایه‌های مارن و آهک‌های ضخیم‌لایة خاکستری است. قاعدة توالی با یک لایة کنگلومرا و ماسه‌سنگ شروع می‌شود (شکل 3.الف). کنگلومرا به رنگ قرمز تیره است و از سیمان‌شدگی ذرات درشت رسوبی با گردشدگی مناسب و مادة زمینه‌ای سیلیس، رس، کلسیت و اکسید آهن تشکیل شده است. قلوه‌سنگ‌های موجود بیشتر از جنس سنگ آهک و ماسه‌سنگ است. معمولاً فضای بین دانه‌ها با گل یا ماسه پر می‌شود. در بالای این کنگلومرا، یک لایة سنگ آهک حاوی مرجان دیده می‌شود (شکل 3.ب).
شکل 3- تصاویر صحرایی از برش مطالعه‌شده؛ 3.الف. تصویر کلی از واحد مطالعه‌شده که با خطوط قرمز مشخص شده است؛ شکل 3.ب. واحد کنگلومرایی قاعده؛ شکل 3.پ. یکی از واحدهای سنگ آهک؛ شکل 3.ت. واحدهای مارن و سنگ آهک مارنی؛ شکل 3.ج. بالاترین واحد سنگ آهک Fig 3- Field photo from studied section. 3A. General photo, studied succession is limited with red lines; 3B. Basal conglomerate units; 3C. one of limestone beds; 3D. intercalation of marl and marly limestones; 3E. upper most limestone bed
سپس توالی با سنگ آهک کریستالین، سنگ آهک مارنی و سنگ آهک ادامه می‌یابد. سنگ‌های آهک رنگ خاکستری روشن و لایه‌بندی خوب دارند. سنگ‌های آهک کریستالین لایه‌متوسط و سنگ‌های آهک و سنگ‌های آهک مارنی معمولاً لایه‌متوسط تا لایه‌نازک هستند (شکل‌های 3.پ و 3.ت). خرده‌های رودیست در بین لایه‌ها یافت می‌شود. توالی سنگ آهک کریستالین (شکل 3.ج)، سنگ آهک و سنگ آهک مارنی چند بار در ستون تکرار می‌شود؛ این امر شاید با تغییرات سطح تراز دریا مرتبط باشد. در سنگ‌های آهک مارنی، نمونه‌های آمونیت یافت شده است؛ همچنین نمونه‌های اکینوئید در آنها یافت می‌شود. در بالای توالی مطالعه‌شده، یک سنگ آهک ضخیم‌لایه و توده‌ای با سن ژوراسیک- کرتاسه دیده می‌شود که براساس نقشة زمین‌شناسی روی این واحد رانده شده است. Ahrari (2009) فرامینیفرهای زیر را از این ناحیه گزارش کرده است: Bolivinopsis sp., Charentia cuvilleri, Cuneolina sp., Favusella sp., Haplophragmoides sp., Hedbergella washitensis, Hedbergella sp., Lenticulina sp., Marginotrancana sp., Nezzazata aff. simplex, Nezzazata sp., Spirilina sp., Calcisphaeroula innominata, Pithonella ovalis. وی براساس این مجموعة فسیلی، سن آپتین پسین؟- سنومانین پیشین را پیشنهاد کرده است. همچنین Moloudi (2014) فرامینیفرهای Atactolituola subgoodlandensis, Palorbitolina lenticularis, Dorothia sp., Favusella washitensis, Gaudryinopsis cf. gradata, Lenticulina sp., Praechrysalidina infracretacea, Rotalipora appenninica, Simplorbitolina aquitanica, Verneuilinasp., با سن آپتین پسین- آلبین را برای قسمت پایینی و میانی پیشنهاد می‌کند و برای قسمت بالایی با توجه به موقعیت چینه‌شناسی به سن سنومانین پیشین اعتقاد دارد. در این مطالعه از این برش، آمونیت‌های Anisoceras plicatile, Calycoceras gentoni, Calycoceras (Newboldiceras) asiaticum, Calycoceras sp., Hypoturrilites sp., Hysteroceras orbignyi, Mantelliceras dixoni, Mantelliceras saxbii, Mantelliceras mantelli, Mantelliceras cf. lymense, Puzosia (P.) sp., Scaphites sp. گزارش می‌شود که بیشتر در قسمت میانی و بالایی برش گسترش دارند (شکل 4). با توجه به حضور میکروفونا و ماکروفونای شناسایی‌شده، سن آپتین پسین تا سنومانین میانی برای این برش پیشنهاد می‌شود.
زیست‌چینه‌نگاری دربارة بایوزوناسیون کرتاسه براساس آمونیت‌ها در حوضة تتیس در سال‌های اخیر بحث شده است. در این پژوهش، زون‌بندی برمبنای آمونیت‌ها برای کرتاسه به‌ویژه در آشکوب سنومانین و آلبین ارائه شده است (جدول 1).
بایوزوناسیون آشکوب‌های آلبین- سنومانین فونای آمونیتی و زیست‌چینه‌نگاری آشکوب‌های آلبین و سنومانین در اروپا، آفریقا، آسیا و آمریکا توصیف و مطالعه شده است. بایوزون‌هایی که برای آلبین پسین در مقیاس جهانی ارائه شده، بیشتر براساس فونای آمونیتی موجود در اروپا تنظیم شده است. در سال‌های اخیر، نویسندگان مختلف دربارة گزارش‌هایی بحث کرده‌اند که به تعیین استانداردهای جهانی منجر شده است. ازجمله Owen (1976, 1996, 1999, 2007), Owen and Mutterlose (2006), Amedro and Robaszynski (2008), Scott (2009)؛ همچنین Kawabe et al. (2003) در ژاپن، Medina and Riccardi (2005)در آرژانتین، Alabushev (1995) در روسیه و Barragán et al. (2011) در آمریکای مرکزی. کارگروه آمونیتی کرتاسة پایینی IUGS در سال‌های اخیر برای بایوزوناسیون آشکوب‌های کرتاسة پایینی اقدام کرده که به‌صورت گزارش‌هایی منتشر شده است (Reboulet et al. 2006, 2009, 2011, 2014, 2018). فونای آمونیتی ایالات اروپایی ازجمله انگلیس و شمال غرب آلمان در مواردی قابل مقایسه با فونای آمونیتی ایالات تتیسی قفقاز، ماداگاسکار، کلمبیا، ونزوئلا، شمال آسیا و آفریقاست. Marcinowski (1980) آمونیت‌های لهستان و شرق آلمان (آلمان شرقی)، Baraboshkin (1999)بایوزون‌های کرتاسة بالایی شمال قفقاز و Gale et al. (1999) بایوزون‌های منگیشلاک و کریمه را دوباره بررسی کردند. در کشور فرانسه نیز Kennedy and Gale (2006) و Kennedy and Latil (2007) در مناطق مختلف پژوهش‌هایی انجام داده‌اند. Wilmsen et al. (2007) بایوزون‌های آلبین بالایی- سنومانین میانی از جنوب انگلستان و شمال آلمان را مطالعه کرده‌اند. Lopez-Horgue et al. (2009) فونای آمونیتی کرتاسة بالایی از شمال اسپانیا را بررسی کردند. در ژاپن می‌توان به مطالعات Kawabe (2003) اشاره کرد. Yazykova (2004) بایوزوناسیون کرتاسه را در شرق روسیه بررسی کرد. Clark (1965) آمونیت‌های آلبین- سنومانین تگزاس را گزارش کرد. آمونیت‌های سنومانین در فرانسه در منطقة سارته (Sarthe) را Hancock (1959) و در جنوب فرانسه را Thomel (1961) و Porthault et al. (1966) بررسی کرده‌اند که اهمیت آنها در ارتباط فونای اروپا با فونای شمال آفریقاست. در کشورهای اسپانیا و پرتقال مطالعات کلاسیک را Wiedmann (1959, 1964) در کرتاسة بالایی انجام داده است. در روسیه و خاورمیانه می‌توان به Basse de Menorval (1937) و Avnimelech and Shoresh (1962) و در انگلستان به پژوهش جامع Kennedy (1971) اشاره کرد. Renz (1968, 1982) آمونیت‌های کرتاسة ونزوئلا را بررسی کرد. همان‌طور که اشاره شد، با استفاده از بایوزون‌های آمونیتی در کرتاسه، سن نهشته‌ها با دقت تعیین می‌شود؛ برای نمونه برای آشکوب آلبین با سن حدود 13 میلیون سال، 12 بایوزون ارائه شده است که هر بایوزون با تقریب حدود یک میلیون سال در تعیین سن کمک می‌کند (Reboulet et al. 2018). دربارة آشکوب سنومانین نیز با سن حدود 6 میلیون سال، 8 بایوزون ارائه شده (Kennedy and Gale 2006) که هر بایوزون سنی کمتر از یک میلیون سال را مشخص می‌کند که در نوع خود بسیار مفید است. در این پژوهش چهار مجموعه شناسایی شده است؛ مجموعة اول شامل گونه‌های Puzosia sp., Hysteroceras orbignyi، مجموعة دوم شامل گونه‌های Hyphoplites cf. costosus, Hypoturrilites cf. gravesianus, Mantelliceras mantelli, Scaphites sp.,، مجموعة سوم شامل گونه‌های Mantelliceras dixoni, Mantelliceras cf. lymense و مجموعة چهارم شامل گونه‌های Calycoceras gentoni, Calycoceras (Newboldiceras) asiaticum, و Calycoceras sp. Anisoceras plicatile, و Turrilites cf. costatus است (شکل 4).
شکل 4- بایوزوناسیون پیشنهادی برش مطالعه‌شده برمبنای آمونیت‌های شناسایی‌شده Fig 4- Proposed biozonation based on identified ammonites in studied section جدول 1- مقایسة بایوزون‌های استاندارد با بایوزون‌های پیشنهادی در برش مطالعه‌شده Table 1- Correlation of standard biozones with suggested biozones in studied section
Hysteroceras orbignyi subzone: این زیرزون به‌مثابة شاخص بخش زیرین آلبین پسین از زون Mortoniceras inflatum را Marcinowski and Naidin (1976), Owen (1996, 1999), Baraboshkin (1999), Lopez-Horgue et al. (2009), Gale et al. (1996), Gradstein et al. (2004), Magniez-Jannin and Rat (1980), معرفی کرده‌اند (شکل 4). فسیل همراه این زیرزون Puzosia sp. است. ضخامت این زون 25 متر است. محدودة این زون از اولین ظهور Hysteroceras orbignyi تا اولین ظهور Mantelliceras mantelli در نظر گرفته شده است. آمونیت شاخص این زون Hysteroceras orbigniy از ناحیة شیرکوه یزد را Seyed-Emami and Immel (1995) و از ناحیة کپه‌داغ را Mosavinia et al. (2014) و Mosavinia et al. (2014) گزارش کرده‌اند. Mantelliceras mantelli Interval Zone: این زون را در جنوب انگلستان Kennedy (1971)، در فرانسهHancock (1959) و Thomel (1961)، در اسپانیا و پرتقال Wiedmann (1959) و در جنوب آفریقاCollignon (1964) و Kennedy et al. (2015) به‌مثابة شاخص سنومانین پیشین معرفی کرده‌اند (شکل 4). بنا بر مطالعات Delamette and Kennedy (1991)، Lopez-Horgue et al. (2009) و Gale et al. (1996) گونة Mantelliceras mantelli به‌مثابة زون M. mantelli، شاخص بخش پایینی سنومانین پیشین معرفی شده است. ضخامت این زون 19 متر است. محدودة این زون از اولین ظهور Mantelliceras mantelli تا اولین ظهور Mantelliceras dixoni در نظر گرفته شده است. فسیل‌های همراه این زون عبارت‌اند از: Hyphoplites cf. costosus, Hypoturrilites cf. gravesianus, Scaphites sp. . گونة Mantelliceras mantelli؛ علاوه بر پژوهش‌های یادشده در کشورهای آلمان، سوئیس، ایران، الجزایر، تونس، آفریقای جنوبی و ژاپن نیز گزارش شده است (Collignon 1964; Kennedy et al. 1979; Mosavinia and Wilmsen 2011; Kennedy et al. 2015; Kennedy and Gale 2015). این زون را از ناحیة کپه‌داغ Moradi Salimi et al. (2012) و از ایران مرکزی Wilmsen et al. (2013) گزارش کرده‌اند. Mantelliceras dixoni Interval Zone: این زون را Kennedy and Gale 2006به‌مثابة شاخص بخش میانی سنومانین پیشین معرفی کرده‌اند (شکل 4). پیش از این Mantelliceras dixoni به‌مثابة زیرزون شاخص بخش بالایی سنومانین پیشین معرفی شده بود (Kennedy and Hancock 1978). این زون با وجود Mantelliceras dixoni و Mantelliceras cf. lymense در برش مطالعه‌شده مشخص می‌شود. ضخامت این زون 14 متر است. این زون در بالای زون Mantelliceras mantelli دیده می‌شود (شکل 4). گونة Mantellicears dixoni از جنوب انگلستان، فرانسه، شمال اسپانیا، آلمان، سوئیس، ایران، تونس، آفریقای جنوبی، ماداگاسکار، ژاپن و مکزیک گزارش شده است (Kennedy et al. 2015). این گونه را فقط Immel and Seyed-Emami (1985) از کلاه‌قاضی اصفهان گزارش کرده‌اند. Turrilites costatus Interval Zone: این زون را Hancock (1991) و Alabushev (1995) Turrilites costatus به‌مثابة زیرزون یا زون سنومانین میانی معرفی کرده‌اند (شکل 4). Wilmsen et al. (2007)گونه‌هایAnisoceras plicatile, و Turrilites costatus را به‌مثابة شاخص زون Acanthoceras rhotomagense معرفی کرده‌اند. Calycoceras gentoni را Kennedy and Gale (2015) از سنومانین میانی گزارش کرده‌اند. زون Acanthoceras rhotomagense به‌مثابة یک زون شاخص سنومانین میانی شناخته شده (Kennedy 1971; Hancock 1991; Robaszynski et al. 1994; Kennedy and Gale 2006) (شکل 4)، اما تاکنون از برش مطالعه‌شده گزارش نشده است؛ بنابراین در برش مطالعه‌شده، زون Turrilites aff.costatus برای بالاترین قسمت برش پیشنهاد می‌شود. مجموعة آمونیتی این زون شامل Calycoceras (Newboldiceras) asiaticum, Turrilites aff.costatu Calycoceras gentoni, Calycoceras sp., Anisoceras plicatile, است. برای این قسمت از برش، سن سنومانین میانی پیشنهاد می‌شود.
نتیجه قلمروهای زیستی آمونیت‌ها طی مزوزوئیک با عرض‌های جغرافیایی و ایالت‌های زیستی کنترل می‌شده است. در این زمینه پژوهشگران مختلفی برای ارائة واحدهای پالئوبیوژئوگرافی اقدامکرده‌اند. عواملی چون تکتونیک و تغییرات سطح دریا شامل پیشروی‌ها و پس‌روی‌ها به ایجاد حوضه‌های جدید یا محدودشدن راههای ارتباطی حوضه‌های دریایی منجر می‌شده است. تاکنون قلمروها یا ایالت‌های زیستی متفاوتی را نویسندگان مختلف ارائه کرده‌اند؛ ازجمله Rawson (1981)، Wiedmann (1988)، Hoedemaeker (1990)، Page (1996) و Westermann (2000 a, b). براساس این پژوهش‌ها، سه قلمرو بزرگ زیستی طی مزوزوئیک وجود داشته است؛ قلمرو بورال شامل حوضه‌های اقیانوس منجمد شمالی که به طرف جنوب گسترش داشته و قسمت‌هایی از آمریکای شمالی، شمال اروپا و سیبری بوده است. این قلمرو از طریق راههای دریایی باریکی با قلمرو تتیس مرتبط بوده است؛ قلمرو تتیس که شامل عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر و مناطقی چون آفریقا، اقیانوس آرام، خاورمیانه و آمریکا بوده است. درنهایت قلمروی به نام آسترال را نیز Stevens (1973) برای عرض‌های جغرافیایی بالای آمریکای جنوبی پیشنهاد کرده است. در مطالعات پالئوبیوژئوگرافی از پراکندگی جغرافیایی جنس‌های فسیلی برای یافتن ارتباط میان ایالت‌های زیستی دیرینه استفاده می‌شود. در برش مطالعه‌شده با بالاآمدن جهانی سطح آب دریا، شرایط برای زیست آمونیت‌ها فراهم شده است و به‌سرعت گسترش یافته‌اند. برای بررسی شرایط پالئوبیوژئوگرافی آلبین بالایی- سنومانین زیرین در شرق ایران، فونای آمونیتی در برش مطالعه‌شده با دیگر آمونیت‌های گزارش‌شده از کپه‌داغ، ایران مرکزی و سایر نقاط جهان مقایسه شده است (جدول 2). آمونیت‌های گزارش‌شده از شرق ایران علاوه بر کپه‌داغ و ایران مرکزی، با اروپا (Kennedy 1971; Marcinowski 1980; Immel 1987; Kennedy et al. 2005)، آمریکا (Anderson 1958; Clark 1965) و آفریقا (Collignon 1964; Kennedy and Klinger 1975) نیز مقایسه شده است. نبود جنس Scholenbachia که مشخصة قلمرو بورال بوده و وجود جنس‌هایی مانند Anisoceras,Scaphites, Hypoturrilites, و Puzosia، نشان‌دهندة این موضوع است که ناحیة مطالعه‌شده، قسمتی از قلمرو تتیس بوده است؛ اگرچه وجود جنس Mantelliceras، آثاری از نفوذ قلمرو بورال را نشان می‌دهد (Page 1996; Wright et al. 1996).
جدول 2-مقایسة فونای آمونیتی شرق ایران با فونای کپه‌داغ، ایران مرکزی و سایر نقاط جهان در آلبین میانی تا سنومانین زیرین Table 2- Comparison of ammonite fauna of east of Iran (this study) with Kopet Dagh, Central Iran and other part of the world during Middle Albian- Middle Cenomanian
با توجه به آنچه تاکنون بیان شد، برش قومنجان با 125 متر ضخامت شامل توالی سنگ‌های آهک ماسه‌ای خاکستری با میان‌لایه‌های مارن و آهک‌های ضخیم‌لایة خاکستری، اندازه‌گیری شده است. مطالعة ماکروفسیل‌ها به شناسایی آمونیت‌های Anisoceras plicatile, Calycoceras gentoni, Calycoceras (Newboldiceras) asiaticum, Calycoceras sp., Hypoturrilites orbignyi, Hysteroceras sp., Mantelliceras dixoni, Mantelliceras saxbii, Mantelliceras mantelli, Mantelliceras cf. lymense, Turrilites cf.costatus, Puzosia sp., Scaphites sp. منجر شده است که بعضی از آنها برای نخستین‌بار از شرق ایران گزارش می‌شوند. براساس مجموعة فسیلی شناسایی‌شده، زیرزون Hysetroceras orbignyi به‌مثابة شاخص بخش زیرین آلبین پسین، زون Mantelliceras mantelli به‌مثابة شاخص بخش پایینی سنومانین پیشین، زون Mantelliceras dixoni به‌مثابة شاخص بخش بالایی سنومانین پیشین و زون Turrilites costatus به‌مثابة شاخص سنومانین میانی پیشنهاد شده است. برای نهشته‌های حاوی آمونیت، سن آلبین پسین- سنومانین میانی تعیین شده است. نخستین حضور Mantelliceras mantelli، قاعدة سنومانین را مشخص می‌کند. پیشنهاد می‌شود با توجه به مجموعة فسیلی یافت‌شده، سن واحد سنگی مطالعه‌شده که در نقشة زمین‌شناسی کرتاسة پیشین بیان شده است، بازنگری شود؛ همچنین مجموعة آمونیتی گزارش‌شده از این برش نشان می‌دهد حوضة شرق ایران طی آلبین- سنومانین جزئی از حوضة تتیس و از طریق راههای دریایی با سایر حوضه‌های موجود در قلمرو تتیس در ارتباط بوده است.
تشکر و قدردانی نویسندگان لازم می‌دانند از دکتر Jens Lehmann از دانشگاه برمن آلمان و دکتر Hugh Owen از موزة تاریخی طبیعی لندن برای مشاوره در تأیید بعضی نمونه‌های شناسایی‌شده تشکر کنند.
Plate 1- A-c:Mantelliceras gentoni(Brongniart 1822), sample no. G4-15 A- Aperture view, B- lateral view, C- ventral view; D-E: Hypoturrrilites cf. gravesianus (Orbigny, 1842), sample no.G4-10, D-ventral view, E- lateral view; F-G: Mantelliceras mantelli (J. Sowerby 1814), sample no. G4-10, F- ventral view, G- lateral view; H-I: Scaphites sp., G4-10, H- lateral view, I- aperture view; J-K: Calycoceras sp., sample no.G4-15, J- lateral view, K- ventral view.
Plate 2- A-b: Puzosia sp., sample no. G4-7, A- lateral view, B- aperture view; C-E: Hyphoplites cf. costosus Wrightand Wright 1949, sample no. G4 10, C- lateral view, D- aperture view, E- ventral view; F-H: Mantelliceras dixoni Spath 1926, sample no. G4-13, F- ventral view, G- lateral view, H- Aperture view; I-J: Turrilites aff. costatus Lamarck 1801, G4-15, I- lateral view, J- lateral view; K-L: Hysteroceras orbignyi(Spath 1922), sample no. G4-7, K- lateral view, L-ventral view; M-N: Anisoceras plicatile (J. Sowerby 1819), sample no. G4- 15, M-- lateral view, N- lateral view; O-Q: Calycoceras (Newboldiceras)asiaticum(Jimbo 1894), sample no. G4-15, O- lateral view, P- aperture view, Q- ventral view; R-S: Mantelliceras aff. lymense Spath 1926, sample no. G4- 13, R- lateral view, S- ventral view.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Aghanabati A. 2004. The Geology of Iran. Geological Survey of Iran, Tehran, 586 p. (In Farsi).
Ahrari F. 2009. Microstratigraphy of Qomenjan sub block in western block from Qayeneat Quadrangle Geological Map. MSc thesis, unpublished, Birjand Payam Noor, 118 p, [English Abst.].
Alabushev A. 1995. Ammonite faunas and biostratigraphy of the Albian to Middle Cenomanian (Cretaceous) in western Korjak-Kamchatka, NE Russia. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Abhandlungen, 196 (1): 109-139. Amedro F. and Robaszynski F. 2008. Zone d'ammonites et de foraminiferes du Varconnien au turonien Une comparasion entre les domains et tethysien (NW Europe tunisie central), Notebooks on Geology, Notebooks on Geology, Brest, (2008/02 – fr – LO2).
Amidi S. M. and Navaie A. 2008. Geological map of the Grimonj. Geological Survey of Iran, scale 1/100000, 1 sheet.
Anderson F. M. 1958. Upper Cretaceous of the Pacific Coast. The Geological Society of America, Memoir 71, 1-378.
Avnimelech M.A. and Shoresh R. 1962. Les Céphalopodes cénomaniens des environs de Jérusalem, Extract Bull. Soc. Géol. France VII-4, 528-535.
Ayoub-Hannaa W. Radulovi B. V. Fürsich F.T. Nebojša D. V. and Radulovi V. J. 2018. Late Albian ammonites from Koraćica (Kosmaj Mountain, central Serbia) and their biostratigraphic implications. Cretaceous Research, 85: 280-308.
Babazadeh S. A. Raisossadat S.N. and Ahrari F. 2010. Biostratigraphy and evolutionary trend of the Cretaceous orbitolinids in the sedimentary succesion of east Lut Block, south west of Qayen. Sedimentary Facies, 3 (1): 1-10, [English Abst.].
Baraboshkin E. J. 1999. Albian ammonite biostratigraphy of the Northern Caucasus. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Abhandlungen, 212 (1-3): 175-210.Basse de Menorval E. 1937. Les cephalopodes Cretaces des massifs cotiers syriens, Pt. 1, Haut Commiss. Repub. Franc. Syrieliban, 2: 165-230.
Berberian M. and King G. C. P. 1981. Toward a palaeogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Science, 18: 210-265.
Berthiaux A. Christmann P. Fauvelet E. Hatrival J. N. Vaslet D. and Vahdati Daneshmand A. 1991. Qayen quadrangle geological map, 1/250000 scales, Geological Survey of Iran, Tehran.
Barragán R. Rojas-Consuegra R. and Szives O. 2011. Late Albian (Early Cretaceous) ammonites from the Provincial Formation of central Cuba. Cretaceous Research, 32: 447-455.
Clark D.L. 1965. Heteromorph ammonoids from the Albian and Cenomanian of Texas and Adjacent areas. Memoir Geological Society of America, 95, 68 p., 24 pls, New York.
Cobban W. A. 1951. Scaphitoid cepahalopods of the Colorado group. United States Geological Survey, Professional Paper, 239, 42 p.
Cobban W. A. 1978. Ammonite Faunas of the Sarten Sandstone (Cretaceous), Luna County, New Mexico. Contributions to Paleontology, United States Geological Survey Bulletin 1641-B, 38 pp.
Collignon M. 1964. Atlas des fossils de Madagascar (Ammonites), 11, (Cenomanien). (Service Geologique, Tananarive), 152 pp., pls. 318-375.
Clap F. G. 1940. Geology of Eastern Iran. Bulletin of the Geological Society of America, 51: 1-102.
Darvishzadeh A. 1991. Geology of Iran. Amirkabir Publication, Tehran, 901 p. (In Farsi).
Delamette M. and Kennedy W.J. 1991. Cenomanian ammonites from the condensed deposits of the Helvetic Domain (western Alps, France and Switzerland). Journal of Paleontoloy, 65(3): 435-465.Fauvelet E. and Eftekharnezhad J. 1990 (compiler). Explanatory text of the Qayen quadrangle geological map, 1/250000 scales, 200 pp. Geological Survey of Iran, Tehran.
Gale A. S. Kennedy W. J. Burnett J. A. Caron M. and Kidd B.E. 1996. The Late Albian to Early Cenomanian succession at Mont Risou near Rosans (Hautes-Alpes, S E France); an integrated study (ammonites, inoceramids, planktonic foraminifera, nannofossils, oxygen and carbon isotopes). Cretaceous Research, 17 (5): 515- 606.
Gale A. Hancock J.M. and Kennedy W.J. 1999. Biostratigraphical and sequence correlation of the Cenomanian successions in Mangyshlak (W. Kazakhstan) and Crimea (Ukraine) with those in southern England. Bulletin de l'Institut Royal des Sciences Naturelles de Belqique, Sciences de la Terre, 69: 67-86
Garmabi B. and Mosavinia A. 2015. Cenomanian ammonites in the Taghiabad section. Paleontology, 2: 2, 230-243 [In Persian, English Abst.].
Gradstein F.M. Ogg J.G. and Smith A.G. (Eds.) 2004. A Geologic Time Scale. Cambridge University Press, Cambridge, 589 pp.
Hancock J.M. 1959. Les ammonites du Cénomanien de la Sarthe, Comptes-Rendus du congrès des Sociétés Savantes-Dijon 1959: Colloque sur le Crétacé supérieur français, 249-252.
Hancock J. M. 1991. Ammonite scales for the Cretaceous System. Cretaceolcs Research, 12: 259-291. Hoedemaeker Ph. J. 1990. The Neocomian boundaries of the Tethyan Realm based on the distribution of ammonites. Cretaceous Research, 11: 331-42.
Immel H., 1987. Die kerideammoniten der nordlichen kalkalpen. Zitteliana, 15, 3-163.
Immel H. and Seyed- Emami K. 1985. Die kreideammoniten des Glaukonitkalkes (O.Alb.-O.Cenman) des Kolah-Gazi-Gebirges sudostlich von Esfahan (Zentral Iran), Zitteliana, 12: 87-137.
Immel H. Seyed-Emami K. and Afshasr-Harb A. 1997. Kreide-Ammoniten aus dem iranischen Teil des Koppeh-Dagh (NE-Iran), Zitteliana, 21: 159-190.
Kawabe F. 2003. Relationship between mid – Cretaceous (Upper Albian – Cenomanian) ammonoid facies and lithofacies in the Yezo forearc basin, Hokkaido, Japan; Cretaceous Research, 24: 751- 763.
Kawabe F. Takashima R. Wani R. Nishi H. and Moriya K. 2003. Upper Albian to Lower Cenomanian biostratigraphy in the Oyubari area, Hokkaido, Japan: toward a Cretaceous biochronology for the North Pacific. Acta Geologica Polonica, 53: 81-91.
Kennedy W. J. 1971. Cenomanian ammonites from southern England. Special Papers in Palaeontology, 8, 133 pp., 64 pls.
Kennedy W. J. Chahida M.R. and Djafarian M.A. 1979. Cenomanian cephalopods from the glauconitic limestone southeast of Esfahan, Iran. Acta Palaeontologica Polonica, 24: 3-50.
Kennedy W. J. Cobban W. A. Hancock J. M. and Gale A. S. 2005. Upper Albian and Lower Cenomanian ammonites from the Main Street Limestone, Grayson Marl and Del Rio Clay in northeast Texas. Cretaceous Research, 26: 349-428.
Kennedy W. J. and Gale A. S. 2006. The Cenomanian Stage. Proceedings of the Geologists' Association, 117: 187-205.
Kennedy W. J. Walaszczyk I. Gale A. S., Dembicz K. Praszkier T. 2013. Lower and Middle Cenomanian ammonites from the Morondava Basin, Madagascar. Acta Geologica Polonica, 63, 4: 625–655.
Kennedy W. J. and Gale A. S. 2015. Upper Albian and Cenomanian ammonites from Djebel Mrhila, Central Tunisia. Revue de Paléobiologie, Genève, 34 (2): 235-361.
Kennedy W.J. and Hancock J.M. 1971. Mantelliceras saxbii, and the horizon of the martimpreui zone in the Cenomanian of England. Palaeontology, 14, 3: 437-454.
Kennedy W.J. and Hancock J.M. 1978. The mid-Cretaceous of the United Kingdom. Annales du Muséum d’Histoire naturelle Nice, 4 (1976): 1-71.
Kennedy W. J. and Jolkiĉev N. 2004. Middle Cenomanian ammonites from the type section of the Sanandinovo Formation of northern Bulgaria. Acta Geologica Polonica, 54 3: 369-380.
Kennedy W. J. and Klinger H. C. 1975. Cretaceous faunas from Zululand and Natal, South Africa. Introduction, stratigraphy. Bulletin of the British Museum (Natural History) Geology Series, 25: 263-315.
Kennedy W.J. Klinger H.C. and Lehmann J. 2015. Cretaceous faunas from Zululand and Natal, South Africa. The ammonite subfamily Mantelliceratinae Hyatt, 1903. African Natural History, 11: 1–42.
Kennedy W.J. and Latil J. L. 2007. The Upper Albian ammonite succession in the Montlaux section, Hautes-Alpes, France. Acta Geologica Polonica, 57, 4: 453-478.
Khazaei A. Raisossadat S.N. and Asadi Sh. 2011. Rudist bivalves (Requieniidae family) in Early Cretaceous sediments from SW Qayen, Eastern Iran, Paleobiogeographic aspects. Sedimentary Facies, 3 (2): 52-67, [English Abst.].
Klinger H. C. and Kennedy W. J. 1987. Turrilitidae (Cretaceous Ammnoidea) from South Africa, with a discussion of the evolution and limits of the family. Journal of Mollcan Studies, 44: 1-48.
Latifi Z. Foroughi F. Motamedalshariati M. and Raisossadat S.N. 2018. Calcareous nannofossils biostratigraphy of Lower Cretaceous deposits at the east of Iran, NW of Qayen (Nimbolook stratigraphic section). Geoscience, 27 (106): 41-50. [English Abst.]
Latil J.L. 1995. The Dispar zone in south-east France and comments about the biozonation of Albian in the Tethyan realm: biostratigraphy and palaeontology (ammonites); Géologie Alpine, Mémoire, 20: 67-111.
Lopez-Horgue M. A. Owen H. G., Aranburu A., Fernandez-Mendiola A. and Garcia-Monde´ J. 2009. Early late Albian (Cretaceous) of the central region of the Basque Cantabrian Basin, northern Spain: biostratigraphy based on ammonites and orbitolinids Cretaceous Research, 30: 385–400.
Marcinowski R. 1980. Cenomanian ammonites from German Democratic Republic, Poland, and the Soviet Union. Acta Geologica Polonica, 30, 3: 215-323.
Marcinowski R. and Naidin D.P. 1976. An upper Albian ammonite fauna from Crimea, Acta Geologica Polonica, 26(1): 83-119.
Magniez-Jannin F. and Rat P. 1980. Albien. In: Cavelier C. and Roger J. (Eds.), Les étages français et leurs stratotypes.- Mémoire du Bureau de Recherches Géologiques et Minières, Orléans, 109: 126-129.
Matrion B. 2010. Ammonites. In Collere C. (Ed.). le stratotype de l’Albien Muséum National Histoire Naturelle, Paris, (Patrimoine Géologique, 2) 99-193.
Matsumoto T. 1959. The Upper Cretaceous Ammonites of California. Part II. Memoirs of the Faculty of Science, Kyushu University, Series D, Geology, Special Volume 1, 172 p.
Medina F. A. and Riccardi A.C. 2005. Desmoceratidae, Silesitidae and Kossmaticeratidae (Ammonitida) from the Upper Aptian-Albian of Patagonia (Argentina). Revue de Paleobiologie, Geneve, 24(1): 251-286.
Moloudi D. 2014. Stratigraphy of Cretaceous deposits with emphasis on foraminifera at the Nimbolook (Northwest ofQayen) and the Ghomenjan Sections (Southwest ofQayen). MSc thesis, unpublished, University of Birjand, 105 p, [English Abst.].
Moradi Salimi H. Raisossadat S.N. and Mahboubi A. 2012. Biostratigraphy of Aitamir Formation based on Ammonites in Paskouh and Sorkhzou sections, Central Koppet Dagh. Proceeding of the 6th Symposium of Iranian Paleontological Society, 10-11 May 2012, Jolfa, Iran, 136-141.
Mosavinia A. Lehmann J. and Wilmsen M. 2014. Late Albian ammonites from the Aitamir Formation (Koppeh Dagh, northeast Iran). Cretaceous Research, 50: 72-88.
Mosavinia A. Seyed-Emami K. and Aryai A. A. 2014. Ammonites of the Aitamir Formation in the Zawin Section (E Kopeh Dagh) and the First Record of Marine Dinosaurs from the Cretaceous of Iran. Scientific Quarterly Journal, Geosciences, 23: 91, 39-44 [English abstract].
Mosavinia A. and Wilmsen M. 2011. Cenomanian Acanthoceratoidea (Cretaceous Ammonoidea) from the Koppeh Dagh, NE Iran, taxonomy and stratigraphic implications, Acta Geologica Polonica, 61: 175–192.
Mosavinia A. and Wilmsen M. 2017. Cenomanian Turrilitidae (Cretaceous heteromorph ammonites) from the Koppeh Dagh, northeast Iran: Taxonomy and stratigraphic Implications. Cretaceous Research, 78: 113-126.
Mosavinia A. Wilmsen M. Aryai A. Chahida M. R. and Lehmann J. 2007. Mortoniceratina (Ammonitina) From The Upper Albian (Cretaceous) of the Atamir Formation, Koppeh Dagh Mountains, NE Iran; Neues Jahrbuch Fuer Geologie Und Palaeontologie Abhandlungen, 246, 1: 83-95.
Motamedalshariati M. Raisossadat S. N. Moloudi D. and Mortazavi M. 2016. Foraminifera biozonation and morphogroups from Nimbolook section, east margin of Lut block, Iran. Arabian Journal of Geoscience, 9: 720 (1-11).
Owen H. G. 1976. Ammonite zonal stratigraphy in the Albian of north Germany and its setting in the hoplitinid faunal province. In: J. Wiedmann (Ed.) Aspekte der Kreide Europas. IUGS Publ., A. 6: 563–588.
Owen H. G. 1996. Boreal and Tethyan late Aptian to Albian ammonite zonation and palaeobiogeography. Mitteilungen aus dem Geologisch- Paläontologie Institut der Universität Hamburg, 77: 461-481.
Owen H. G. 1999. Correlation of Albian European and Tethyan ammonite zonations and the boundaries of the Albian stage and substages: some comments; Scripta Geologica, Special Issue, 3, 129–149.
Owen H.G. and Mutterlose J. 2006. Late Albian ammonites from offshore Suriname: implications for biostratigraphy and palaeobiogeography. Cretaceous Research, 27, 717–727.
Owen H. G. 2007. Ammonite biostratigraphy of the Albian in the Kirchrode II borehole, Hannover, Germany, Cretaceous Research, 28: 921- 938.
Page, K. N. 1996. Mesozoic Ammonoids in space and time. In: Ammonoid paleobiogology, Volum 13 of topics in Geobiology, in: Neil H. L. Kazushige T. and Richard A. D. (Eds.), pp.755-799. Plenum Press, New York.
Porthault B. Thomel G. and Villoutreys O. D. 1966. Étude biostratigraphique du Cénomanien de bassin supérieur de L'Estéron (Alpes Maritimes). Le problème de la limite de la Cénomanien-Turonien dans le Sud-Est de la France. Bull. Soc. Geol. France, 7-8: 423-439.
Raisossadat S. N. and Skelton P. W. 2005. First record of rudist fauna from the Qayen area, Eastern Iran, 7th International Cretaceous Symposium, p.177-178, Neuchatel, Switzerland.
Raisossadat S.N. Asadi Sh. Zarei H. Khazaei A. R. Mortazavi Mehrizi M. Motamedalshariati M. Mosavinia A. Moloudi D. and Yazdi Moghadam, M. 2014. Stratigraphy paleoecology and paleobiogeography of Cretaceous deposits in the east of Lut Block (Qayen area). Proceeding of 18th Symposium of Geological Society of Iran, 600-610, Tarbiat Modarres University, 24-25 Dec. Iran, [in Persian].
Raisossadat S.N. Zarei H. Mortazavi Mehrizi M. and Yazdi Moghadam, M. 2016. Urgonian facies in south west Qayen. Proceeding of the 10th Symposium of Iranian Paleontological Society, p. 69-73, 24 April, Farhangian University, Nyshabour, Iran, [English Abst.].
Raisossadat S.N. and Noori H. 2016. Lower Cretaceous gastropods from the Qayen area, Eastern Iran. Geobios, 49: 293–301.
Raisossadat S.N. Motamedalshariati M. and Erfani M. 2017. Foraminifera biostratigraphy of Albian- Cenomanian deposits in southwest of Qayen, East of Iran. Berichte der Geologischen Bundesanstalt (ISSN 107-8880), Band 120, Wien 2017, p. 221, 10th International Symposium on the Cretaceous Vienna, August 21–26, 2017.
Rawson P. F. 1981. Early Cretaceous ammonite biostrarigraphy and biogeography. In: The ammonoidea: The evolution, classification, mode of life and geological usefulness of a major group, in: House M. R. and Senior J. R. (Eds.), Systematic Association Special Volume No.18, pp.499-529, Academic Press, London.
Reboulet S. Hoedemaeker P.J. (reporters), Aguirre-Urreta M.B. Alsen P. Atrops F. Baraboshkin E.Y. Company M. Delanoy G. Dutour Y. Klein J. Latil J.L. Lukeneder A. Mitta V. Mourgues F.A. Ploch I. Raisossadat N. Ropolo P. Sandoval J. Tavera J.M. Vasícek Z. and Vermeulen J. 2006. Report on the 2ndinternationalmeetingof the IUGS lower Cretaceous ammonite working group, the “Kilian Group” (Neuchâtel, Switzerland, 8 September 2005). Cretaceous Research, 27: 712-715.
Reboulet S. Klein J. (reporters), Barragán R. Company M. González-Arreola C. Lukeneder A. Raissossadat S.N. Sandoval J. Szives O. Tavera J.M. Vasícek Z. Vermeulen J. 2009. Report on the 3rd International Meeting of the IUGS Lower Cretaceous Ammonite Working Group, the “Kilian Group” (Vienna, Austria, 15th April 2008). Cretaceous Research, 30: 496-502.
Reboulet S. Rawson P.F. Moreno-Bedmar J.A. Aguirre-Urreta M.B. Barragán R. Bogomolov Y. Company M. González-Arreola C. and Idakieva K. Lukeneder A. Mitta V.V. Matrion B. Randrianaly H. Vašíček Z. Baraboshkin E.J. Bert D. Bersac Sté. Bogdanova T. N. Bulot L.G. Latil J.L. Mikhailova I. A. Ropolo P. and Szives O. 2011. Report on the 4th international meeting of the IUGS Lower Cretaceous ammonite working group, the “Kilian Group” (Dijon, France, 30th August 2010). Cretaceous Research, 32(6): 786-793.
Reboulet S. and Szives O. (reporters) and Aguirre-Urreta M.B Barragán R. Company M. Idakieva K. Ivanov M. Kakabadze M. V. Çaglar M. K. González-Arreola C. Fozy I. Baraboshkin, E.Y. Kenjo S. Lukeneder A. Raissossadat S.N. Rawson P. F. Tavera J. M. 2014. Report on the 5th International Meeting of the IUGS Lower Cretaceous Ammonite Working Group, the Kilian Group (Ankara, Turkey, 31st August 2013). Cretaceous Research, 50: 126-37.
Reboulet Sté. Szives O. Aguirre-Urreta B. Barragán R. Company M. Frau C. Kakabadze M.V. Klein J. Moreno-Bedmar J.A. Lukeneder A. Pictet A. Ploch I. Raisossadat S.N. Vašíček Z. Baraboshkin E.J. Mitta V.V. 2018. Report on the 6th International Meeting of the IUGS Lower Cretaceous Ammonite Working Group, the Kilian Group (Vienna, Austria, 20th August 2017). Cretaceous Research, 91: 100-110, doi: 10.1016/j.cretres.2018.05.008.
Renz O. Luterbacher H. and Schneider A. 1963. Stratigraphisch-paläontologische Untersuchungen im Albien und Cénomanien des Neuenburger Jura. Eclogae Geol. Helv., 56, 2: 1073-1116.
Renz O. 1968. Über die Untergattungen Venezoliceras Spath und Laraiceras n. subgen. der GattungOxytropidoceras Stieler (Ammonoidea) aus den venezolanishen Anden. Eclogae GeologicaeHelvetiae, 61, 2: 615–655.
Renz O. 1982. The Cretaceous Ammonites of Venezuela. Birkäuser Verlag, Basel, p.132.
Robaszynski F. Caron M. Amédro F. Dupuis C. Hardenbol J. González Donoso J.M. Linares D. and Gartner S. 1994. Le Cénomanien de la région de Kalaat Senan (Tunisie centrale): litho-biostratigraphie et interprétation séquentielle. Revue de Paléobiologie, 12: 351-505
Scott R. W. 2009. Uppermost Albian biostratigraphy and chronostratigraphy. Carnets de Geologie, Carnets de Geologie, CG2009 (A03), pp.1-16.
Seyed-Emami K. 1977. Scaphiten aus dem Oberen Alb und Cenoman der Umgebung von Esfahan (Zentral Iran), Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und Historische Geologie, 17: 125-136.
Seyed Emami K. 1982. Turrilitidae (Ammonoidea) aus dem Glaukonitkalak bei Esfahan (Zentral Iran), Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Monatsheftte, 163: 417-434.
Seyed-Emami K. and Aryai A.A. 1981. Ammoniten aus dem unteren Cenoman von Nordostiran (Koppeh-Dag). Mitteilungen aus der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und Historische Geologie, 21: 23-39.
Seyed-Emami K. and Immel H. 1995. Ammoniten aus dem Alb (Kreide) von Shir-Kuh (N. Yazd, Zentraliran). Paläontologische Zeitschrift, 69: 377-399.
Seyed-Emami K. and Immel H. 1996. Ammoniten aus dem Alb (höhere Unterkreide) des Zentralirans. Palaeontographica A, 241: 1-26.
Seyed Emami K. Forster R. and Mojtahedi A. 1984. Ammoniten aus dem mittleren Cenoman von Nordost-Iran (Koppeh Dagh), Neues Jahrbuch fuer Geologie und Palaeontologie Monatsheftte, 3: 159-172.
Sharifi J. Raisossadat S. N. Mortazavi M. and Motamedalshariati M. 2016. Albian and Cenomanian ammonites of the eastern margin of the Lut block (East Iran). Carnets de Géologie / Notebooks on Geology, 16 (25): 591-613.
Spath L. F. 1932. A Monograph of the Ammonoidea of the Gault; Part XI. Palaeontographical Society London, 443-496, plates XLIX-LVI.
Stevens G. R. 1973. Cretaceous Belemnites. In: Atlas of Palaeobiogeography (Hallam ed.) pp.385-401. Elsevier Scientific publishing Compamy, Amesterdam.
Stocklin J. Eftekhar-nezhad J. and Hushmandzadeh A. 1972. Central Lut reconnaissance, East Iran. Geological Survey of Iran, Report 21: 1–62.
Tirrul R. Bell R. Griffis R.J. and Camp V.E. 1983. The Sistan suture zone of eastern Iran. Geological Society of America Bulletin, 94: 134–150.
Thomel G. 1961. Su la presence du genre Schloenbachia dans le Vraconien superieur de Saint-Laurent delEscarene (Alpes-Maritimes), C.R. Soc. Geol. Fr., 37pp.
Westermann G. E. G. 2000a. Biochore classification and nomenclature in plaeobiogeography: an attempt at order. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 158: 1-13.
Westermann G. E. G. 2000b. Marine faunal realms of the Mesozoic: review and revision under the new guidelines for biogeographic classification and nomenclature. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 158: 49-68.
Wiedmann J. 1959. Le Cretace Superieur de lEspagne et du Portugal et ses cephalopodes, C.R. Congres des Societes Savantes Dijon 1959: Colloque sur le Cretace Superieur francais, 709-764, 8 pls.
Wiedmann J. 1962. Ammoniten aus dern Vascogotischen Kreide (Nordspanien). 1. Phylloceratina. Lytoceratina. Palaeontographica, A, 118: 119-237.
Wiedmann J. 1964. Le Cretace Superieur de lEspagne et du Portugal et ses cephalopodes, Estudios geol. Inst. Invest. geol. Lucas Mallada, Madrid, 107-148, 39 figs.
Wiedmann J. 1988. Plate tectonic, sea level changes, climate and relationship to ammonite evolution, provincialism and mode of life. In: Cephlaopods-present and past, Second International caphalopods symposium, in: Weidmann J. and Kullmann J. ( Eds.), pp.757-765, Schweizerbart’sch Verlagsbuchhanlung, Stuttgart.
Wilmsen M. Fürsich F. T. and Majidifard M. R. 2015. An overview of the Cretaceous stratigraphy and facies development of the Yazd Block, western Central Iran, Journal of Asian Earth Sciences, 102: 73–91.
Wilmsen M. Niebuhr B. Wood C. J. and Zawischa D. 2007. Fauna and palaeoecology of the Middle Cenomanian Praeactinocamax primus Event at the type locality, Wunstorf quarry, northern Germany. Cretaceous Research, 28: 428-460.
Wilmsen M. Storm M. Fursich F. T. and Majidifard M. R. 2013. Upper Albian and Cenomanian (Cretaceous) ammonites from the Debarsu Formation (Yazd Block, Central Iran). Acta Geologica Polonica, 63, 4: 489–513.
Wilmsen M. Wiese F. Seyed-Emami K. and Fursich F. T. 2005. First record and significance of Turonian ammonites from the Shotori Mountains, east-central Iran. Cretaceous Research, 26: 181-195.
Wright C. W. and Wright E. V. 1948. The Cretaceous ammonite genera Discohoplites Spath and Hyphoplites Spath. Quarterly Journal of the Geological Society, 104: 477-497.
Wright C. W. and Wright E. V. 1951. A survey of the Chalk of Great Britain. Primarily a nomenclatorial revision of Daniel Sharpe’s “Description of the fossil remains of Mollusca found in the Chalk of England. Part I, Cephalopoda” (1853–1857). Palaeontographical Society Monographs, 104 [1950]: 1–41, London.
Wright C. W. Callomon J. H. and Howarth M. K. 1996. Treatise on Invertebrate Palaeontology (Ed. Kaesler, R.) Part L, Mollusca 4, (Revised) Cretaceous Ammonoidea. 362 pp., The Geological Society of America and the University of Kansas, Boulder, Colorado, and Lawrence, Kansas.
Yazykova E. 2004. Ammonite biozonation and litho/ chronostratigraphy of the Cretaceous in Sakhalin and adjacent territories of Far East Russia; Acta Geologica Polonica, 54, 2: 273 – 312.
Zarei H. Raisossadat S. N. Mortazavi Mehrizi M and Yazdi Moghadam M. 2019. Microfacies and sedimentary environment of Lower Cretaceous deposits in Qumenjan section, south west Qayen, Quaterly Journal of Iranian Geology, 13 (5): 99-120, [English Abst.]. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 371 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 256 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||