بررسی تأثیر سازوکارهای نظام راهبری شرکتی بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه (R&D) و رشد شرکت

پورحیدری, امید; کیانی چنده, علی; باقری, مژگان

doi:10.22108/far.2020.118237.1490

تعداد نشریات	42
تعداد شماره‌ها	1,537
تعداد مقالات	12,623
تعداد مشاهده مقاله	25,834,068
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	10,662,761

بررسی تأثیر سازوکارهای نظام راهبری شرکتی بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه (R&D) و رشد شرکت

نشریه پژوهش های حسابداری مالی

مقاله 6، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 43، تیر 1399، صفحه 115-130 اصل مقاله (1.43 M)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/far.2020.118237.1490

نویسندگان

امید پورحیدری^* ¹؛ علی کیانی چنده²؛ مژگان باقری³

¹استاد حسابداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

²گروه حسابداری - دانشکده اقتصاد و مدیریت -دانشگاه شهید باهنر کرمان -ایران

³کارشناس ارشد حسابداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

در پژوهش حاضر، تأثیر ویژگی‌های نظام راهبری شرکتی بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بحث و بررسی شد؛ بدین صورت که محقق پس از طرح مبانی نظری و فرضیه‌های پژوهش، با نمونه‌گیری به روش حذف سیستماتیک، تعداد 110 شرکت را در طی سال‌های 1391 تا 1396 به‌عنوان نمونۀ آماری برگزید. پنج فرضیه برای انجام این پژوهش بیان شد تا ارتباط میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت، با استقلال هیئت‌مدیره، سهامداران نهادی، تمرکز مالکیت و نوع حسابرس بررسی شود. پس از استخراج داده‌های لازم، فرضیه‌های طرح‌شده با استفاده از آزمون فروض کلاسیک و رگرسیون خطی چندمتغیره آزموده شدند. یافته‌های پژوهش نشان دادند استقلال هیئت‌مدیره بر ارتباط میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت، رابطۀ مثبت و معناداری دارد. همچنین، از بین ابعاد بررسی‌شدۀ سهامداران نهادی، تمرکز مالکیت و نوع حسابرس با هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت، رابطۀ مثبت و معناداری ندارد.

کلیدواژه‌ها

سازوکارهای نظام راهبری شرکتی؛ هزینۀ تحقیق و توسعه؛ رشد شرکت

اصل مقاله

رقابت، اصلی‌ترین انگیزه برای رشد و توسعه شرکت‌ها محسوب می‌شود و شرکت‌ها به امید دستیابی به محصولات و بازارهای جدید، به سرمایه‌گذاری در تحقیقات و ایجاد نوآوری‌های تکنولوژیک اقدام می‌کنند [8]. هزینه‌های تحقیق و توسعه علاوه‌بر محرک‌بودن رشد و توسعۀ اقتصادی جامعه، افزایش‌دهندۀ رشد و سود بنگاه نیز هست. انجام تحقیقات در سازمان‌ها با اهدف متعددی صورت می‌گیرد؛ یکی از هدف‌ها حمایت از نوآوری است. فعالیت‌های تحقیق و توسعه برای بهبود عملکرد و انگیزۀ بقا، باید فرصت‌های کسب‌وکار جدیدی، خلق یا کسب‌وکار فعلی سازمان را متحول کنند [8]. درواقع شدت‌یافتن رقابت، موجب افزایش حمایت سازمان‌ها از فعالیت‌های تحقیق و توسعه شده است. فناوری جدید موجب تقویت جابجایی عوامل تولید و ایجاد تنوع بیشتر در تولیدات است. علاوه بر آن، باعث تغییر هزینه‌های نسبی تولید و درنتیجه، افزایش سودآوری در بلندمدت و نیز افزایش مزیت نسبی بنگاهها و درنهایت کشورها می‌شود؛ بنابراین، استدلال می‌شود تحقیق و توسعه علاوه‌بر محرک‌بودن رشد و توسعۀ اقتصادی جامعه، افزایش‌دهندۀ رشد بنگاه نیز هست [2].

همچنین، سازوکارهای نظام راهبری شرکتی به بهبود بازده ناشی از نوسان هزینۀتحقیق و توسعه به دلایلی همچون ایجاد یک هم‌راستایی داخلی هموار بین اهداف و منابع در راستای مدیریت اثرات مربوط به تغییرات هزینۀتحقیق و توسعه کمک می‌کند [25]. با اینکه برخی از مطالعات در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه حاکی از اثر مثبت فعالیت‌های تحقیق و توسعه دارد، هنوز زمینۀ بررسی بیشتر به‌خصوص در کشورهای درحال توسعه وجود دارد. ایران ازجمله کشورهای درحال توسعه با پتانسیل‌ها و زیربناهای فیزیکی و سرمایۀ انسانی نسبتاً مناسب است؛ ازاین‌رو در تحقیق حاضر سعی شده است تأثیر احتمالی سازوکارهای نظام راهبری شرکتی بر رابطۀ میان هزینه‌های تحقیق و توسعه بر رشد بررسی شود.

نظام راهبری شرکتی مجموعه روابط میان مدیریت اجرایی، هیئت مدیره، سهامداران و سایر طرف‌های مربوط در یک شرکت است که با هدف ایجاد ساختاری مناسب موجب تنظیم اهداف شرکت می‌شود و راههای دستیابی به آن اهداف و نظارت بر عملکرد گروه مدیریت را تعیین می‌کند؛ این مبحث بر پایۀ نظریۀ نمایندگی استوار است [10].

در ادامه، ادبیات و پیشینۀ پژوهش بیان شده است. سپس روش پژوهش و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها بحث و درنهایت، نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها ارائه شده‌اند.

مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش

هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت

تحقیق و توسعه، هرگونه فعالیت منسجم و خلاق در راستای افزایش سطح دانش مربوط به انسان، فرهنگ، جامعه و استفاده از این دانش برای کاربردهای جدید است. به بیان دیگر، تحقیق و توسعه، فرایند تبدیل اندیشه‌ها به تولیدات جدید و با کیفیت‌تر شدن تولیدات موجود است. نقش اساسی تحقیق و توسعه در رشد اقتصادی، تا حدی است که آن را یک متغیر مهم در اقتصاد می‌دانند [3].

سرمایه‌گذاری در هزینۀ تحقیق و توسعه با فروش، سوددهی و رشد اشتغال مرتبط‌اند [25] کود و رائو [15] در مطالعۀ خود دریافتند رشد به‌طورکلی با نوآوری در ارتباط است. همچنین، مطالعات در آمریکا هال [20]، ایتالیا دل مونته و ماچین [17]، کشورهای اروپایی گارسیا و رومرو [19] و ژاپن یاسودا [27] ارتباط مثبتی بین نوآوری و رشد مرتبط با هزینۀ تحقیق و توسعه یافتند. مودامبی و اسویفت [22] تغییر هزینۀ تحقیق و توسعه را نشانه‌ای تعریف می‌کنند که شرکت درحال پی‌گیری هر دو فرآیند شناسایی و بهره‌برداری است؛ با این حال، شرکت‌های موفق، این فرآیندهای مشابه را به‌طور پی‌درپی در طول زمان دنبال می‌کنند و تغییر هزینۀ تحقیق و توسعه به‌طور مثبتی با رشد شرکت ارتباط دارد. تغییر در هزینۀ تحقیق و توسعه، به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد بر جبر بروکراتیک غلبه کنند تا انگیزۀ محققان، هزینۀ تحقیق و توسعه را که به دلیل تقارن اطلاعات بالا نظارت دشواری دارند، بالا ببرد [22]. همچنین این تغییر، مرکزی برای القای نظم لازم در تلاش‌های انجام‌شده در راستای نوآوری در پروژه‌های درحال توقف، محدودکردن توقف در فعالیت‌های تحقیق و توسعه و احیای تلاش‌های تحقیق و توسعه است [22]. مطالب مربوط به نوآوری باعث افزایش سرمایه‌گذاری در هزینۀ تحقیق و توسعه می‌شود که به بهبود عملکرد شرکت در بلندمدت منجر می‌شود [13]. با توجه به مطالب ذکرشده، انتظار می‌رود تغییرات مداوم و یکنواخت در هزینه‌های تحقیق و توسعه، با رشد بالای شرکت در ارتباط باشند.

نظام راهبری شرکتی، هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت

امروزه در اهمیت و جایگاه راهبری شرکتی برای رشد و موفقیت شرکت‌ها تردیدی نیست؛ زیرا این موضوع با توجه به رخدادهای سال‌های اخیر و بحران‌های مالی شرکت‌ها اهمیتی بیش از پیش یافته است. تحقیقات نشان می‌دهند راهبری شرکتی باعث ارتقای استانداردهای تجاری شرکت‌ها، تشویق، تأمین و تجهیز سرمایه‌ها و سرمایه‌گذاران و بهبود امور اجرایی آنها و یکی از عناصر اصلی در بهبود کارایی اقتصادی شرکت‌ها می‌شود؛ زیرا ناظر بر روابط سهامداران، هیئت مدیره، مدیران و سایر ذینفعان آنها است [5].

همچنین، راهبری شرکتی قوی‌تر نقش مهمی در بهبود بازده ناشی از تغییر در هزینۀ تحقیق و توسعه دارد؛ نخست اینکه راهبری شرکتی قوی تضمین می‌کند شرکت منافع سهامداران را تأیید کند. نظارت، به‌نوبه‌خود فشار بر مدیران را افزایش می‌دهد تا در برآورده‌کردن انتظارات درآمدها فعال باشند [16]. مودامبی^{^[1]} و همکاران [22] پیشنهاد کردند تغییر در هزینۀ تحقیق و توسعه، تلاش‌های شناسایی و بهره‌برداری را برای بهبود عملکرد، به‌طور مداوم تحریک می‌کند. درواقع، راهبری شرکتی قوی‌تر، فشار را برای به حداکثر رساندن ارزش ناشی از افزایش تغییر هزینۀ تحقیق و توسعه افزایش می‌دهد. دوم، سرمایه‌گذاری هزینۀ تحقیق و توسعه، بازدهی نامطمئن است و محققانی که بر نوآوری در رازداری و برتری تمرکز دارند، ممکن است نتوانند به بهبود هزینۀ تحقیق و توسعه کمک کنند. هیئت‌مدیره به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا این جایگاه رقابتی را در سرمایه‌گذاری مدیریت کنند [11]؛ بنابراین، راهبری شرکتی قوی‌تر به مدیریت در جستجوی دامنۀ نوآوری ناشی از افزایش تغییر هزینۀ تحقیق و توسعه کمک می‌کند. نظارت، به کسب اطلاعات دربارۀ فعالیت‌های نوآوری کمک می‌کند و به مدیران این انگیزه را می‌دهد تا بازده ناشی از نوسان هزینۀ تحقیق و توسعه را بهبود بخشند. سوم، راهبری شرکتی قوی، در شرایط نوسان هزینۀ تحقیق و توسعۀ متفاوت، تخصیص سرمایۀ داخلی را بهبود می‌بخشد که این امر نظم مدیریتی را افزایش می‌دهد. بودجه‌بندی بهتر ناشی از راهبری شرکتی موجب می‌شود پروژه‌های هزینۀ تحقیق و توسعه با ارزش کمتر متوقف شوند و انگیزه برای پروژه‌های هزینۀ تحقیق و توسعه باارزش‌تر، جدیدتر و بیشتر شود. راهبری شرکتی، دستکاری درآمدهای واقعی را کاهش می‌دهد؛ این مانع از مداخلۀ هدفمند در فرآیند گزارشگری مالی برون سازمانی می‌شود که با هدف به دست آوردن منافع شخصی انجام می‌شود. نظم بودجه‌ای حاصل به جلب توجه مدیریت به پروژه‌های نوآوری پایدار که عملکرد را بهبود می‌بخشد، کمک می‌کند. اگرچه تغییر هزینۀ تحقیق و توسعه به‌طورکلی مفید است، مدیران می‌توانند یک دیدگاه کوتاه‌مدت داشته باشند و هزینه‌های تحقیق و توسعه را کاهش دهند تا نوسان را به‌طور ساختگی افزایش دهند؛ با این حال، راهبری شرکتی مؤثر، چنین رفتار سرمایه‌گذاری کوته‌بینانه را کاهش می‌دهد و منافع مدیران را به سمت استفاده از تغییر در هزینۀ تحقیق و توسعه سوق می‌دهد تا عملکرد بلندمدت را بهبود بخشد. چهارم، راهبری شرکتی نقش مهمی در نوسان سرمایه‌گذاری هزینۀ تحقیق و توسعه دارد [18]. راهبری شرکتی خوب، عدم تقارن اطلاعات را کاهش می‌دهد و تأمین بودجه را زمانی افزایش می‌دهد که بازده ناشی از افزایش هزینۀ تحقیق و توسعه به افزایش سرمایه‌گذاری هزینۀ تحقیق و توسعه منجر می‌شود. برعکس، همان‌طور که بازده برای هر واحد، هزینۀ واحد تحقیق و توسعه کاهش می‌یابد، راهبری شرکتی ضعیف، تأمین بودجه هزینۀ تحقیق و توسعه را کاهش می‌دهد. فرض می‌شود راهبری شرکتی بهتر، این نوسانات را تحریک می‌کند؛ زیرا هیئت مدیره نقش مهمی در تخصیص سرمایه‌گذاری دارند. با توجه به اینها انتظار می‌رود راهبری شرکتی ارتباط میان رابطۀ هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت را تشدید کند.

پاتل و همکاران [25] روابط راهبری شرکتی، نوسانات اموال و ماشین‌آلات، هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت را بررسی کردند. نتایج پژوهش آنها نشان دادند نظام راهبری شرکتی و نوسانات اموال و تجهیزات و ماشین‌آلات بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت تأثیرگذارند.

آکوستا^{^[2]} و همکاران [12] در مقالۀ «ارتباط بین حمایت‌هایی عمومی، بهره‌وری، نوآوری و فعالیت‌های تحقیق و توسعه در صنایع غذایی اسپانیا» به این نتیجه رسیدند که شرکت‌های دریافت‌کنندۀ بودجه عمومی، ۵۴ درصد بیشتر از سایر شرکت‌ها در فعالیت‌های تحقیق و توسعه، سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

شیو^{^[3]} [26] در مقالۀ «نقش سرمایه انسانی و سرمایه فکری بر ایجاد ارزش شرکت در ۸۰ شرکت فن آوری تایوانی» به این نتیجه رسیدند که سرمایۀ فکری با شاخص عملکرد سنتی سود عملیاتی، رابطۀ منفی و ارتباط بین عملکرد و سرمایۀ انسانی مثبت و معنادار است.

کوئن هونگ^{^[4]} و همکاران [21] اثر تحقیق و توسعه بر عملکرد صنعت الکترونیک در تایوان را بررسی کردند. این بررسی با استفاده از مدل کاب - داگلاس برای ۸۳ بنگاه الکترونیکی بزرگ در طول دوره ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۰ انجام شد. براساس نتایج این پژوهش، به‌ازای یک درصد تغییر در هزینه‌های تحقیقاتی، تولید صنعتی به‌طور متوسط در حدود 19 درصد افزایش^{^[5]} داشته است.

ایرجی راد و غلامزاده [1] در پژوهش خود با عنوان «مخارج تحقیق و توسعه، عملکرد آتی شرکت و پریشانی عملیاتی» به این نتیجه رسیدند که رابطۀ مثبت و معنی‌دار میان مخارج تحقیق و توسعه و عملکرد آتی شرکت است. علاوه بر این، نتایج تحقیق نشان می‌دهند مغایر با پیش‌بینی ما مبنی بر وجود رابطۀ معکوس میان مخارج تحقیق و توسعه و پریشانی عملیاتی، رابطه‌ای میان این دو متغیر وجود ندارد؛ اما میان مخارج تحقیق و توسعه و بازده سهام و سودآوری تغییرات سود خالص، رابطه وجود ندارد.

نوروش و کرمی [7] برخی از سازوکارهای نظـام راهبـری شـرکت بـر هزینه‌های نمایندگی را در فاصلة زمانی بین سال‌های 1382 تا 1385 شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی کردند. آنان هزینه‌های نمایندگی را تابعی از تعامل بین فرصت‌های رشد شرکت و جریان نقد آزاد تعریف کردند. یافته‌ها حاکی از وجود رابطة منفی و معنی‌داری بین درصد مالکیت سرمایه‌گذاران نهادی و نیز درصد اعضای غیرموظف هیئت مدیره با هزینه‌های نماینـدگی است.

مهرانی و مرادی [4] در پژوهشی، رابطۀ مالکیت نهادی و حسابداری محافظه‌کارانه را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که با افزایش سطح مالکیت نهادی، تمایل شرکت‌ها به استفاده از رویه‌های محافظه‌کارانه بیشتر می‌شود.

محمدزاده و جواد کامیاب [8] رابطۀ بین مالکیت نهادی، ساختار سرمایه و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه را بررسی کردند. تحقیق آنها دربارۀ 20 شرکت تولیدی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بود که طی سال‌های 1385 تا 1391 در این سازمان، فعال و دارای مخارج تحقیق و توسعۀ مشخص در یاداشت‌های همراه صورت‌های مالی خود بوده‌اند. آنها در پژوهش خود از رگرسیون چندمتغیره با به‌کارگیری داده‌های ترکیبی و مقطعی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها بهره بردند. یافته‌های پژوهش آنها نشان دادند رابطۀ معناداری بین ساختار مالکیت و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه وجود ندارد.

وکیلی‌فرد و باوندپور [6] تأثیر حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را بررسی کردند. این پژوهش شامل سهامداران نهادی، سهامداران عمده، اعضای غیر موظف هیئت‌مدیره و کیفیت اطلاعات مالی و معیارهای ارزیابی عملکرد دو متغیر Qتوبین و رشد سود خالص است. پژوهش آنان نمونه‌ای مشتمل بر 94 شرکت در دوره مالی 5 ساله از سال مالی 1383 الی 1387 با توجه به در نظر گرفتن شرایط واحد برای کلیۀ شرکت‌های نمونه از بورس اوراق بهادار تهران است که فرضیه‌های تحقیق با کمک روش آماری تحلیل پانلی تجزیه‌وتحلیل شده‌اند. نتایج تحقیق آنها نشان دادند بین وجود سهامداران نهادی و با عملکرد شرکت‌ها رابطۀ معنی‌دار و مثبت وجود دارد و حضور سهامداران عمده در ساختار مالکیت شرکت‌ها بر عملکرد آنها تأثیر چندانی ندارد. نسبت حضور اعضای غیر موظف هیئت‌مدیره در ترکیب هیئت‌مدیره با عملکرد شرکت‌ها رابطۀ معنی‌دار و معکوس دارد و همچنین، کیفیت اطلاعات مالی رابطه‌ای با عملکرد شرکت‌ها ندارد.

فرضیه‌های پژوهش

با توجه به مبانی نظری، فرضیه‌های پژوهش به شرح زیر طراحی و تدوین شده‌اند:

فرضیۀ اول: هزینۀ تحقیق و توسعه (R&D) بر رشد شرکت، اثر مثبت و معناداری دارد.

فرضیۀ دوم: استقلال هیئت‌مدیره بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت، اثر مثبت و معناداری دارد.

فرضیۀ سوم: سهامداران نهادی بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت، اثر مثبت و معناداری دارد.

فرضیۀ چهارم: تمرکز مالکیت بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت، اثر مثبت و معناداری دارد.

فرضیۀ پنجم: نوع حسابرس بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت، اثر مثبت و معناداری دارد.

روش پژوهش

روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و طرح آن از نوع تجربی و با استفاده از رویکرد پس‌رویدادی است. در این پژوهش، تأثیر سازوکارهای نظام راهبری شرکتی بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه (R&D) و رشد شرکت بررسی شده است.

به‌منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش از رگرسیون خطی چندمتغیرۀ مبتنی بر داده‌های پانل استفاده می‌شود که روابط بین متغیرهای پژوهش را با استفاده از روش‌های آماری و اقتصاد‌سنجی بررسی می‌کند. برای جمع‌آوری اطلاعات شرکت‌های موجود در جامعۀ آماری از صورت‌های مالی، استفاده و برای تحلیل آنها از نرم‌افزارهای اکسل و ایویوز نسخه 9 استفاده شد. جامعۀ آماری پژوهش حاضر، با توجه به هدف و شرایط اجرای آن، کلیۀ شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار را شامل می‌شود و با توجه به هدف تعمیم‌پذیری یافته‌های پژوهش به کلیۀ شرکت‌های بازار بورس ایران، از روش نمونه‌گیری سیستماتیک استفاده شد. درنهایت، جامعۀ آماری پژوهش در دوره زمانی 1391-1396 شامل شرکت‌هایی است که مجموعه شرایط زیر را داشته باشند:

1. شرکت قبل از سال 1391 در بورس پذیرفته شده و تا پایان سال 1396 در بورس فعال باشد.

2. شرکت نباید از گروه شرکت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری مالی باشد.

3. سال مالی شرکت منتهی به پایان اسفند باشد و طی بازه زمانی تحقیق تغییر سال مالی نداشته باشد.

4. اطلاعات مالی شرکت‌ها دردسترس باشد.

با توجه به محدودیت‌های ذکر‌شده، تعداد 110 شرکت به‌عنوان نمونۀ آماری انتخاب شدند.

مدل و متغیرهای پژوهش

برای آزمون فرضیه‌ها در این پژوهش، از الگوی پاتل[6] و همکاران [25] به شرح زیر استفاده شده است.

که در رابطه فوق:

FirmGrowth: رشد شرکت؛

R&D: هزینه‌های تحقیق و توسعه؛

INB: استقلال هیئت‌مدیره؛

ISH: سهامداران نهادی؛

COO[7]: تمرکز مالکیت؛

Audit: نوع حسابرس؛

ROA: بازده دارایی‌ها؛

Fsize: اندازۀ شرکت.

متغیر وابسته پژوهش:

رشد شرکت (FirmGrowth): برای محاسبۀ رشد شرکت از فرمول زیر استفاده می‌شود:

که در آن:

Sales_i,t_:فروش سال جاری

Sales_i,t-1_:فروش سال قبل

متغیرهای مستقل پژوهش:

هزینه‌های تحقیق و توسعه (R&D): در این پژوهش، به دلیل دسترسی محدود به داده‌های هزینۀ تحقیق و توسعه و عدم افشای این قلم توسط بیشتر شرکت‌ها از چک‌لیست هزینۀ تحقیق و توسعه در پژوهش کامیابی و همکاران [9] به‌عنوان یک متغیر جایگزین استفاده شده است. در این معیار، هزینۀ تحقیق و توسعۀ شرکت i در زمان t از چک‌لیست تعدیل‌شدۀ نیکیلی[8] و همکاران (۲۰۱۵) و روسا[9] و همکاران (۲۰۱۴) استخراج می‌شود که مشتمل بر ۲۷ نوع اطلاعات مربوط به افشای هزینۀ تحقیق و توسعه است [9]. این اطلاعات به روش تحلیل محتوا ارزیابی می‌شوند. در تحلیل محتوا، محقق باید از ابزار چک‌لیست استفاده کند. ابزار چک‌لیست به‌منظور به رمز در آوردن اطلاعات کیفی موجود در گزارش‌های سالانه طراحی می‌شود؛ بنابراین، تعداد اقلام افشاشده به کل اقلام قابل افشای هزینۀ تحقیق و توسعه در گزارش‌های هیئت‌مدیره، بیان‌کنندۀ درصد افشای هزینۀ تحقیق و توسعۀ شرکت‌ها برای تعیین سطح آن در هر شرکت است. اگر موردی در شرکتی قابلیت اعمال نداشته باشد، آن مورد از لیست حذف می‌شود [9] و به‌صورت ذیل محاسبه می‌شود:

که در آن؛

: اگر آیتمی از موارد موجود در چک‌لیست افشای هزینۀ تحقیق و توسعه برای شرکت در زمان گزارش شده باشد، عدد یک، در غیر این صورت، عدد صفر.

M: تعداد آیتم‌های چک‌لیست افشای هزینۀ تحقیق و توسعه که شرکت در زمان t افشا کرده است.

N: تعداد کل آیتم‌های موجود در چک‌لیست افشای هزینۀ تحقیق و توسعه.

چک‌لیست افشای اطلاعات مرتبط با هزینۀ تحقیق و توسعه 26 نوع اطلاعات مربوط به افشای هزینۀ تحقیق و توسعۀ این چک‌لیست با بررسی محتوای یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی و گزارش فعالیت هیئت‌مدیره به مجمع محاسبه شد.

1- تعداد کارکنان واحد تحقیق و توسعه؛

۲- برون سپاری در تحقیق و توسعه؛

3- هزینه‌های تحقیق و توسعه؛

4- تغییرات در هزینه‌های واحد تحقیق و توسعه؛

5- تفکیک هزینه‌های واحد تحقیق و توسعه (بر حسب واحد، مبلغ)؛

6- پیش‌بینی هزینه‌های واحد تحقیق و توسعه (به‌عنوان درصدی از فروش)؛

7- خرید یا تحصیل دانش فنی؛

8- تشریح وضعیت و درصد پیشرفت پروژه‌های تحقیق و توسعه؛

9- پروژه‌ها و محصولات جدید (به تفکیک مبلغ و محصول)؛

10- پیش‌بینی زمان تکمیل پروژه‌های تحقیق و توسعه؛

۱۲- احتمال موفقیت یا ناکامی در پروژه‌های واحد تحقیق و توسعه؛

۱۳- هزینه‌های سرمایه‌گذاری‌شده در توسعۀ محصولات؛

14- پیش‌بینی فروش و سهم بازار پروژه‌ها یا محصولات؛

۱5- نحوۀ بازاریابی و هزینه‌های بازاریابی محصولات جدید با واحدهای تحقیق و توسعه؛

۱6- تشریح و توضیح قراردادهای تحت لیسانس؛

17- بیانیۀ اهداف، مأموریت و فعالیت‌های تحقیق و توسعه؛

۱8- وضعیت رقبا و فعالیت‌های تحقیق و توسعۀ رقبا؛

19- جوایز با تقدیرنامه‌های حاصل از فعالیت‌های تحقیق و توسعه؛

20- منابع تأمین مالی هزینه‌های تحقیق و توسعه (جاری، آتی)؛

21- شرح برنامه‌های جدید تحقیق و توسعه؛

22 - شرح اجزای هزینه‌های آیندۀ تحقیق و توسعه؛

23- تعداد واحدهای تحقیقی؛

24- هزینۀ تحقیق و توسعه برای واحد پژوهش (هزینه که واحد پژوهش صرف کرده است)؛

25- مقایسۀ هزینۀ تحقیق و توسعه با هزینۀ تحقیق رقبا؛

26- مقایسه بین هزینه‌های واقعی تحقیق و توسعه و پیش‌بینی بودجه.

راهبری شرکتی: برای راهبری شرکتی از شاخص زیر بهره گرفته می‌شود.

استقلال هیئت‌مدیره (INB): عبارت است از نسبت اعضای غیرموظف به کل اعضا.

سهامداران نهادی (ISH): عبارت است از درصد سهام در اختیار مالکان نهادی مطابق بند 27 ماده یک قانون بورس اوراق بهادار.

تمرکز مالکیت (COO^{^[10]}): کنترل مطلق سهامداران عمده بر ادارۀ امور شرکت را تمرکز مالکیت گویند. در این پژوهش، تمرکز مالکیت با استفاده از شاخص هرفیندال - هیرشمن اندازه‌گیری شده است. هر اندازه این شاخص بیشتر باشد، بیان‌کنندۀ تمرکز بیشتر و حضور تعداد اندکی سهامدار عمده در ساختار مالکیت شرکت است و برعکس؛ به دلیل اینکه برخی از شرکت‌های بررسی‌شده، میزان مالکیت کمتر از 5 درصد را در گزارش‌های مالی خود افشا نکرده‌اند.

نوع حسابرس (Audit): اگر حسابرس شرکت سازمان حسابرسی باشد، عدد یک و در غیر این صورت، عدد صفر می‌گیرد.

متغیر کنترلی پژوهش:

بازده دارایی‌ها (ROA): برابر است با سود خالص بر جمع دارایی‌های شرکت.

اندازۀ شرکت (FSize): برابر است با لگاریتم طبیعی جمع دارایی‌های شرکت.

یافته‌های پژوهش

آمار توصیفی

به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، ابتدا آمار توصیفی داده‌های مدنظر محاسبه شد و شاخص‌های مرکزی و پراکندگی در نگاره (1) ارائه شدند.

نگاره 1. آمار توصیفی متغیرهای پژوهش

نام متغیر	نماد	میانگین	میانه	حداکثر	حداقل	انحراف معیار
رشد شرکت	FIRMGROWTH	441/10	146/1	216/151	047/0	730/160
هزینۀ تحقیق و توسعه	R&D	079/0	074/0	296/0	0	052/0
استقلال هیئت‌مدیره	INB	652/0	6/0	1	0	188/0
سهامداران نهادی	ISH	170/72	7/76	57/99	0	274/20
تمرکز مالکیت	COO	350/0	327/0	989/0	0	214/0
نوع حسابرس	AUDIT	220/0	0	1	0	415/0
بازده دارایی‌ها	ROA	083/0	066/0	546/0	541/0-	137/0
اندازۀ شرکت	FSIZE	022/14	929/13	249/19	492/10	404/1

نتایج منعکس در نگاره (1) نشان می‌دهند رشد شرکت و سهامداران نهادی، انحراف معیار بالایی دارند. این امر ناشی از تغییرپذیری این دو متغیر در طول دورۀ تحقیق است. همچنین مطابق نتایج به‌دست‌آمده، میانگین متغیر وابسته مدل (441/10) و میانگین متغیر مستقل مدل با استفاده از شاخص هرفیندال محاسبه شده (350/0) است.

بررسی آزمون پایایی، آزمون واریانس ناهمسانی و آزمون هم‌خطی متغیرهای پژوهش

پایایی به این معناست که میانگین، واریانس و کوواریانس آن در طول زمان، ثابت باقی بماند. به‌طورکلی اگر مبدأ زمانی یک متغیر، تغییر کند و میانگین و واریانس و کوواریانس تغییری نکند، متغیر ماناست؛ در غیر این صورت، متغیرْ نامانا خواهد بود. بدین منظور، از آزمون لوین، لین و چو استفاده شده است و نتایج آزمون مذکور در نگاره (2) نشان داده شده‌‌‌‌اند.

نگاره 2. نتایج آزمون پایایی متغیر‌های پژوهش

نام متغیر	نماد	آمارۀلوین، لین و چو	احتمال آمارۀ لوین، لین و چو
رشد شرکت	FIRMGROWTH	384/6-	000/0
هزینۀ تحقیق و توسعه	R&D	691/10-	000/0
استقلال هیئت‌مدیره	INB	776/6-	000/0
*استقلال هیئت‌مدیره هزینۀ تحقیق و توسعه**	INB*R&D	453/14-	000/0
سهامداران نهادی	ISH	050/318-	000/0
*سهامداران نهادی هزینۀ تحقیق و توسعه**	ISH*R&D	567/17-	000/0
تمرکز مالکیت	COO	765/120-	000/0
*تمرکز مالکیت هزینۀ تحقیق و توسعه**	COO*R&D	823/115-	000/0
نوع حسابرس	AUDIT	071/2-	020/0
*نوع حسابرس هزینۀ تحقیق و توسعه**	AUDIT*R&D	451/11-	000/0
بازده دارایی‌ها	ROA	511/10-	000/0
اندازۀ شرکت	FSIZE	854/27-	000/0

براساس نتایج به‌دست‌آمده، همۀ متغیرهای مستقل، وابسته، کنترلی و مداخله‌گر در دورۀ پژوهش در سطح پایا^{^[11]} هستند؛ زیرا احتمال آمارۀ آزمون لوین، لین و چو در تمامی متغیر‌ها کمتر از سطح خطای

5% بوده است.

به‌منظور بررسی واریانس ناهمسانی از آزمون وایت استفاده شده است و نتایج در نگاره (3) نشان داده شده‌‌اند.

نگاره 3. نتایج آزمون واریانس ناهمسانی

شرح	آمارۀ بارتلت	درجۀ آزادی	احتمال	نتیجه
مدل	452/0	10	999/0	وجود همسانی واریانس

نتایج نگاره (3) نشان می‌دهند فرضیۀ صفر مبنی بر وجود همسانی واریانس در مدل رد نمی‌شود (به دلیل بیشتر از 5 درصد بودن احتمال آزمون مربوطه).

نتایج بررسی نبود هم‌خطی میان متغیرهای مستقل و کنترلی پژوهش در نگاره 5 نشان داده شده‌اند. چنانچه مقدار عامل تورم واریانسکمتر از عدد 10 باشد، هم‌خطی شدید وجود ندارد.

نگاره 4. نتایج آزمون نبود هم‌خطی

متغیر	نماد	عامل تورم واریانس
هزینۀ تحقیق و توسعه	R&D	114/1
استقلال هیئت‌مدیره	INB	988/2
*استقلال هیئت‌مدیره هزینۀ تحقیق و توسعه**	INB*R&D	310/5
سهامداران نهادی	ISH	285/6
*سهامداران نهادی هزینۀ تحقیق و توسعه**	ISH*R&D	459/35
تمرکز مالکیت	COO	890/6
*تمرکز مالکیت هزینۀ تحقیق و توسعه**	COO*R&D	851/2
نوع حسابرس	AUDIT	137/4
*نوع حسابرس هزینۀ تحقیق و توسعه**	AUDIT*R&D	977/4
بازده دارایی‌ها	ROA	079/1
اندازۀ شرکت	FSIZE	281/1

با توجه به آنکه مقدار عامل تورم واریانس کمتر از ده است، میان متغیر‌های پژوهش، هم‌خطی وجود ندارد.

مدل رگرسیونی فرضیه‌های پژوهش

نگاره (5): نتایج برازش مدل رگرسیونی (روش ترکیبی) فرضیه‌های پژوهش


متغیر		نماد	ضرایب رگرسیونی	احتمال آماره تی	سطح معناداری
هزینۀ تحقیق و توسعه		R&D	355/34-	040/0	057/2-
استقلال هیئت‌مدیره		INB	078/2-	127/0	528/1-
*استقلال هیئت‌مدیره هزینۀ تحقیق و توسعه**		INB*R&D	801/33	033/0	134/2
سهامداران نهادی		ISH	004/0-	814/0	235/0-
*سهامداران نهادی هزینۀ تحقیق و توسعه**		ISH*R&D	137/0	487/0	696/0
تمرکز مالکیت		COO	198/0-	907/0	117/0-
*تمرکز مالکیت هزینۀ تحقیق و توسعه**		COO*R&D	089/6-	718/0	361/0-
نوع حسابرس		AUDIT	367/1-	058/0	896/1-
*نوع حسابرس هزینۀ تحقیق و توسعه**		AUDIT*R&D	654/12	127/0	529/1
بازده دارایی‌ها		ROA	801/1	338/0	959/0
اندازۀ شرکت		FSIZE	805/0	000/0	650/3
عرض از مبدأ		C	270/7-	040/0	053/2-
آمارۀ آزمون اف لیمر			احتمال آمارۀ آزمون اف لیمر
725/0			907/0
ضریب تعیین	ضریب تعیین تعدیل‌شده		دوربین - واتسون	آماره اف	احتمال آماره‌اف
025/0	007/0		58/1	929/2	000/0

یافته‌های پژوهش

رویۀ تحلیل دو آزمون اف - لیمر و هاسمن بدین ترتیب است که چون احتمال به‌دست‌آمده در آزمون اف لیمر بیشتر از سطح خطای 5% است، از مدل تلفیقی استفاده می‌شود.

آماره دوربین – واتسون این مدل (58/1) محاسبه شده است. درواقع با توجه به آنکه این مقدار بین 5/1 تا 5/2 قرار دارد، ادعا می‌شود پسماند این مدل خودهمبسته نیست؛ بنابراین، این پیش‌فرض رگرسیون کلاسیک نیز تأیید می‌شود. ادعا مقدار آماره اف (92/2) و احتمال آن (000/0) نشان‌دهندۀ معناداربودن رگرسیون به‌کاررفته است.

نتایج آزمون فرضیۀ اول

با توجه به نگاره (5)، ضریب متغیر هزینۀ تحقیق و توسعه (355/34-) است و سطح احتمال آن (040/0) محاسبه شده است. درواقع اثر متغیر فوق بر رشد شرکت، منفی و معنی‌دار است؛ بنابراین، با توجه به آنکه نتایج حاصل در تقابل با فرضیۀ اول پژوهش قرار دارد، این شواهد، فرضیۀ اول تحقیق را تأیید نمی‌کند.

نتایج آزمون فرضیۀ دوم

با توجه به نگاره (5)، ضریب تعاملی دو متغیر استقلال هیئت‌مدیره و هزینۀ تحقیق و توسعه (8/33) است و سطح احتمال آن (033/0) محاسبه شده است. درواقع اثر تعاملی این دو متغیر فوق بر رشد شرکت، مثبت و معنی‌دار است. بنابراین، این شواهد، فرضیۀ اول تحقیق را تأیید می‌کند؛ زیرا معنی‌داری ضریب جمله تعاملی نشان می‌دهد استقلال هیئت‌مدیره رابطه بین هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت را تعدیل می‌کند.

نتایج آزمون فرضیۀ سوم

با توجه به نگاره (5)، ضریب تعاملی دو متغیر سهامداران نهادی و هزینۀ تحقیق و توسعه (136/0) است و سطح احتمال آن (486/0) محاسبه شده است. درواقع اثر تعاملی این دو متغیر فوق بر رشد شرکت، معنی‌دار نیست؛ اما با توجه به مثبت‌بودن ضریب این جملۀ تعاملی، اثر مثبت هزینۀ تحقیق و توسعه بر رشد شرکت با افزایش سهامداران نهادی تشدید می‌یابد؛ بنابراین، این شواهد، فرضیۀ دوم تحقیق را تأیید نمی‌کند؛ زیرا معنی‌داری ضریب جمله تعاملی نشان می‌دهد سهامداران نهادی رابطه بین هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت را تعدیل نمی‌کند.

نتایج آزمون فرضیۀ چهارم

با توجه به نگاره (5)، ضریب تعاملی دو متغیر تمرکز مالکیت و هزینۀ تحقیق و توسعه (198/0) است و سطح احتمال آن (907/0) محاسبه شده است. درواقع اثر تعاملی این دو متغیر فوق بر رشد شرکت، معنی‌دار نیست؛ اما با توجه به مثبت‌بودن ضریب این جمله تعاملی مثبت، اثر مثبت هزینۀ تحقیق و توسعه بر رشد شرکت با افزایش تمرکز مالکیت تشدید می‌یابد؛ بنابراین، این شواهد، فرضیۀ چهارم تحقیق را تأیید نمی‌کند؛ زیرا معنی‌داری ضریب جمله تعاملی نشان می‌دهد تمرکز مالکیت رابطه بین هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت را تعدیل نمی‌کند.

نتایج آزمون فرضیه پنجم

با توجه به نگاره (5)، ضریب تعاملی دو متغیر نوع حسابرس و هزینۀ تحقیق و توسعه (65/12) است و سطح احتمال آن (126/0) محاسبه شده است. درواقع اثر تعاملی این دو متغیر فوق بر رشد شرکت، معنی‌دار نیست؛ اما با توجه به مثبت‌بودن ضریب این جمله تعاملی، اثر مثبت هزینۀ تحقیق و توسعه بر رشد شرکت با افزایش نوع حسابرس تشدید می‌یابد؛ بنابراین، این شواهد، فرضیۀ چهارم تحقیق را تأیید نمی‌کند؛ زیرا معنی‌داری ضریب جمله تعاملی نشان می‌دهد نوع حسابرس رابطه بین هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت را تعدیل نمی‌کند.

نتیجه‌گیری

سرمایه‌گذاری در هزینۀ تحقیق و توسعه با فروش، سوددهی و رشد اشتغال مرتبط‌اند (پاتل و همکاران، 2018). تحقیقوتوسعه،فرایندتبدیلاندیشه‌هابهتولیداتجدیدوباکیفیت‌ترشدنتولیداتموجود و نیز فناوری‌های جدیداست.فناوریجدیدموجبتقویتجابجاییعواملتولیدوایجادتنوعبیشتردرتولیداتاست.علاوهبرآن،باعثتغییرهزینه‌هاینسبیتولیدودرنتیجه،افزایش رشد وسودآوریدربلندمدتونیزافزایشمزیتنسبیبنگاههامی‌شود [6]. همچنین، سازوکارهای نظام راهبری شرکتی به بهبود بازده ناشی از نوسان هزینۀ تحقیق و توسعه به دلایلی همچون ایجاد هم‌راستایی داخلی هموار بین اهداف و منابع، برای مدیریت اثرات مربوط به تغییرات هزینۀ تحقیق و توسعه کمک می‌کند.

این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا ویژگی‌های راهبری شرکتی ارتباط میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت را به‌صورت معناداری تشدید می‌کند. نتایج حاصل از فرضیۀ اول این پژوهش نشان دادند با افزایش هزینۀ تحقیق و توسعه، رشد شرکت به‌صورت معناداری تشدید نمی‌یابد. همچنین نتایج حاصل از فرضیۀ دوم این تحقیق نشان دادند با افزایش استقلال هیئت‌مدیره رابطه بین هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت به‌صورت معناداری تشدید می‌یابد. این نتیجه با پژوهش پاتل و همکاران (2018) همسو است؛ اما سایر ویژگی‌های راهبری شرکتی شامل سهامداران نهادی، تمرکز مالکیت و نوع حسابرس با هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت رابطه مثبت و معناداری ندارد؛ این نتیجه مغایر با پژوهش پاتل و همکاران (2018) است؛ زیرا پژوهش حاضر روش متفاوتی با مقالۀ پاتل و همکاران (2018) برای محاسبۀ متغیر هزینۀ تحقیق و توسعه به دلیل محدودیت دردسترس هزینۀ تحقیق و توسعۀ شرکت‌ها برگزیده است.

در فرایند انجام تحقیق علمی، شرایطی وجود دارد که خارج از کنترل محقق است؛ ولی به‌طور بالقوه بر نتایج تحقیق تأثیر می‌گذارد. برخی از این محدودیت‌ها ذاتی و بعضی دیگر، ناشی از شرایط محیطی و محدودیت زمانی تحقیق است. در این راستا، مهم‌ترین محدودیت تحقیق حاضر، دردسترس نبودن هزینه‌های تحقیق و توسعۀ شرکت‌ها بوده که از روش دیگری برای اندازه‌گیری آن بهره گرفته شده است.

با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، این پژوهش به درک استفاده‌کنندگان از بازار درخصوص اهمیت راهبری شرکتی و هزینه‌های تحقیق و توسعه و نیز عوامل مؤثر بر رشد شرکت کمک می‌کند؛ بنابراین، با وجود این، پژوهش‌های بیشتری می‌تواند در بین صنایع مختلف بورس یا در شرکت‌های غیر بورسی انجام گیرد. همچنین در ادامه به پژوهشگران پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی، از سایر وی‍ژگی‌های راهبری شرکتی همچون اندازۀ هیئت‌مدیره و دوگانگی وظیفۀ مدیرعامل برای سنجش تأثیر ویژگی‌های راهبری شرکتی بر رابطه میان هزینۀ تحقیق و توسعه و رشد شرکت استفاده کنند.

[1] Mudambi

[2] Acosta

[3] Shiu

[4] Kuen- Hung

[6] Patel

[7] Concentration of ownership

[8] Nekhili

[9] Rosa

[10] Concentration of ownership

[11] Stationarity

مراجع

ایرجی‌راد، ارسلان و زهرا غلامزاده. (۱۳۹۴). مخارج تحقیق و توسعه، عملکرد آتی شرکت و پریشانی عملیاتی. کنفرانس ملی اقیانوس مدیریت، دوره اول، صص 202-178.
برزگری‌ خانقاه، جمال، اخوان‌ بهابادی، فاطمه، قائدی، سلیمه، زارع، امیرحسین و حمید زارع‌ حسین‌آبادی. (1396). تأثیر هزینة تحقیق و توسعه بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری، سال چهارم، شماره 14، صص 18-1.
دهقانی، علی، خردمند، کامران و محمد عبدی. (1386). اثربخشی هزینه‌های تحقیق و توسعه (بررسی موردی تعاونی‌های تولیدی استان خراسان رضوی و صنایع ایران). فصلنامۀ بررسی‌های اقتصادی، سال سیزدهم، شماره 49، صص100-75.
مهرانی، ساسان، مرادی، محمد و اسکندر هدی. (1389). رابطه نوع مالکیت نهادی و حسابداری محافظه‌کارانه. مجلۀ پژوهش‌های حسابداری مالی، سال دوم، شماره 1، صص 62-47.
کهندل، محمد. (1394). تبیینچگونگیحداکثرسازیسوددربانکداریاسلامی. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه پیام نور تهران.
نوروکیلی فرد، حمیدرضا و لیدا باوندپور. (1393). تأثیر حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، سال سوم، شماره 4، صص 139-119.
نوروش، ایرج، کرمـی، غلامرضا و جلال وافـی ثـانی. (1388). بررسـی رابطـة سـازوکارهای نظـام راهبـری شـرکت و هزینه‌های نمایندگی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بـورس اوراق بهـادار تهـران. مجلـة تحقیقـات حسابداری، دوره اول، شماره 1، صص 25-4.
محمدزاده، امیر و محمدجواد کامیاب. (1393). بررسی رابطه بین مالکیت نهادی، ساختار سرمایه و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه. فصلنامۀ مدیریت توسعه و تحول، دوره ششم، شماره 19، صص 99-91.
کامیابی، یحیی و فاطمه صابری. (1396). اثر مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر رابطه بین افشای هزینۀ تحقیق و توسعه و بازده سهام. فصلنامۀ حسابداری مالی، سال نهم، شماره 33، صص 77-51.
کریمی، فرزاد و مهدی اشرفی. (1390). بررسی ارتباط سازوکارهای نظام راهبری شرکتی و ساختار سرمایه در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های حسابداری مالی، سال سوم، شماره 2، صص 92-79.
1. Adams, R. B., Hermalin, B. E., & Weisbach, M. S. (2010). The role of Boards of Directors in corporate governance: A conceptual framework and survey. Journal of Economic Literature, 48(1), 58–107.
2. Acosta, M., Coronado, D. and Romero, C. (2015). “Linking Public Support, R&D, Innovation and Productivity: New Evidence from the Spanish Food Industry”. Food Policy, 57 (C): 50-61.
3. Aghion, P., Van Reenen, J. and Zingales, L. (2013). “Innovation and Institutional Ownership”. American Economic Review, 13 (1): 277-304.
4. Brynjolfsson, E., & Yang, S. (1996). Information technology and productivity: A review of the literature. Advances in Computers, 43, 179–214.
5. Coad, A., & Rao, R. (2010). Firm growth and R&D expenditure. Economics of Innovation and New Technology, 19(2), 127–145.
6. Chung, K. H., Wright, P., & Kedia, B. (2003). Corporate governance and market valuation of capital and R&D investments. Review of Financial Economics, 12(2), 161–172.
7. Del Monte, A., & Papagni, E. (2003). R&D and the growth of firms: Empirical analysis of a panel of Italian firms. Research Policy, 32(6), 1003–1014.
8. Driver, C., & Guedes, M. J. C. (2012). Research and development, cash flow, agency and governance: UK large companies. Research Policy, 41(9), 1565–1577.
9. García-Manjón, J. V., & Romero-Merino, M. E. (2012). Research, development, and firm Growth. Empirical evidence from European top R&D spending firms. Research Policy, 41(6), 1084–1092.
10. Hall, B. H. (1987). Unpublished appendices from the relationship between firm size and firm growth in the US manufacturing sector. Journal of Industrial Economics, 35, 583–606.
11. Kuen- Hung, T. and Jiann- Chyuan, W. (2004). “The R&D Performance in Taiwan Electronics Industry; a Longitudinal Examination”. Journal of R&D Management, 12 (34): 179-189.
12. Mudambi, R., & Swift, T. (2011). Proactive R&D management and firm growth: A punctuated equilibrium model. Research Policy, 40(3), 429–440.
13. Mudambi, R., & Swift, T. (2014). Knowing when to leap: Transitioning between exploitative and explorative R&D. Strategic Management Journal, 35(1), 126–145.
14. Osma, B. G. (2008). Board independence and real earnings management: The case of R&D expenditure. Corporate Governance: An International Review, 16(2), 116–131.
15. Patel, P. C., Guedes, M. J., Soares, N., & da Conceição Gonçalves, V. (2018). Strength of the association between R&D volatility and firm growth: The roles of corporate governance and tangible asset volatility. Journal of Business Research, 88, 282-288
16. Shiu, H.J. (2006). “The Application of the Value Added Intellectual Technological Firms”, International Journal of Managment, 23 (2): 356-382.
17. Yasuda, T. (2005). Firm growth, size, age and behavior in Japanese manufacturing. Small Business Economics, 24(1), 1–15.
18. Zeghal, D. and Maaloul, A. (2010). “Analysing Value Added as an Indicator of Intellectual Capital and its Conseq Uences on Company Performance”. Journal of Intellectual Capital, 1 (11): 73-91.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 1,372

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 563

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

بررسی تأثیر سازوکارهای نظام راهبری شرکتی بر رابطۀ میان هزینۀ تحقیق و توسعه (R&D) و رشد شرکت