پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شمارهها | 1,639 |
| تعداد مقالات | 13,334 |
| تعداد مشاهده مقاله | 29,924,658 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,971,294 |
ملاکهای انتخاب زوج برای روابط کوتاهمدت و بلندمدت: نقش جنسیت و رابطههای قبلی با جنس مخالف | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 3، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 29، تیر 1399، صفحه 31-54 اصل مقاله (982.59 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/srspi.2020.118302.1438 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| امید عیسی نژاد* 1؛ شهین هوشمند2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استادیار، گروه پژوهشی آسیب شناسی خانواده و تربیت، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2کارشناس ارشد گروه مشاوره، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| یکی از مهمترین تصمیمهای افراد در طول زندگی، تصمیمگیری دربارۀ انتخاب همسر است؛ بنابراین برای پیشگیری از فرسودگی زناشویی، توجه جدی به ملاکهای انتخاب همسر قبل از ازدواج، ضروری به نظر میرسد. هدف این پژوهش، بررسی ملاکهای انتخاب همسر و ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالف و مقایسۀ ملاکهای انتخاب شریک در افراد دارای تجربۀ دوستی و بدون تجربۀ دوستی با جنس مخالف بود. نمونۀ پژوهش شامل 486 نفر بود که به شیوۀ نمونهگیری خوشهای از میان دانشجویان انتخاب شدند و پرسشنامۀ اولویتبخشی ملاکهای همسرگزینی را تکمیل کردند. یافتهها نشان داد در هر دو جنس، 5 ملاک عشق و علاقه، عفت و پاکدامنی، مسئولیتپذیری، سلامت روانی و توانایی تصمیمگیری، بیشترین اهمیت و 5 ملاک درآمد، سن، تناسب موقعیت اجتماعی، تحصیلات و قومیت یکسان، کمترین اهمیت را داشتند. همچنین میانگین ملاکها برای انتخاب شریک از منظر افراد دارای تجربۀ دوستی با جنس مخالف در هر دو جنس، بیشتر از افراد بدون تجربۀ دوستی است که نشان میدهد افراد دارای تجربۀ دوستی، دقیقتر و سختگیرانهتر از افراد بدون تجربۀ دوستی در انتخاب شریک عمل میکنند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژهها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ازدواج؛ ملاکهای انتخاب زوج؛ روابط کوتاه مدت دوستی؛ دوستی با جنس مخالف | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه ازدواج، نهادی مهم در تمام جامعۀ جهانی است (Myers et al., 2005: 183) و انتخاب شریک برای زندگی مشترک، یکی از تصمیمهای جدی است که افراد با آن روبرو هستند (Fisman et al., 2006: 673). انتخاب نامناسب ملاکهای همسرگزینی، یکی از منابع فرسودگی و زوال تدریجی زندگی زناشویی است؛ بنابراین برای پیشگیری از فرسودگی زناشویی، توجه جدی به ملاکهای انتخاب همسر قبل از ازدواج، ضروری به نظر میرسد (Li and Kenrick, 2006: 469). یافتههای پژوهشهای مربوط به انتخاب همسر در بیشتر مواقع از دیدگاه تکاملی تفسیر میشود. در اواخر دهۀ 80 و 90، روانشناسان تکاملی (Buss and Barnes, 1986: 566; Buss, 1985: 50; Buss, 1989: 10) تفاوتهای جنسیتی در معیارهای انتخاب همسر را بهطور گسترده مطالعه کردند. همین موضوع، بنیان زمینۀ پژوهشی وسیعی شد که روی معیارهای انتخاب همسر و جذابیت متمرکز است و تا به امروز، بخش بسیار مهمی از روانشناسی تکاملی شناخته میشود (Webster et al., 2009: 360; Webster, 2007: 89). براساس مدل تکاملی نظریۀ راهبردهای جنسیتی (Buss and Schmitt, 1993: 220)، تفاوتهای ویژۀ هر جنس در میزان زمان و انرژی که والدین برای فرزندان خود میگذارند (Trivers, 1972: 140) باعث اینگونه تفاوتها در معیارهای انتخاب همسر میشود. دیوید بأس در زمینۀ جفتگزینی میگوید: «ما هرگز جفت خود را به تصادف انتخاب نمیکنیم، همسرگزینی ما مبتنی بر استراتژی است و استراتژیهای ما بهطور خاصی طراحی شدهاند که مسائل ویژهای را که برای همسرگزینی موفقیتآمیز لازمند، حل کنند. کسانی که در گذشتۀ تکاملی نتوانستند بهطور موفقیتآمیزی جفتگیری کنند، اجداد ما نشدند. همۀ ما حاصل یک خط ممتد اجدادی هستیم که برای جفتهای باب میلشان، با موفقیت رقابت کردند، جفتهایی را جذب خود کردند که ازلحاظ تولید مثل باارزش بودند و جفت خود را آنقدر حفظ کردند که به تولید مثل منجر شد، رقبای علاقهمند را دفع و مشکلاتی را که مانع تولید مثل موفقیتآمیز بود، حل کردند» (Buss, 1998: 406). نظریۀ راهبردهای جنسیتی[1]فرض میکند که مردان و زنان در مشارکتهای جنسیتی به بقای فرزندانشان اهمیت میدهند؛ برای مثال، مردان برای ویژگیهایی مانند دسترسی به منابع [2]وضعیت اجتماعی و ثروت ارزش قائل هستند؛ زیرا این ویژگیها با تواناییهای احتمالی آنها در سرمایهگذاری برای داشتن فرزند (تولید مثل) ارتباط دارد. زنان نیز بهعلت داشتن ظرفیت فیزیکی برای تولید فرزند، ارزش حیاتی دارند؛ بنابراین، نشانههایی از شرایط جسمانی خوب، مانند جوانی و زیبایی بهطور ویژه، ارزشگذاری میشود. بهعلاوه، این نظریه نشان میدهد زنان تمایل دارند معیارهای انتخاب همسر را با دقت بیشتری نسبت به مردان بررسی کنند؛ زیرا بهطور کلی، آنها زمان و منابع فیزیکی بیشتری را نسبت به مردان برای فرزندان به کار میگیرند (Buss and Schmitt, 1993: 205). روانشناسان تکاملی همچنین معتقدند سازگاریهای [3]روانی مختلفی، رفتار افراد را در روابط عاشقانۀ کوتاهمدت یا بلندمدت هدایت میکند؛ بنابراین، مردان و زنان به احتمال زیاد، ویژگیهای مختلفی را برای انتخاب شریک رمانتیک ارزشگذاری میکنند و این به وضعیت کنونی رابطۀ آنها (کوتاهمدت یا بلندمدت) بستگی دارد (Buss and Schmitt, 1993: 210; Eastwick and Finkel, 2008: 260, Jonason et al., 2019: 55)؛ بنابراین، مطالعات بسیاری، معیارهای متفاوتی را برای انتخاب شریک در یک رابطۀ بلندمدت در مقایسه با رابطۀ کوتاهمدت گزارش کردهاند (Buss and Schmitt, 1993: 210; Li et al., 2002: 950; Li and Kenrick, 2006: 485). شوارتز و هاسیبروک (Schwarz and Hassebrauck, 2012: 450) در پژوهشی، تفاوتهای جنسیتی و سنی را در رابطههای بلندمدت بهطور کامل بررسی کردند. آنها با استفاده از نمونهای وسیع (21245n=) با محدودۀ سنی گسترده (18 تا 65 ساله)، اهمیت 28 ملاک انتخاب همسر را برآورد کردند (Schwarz and Hassebrauck, 2012: 459). نتایج این پژوهش نشان داد زنان نسبت به مردان به میزان بیشتری برای امور مربوط به فرزندان (نظیر حاملگی) زمان و انرژی صرف میکنند؛ بنابراین، آنها روابط طولانیمدت و متعهدانه را بیشتر ترجیح میدهند و به دنبال همسرانی هستند که قادر و مایل باشند برای آنها و فرزندان آیندۀشان سرمایهگذاری کنند. از آنجا که میزان سرمایهگذاری پدرانۀ مردان تا حد زیادی کمتر است، ممکن است مردان مایل باشند فرزندان بیشتری داشته باشند و به شکلی بالقوه، آمادگیشان را با انتخاب زنان جذاب و جوان نشان دهند (Schwarz and Hassebrauck, 2012: 461)؛ هرچند مطالعات مرتبط دریافتهاند جذابیت فیزیکی جنس مخالف برای افرادی که در روابط عاطفی و متعهدانه هستند، ارزش کمتری دارد و این سازوکار را راهی برای حفظ رابطۀ عاطفی تعبیر میکنند (Lydon et al., 1999: 159; Simpson et al., 1990: 1197 ). لی و همکاران (Li et al., 2002: 952) در پژوهشی، 5 ملاک جذابیت فیزیکی[4]، خلاقیت[5]، مهربانی[6]، سرزندگی[7] و موقعیت اجتماعی[8]را در دو موقعیت کوتاهمدت و بلندمدت در زنان و مردان (هم برای خود، هم برای همسر) مقایسه کردند. نتایج نشان داد هم زنان و هم مردان در روابط کوتاه مدت نسبت به روابط بلندمدت، متفاوت عمل میکنند. جذابیت فیزیکی در هر دو نوع رابطه و در هر دو جنس در اولویت قرار دارد؛ اما میانگین آن در روابط کوتاهمدت بیشتر از بلندمدت و در مردان بیشتر از زنان است. ملاک خلاقیت، کماهمیتترین ملاک در هر دو جنس بود؛ اما باز هم برای مردان، بیشتر از زنان و در روابط کوتاهمدت، بسیار کمتر از روابط بلندمدت اهمیت داشت. همچنین لی و همکاران (Li et al., 2011: 293)، همین 5 ملاک را برای انتخاب دوست و همسر برای مقایسۀ دو کشور ایالات متحده و سنگاپور برای یافتن تفاوتهای جنسیتی بین زنان و مردان مقایسه کردند. نتایج نشان داد معیار جذابیت فیزیکی برای مردان در روابط کوتاهمدت و بلندمدت در اولویت اول قرار دارد؛ در حالی که این معیار برای زنان در روابط کوتاهمدت در رتبۀ اول بود؛ اما در روابط بلندمدت، مهربانبودن همسر، بسیار مهمتر از جذابیت فیزیکی است. درواقع، با بررسی میانگین ملاکها این نتیجه به دست میآید که همۀ ملاکها بجز جذابیت فیزیکی در روابط کوتاهمدت نسبت به روابط بلندمدت، کماهمیتتر است (Li et al., 2011: 293). برخی پژوهشها نشان داده است هم مردان و هم زنان، افراد جذاب را برای روابط دوستی کوتاهمدت، بیشتر ترجیح میدهند و در این مورد اتفاق نظر دارند (Kenrick et al., 1993: 565; Li and Kenrick, 2006: 484; Buunket al., 2002: 275; Regan et al., 2000: 20). بهطور کلی، روانشناسان تکاملی معتقدند مردان هنگامی که به دنبال شریک بلندمدت هستند، برای جذابیت فیزیکی ارزش زیادی قائل میشوند و به باروری، اهمیت بیشتری میدهند (Buss, 1989: 3; Miller, 2000: 759). به همین ترتیب، زنان در روابط بلندمدت در مقایسه با روابط کوتاهمدت، برای جذب شریک، با درآمد زیاد، بسیار بلندپروازترند (Li and Kenrick, 2006: 485) و نتایج پژوهشی نشان داده است درآمد و شغل مناسب طرف مقابل، مهمترین ملاک برای ازدواج در زنان است (آقاسی و فلاح مینباشی، 1394: 17). همچنین پژوهش غلامعلیئی و همکاران (1394: 43) نشان داد شاغلبودن همسر برای زنان، بسیار مهمتر از مردان است؛ به همین علت در رابطههای بلندمدت، زنان در مقایسه با مردان برای ثبات وضعیت اجتماعی و امنیت اقتصادی، اهمیت بیشتری قائل هستند تا صفات مربوط به باروری و ظاهر فیزیکی (Buss and Schmitt, 1993: 206; Fisman et al., 2006: 675). فارلی و همکاران (Farrelly et al., 2016: 4) در پژوهشی، تأثیر میزان نوعدوستی و تواضع مردان را نسبت به جذابیت آنها برای انتخاب همسر در زنان بررسی کردهاند. نتایج نشان داد زنان، مردان متواضع را بیشتر از مردان «فقط جذاب» برای رابطههای طولانیمدت نسبت به رابطههای کوتاهمدت ترجیح میدهند. دیدگاه اجتماعی-ساختاری[9]، تفاوتهای جنسیتی در معیارهای انتخاب همسر را نتیجۀ تعامل نابرابریهای طبقاتی و جنسیتی، توان رابطۀ جنسی و ایدئولوژی پدرسالارانه میدانند (Eagly and Wood, 1999: 412). همچنین ایگلی و وود، دلایل محکمی برای اختصاصی شدن نقشهای اجتماعی مختلف در بین مردان و زنان دارند و از آنجایی که نقشهای اجتماعی مردانه با قدرت و اعتبار بیشتری همراه است، زنان تمایل دارند در شغلهایی ظاهر شوند که جامعه، آنها را مختص مردها میداند و بهعلت این محدودیت جنسی شغلی، زنان تمایل به بیشترین حضور در شغلهای مردانه دارند و سعی میکنند کارآمدی خود را در آن به اثبات برسانند (Eagly and Wood, 1999: 414). با توجه به تفسیر دیدگاه اجتماعی- ساختاری، این نتیجه به دست میآید که در دهههای اخیر با افزایش برابریهای اجتماعی و اقتصادی، هر دو جنس در ترجیح ملاکهای همسرگزینی، بهطور نسبی به همدیگر نزدیکتر شدهاند؛ اگرچه به نظر میرسد این همگرایی، بیشتر به این سبب باشد که معیارهای مردان به معیارهای زنان نزدیکتر شده است (Buss et al., 2001: 492). همچنین پژوهشهای کاسر و شارما (Kasser and Sharma, 1999: 376)، مور و همکاران (Moore et al., 2010: 201) و زنتنر و میتورا (Zentner and Mitura, 2012: 1181) نشان داد تفاوتهای جنسیتی در انتخاب همسر با کاهش تبعیض جنسیتی، کمتر شده است. اسپرچر و همکاران (Sprecher et al., 1994: 1076)، 9 معیار (ظاهر، سن، درآمد، نداشتن ازدواج قبلی، دین متفاوت، نداشتن فرزند، قومیت متفاوت و تحصیلات) را در انتخاب همسر برای رابطۀ بلندمدت در قالب پرسشنامهای 12 پرسشی طراحی کردند و تفاوتهای جنسیتی زیادی را برای همۀ شاخصها بجز نداشتن ازدواج قبلی و دین متفاوت پیدا کردند. درواقع، آنها به این نتیجه رسیدند که مردان و زنان در همۀ معیارها، نظرهای متفاوتی دارند و تنها دربارۀ دین متفاوت و نداشتن ازدواج قبلی، همنظر بودند. بیچ- سورنسن و پیلوت (Bech-Sørensen and Pollet, 2016: 175)، مطالعۀ اسپرچر و همکارانش (Sprecher et al., 1994: 1072) را، که 22 سال از انجامدادن آن گذشته بود، برای انتخاب شریک بلندمدت بر نمونهای بزرگتر تکرار کردند. نتایج آنها تا حد زیادی، تکرار یافتههای اسپرچر و همکارانش بود؛ با این تفاوت که دو مؤلفۀ قومیت متفاوت و تحصیلات نیز به دین متفاوت و نداشتن ازدواج قبلی اضافه شد و تفاوت معنیداری در این 4 معیار برای تفکیک جنسیتی مشاهده نشد (Bech-Sørensen and Pollet, 2016: 175). همچنین بأس و همکارانش (Buss et al., 2001: 499) در پژوهشی دریافتند معیارهای مردان و زنان از سال 1939 تا 1996 بهتدریج شبیه به یکدیگر شده است و در معیارهایی مانند جذابیت فیزیکی، آتیۀ مالی موفق و کشش دوطرفه، متقارب و همگرا شدهاند. جانسون و همکارانش نیز (Jonason et al., 2019: 58) در پژوهشی، ترجیح 3 سطح از هوش (کمتر/ بیشتر/ مساوی) و 3 سطح از جذابیت (کم/ کافی/ زیاد) را برای رابطههای کوتاه مدت و بلندمدت در هر دو جنس بررسی کردند. یافتههای آنان نشان داد هر دو جنس با کمی اختلاف گزارش کردند در رابطههای کوتاهمدت، هوش کمتر از خودشان و در رابطههای بلندمدت هوش مساوی یا بیشتر از خود را بیشتر ترجیح میدهند. همچنین افراد، میزان جذابیت زیاد را برای رابطههای کوتاهمدت، بیشتر از بلندمدت ترجیح میدهند. همزمان با تحولات ساختاری و اجتماعی در جامعۀ ایران، بهویژه حضور زنان در عرصههای اجتماعی، نهاد خانواده، تحولات مهمی را از سر گذرانده و در حال گذران است. ازجملۀ این تحولات، گسترش روابط دوستی قبل از ازدواج است (خواجهنوری و دلآور، 1391: 61). رابطۀ دوستی (دختر- پسری) قبل از ازدواج در ایران با توجه به فرهنگ و اعتقادات، گونهای هنجارشکنی است؛ ولی نتایج پژوهشها نشان داد 7/47 درصد زنان و 7/48 درصد مردان، روابط عاطفی و 6/11 درصد از زنان و 3/20 درصد از مردان، روابط پیش از ازدواج را تجربه کردهاند (خلجآبادی فراهانی و شجاعی، 1392: 180). با توجه به مطالب گفتهشده، در این پژوهش، تأثیر روابط و دوستیها بر معیارهای انتخاب همسر و همچنین رتبهبندی اولویت ملاکهای انتخاب همسر در مقایسه با ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالف و سپس تفاوتهای دختران و پسران جوان در ملاکهای انتخاب همسر و ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالف و اولویتبندی ملاکهای افراد دارای تجربۀ دوستی با جنس مخالف و بدون تجربۀ دوستی بررسی شد. درواقع، هدف این پژوهش، پاسخگویی به پرسشهای ذیل است: - آیا ملاکهای دختران و پسران در انتخاب شریک برای روابط کوتاهمدت و بلندمدت با هم تفاوت دارد یا خیر؟ - آیا داشتن یا نداشتن تجربۀ دوستی با جنس مخالف، بر ملاکهای افراد برای انتخاب همسر و انتخاب دوست (برای رابطۀ کوتاهمدت) اثر میگذارد یا خیر؟
روششناسی پژوهش جامعۀ آماری این پژوهش، شامل همۀ دانشجویان دختر و پسر دانشگاه کردستان و روش نمونهگیری بهصورت نمونهگیری خوشهای[10] بود. دانشگاه کردستان، 8 دانشکده (انسانی، زبان، علوم پایه، فنی، کشاورزی، منابع طبیعی، هنر و دانشکدۀ فنی و مهندسی بیجار) و 9046 دانشجو دارد. از میان دانشکدهها، 5 دانشکده و از هر دانشکده، 5 کلاس بهصورت تصادفی انتخاب شد. تعداد 600 پرسشنامه در بین دانشجویان توزیع شد که از این میزان درمجموع، 486 عدد از پرسشنامهها کامل بود. از این میزان شرکتکننده، 229 نفر پسر و 257 نفر دختر بودند. 282 نفر در مقطع کارشناسی، 192 نفر کارشناسی ارشد و 12 نفر در مقطع دکتری مشغول تحصیل بودند. میانگین و انحراف معیار درآمد خانواده، 8/1 و 75/0 میلیون تومان به دست آمد. همچنین به شرکتکنندگان در این پژوهش این اطمینان داده شد که اطلاعات و نظرهای آنها مخفیانه خواهد ماند و کسی به اطلاعات آنها دسترسی نخواهد داشت.
ابزار پرسشنامۀ اولویتبخشی ملاکهای همسرگزینی: این پرسشنامه را رفاهی، ثنایی، شفیعآبادی و شریفی (1389: 28) ساختهاند و شامل 22 ملاک انتخاب همسر است که دو دسته ملاک در همسرگزینی را بررسی میکند. از نتایج تحلیل عاملی در پژوهش رفاهی و همکاران (1389: 28) دو عامل ملاکهای محتوایی و ملاکهای فرایندی به دست آمده است. آلفای کلی پرسشنامه، 88/0 و پایایی پرسشنامه در بعد فرایندی، 85/0 و در بعد محتوایی، 74/0 به دست آمد. در پژوهش حاضر نیز آلفای کرونباخ عامل ملاکهای محتوایی، 83/0 و ملاکهای فرایندی، 73/0 به دست آمد.
یافتهها جدول 1- مقایسۀ ملاکها برای انتخاب همسر در پسران و دختران (486= N) Table 1- Comparison of females and males in spouse selection criteria(n=486)
جدول شمارۀ 1، نتایج مقایسۀ میانگین و انحراف استاندارد و رتبهبندی ملاکهای انتخاب همسر را از بین 228 نفر پسر و 257 نفر دختر نشان میدهد. مهمترین ملاک برای انتخاب همسر ازنظر زنان، سلامت روانی (88/4) است؛ در حالی که در مردان، عشق و علاقه (87/4) اهمیت بیشتری دارد و سلامت روان همسر (59/4) در رتبۀ دوم اهمیت است. بهطور کلی، رتبهها بسیار هم نزدیک است؛ مگر در مواردی، مانند شغل، جذابیت فیزیکی، استقلال رأی که ازنظر زنان، شغل با اهمیتتر است و در رتبۀ یازدهم و ازنظر مردان در رتبۀ بیستویکم قرار دارد. همچنین جذابیت فیزیکی در مردان، رتبۀ چهاردهم و در زنان، رتبۀ بیستویکم را دارد.
جدول 2- مقایسۀ ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالفدر پسران و دختران (486= N) Table 2- Comparison of females and males in mate selection criteria(n=486)
جدول شمارۀ 2، اهمیت ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالف و رتبهبندی آنها را در دختران و پسران مقایسه میکند. بهطور کلی، میانگین ملاکها در دختران، بیشتر از پسران است؛ ولی رتبهبندی آنها در هر دو جنس بجز در مواردی به یکدیگر نزدیک است. مهمترین ملاکها، سلامت روانی و سلامت جسمی است. جذابیت فیزیکی در مردان در رتبۀ سوم و در زنان در رتبۀ پانزدهم قرار دارد. همچنین نداشتن رابطۀ جنسی قبلی برای مردان نسبت به زنان، اهمیت بیشتری دارد؛ اما قومیت یکسان در هر دو جنس، بیاهمیتترین ملاک است.
جدول 3- مقایسۀ رتبهبندی ملاکهای انتخاب همسر در افراد بیتجربه و دارای تجربههای مختلف دوستی در دختران و پسران (486= N) Table 3- Comparison of ranks of spouse selection criteria in people with and without previous private relations in females and males(n=486)
جدول شمارۀ 3، رتبهبندی ملاکهای انتخاب همسر در افراد بیتجربه و دارای تجربههای مختلف دوستی با دوست جنس مخالف را در دختران و پسران مقایسه میکند و 5 ملاک اول و 5 ملاک آخر را نشان میدهد. درمجموع، 257 نفر از نمونه زن هستند که 109 نفر از آنها هیچ تجربهای در دوستی با جنس مخالف ندارند و بقیه حداقل یکبار، آن را تجربه کردهاند. با بررسی میانگین ملاکها مشخص میشود بهطور کلی، میانگین ملاکها برای انتخاب همسر در زنان نسبت به مردان بیشتر است؛ اما بجز چند مورد، تفاوت زیادی در رتبهبندی ملاکها بین زنان و مردان وجود ندارد. همچنین در هر دو جنس، میانگین ملاکها در افراد دارای تجربه، بیشتر از افراد بیتجربه است. مهمترین ملاکها ازنظر هر دو جنس، عشق و علاقه، سلامت روان، مسئولیتپذیری و عفت و پاکدامنی و کماهمیتترین ملاکها، قومیت یکسان، تحصیلات، شغل و درآمد بود.
جدول 4- مقایسۀ رتبهبندی ملاکهای انتخاب دوست در افراد بیتجربه و دارای تجربههای مختلف دوستی در زنان و مردان (486= N) Table 4- Comparison of ranks of mate selection criteria in people with and without previous private relations in females and males(n=486)
جدول شمارۀ 4، رتبهبندی ملاکهای انتخاب دوست را در افراد بیتجربه و دارای تجربههای مختلف دوستی با جنس مخالف در زنان و مردان نشان میدهد. در این جدول، 5 ملاک بااهمیت و 5 ملاک کماهمیت آورده شده است. با توجه به نتایج، میانگین ملاکها برای انتخاب دوست در افراد بدون تجربه، بسیار کمتر از میانگین ملاکها در افراد دارای تجربه است؛ یعنی این ملاکها در افراد دارای تجربه، مهمتر از افراد بدون تجربه است. همچنین میانگین ملاکها و اهمیت آنها در افراد با دو تجربۀ دوستی، بیشتر از دو گروه دیگر است. برای مقایسۀ دختران و پسران در ملاکهای انتخاب همسر و انتخاب دوست غیرهمجنس، از تحلیل واریانس چندمتغیره استفاده شد.
جدول 5- نتایج آزمون لامبدای ویلکس برای مقایسۀ ملاکهای انتخاب همسر و ملاکهای انتخاب دوست در بین دو جنس Table 5- The results of Wilk's Lambda test for comparing of mate and spouse selection criteria in females and males
نتایج جدول شمارۀ 5، تحلیل واریانس چندمتغیره (آزمون لامبدای ویلکس) را برای مقایسۀ ملاکهای انتخاب همسر و ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالف در بین دو جنس نشان میدهد. نتایج نشان داد در هر دو دسته ملاکها بین دختران و پسران، تفاوت معنیدار وجود دارد (001/0>p) و برای بررسی تکتک ملاکها به آزمون تکمتغیره نیاز است که در جدول شمارۀ 6 آورده شده است.
جدول شمارۀ 6، تفاوت ملاکها را برای انتخاب همسر و انتخاب دوست جنس مخالف براساس جنسیت نشان میدهد در زمینۀ ملاکهای انتخاب همسر بجز ملاک جذابیت فیزیکی در تمام ملاکها، تفاوت معنیدار در بین دختران و پسران وجود دارد (05/0>p) و میانگین ملاکها در دختران نسبت به پسران بیشتر است (جدول شمارۀ 6 و 1). همچنین نتایج تفاوت میانگینها در زمینۀ ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالف نشان میدهد در ملاکهای نداشتن رابطۀ جنسی قبل از ازدواج، توافق اخلاقی و مذهبی و جذابیت فیزیکی در بین دو جنس، تفاوت معنیداری وجود ندارد (05/0<p)؛ اما در دیگر مؤلفههای بررسیشده، بین دختران و پسران، تفاوت معنیداری وجود دارد (جدول شمارۀ 6 و 2).
جدول شمارۀ 7، نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره (آزمون لامبدای ویلکس) را برای مقایسۀ ملاکهای انتخاب همسر و ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالف در بین افراد با تجربۀ دوستی و بدون تجربۀ دوستی قبلی نشان میدهد. با توجه به نتایج، بین افراد دارای تجربۀ دوستی و افراد بدون تجربۀ دوستی، تفاوت معنیدار وجود دارد (05/0>p) و برای بررسی تکتک ملاکها به آزمون تکمتغیره نیاز است.
جدول شمارۀ 8، تفاوت ملاکهای انتخاب همسر و ملاکهای انتخاب دوست جنس مخالف را براساس تجربۀ دوستی قبل از ازدواج نشان میدهد. با توجه به یافتهها، بین افراد دارای تجربۀ دوستی با جنس مخالف و افراد بدون تجربۀ دوستی در ملاکهای جذابیت فیزیکی، درآمد، سلامت جسمانی، سلامت روانی، ارتباط اجتماعی کارآمد، توانایی بیان احساسات، نظرها و خواستهها، عشق و صمیمیت برای انتخاب دوست جنس مخالف، تفاوت معنیداری وجود دارد (05/0>p) و در سایر ملاکها، تفاوت معنیداری دیده نمیشود؛ اما برای انتخاب همسر فقط در مؤلفههای تناسب موقعیت اجتماعی خانوادهها، نداشتن رابطۀ جنسی قبل از ازدواج، سلامت جسمانی و ویژگیهای شخصیتی، تفاوت معنیدار وجود دارد و افراد داری تجربۀ دوستی، میانگین بالاتری گزارش کردهاند و سطح بالاتری را در 4 ملاک مذکور انتظار دارند (05/0>p).
در جدول شمارۀ 9، بررسی معنیداری تفاوت رتبهها در اولویتبندی و شناسایی مؤلفههایی که بیشترین اهمیت را در زمینۀ ملاکهای انتخاب همسر و دوست دارند، از روش آزمون فریدمن استفاده شد. با توجه به مقدار خی دو و سطح معنیداری بهدستآمده، هم تفاوت رتبههای ملاکهای انتخاب همسر و هم تفاوت رتبههای ملاکهای انتخاب دوست، معنیدار است.
بحث و نتیجه مطالعۀ حاضر با هدف بررسی تفاوتهای جنسیتی برای تعیین ملاکهای انتخاب همسر و دوست جنس مخالف در افراد بدون تجربۀ دوستی و دارای تجربههای مختلف دوستی در دختران و پسران دانشگاه کردستان انجام شد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، بهطور کلی، میانگین ملاکها برای انتخاب همسر در زنان نسبت به مردان بیشتر است؛ یعنی زنان نسبت به مردان برای انتخاب همسر، سختگیرتر هستند و با وسواس بیشتری عمل میکنند. این یافته با نظریۀ راهبردهای جنسیتی مبنی بر دقت نظر زنان نسبت به مردان همسوست (Buss and Barnes, 1986: 566; Buss and Schmitt, 1993: 220). براساس یافتهها، اولین ملاک برای انتخاب همسر در مردان و دومین ملاک در زنان، عشق و علاقه (صمیمیت) است که نشان میدهد مهربانی و صمیمیت و بااحساس بودن از مهمترین ملاکهای انتخاب همسر است که با یافتههای پژوهش شوارتز و هاسیبروک (Schwarz and Hassebrauck, 2012: 461) در آلمان، پژوهش چن و همکاران (Chen et al., 2015: 116) در دو فرهنگ آمریکا و چین و پژوهش غلامعلیئی و همکاران (1394: 19) در ایران همسوست. صمیمیت، جوهرۀ عشق را تشکیل میدهد و یکی از مؤلفههای مثلث عشق ازنظر استرنبرگ است و آن را احساساتی تعریف میکند که نشانۀ حس نزدیک بودن است (Sternberg, 1987: 333). میزان عشق در زمان شروع ازدواج، اهمیت زیادی برای سازگاری و رضایت زوجها دارد (Dinna, 2005: 55)؛ بر این اساس، فرض میشود که عشق، عنصری مهم و ضروری برای ازدواج است (رجبی و همکاران، 1394: 84)؛ اما بررسی یافتهها نشان میدهد در دختران بدون تجربۀ دوستی، عشق و علاقه (صمیمیت) از اولویتهای آنان برای انتخاب دوست جنس مخالف برای روابط کوتاهمدت نیست؛ یعنی دخترانی که هیچ نوع تجربۀ صمیمت عاطفی با جنس مخالف نداشتهاند، اگر بخواهند کسی را برای رابطهای کوتاهمدت انتخاب کنند، صمیمت و نزدیکی عاطفی با فرد مدنظر برایشان اهمیتی ندارد؛ در حالی که در پسران اینگونه نیست و عشق و علاقه حتی در پسران بدون تجربه، اولین ملاک مهم است. پیشبینی میشد ملاک عشق و علاقه برای دختران اهمیت داشته باشد؛ اما این ملاک برای دختران بدون تجربۀ دوستی با جنس مخالف، حتی بین 5 ملاک اول نیز نیست. به نظر میرسد این یافته نمیتواند به معنی این باشد که دختران به صمیمیت و عشق و دوستداشتن در رابطه اهمیت نمیدهند؛ بلکه شاید نشان میدهد به این علت که تجربۀ ارتباط دوستی با جنس مخالف نداشتهاند، فکرکردن به دوستداشتن کسی برای مدت کوتاهی برایشان بیمعنی و دور از ذهن است؛ اما به علت تفاوت شرایط اجتماعی برای پسران، حتی در صورتی که هیچگونه تجربۀ دوستی نداشته باشند، در ابراز نظر نسبت به دختران آزادترند و راحت اظهار میکنند که اگر قرار باشد رابطۀ کوتاهمدت داشته باشند، داشتن عشق و علاقه، اولویت آنهاست. ملاک سلامت روان، که از نظر تعریف سازمان جهانی بهداشت «حال خوبی است که در آن فرد میتواند تواناییهای خودش را درک کند، از عهدۀ استرسهای طبیعی زندگی خود برآید، بتواند بهطور مؤثر و مفیدی فعالیت کند و توانایی همکاری با جامعهاش را داشته باشد» (World Health Organization, 2004: 12)، برای زنان، مهمترین ملاک و در مردان بعد از عشق و علاقه (صمیمیت) در رتبۀ دوم اهمیت قرار دارد که با یافتههای پژوهش حسینی و همکاران (1386: 509) و غلامعلیئی و همکاران (1394: 45) همسوست. به نظر میرسد با توجه به تعریف سلامت روان، که یکی از مؤلفههای آن، «توانایی همکاری با جامعه» است و مردان بهصورت کلی بیشتر از زنان در اجتماع حضور دارند، اهمیت این ملاک ازنظر زنان برای همسرانشان مهمتر است. شاید نیز مهمبودن این ملاک برای زنان از این لحاظ باشد که آنها تفسیر عمومی سلامت روان را اینگونه در نظرگرفته باشند که در جامعه، زنان بسیاری، قربانی خشونت و قدرت (جنسی و جسمی) مردان قرار میگیرند؛ بنابراین، احتمالاً ازنظر زنان، فرد سالم کسی است که کمتر شکاک است، کمتر کنترل میکند، بددل و بددهن نیست و رفتار و برخوردش با خانوادۀ همسر مناسب است و از آنجایی که در فرهنگ جامعۀ مدنظر، معمولاً مردان، انتخابگر هستند و زنان، انتخابشونده، ضروری است زنان با دقت بیشتری برای انتخاب همسر خود اقدام کنند. شاید نیز علت دیگر این باشد که زنان، حق طلاق ندارند و در بعضی موارد حتی در صورت نارضایتی زن، همسر حاضر به طلاق نیست؛ بنابراین، زنان به دقت بیشتری در بررسی سلامت روان افراد نیاز دارند. در این پژوهش، درآمد، جزء 5 ملاک بیاهمیت و شغل همسر، که در پژوهشهای قبلی از ملاکهای مهم برای زنان بود، به ملاکی کماهمیت تبدیل شده است که با هیچکدام از پژوهشهای قبلی دربارۀ ملاکهای انتخاب همسر در زنان همخوانی ندارد. براساس نظریۀ تکاملی و پژوهشهای قبلی، درآمد همسر برای زنان، اهمیت بسیاری دارد (Li and Kenrick, 2006: 486؛ آقاسی و فلاح مینباشی، 1394: 18)؛ اما دربارۀ علت این موضوع که درآمد و شغل، که از اولویتهای مهم برای زنان بود، به ملاکهای کماهمیت و بیاهمیت تبدیل شده است، شاید بتوان گفت به این علت که جامعۀ مدنظر، دانشجو بودند و شرایط جامعه به سمتی میرود که دختران با پسران در یک سطح قرار میگیرند و انتظار میرود بعد از فارغالتحصیلی، شرایط شغلی مناسبی نیز برای آنها فراهم شود و آنها نیز مانند مردان ازنظر اقتصادی مستقل باشند. همچنین احتمالاً دیگر مانند گذشته، دختران انتظار ندارند همسرشان، آنها را حمایت مالی کند و ترجیح میدهند ازنظر اقتصادی به خود متکی باشند. همچنین به نظر میرسد حمایت مالی خانوادۀ دختر، علت دیگری برای ازدست دادن اهمیت ملاک شغل و درآمد برای دختران باشد؛ بر همین اساس، این اطمینان خاطر برای دختران بعد از ازدواج وجود دارد که اگر از طرف همسر حمایت نشوند، برای تأمین نیازهای خود با مشکل مواجه نمیشوند. با توجه به نتایج، جذابیت فیزیکی در روابط کوتاهمدت در مردان در رتبۀ سوم و در زنان در رتبۀ پانزدهم اهمیت قرار دارد و برای مردان، روابط بلندمدت نسبت به روابط کوتاهمدت، کم اهمیتتر است. این یافته با یافتۀ پژوهش لی (li, 2007: 532) تناقض دارد. در پژوهش لی، تفاوتهای جنسیتی برای رتبهبندی 5 ملاک در رابطههای بلندمدت و کوتاهمدت بررسی شده است و نتایج نشان داد در روابط بلندمدت، اهمیت جذابیت فیزیکی در مردان، بیشتر از زنان است؛ ولی در روابط کوتاهمدت برای هر دو جنس، بسیار مهم است (li, 2007: 532)؛ در حالی که در پژوهش حاضر، جذابیت فیزیکی برای زنان در روابط کوتاهمدت نسبت به روابط بلندمدت نه تنها مهمتر نمیشود، بلکه کماهمیتتر نیز میشود. یکی از تفاوتهای مشهود جنسیتی در جدول شمارۀ 2، نداشتن رابطۀ جنسی قبلی است که برای زنان در ردۀ ملاکهای بیاهمیت و برای مردان، جزء 5 ملاک مهم جدول است؛ هرچند با توجه به پژوهشهای انجامشده در سالهای قبل، که به تعدادی از آنها در پیشینه اشاره شد، و تغییر ملاکهای انتخاب همسر و همچنین همگرایی دو جنس در معیارهای انتخاب همسر، همچنان تفاوت معناداری برای ملاک «نداشتن رابطۀ جنسی قبلی» بین دو جنس وجود دارد. در پژوهشی که دیوید بأس دربارۀ تفاوتهای جنسیتی در 37 فرهنگ مختلف جهان انجام داد، بیشترین اهمیت برای ملاک «نداشتن رابطۀ جنسی» مربوط به کشور ایران است که با اختلاف 4/0- مردان بیشتر از زنان- ثبت شده است (Buss, 1989: 7). به نظر میرسد این نتیجه، نشاندهندۀ باور عموم مردم ایران و نگاه مردسالارانه به این موضوع است که زنان تا زمان ازدواج نباید هیچگونه رابطۀ جنسی را تجربه کرده باشند. همچنین جدول شمارۀ 3 و 4 و بررسی میانگین معیارها نشان داد در کل، خواه در افراد بدون تجربه و خواه در افراد دارای تجربۀ قبلی در دوستی، میانگین ملاک انتخاب همسر و دوست در زنان نسبت به مردان، بسیار بیشتر است؛ یعنی در هر صورت، زنان نسبت به مردان، پرتوقعتر هستند و این موضوع نشان میدهد بسیاری از ملاکهای انتخاب همسر برای آنها نسبت به مردان، اهمیت بیشتری دارد و موقعیت را سختگیرانهتر بررسی میکنند (Schwarz and Hassebrauck, 2012: 452)؛ اما نتایج جدول شمارۀ 3 نشان میدهد میانگین ملاکها برای انتخاب همسر ازنظر افراد دارای تجربه در هر دو جنس، بیشتر از افراد بیتجربه است که نشان میدهد افراد دارای تجربه، دقیقتر از افراد بیتجربه در انتخاب همسر عمل میکنند. این تفاوت فقط در میزان میانگین ملاکها وجود دارد؛ ولی در رتبهبندی ملاکها تفاوت زیادی مشاهده نمیشود و بجز چند مورد، رتبهبندی ملاکها بسیار به یکدیگر نزدیک است. سلامت روان، مسئولیتپذیری، عشق و علاقه و عفت و پاکدامنی، رتبههای 1 تا 4 را با کمی اختلاف به خود اختصاص دادهاند. ملاکهای شغل، درآمد و قومیت یکسان در ردۀ ملاکهای بیاهمیت قرار دارند. قومیت یکسان، تقریباً بیاهمیتترین ملاک برای انتخاب همسر در هر دو جنس است که با پژوهش بیچ سورنسن و و پیلوت (Bech-Sørensen and Pollet, 2016: 174) همسوست. در این پژوهش، بیچ سورنسن و پیلوت- که بعد از 22 سال، پژوهش اسپرچر و همکارانش را تکرار کردند- به این نتیجه رسیدند که میانگین قومیت مختلف نسبت به 22 سال گذشته افزایش یافته است؛ یعنی قومیت متفاوت، مانعی برای ازدواج نیست و افراد با ازدواج با فردی از قومیت دیگر مشکلی ندارند. این یافته، افزایش میزان دگرپذیری را در افراد نشان میدهد. با توجه به جدول شمارۀ 4، بهطور کلی، میانگین ملاکها در افراد بدون تجربه برای انتخاب دوست جنس مخالف نسبت به سه گروه دیگر دارای تجربههای قبلی در داشتن دوست جنس مخالف، کمتر است. شاید بتوان گفت علت کمبودن میانگین ملاکها در افراد بدون تجربۀ دوستی این است که این افراد بهعلت نداشتن تجربۀ اینگونه روابط، به تعیین اهمیت ملاکها برای داشتن دوست جنس مخالف تمایلی ندارند. درواقع، افراد بدون تجربه، میلی برای داشتن دوست جنس مخالف ندارند که حتی بخواهند برای آن معیاری داشته باشند؛ در حالی که سه گروه دیگر با تجربههای مختلف دوستی، اهمیت بیشتری برای ملاکها قائلند که شاید بتوان نتیجه گرفت افرادی که تجربۀ دوستی کوتاهمدت داشتهاند، مایل به تکرار این تجربه هستند و به همین علت، ملاکها را دقیقتر بررسی کردهاند و احتمالاً برای رابطۀ بعدی، کمبودهای روابط قبلی را بیشتر مدنظر قرار میدهند و اگر ملاکی را در رابطههای قبلی، بیاهمیت فرض کرده باشند و ازنظرشان این بیاهمیتپنداشتن، خللی در رابطۀ آنها ایجاد کرده باشد، میکوشند آن را در رابطۀ بعدی مدنظر قرار دهند و کسی را با داشتن آن ویژگی در اولویت انتخاب قرار دهند. جدول شمارۀ 4 نشان میدهد جذابیت فیزیکی در افرادی که چندین تجربۀ دوستی داشتهاند، در رتبۀ سوم و بعد از سلامت جسم و روان قرار دارد. این نتیجه با نتایج پژوهشهای قبلی، که جذابیت فیزیکی در روابط کوتاهمدت نسبت به روابط بلندمدت، اهمیت بیشتری داشت، همسوست (Kenrick et al., 1993: 565; Li and Kenrick, 2006: 468; Buunk et al., 2002: 275; li et al., 2011: 293)؛ درحالی که در سه گروه دیگر، جذابیت فیزیکی در رتبههای دهم و یازدهم قرار دارد. بهطور کلی، با توجه به یافتهها گفتنی است ملاکهای انتخاب همسر برای هر دوجنس بجز چند مورد خاص که شاید در زمینۀ فرهنگی ما ریشه داشته باشد، بسیار شبیه یکدیگر است و تفاوت زیادی بین زن و مرد در اولویتبندی معیارها برای انتخاب شریک وجود ندارد. همچنین اولویت این ملاکها برای انتخاب شریک در روابط کوتاهمدت و بلندمدت متفاوت بود و افراد براساس اینکه در چه رابطهای میخواهند وارد شوند، ملاکهای متفاوتی را در اولویت قرار میدهند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آقاسی، م. و فلاح مینباشی، ف. (1394). «نگرش جوانان ایرانی به ازدواج، انتخاب همسر و تشکیل خانواده». پژوهشنامۀ زنان، ش 6، ص 22-1. رفاهی، ژ.؛ ثنایی ذاکر، ب.؛ شفیعآبادی، ع. و پاشا شریفی، ح. (1389). «بررسی مقایسهای ملاکهای همسرگزینی در زنان و مردان شیرازی در دو موقعیت هنگام ازدواج و اکنون». تازهها و پژوهشهای مشاوره، د 9، ش 33، ص 7-31. رجبی، غ.؛ عباسی، ق. و شمعونی اهوازی، ش. (1394). «سبکهای همسرگزینی (سنتی، آزاد و ترکیبی) و رضایت زناشویی در پرستاران». آسیبشناسی، مشاوره و غنیسازی خانواده، د 1، ش 1، ص 77-86. حسینی، م.؛ محمدی، م.؛ یغمایی، ف. و علوی مجد، ح. (1386). «بررسی معیارهای انتخاب همسر زوجین در شرف ازدواج شهر تهران در سال 1384». مجلۀ پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، د 12، ش 6، ص 505-512. خلجآبادی فراهانی، ف. و شجاعی، ج. (1392). «نگرش دانشجویان دانشگاههای تهران نسبت به تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج در رضایت زناشویی».مطالعات راهبردی زنان، د 16، ش 61، ص 149-188. خواجهنوری، ب. و دلآور، مریم. (1391). «عوامل مؤثر بر دوستی دختر و پسر در بین جوانان شهر شیراز با تأکید بر فرایند جهانیشدن». جامعهشناسی کاربردی، د 23، ش 2، ص 41-64. غلامعلیئی، ب.؛ جمورپور، س.؛ سوری، ا.؛ سهیلیزاده، م.؛ خزایی، س.؛ نوریان، ف. و باقر، م. (1394). «معیارهای ازدواج در زوجین شرف ازدواج مراجعهکننده به مرکز مشاورۀ ازدواج شهرستان تویسرکان در سال 1394». مجلۀ علمی پژوهان، ج 14، ش 4، ص 47-38. Bech-Sørensen, J., and Pollet, T.V. (2016). Sex differences in mate preferences: A replication study, 20 years later Evolutionary Psychological Science, 2(3), 171-176.
Buss, D.M. (1998). The psychology of human mate selection: Exploring the complexity of the strategic repertoire. Handbook of evolutionary psychology: Ideas, issues, and applications, 405-429.
Buss, D.M. (1985). Human mate selection: Opposites are sometimes said to attract, but in fact we are likely to marry someone who is similar to us in almost every variable. American Scientist, 73(1), 47-51.
Buss, D.M. (1989). Sex differences in human mate preferences: Evolutionary hypotheses tested in 37 cultures. Behavioral and Brain Sciences, 12(1), 1-14.
Buss, D.M. and Barnes, M. (1986). Preferences in human mate selection. Journal of Personality and Social Psychology, 50(3), 559-570.
Buss, D.M. and Schmitt, D.P. (1993). Sexual strategies theory: An evolutionary perspective on human mating. Psychological Review, 100(2), 204-232.
Buss, D.M., Shackelford, T.K., Kirkpatrick, L.A. and Larsen, R.J. (2001). A half century of mate preferences: The cultural evolution of values. Journal of Marriage and Family, 63(2), 491-503.
Buunk, A.B., Dijkstra, P., Fetchenhauer, D. and Kenrick, D.T. (2002) “Age and gender differences in mate selection criteria for various involvement levels”. Personal Relationships, 9(3): 271-278.
Chen, R., Austin, J.P., Miller, J.K. and Piercy, F.P. (2015). Chinese and American individuals’ mate selection criteria: Updates, modifications, and extensions. Journal of Cross-Cultural Psychology, 46(1), 101-118.
Dinna, M. (2005). Marital satisfaction in autonomous and arranged marriages: South African Indian Sample. MA Dissertation in Counselling Psychology, University of Pretoria.
Eagly, A.H. and Wood, W. (1999). The origins of sex differences in human behavior: Evolved dispositions versus social roles. American Psychologist, 54(6), 408-423.
Eastwick, P.W., Eagly, A.H., Glick, P., Johannesen-Schmidt, M.C., Fiske, Susan T., Blum, Ashley M. B., Volpato, CH. (2006). Is Traditional Gender Ideology Associated with Sex-Typed Mate Preferences? A Test in Nine Nations. Sex Roles, 54(9-10), 603-614.
Eastwick, P.W. and Finkel, E.J. (2008). Sex differences in mate preferences revisited: Do people know what they initially desire in a romantic partner?. Journal of Personality and Social Psychology, 94(2), 245-264.
Farrelly, D., Clemson, P. and Guthrie, M. (2016). Are Women’s Mate Preferences for Altruism Also Influenced by Physical Attractiveness?. Evolutionary Psychology. 14(1), 1-6.
Finkel, E., Eastwick, P.W. and Matthews, J. (2007). Speed-dating as an invaluable tool for studying romantic attraction: A methodological primer. Personal Relationships, 14(1), 149–166
Fisman, R., Iyengar, S., Kamenica, E. and Simonson, I. (2006). Gender differences in mate selection: Evidence from a speed dating experiment. Quarterly Journal of Economics, 121(2), 673–697.
Jonason, P.K., Marsh, K. Dib,O., Plush, D., Doszpot, M., Fung, E., Crimmins, K., Drapski, M. and Di Pietro., K. (2019). Is smart sexy? Examining the role of relative intelligence in mate preferences. Personality and Individual Differences, 139, 53-59.
Kasser, T. and Sharma, Y.S. (1999). Reproductive freedom, educational equality, and females' preference for resource-acquisition characteristics in mates. Psychological Science, 10(4), 374-377.
Kenrick, D.T., Groth, G.E., Trost, M.R. and Sadalla, E.K. (1993). Integrating evolutionary and social exchange perspectives on relationships: Effects of gender, self-appraisal, and involvement level on mate selection criteria. Journal of Personality and Social Psychology, 64(6), 951-969.
Li, N.P. (2007) . Mate preference necessities in long-and short-term mating: People prioritize in themselves what their mates prioritize in them. Acta Psychologica Sinica, 39(3), 528-535.
Li, N.P, Balley, J.M., Kenrick, D.T. and Linsenmeier, J.A. (2002). The necessities and luxuries of mate preferences: Testing the tradeoffs. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 947-955.
Li, N.P., and Kenrick, D.T. (2006). Sex similarities and differences in preferences for short-term mates: What, whether, and why. Journal of Personality and Social Psychology, 90(3), 468-489.
Li, N.P., Valentine, K.A. and Patel, L. (2011). Mate preferences in the US and Singapore: A cross-cultural test of the mate preference priority model. Personality and Individual Differences, 50(2), 291-294.
Lydon, J.E., Meana, M., Sepinwall, D., Richards, N. and Mayman, SH. (1999). The commitment calibration hypothesis: When do people devalue attractive alternatives?, Personality and Social Psychology Bulletin, 25(2), 152-161.
Miller, R.S. (1997). Inattentive and contented: Relationship commitment and attention to alternatives. Journal of Personality and Social Psychology, 73(4), 758-766.
Moore, F.R., Cassidy, C. and Perrett, D.I. (2010). The effects of control of resources on magnitudes of sex differences in human mate preferences. Evolutionary Psychology, 8(4), 720-735.
Myers, J.E., Madathil, J. and Tingle, L.R. (2005). Marriage satisfaction and wellness in India and the United States: A preliminary comparison of arranged marriages and marriages of choice. Journal of Counseling & Development, 83(2), 183-190.
Regan, P.C., Levin, L., Sprecher, S., Christopher, F.S. and Gate, R. (2000). Partner preferences: What characteristics do men and women desire in their short-term sexual and long-term romantic partners?. Journal of Psychology and Human Sexuality, 12(3), 1-21.
Schwarz, S. and Hassebrauck, M. (2012). Sex and age differences in mate-selection preferences. Human Nature, 23(4), 447-466.
Simpson, J.A., Gangestad, S.W. and Lerma, M. (1990). Perception of physical attractiveness: Mechanisms involved in the maintenance of romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1192-1201.
Sprecher, S., Sullivan, Q. and Hatfield, E.l. (1994). Mate selection preferences: Gender differences examined in a national sample. Journal of Personality and Social Psychology, 66(6), 1074-1080.
Sternberg, R.J. (1987). Liking versus loving: A comparative evaluation of theories. Psychological Bulletin, 102(3), 331-345.
Trivers, R. (1972). Parental Investment and Sexual Selection .In B .Compbell (Ed.), Sexual Selection and the Descent of Man (PP.136-179). New York: Aldine DeGruyter- Webster, G.D., Jonason, P.K. and Schember, T.O. (2009). Hot topics and popular papers in evolutionary psychology: Analyses of title words and citation counts in Evolution and Human Behavior, 1979–2008. Evolutionary Psychology, 7(3), 348-362.
Webster, G.D. (2007). Evolutionary theory's increasing role in personality and social psychology. Evolutionary Psychology, 5(1), 84-91.
World Health Organization. (2004), Promoting mental health: Concepts, emerging evidence, practice: Summary report. Geneva: World Health Organization.
Zentner, M. and Mitura, K. (2012). Stepping out of the caveman’s shadow: Nations’ gender gap predicts degree of sex differentiation in mate preferences. Psychological Science, 23(10), 1176-1185. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 6,258 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,479 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||