
تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,706 |
تعداد مقالات | 13,972 |
تعداد مشاهده مقاله | 33,552,049 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,307,520 |
نقد و بررسی آرای کلامی جَهْمِیّان در کشفالاسرار و عُدَّةالابرار ابوالفضل رشیدالدّین میبدی | ||
الهیات تطبیقی | ||
مقاله 9، دوره 10، شماره 22، آذر 1398، صفحه 107-120 اصل مقاله (1.2 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/coth.2019.110859.1153 | ||
نویسنده | ||
مظاهر احمدتوبی* | ||
استادیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
نقد آرای کلامی فِرَق اسلامی، یکی از مباحث مهم در برخی از تفاسیر قرآن است. بررسی این نقدها باعث روشنشدن هرچه بیشتر عقاید مفسّر میشود. یکی از تفاسیر بررسیشده دربارۀ آرای کلامی خوارج، مرجیان، معتزله و ... تفسیر عرفانی کشفالاسرار و عُدَّةالابرار اثر ابوالفضل رشیدالدّین میبدی است. این مقاله با روش توصیفیتحلیلی نگارش یافته و به علّت توجّه ویژۀ میبدی به جَهْمِیّان، آرای کلامی این فرقه، نقد و بررسی و دیدگاه میبدی در هر یک از موضوعات نقدشدۀ او، در این تفسیر ذکر شده است. یکی از مهمترین بدعتهای جَهْمِیّان، انکار صفات خدا و تأویل آنها است. آنها صفات خدا را برای جلوگیری از تشبیه او به مخلوقات و پاسبانی از تجرید او تأویل میکنند. به نظر میبدی، خدا دارای صفات است (نفی تعطیل)؛ ولی بنابر قاعدۀ «همنامی اقتضای همسانی نکند»، نباید همان معنای انسانی در آنها را بر خدا حمل کرد (نفی تشبیه). همچنین، آنها را نباید تأویل و معنای مَجازی کرد. به عقیدۀ میبدی، ظاهر آنها را باید به سَمْع قبول کرد و باطن (حقیقت معنای) آنها را باید به تسلیم به حق سپرد. | ||
کلیدواژهها | ||
اهل بدعت؛ جَهْمِیّان؛ تأویل؛ میبدی؛ کشفالاسرار | ||
مراجع | ||
منابع 1- القرآن الکریم. 2- آبراهاموف، بنیامین، (1384)، «خلق و استمرار بهشت و دوزخ در کلام اسلامی»، ترجمۀ زهرا مؤدب، هفت آسمان، دورۀ 7، شمارۀ 28، ص 106-87. 3- الاشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، (1369ق)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلیین، تحقیق محمد محییالدّین عبدالحمید، قاهره، مکتبة النهضة المصریة. 4- البغدادی، ابیمنصور عبدالقاهر بن طاهر بن محمد، (بیتا)، الفرق بین الفرق، تحقیق محمد محییالدّین عبدالحمید، بیروت، دارالمعرفة. 5- المَلَطی، محمّد بن احمد بن عبدالرحمن، (1993م-1413ق)، التّنبیه و الرَّدّ عَلی اَهْلِ الاَهْواءِ وَ الْبِدَعِ، تقدیم و تحقیق و تعلیق محمّد زینهم محمّد عزب، القاهرة، مکتبة مدبولی. 6- المیبدی، ابوالفضل رشیدالدّین، (1382)، کشفالاسرار و عُدَّةالابرار، معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری، به سعی و اهتمام علیاصغر حکمت، تهران، انتشارات امیرکبیر. 7- ایزوتسو، توشی هیکو، (1380)، مفهوم ایمان در کلام اسلامی، ترجمۀ زهرا پورسینا، ویراستۀ مصطفی ملکیان، تهران، سروش (انتشارات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران). 8- بغدادی، ابومنصور عبدالقاهر، (1333)، تاریخ مذاهب اسلام یا ترجمۀ الفَرْق بین الفِرَق، ترجمۀ محمدجواد مشکور، تبریز، کتابفروشی حقیقت. 9- زریاب خویی، عباس، (1374)، ابن تیمیّه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج 3، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. 10- سیدتقوی، علیرضا، (1390)، جَهْمِ بْنِ صَفْوان دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج 19، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. 11- شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم، (1413ه-1992م)، الملل و النحل، صَحَّحَهُ وَ عَلَّقَ عَلَیْهِ احمد فهیمی محمد، بیروت (لبنان)، دار الکتب العلمیة. 12- شیرزاد، امیر، (1379)، ایمان و دیدگاه میبدی دربارۀ آن، یادنامۀ ابوالفضل رشیدالدّین میبدی، صاحب تفسیر کشفالاسرار و عُدَّةالابرار، ج 2، به کوشش مهدی ملکثابت، یزد، انتشارات نیکوروش. 13- صابری، حسین، (1383)، تاریخ فرق اسلامی (1)، فرقههای نخستین، مکتب اعتزال، مکتب کلامی اهل سنت، خوارج، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). 14- فان اس، یوزف، (1390). جَهْمِیّه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج 19، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. 15- کیلر، آنابل، (1394)، هرمنوتیک صوفیانه در تفسیر کشفالاسرار میبدی، ترجمۀ جواد قاسمی، تهران، میراث مکتوب با همکاری بنیاد میبدی. 16- لاهیجی، شمسالدّین محمّد، (1371)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا برزگر خالقی و عفّت کرباسی، تهران، انتشارات زوّار. 17- مشکور، محمّدجواد، (1375)، فرهنگ فرق اسلامی، با مقدمه و توضیحات کاظم مدیر شانهچی، مشهد، مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. 18- مشکور، محمّدجواد، (1379)، تاریخ شیعه و فرقههای اسلام تا قرن چهارم، تهران، انتشارات اشراقی. 19- مولانا، جلالالدّین محمّد بلخی-رومی، (1375)، مثنوی، مقدمه، تصحیح، تعلیقات و فهرستها محمّد استعلامی، تهران، انتشارات زوّار. 20- وُلْفْسُن، هری اوسترین، (1368)، فلسفۀ علم کلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران، انتشارات الهدی. 21- یزدی مطلق (فاضل)، محمود، (1379)، سیری در آرای کلامی میبدی در تفسیر کشفالاسرار، یادنامۀ ابوالفضل رشیدالدّین میبدی، صاحب تفسیر کشفالاسرار و عُدَّةالابرار، به کوشش مهدی ملکثابت، ج 2، یزد، انتشارات نیکوروش. 22- Anawati, Georges C. (1987a). “Islamic Concepts”, inThe Encyclopedia of Religion, Translated from French by Mary Ann Danner Translated, Vol. 1, Mircea Eliade (ed), New York: Macmillan Publishing Company. 23- Anawati, Georges C. (1987b). “Kalam”, inThe Encyclopedia of Religion, Translated from French by Richard J. Scott Vol. 8, Mircea Eliade (ed), New York: Macmillan Publishing Company. 24- Montgomery Watt, W. (1987). “Islamic Creeds”, inThe Encyclopedia of Religion, Vol. 4, Mircea Eliade (ed), New York: Macmillan Publishing Company. 25- Montgomery Watt, W. (1991). “Djahmiyya”, inThe Encyclopaedia of Islam, Vol. 2, B. Lewis, CH. Pellat and J. Schacht (ed), Leiden: E.J. Brill. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 450 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 471 |