پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,652 |
| تعداد مقالات | 13,408 |
| تعداد مشاهده مقاله | 30,256,106 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,090,963 |
سنگ‌شناسی، زمین‌شیمی و سنگ‌زایی سنگ‌های نوار آتشفشانی شمال تبریز (شمالباختری ایران) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پترولوژی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 3، دوره 8، شماره 30، شهریور 1396، صفحه 15-30 اصل مقاله (1.69 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ijp.2017.81968 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مهدیه فاضلی حق؛ نصیر عامل* ؛ احمد جهانگیری | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سنگ‌های آتشفشانی بررسی‌شده در 35 کیلومتری شمالباختری تبریز جای دارند و شامل داسیت، آندزیت، آندزیت بازالت و بازالت هستند. از دیدگاه زمین‌شناسی ساختاری، این منطقه بخشی از پهنه البرز باختری– آذربایجان بهشمار میرود. در آذربایجان و شمالباختری ایران، آغاز فورانهای آتشفشانیبا سن پلیو- کواترنری با خروج انفجاری مواد آتشفشانی با ترکیب اسیدی و حد واسط همراه بوده است. پایانی‌ترین مرحله و جوان‌ترین فعالیت آتشفشان با خروج گدازه‌های بازالتی از راه شکستگی‌ها و گسل‌ها روی داده است که در مجموع با ساختار لایه‌لایه روی هم دیده می‌شوند. گدازه‌های بازالتی با ساخت منشوری سنگ‌های آذرآواری پلیو- پلیستوسن و گدازه های آندزیتی را پوشاندهاند. کانی‌های اصلی سازندة این سنگ‌ها عبارتند از: الیوین، پلاژیوکلاز، آمفیبول و پیروکسن. در این سنگ‌ها، بافتهای میکرولیتیک پورفیریک، هیالومیکرولیتیک پورفیریک، گلومروپورفیریک و بافت کومولایی را می‌توان شناسایی کرد. در نمودارهای شناسایی سری ماگمایی، نمونه‌ها متعلق به دو سری ماگمایی کالک‌آلکالن و آلکالن هستند و ویژگی‌های ماگماتیسمی بایمودال را نشان می‌دهند. ردیف‌های آتشفشانیِ بررسی‌شده یک سری معکوس آتشفشانی را نشان می‌دهد که که از ویژگی‌های ولکانیسم بایمودال بهشمار میرود. نمودارهای چندعنصری بهنجارشده به‌ترکیب‌های کندریت و گوشته اولیه برای سنگ‌های منطقه نشان‌دهندة غنی‌شدگی از عنصرهای LREE و LILE و تهی‌شدگی از HREE و HFSE (مانند: Ti، Nb و Ta یا TNT) هستند. برپایه نمودارهای عناصر کمیاب La در برابر La/Sm و La/Yb در برابر Y، ماگمای سازنده سنگ‌های بازیک میتواند از نرخ پایین ذوب‌بخشی گوشته‌ای گارنت لرزولیتی پدید آمده باشد. با بالاآمدن و جایگیری چنین ماگمایی در بخش‌های بالایی‌تر پوسته و در پی ذوب‌بخشی سنگ‌های پوسته‌ای، مواد آتشفشانی اسیدی و حد واسط پدید آمده است. نمودارهای زمین‌ساختی ماگما نشان می‌دهند که این سنگ‌ها در کمانهای آتشفشانی پسابرخوردی پدید آمدهاند. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سنگ‌های آتشفشانی؛ گارنت لرزولیت؛ پسابرخوردی؛ سهرل؛ شمالباختری ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
برپایه پهنه‌بندی Alavi و همکاران (1997)، محدوده بررسی‌شدهدر پهنه ماگمایی البرز جای دارد. در منطقه آذربایجان و شمالباختری ایران، فعالیتهای آتشفشانی پلیو- کواترنری از میانه‌های نئوژن تا پایان دوران چهارم از گسترش چشمگیری برخوردار بوده‌اند. شمالباختری ایران و منطقه آذربایجان در پی ادامه همگرایی صفحه‌های عربی و اوراسیا پس از برخورد، دچار سازوکارهای زمین‌ساختیِ فشارشی بوده‌اند و در پی کوتاه‌شدگی و ضخیم‌شدگی پوسته‌ای، بالاآمدگی چشمگیری پیدا کرده‌اند (Sengor and Yilmaz, 1981; Deway et al., 1986). در پی بالاآمدگی منطقهای که اوج آن در پلیوسن بوده است، ماگماتیسم پسابرخوردی در این مناطق رخ داده است. گسل‌ها و شکستگیهای جدید و فعال‌شدن سیستمهای گسلی راستالغز پیشین و بازشدگی و کشش در راستای محور چینهای جوان در منطقه، امکان خروج گدازه‌های پرحجم و گستردهای در آذربایجان و شمالباختری ایران را فراهم کرده‌اند (Pearce et al., 1990). برپایه بررسی‌های Amel (1995)، در منطقه بررسی‌شده، سنگ‌های آتشفشانی به‌صورت واحدهای سنگی لایه‌لایه با ستبرایی نزدیک به 700 متر و گسترش خطی و نواری (با روند شمالباختری– جنوب‌خاوری) بوده و دارای مرز گسله با سنگ‌های رسوبی سازند قرمز بالایی (با سن نسبی الیگومیوسن) هستند. به احتمال بالا این سنگ‌ها پیامد یک فوران شکافی هستند. برپایه بررسی‌های Amel و همکاران (2007)، سنگ‌های آتشفشانیِ یادشده دارای تنوع سنگ‌شناختی سیستماتیک، از قاعده تا رأس هستند. این سنگ‌ها شامل مجموعهای از سنگ‌های انفجاریِ اسیدی و حد واسط در قاعده تا روانههای گدازهای بازیک در بلندی‌ها بوده و سری معکوس آتشفشانی را به نمایش میگذارند. هدف این پژوهش بررسی و تفسیر سازوکار پیدایش سنگ‌های منطقه منور با نگرشی به خاستگاه بایمودال آنها و پیشنهاد جایگاه زمین‌ساختی این سنگ‌ها با استفاده از یافته‌های سنگ‌شناسی و زمین‌شیمیایی عنصرهای اصلی و کمیاب است.
زمین‌شناسی منطقه منطقة بررسی‌شده در روستای سهرل در 35 کیلومتری شمالباختری تبریز و در استان آذربایجان شرقی است. این منطقه در میان طولهای جغرافیایی "2´6°46 تا "50´18°46 خاوری و عرضهای جغرافیایی "45´9°38 تا "34´22°38 شمالی جای دارد (شکل 1). واحدهای سنگیِ این منطقه به‌موزات گسل تبریز و با روند شمالباختری - جنوب‌خاوری با درازایی نزدیک به 20 کیلومتر جای گرفته‌اند. فورانهای آتشفشانی در این منطقه به‌صورت شکافی و همراه با دوره‌های انفجار و آرامش فراوان بوده است. برپایه یافته‌های چینه‌شناسی، دو مرحله آشکار و متفاوت آتشفشانی در این منطقه پیشنهاد داده می‌شود (Amel, 1995). در مرحله نخست، آتشفشان دارای فعالیت انفجاری به‌همراه با خروج پیروکلاست‌ها (مانند: خاکسترهای آتشفشانی، بمبها و روانههای گدازه) بوده و واحدهای سنگی داسیتی را پدید آورده است (شکل 2- A). در لابلای این واحدها، رسوب‌های آبرفتی و آذرآواری نیز دیده می‌شوند که نشان‌دهندة دوره‌های آرامش و توقف در فعالیت آتشفشان است. پس از این مرحله‌ها و در ادامه فعالیت آتشفشان گدازه‌های آندزیتی، آندزیتبازالتها پدید آمدهاند و در پایان، گدازه‌های الیوین‌بازالتی با ساختار منشوری بر روی واحدهای پیشین با سن کواترنر جای گرفته‌اند (شکل 3). در پی دمای بالای گدازه بازالتی، واحد اپی‌کلاستیک زیر آن پخته شده و خاک فسیل ساخته شده است. رنگ سرخ نهشته‌های اپی‌کلاستیک را می‌توان از فاصله دور نیز شناسایی کرد (شکل‌های 2- B و 2- C). بلندای ستونهای منشوری بازالتی در منطقه تا 15 متر و پهنای آنها تا 5/1 متر نیز میرسد (شکل 2- D). در شکل 3، نقشه زمین‌شناسی این منطقه در نقشه زمین‌شناسی تبریز (با مقیاس 1:100000) نشان داده شده است.
شکل 1- نقشه زمین‌شناسی 1:100000 تبریز، با تغییراتی پس از Eftekhar Nezhad و همکاران (1993)
شکل 2- A) واحدهای سنگی داسیتی در نوار آتشفشانی شمال تبریز (شمالباختری ایران) (دید رو به شمال)؛ B و C) جایگیری سنگ‌های بازالتی بر روی واحدهای آبرفتی و پیدایش خاک فسیل با رنگ سرخ (دید رو به شمالباختری؛ D) ستونهای منشوری و خاک فسیل زیر آن (دید رو به شمال)
شکل 3- تصویر ماهوارهای از واحدهای آتشفشانی شمال تبریز (شمالباختری ایران)
روش انجام پژوهش این کار پژوهشی در دو مرحله صحرایی و آزمایشگاهی انجام شده است. در برنامه صحرایی، ویژگی‌های سنگ‌شناسی و تغییرات لیتولوژیک سنگ‌ها بررسی شدند. بر پایه تغییرات دیده‌شده، 35 نمونه سنگی برای بررسی‌های سنگ‌شناختی برداشت شدند. از نمونه های برداشت‌شده 20 مقطع نازک تهیه و بررسی شد. در این پژوهش، 12 نمونه سنگی با کمترین میزان دگرسانی برگزیده شدند. سپس سنجش عنصرهای اصلی در آنها با روش XRF و عنصرهای فرعی و خاکی نادر با روش ICP-MS برای 3 نمونه در آزمایشگاه کانساران بینالود و 9 نمونه در آزمایشگاه Chemex ALS کشور کانادا انجام شد و داده‌های آنالیزی به‌دست‌آمده در جدول 1 آورده شده‌اند.
جدول 1- داده‌های شیمیایی تجزیه سنگ‌های منطقه منور (شمال تبریز) به روش XRF و ICP-MS (اکسیدها برپایه درصد وزنی و عنصرهای دیگر برپایه ppm)
سنگ‌نگاری برای شناخت دقیق سنگ‌ها و ویژگی‌های کانیشناختی آنها، بررسی‌های میکروسکوپی انجام شده است. هدف نهایی سنگ‌نگاری و رده‌بندی سنگ‌ها پی‌بردن به چگونگی پیدایش سنگ‌ها و شناسایی فرایندهایی است که نشانه‌های آنها در کانی‌ها و بافت سنگ‌ها برجای مانده است. به‌طورکلی، سنگ‌های آتشفشانی منطقه سهرل، بیشتر به‌صورت سنگ‌های داسیتی، آندزیتی، آندزیت بازالتی و بازالتی رخنمون یافتهاند. برپایه این نکته، سنگ‌های منطقه را می‌توان در دو گروه سنگ‌های اسیدی– حد واسط و سنگ‌های بازیک رده‌بندی کرد. سنگ‌های اسیدی: این سنگ‌ها در برگیرنده داسیتها بوده و بیشتر به‌صورت آگلومراها و گدازه‌های داسیتی هستند. بلورهای درشت‌بلور و ریزبلور کوارتز در خمیره و فنوکریستهای شکل‌دار و نیمه‌شکل‌دار پلاژیوکلاز از کانی‌های اصلی سازنده این سنگ‌ها هستند. این کانی‌ها در زمینه دانه‌ریزی از پلاژیوکلاز و آلکالی‌فلدسپار دیده می‌شوند. بیشتر پلاژیوکلازها نشان‌دهنده زونینگ نوسانی و ماکل پلی‌سنتتیک هستند (شکل‌های 4- C و 4- A). به باور برخی پژوهشگران، زونینگ نوسانی پیامد فرآیند آمیزش ماگمایی و یا نبود تعادل کامل در هنگام تبلور است (Shelley, 1993). بیشتر پلاژیوکلازها بافت غربالی دارند و این بافت در پی کاهش فشار در مرکز و کناره‌های بلور پدید آمده و یک بافت ناتعادلی بهشمار میآید (Shelley, 1993) (شکل 4- B). کلینوپیروکسن در روانههای داسیتی کانی فرعی بوده و شکل‌دار تا نیمه‌شکل‌دار و از نوع اوژیت است (شکل‌های 4- C و 4- A). کانی هورنبلند شکل‌دار و بیشکل، با ساخت منطقه‌بندی (شکل 4- D) و کناره‌های سوخته بوده و فراوانی آن از پیروکسنها کمتر است (شکل‌های 4- E و 4- A). کناره‌های سوخته آمفیبولها نشان‌دهنده فوگاسیتة اکسیژن بالا، فشار بخار آب بالا در هنگام تبلور، دمای بالا (در پی فرایندهای اکسیداسیون گدازه) و ازدست‌رفتن آب در هنگام فوران هستند (Shelley, 1993). بافت سنگ‌ها هیالوپورفیریک و پورفیریک است. بافت پورفیری بیشتر از نوع سریایتی است. سنگ‌های حد واسط: این گروه از سنگ‌ها شامل آندزیت‌ها و آندزیتبازالتها هستند. سنگ‌های آندزیت و آندزیت‌بازالت به‌صورت برشهای آتشفشانی و روانههای گدازة مربوط به مرحله نخست فعالیت آتشفشانی هستند. این سنگ‌ها در نمونه دستی به‌رنگ خاکستری روشن دیده می‌شوند و پرحجم‌ترین و گسترده‌ترین فراورده‌های آتشفشانی پلیو- کواترنری در این منطقه هستند. در مقطع‌های میکروسکوپی کانی اصلیِ آندزیت‌ها و آندزیتبازالتها پلاژیوکلاز است که هم به‌صورت درشت‌بلورهای شکل‌دار و نیمه‌شکل‌دار و یا به‌صورت ریزبلور و میکرولیت در خمیره سنگ دیده می‌شود (شکل 4- F). کلینوپیروکسن اوژیت هم به‌صورت درشت‌بلور و هم به‌صورت ریزبلور در زمینه سنگ دیده می‌شود (شکل 4- F). پلاژیوکلازها زونینگ نوسانی و بافت غربالی دارند (شکل 4- F). پس از کانی پلاژیوکلاز، هورنبلندهای شکل‌دار و نیمه‌شکل‌دار از کانی‌های اصلی بهشمار می‌روند. برخی آمفیبولها و پلاژیوکلازها دارای کناره‌های تحلیل‌رفته هستند (شکل 4- F)، که میتواند پیامد تغییرات فشار و یا نبود تعادل شیمیایی فنوکریستها با ماگمای سازنده در هنگام خروج گدازه دانسته شود (Shelley, 1993). بافت این سنگ‌ها پورفیری است.
شکل 4- تصویرهای میکروسکوپی از سنگ‌های منطقه سهرل (شمال تبریز): A) فنوکریستهای پلاژیوکلاز با زونینگ نوسانی و ساخت منطقهای همراه با کلینوپیروکسن و هورنبلند (در نور XPL)؛ B) کلینوپیروکسنهای اوژیتی همراه با پلاژیوکلازهایِ دارای بافت غربالی (در نور XPL)؛ C) کلینوپیروکسن اوژیتی در روانههای داسیتی (در نور XPL)؛ D) هورنبلند با ساخت منطقهای در زمینهای از میکرولیتهای ریز پلاژیوکلاز و پیروکسن (در نور XPL)؛ E) هورنبلند با کناره‌های سوخته همراه با پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و کانی‌های کدر (در نور XPL)؛ F) هورنبلندهایی با کناره‌های خورده‌شده و کانی‌های کدر ریزبلور (در نور PPL)؛ G) درشت‌بلورهای الیوین در یک زمینه دانه‌ریز از پلاژیوکلاز و پیروکسن، با بافت گلومرو پورفیری و به‌همراه کانی‌های کدر ریز در خمیره میکرولیتی (در نور XPL)؛ H) درشت‌بلورهای الیوین ایدنگسیتی‌شده (در نور PPL)؛ I) جای خالیِ الیوین که با زئولیت و اکسیدهای آهن پر شده است (در نور XPL)
سنگ‌های بازیک: در پایانی‌ترین مرحله فعالیت آتشفشانی پلیو- کواترنری، گدازه‌های الیوین‌بازالتی فوران کرده‌اند. بیشتر این گدازهها دارای ساخت منشوری هستند و در نمونه‌های دستی نیز به رنگ سیاه همراه با لکههای قهوهایرنگی دیده می‌شوند. رنگ قهوه‌ای نشان‌دهنده الیوینهای ایدنگسیتی شده است. گدازه‌های بازالتی در بلندی‌های منطقه و روی گدازه های آندزیتی جای گرفته‌اند. کانی‌های کدر کانی فرعی و ریزبلور در زمینه سنگ هستند (شکل 4- G). درشت‌بلورهای الیوین کانی اصلی بازالتهاست. این کانی شکل‌دار و نیمه‌شکل‌دار بوده و در یک خمیره ریزبلور میکرولیتیِ ساخته‌شده از پلاژیوکلاز و پیروکسن دیده می‌شود (شکل 4- G). الیوینها بیشتر ایدنگسیتی شده‌اند و به رنگ قهوه‌ای آجری دیده می‌شوند (شکل 4- H). گاه الیوینهای تجزیه‌شده کلسیت، زئولیت و اکسیدهای آهن پرشدهاند (شکل 4- I). بیشتر پیروکسنها ریزبلور و میکرولیت هستند و به‌همراه پلاژیوکلازها در خمیره دیده می‌شوند (شکل‌های 4- I و 4- G). کانی تیره نیز شامل ریزبلورهای مگنتیت است. بافت این گروه از سنگ‌ها بیشتر هیالومیکرولیتیک‌پورفیریک، میکرولیتیک‌پورفیریک و بافت گلومروپورفیری است. بافتهای میکرولیتیک‌پورفیری نشان‌دهنده انجماد و تبلور دو مرحلهای هستند. در این بافت‌ها، درشت‌بلورها در ژرفای بسیار متبلور شده‌اند و همراه با بالاآمدن پرشتاب ماگما، مرحله بعدی تبلور با پیدایش میکرولیتها و شیشه روی داده است. بافت گلومروپورفیری نشان‌دهندة بالاآمدن پرشتاب ماگما بوده و پیامد انباشته‌شدن بلورهای کمابیش درشت در کنار یکدیگر است. ساختار منطقهای، بافت غربالی، کناره‌های سوخته و خوردگی کناره‌ها نشان‌دهنده شرایط ناپایدار در محیط تبلور هستند و شاید در پی بالاآمدن پرشتاب ماگما (Blatt and Tracy, 1995) و یا فرایندهای آلایش و هضم روی داده‌اند (McBirney, 2007).
زمین‌شیمی و سنگ‌زایی برپایه داده‌های تجزیه‌ایِ به‌دست‌آمده و نمودارهای زمین‌شیمیاییِ رسم شده برای 12 نمونه از سنگ‌های منطقه سهرل، سرشت زمین‌شیمیایی و سنگشناختیِ سنگ‌های آتشفشانی این منطقه شناسایی شد. برپایه نمودار درصد وزنی SiO2 در برابر درصد وزنی آلکالیها (Na2O+K2O) (Cox et al., 1979)، سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور در محدوده سنگ‌های داسیت، آندزیت، آندزیت‌بازالت و بازالت هستند (شکل 5- A). همچنین، در نمودار Zr/TiO2 در برابر SiO2، این سنگ‌ها در محدوده ساب‌آلکالن جای گرفته‌اند (Winchester and Floyed, 1977). سنگ‌های منطقه منور در این نمودار نیز در محدوده ترکیبی آندزیت، داسیت، آندزیت بازالت و آلکالی بازالت هستند (شکل 5- B).
شکل 5- رده‌بندی سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور (شمال تبریز) در: A) نمودار SiO2 در برابر Na2O+K2O برپایه درصد وزنی (Cox et al., 1979؛ B) نمودار Zr/TiO2 در برابر SiO2 (Winchester and Floyed, 1977) (سنگ‌های بازالتی با نماد دایرهای و سنگ‌های داسیتی و آندزیتی با نماد مربع نشان داده شده‌اند)
با نمودار SiO2 در برابر Na2O+K2O (شکل 6– A) می‌توان سریهای ماگمایی را از یکدیگر شناسایی کرد. در این نمودار سنگ‌های آتشفشانی آندزیتی و داسیتی منطقه منور در محدوده کالک آلکالن و نمونه‌های بازالتی در محدوده آلکالن جای گرفته‌اند (شکل 6– A). از آنجایی‌که واحدهای سنگی منطقه منور از سریهای ماگمایی گوناگون هستند، پس فعالیتهای آتشفشانی منطقه منور ویژگی ماگماتیسم بایمودال را دارند. همچنین، چگونگی جای‌گرفتن واحدهای سنگی اسیدی و حد واسط در قاعده و سنگ‌های بازیک در رأس توالی آتشفشانی نشان‌دهنده سری معکوس آتشفشانی بوده و ویژة ولکانیسم بایمودال است (Freundt-Malecha et al., 2001). برپایه شکل 6، سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور در محدوده ترکیبی سنگ‌های متاآلومینوس هستند (Shand, 1943).
شکل 6- سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور (شمال تبریز) در: A) نمودار SiO2 در برابر K2O+Na2O (برپایه درصد وزنی) برای شناسایی سری ماگمایی (Kuno, 1968)؛ B) نمودار نسبت مولی A/CNK (Al2O3/(CaO+Na2O+K2O)) در برابر A/NK (Al2O3/(Na2O+K2O)) برای شناسایی اندیس آلومینیم سنگ‌های آذرین (Shand, 1943) (نمادِ نمونه‌ها همانند شکل 5 است)
در نمودارهای عنکبوتیِ بهنجارشده در برابر ترکیب گوشته اولیه (داده‌های Sun و همکاران، 1989)، نمونه های بررسی‌شده غنی‌شدگی آشکاری در عنصرهای لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ (LILEs) (مانند: K، Pb، U، Cs و Sr) دارند، اما از عنصرهای Ti، Ta وNb تهی‌شدگی نشان می‌دهند (شکل 7- A). همچنین، تغییرات عنصرهای کمیابِ بهنجارشده در برابر ترکیب کندریت (Pearce, 1983) میتواند پیامد دخالت سیال‌های فرورانشی و برخاستن ماگما از گوشته‌ای غنی‌شده یا دارای آلایش ماگمایی باشد (Kurt et al., 2008) (شکل 6- B). تهی‌شدگی از Ti نشان‌دهنده تمرکز فازهای تیتانیمدار در بخش‌های جدایش‌یافتة ژرف یا مقدار کم این عنصر در سنگ خاستگاه است (Pearce and Peate, 1995). همچنین، Eu در این نمونه‌ها آنومالی منفی دارد و نشان‌دهنده حضور پلاژیوکلازهای کلسیک به‌عنوان عامل کنترل‌کننده شیمی ماگما و یا نبود آنها در فاز تفاله و یا فوگاسیته بالای O2 است.
شکل 7- سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور (شمال تبریز) در: A) نمودار عنصرهای کمیاب بهنجارشده در برابر ترکیب گوشته اولیه (Sun and McDonough, 1989)؛ B) نمودار عنصرهای کمیاب بهنجارشده در برابر ترکیب کندریت (Sun and McDonough, 1989)
شکل 8- سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور (شمال تبریز) در نمودار عنصرهای خاکی نادر بهنجارشده در برابر ترکیب کندریت (Boynton., 1984)
در شکل 8، سنگ‌های بررسی‌شده در برابر ترکیب عنصرهای خاکی نادر سنگین (HREE) تهی‌شدگی و در برابر عنصرهای خاکی نادر سبک (LREE) غنی‌شدگی نشان داده و روند افزایشی نشان می‌دهند. غنی‌شدگی از عنصرهای خاکی نادر سبک نسبت به عنصرهای خاکی نادر سنگین میتواند نشان‌دهندة دارابودن گارنت و پیروکسن در سنگ مادر ماگما باشد. این کانی‌ها توانسته‌اند عنصرهای خاکی نادر سنگین را در خود نگه داشته و تهی‌شدگی نمونه‌های بررسی‌شده را در پی داشته باشند. الگوی کمابیش هموار HREE نیز نقش دارابودن گارنت در هنگام ذوب‌بخشی خاستگاهی گارنت‌دار را نشان می‌دهد (Morata et al., 2005). همچنین، غنی‌شدگی از LREE در برابر HREE میتواند نشان‌دهندة ژرفای بسیار برای پیدایش ماگما و دارابودن گارنت در خاستگاه این ماگما و یا جدایش آن باشد (Pearce, 1984). برای ارزیابی میزان ذوب‌بخشی در این منطقه از نمودار La در برابر La/Sm (Aldanmaz et al., 2000) بهره گرفته شد. از مقایسه ترکیب گدازهها با ترکیب ماگماهای برخاسته از لرزولیتهای اسپینل‌دار یا گارنت‌دار می‌توان به درجه ذوب‌بخشی و سرشت گوشته خاستگاه آنها پی برد. از دیدگاه فراوانی عنصرهای La و Sm، ترکیب نمونه‌های بررسی‌شده همانند ماگماهای جداشده از گوشته غنی‌شده هستند و نمونه‌ها روی روند همخوان با 3 تا 9 درصد ذوب‌بخشیِ لرزولیت گارنت‌دار هستند (شکل 9).
شکل 9- سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور (شمال تبریز) در نمودار La در برابر La/Sm برای اندازه‌گیری میزان ذوب‌بخشی (Aldanmaz et al, 2000) (نمادِ نمونه‌ها همانند شکل 5 است)
برای بررسی میزان غنی‌شدگی خاستگاهِ سنگ‌های آذرین Sun و McDonough (1989) از عنصرهای ناسازگار Zr در برابر Nb و Zr در برابر Y بهره گرفته‌اند. برپایه تحرک بسیار کم، حتی در دگرسانی درجه بالا، کاربرد این عنصرها برای تفسیرهای سنگ‌زایی نمونه‌های دگرسان بسیار سودمند است (Mitchell and Widdowson, 1991; Widdowson et al., 2000). برپایه شکل 10، همه نمونه‌ها در گستره گوشته غنی‌شده جای گرفته‌اند. برای شناسایی جایگاه زمین‌ساختیِ ماگمای سازندة گدازه‌های این منطقه، از نمودار Zr در برابر Y و نمودار Al2O3 در برابر TiO2 بهره گرفته شد. این نمودارها نشان‌دهندة پهنه زمین‌ساختی وابسته به کمانهای ماگمایی برای سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور هستند (شکل‌های 11- A و 11- B).
شکل 10- سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور (شمال تبریز) در: A) نمودار Zr در برابر Y (Sun and McDonough, 1989)؛ B) نمودار Zr در برابر Nb (Sun and McDonough, 1989)، برای شناسایی خاستگاه غنی‌شده و تهی‌شده سنگ‌های آذرین (نمادِ نمونه‌ها همانند شکل 5 است)
شکل 11- شناسایی جایگاه زمین‌ساختیِ ماگمای سازندة سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور (شمال تبریز) در: A) نمودار Al2O3 در برابر TiO2 (Muller and Groves, 1997)؛ B) نمودار Zr در برابر Y (Le Maitre et al., 1989) (نمادِ نمونه‌ها همانند شکل 5 است)
در پی دقت پایینِ نمودارهای ساده قدیمی و ناتوانی آنها در ارزیابی دقیق جایگاههای زمین ساختی، روشهای نوینی برای شناسایی دقیقتر جایگاههای زمین‌ساختی سنگ‌های آذرین پیشنهاد شده است (Muller and Groves, 1997). نکته اصلی، نمایش اختلاف جدایشهای زمین‌شیمیایی است که در جایگاه زمین‌ساختی نیاز است؛ زیرا فاکتورهای جدایشهای زمین‌شیمیایی، در جایگاههای زمین ساختی، پیامد سرشتِ زایشی و فرایندهای پیدایش ماگمای درون آنهاست. این نمودارها بهترین امکان جدایش را روی یک نمودار نشان می‌دهند و به‌صورت یک الگوی شناسایی مرحلهای در بیشتر جایگاههای زمین‌ساختی به‌کار می‌روند. در شکل 12، نمودارهای شناسایی مرحلهای برای سنگ‌های آذرین جایگاههای زمین‌ساختی گوناگون برپایه نسبت‌های ساده عنصرهای نامتحرک نشان داده شده است. با این نمودارها می‌توان در چند مرحله، جایگاههای زمین‌ساختی LOP، IOP، PAP، CAP و WIP را از یکدیگر شناسایی کرد. برپایه نسبت‌های ساده عنصرهای نامتحرک در شکل 12- A، سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور در گسترة CAP+PAP جای گرفته‌اند. این نکته نشان‌دهنده وابستگی ولکانیسم منطقه با کمانهای قارهای است. در شکل 12- B، دو جایگاه PAP و CAP برپایه نسبت‌های لگاریتمی Zr/TiO2 در برابر Ce/P2O5 از یکدیگر جدا شده‌اند. برپایه نمودار یادشده، سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور در محدوده کمانهای پس از برخورد (PAP) جای گرفته‌اند. شاید این پدیده را بتوان اینگونه تفسیر کرد که سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور در مرحله پس از برخورد و پیدایش فاز کششی پدید آمدهاند. در روش دیگری می‌توان با به‌کارگیری نمودار پیشنهادی Pearce و Cann (1973)، جایگاه زمین‌ساختی سنگ‌های منطقه منور را بررسی کرد. در این نمودار از عنصرهای کمیاب Ti، Zr و Y بهره گرفته شده است. برپایه این نمودار، سنگ‌های بازالتی و آندزیت‌بازالتی در محدوده سنگ‌های آلکالن درونصفحهای و سنگ‌های آندزیتی و داسیتی در محدوده سنگ‌های کالک‌آلکالن جای گرفته‌اند (شکل 13). در شکل 14 نیز جایگاه زمین‌ساختی سنگ‌های آتشفشانی نشان داده شده‌اند (Mitchell and Garson, 1981).
شکل 12- سنگ‌های آتشفشانی منطقه منور (شمال تبریز) در نمودارهای شناسایی سنگ‌های آتشفشانی برپایه نسبت‌های ساده عنصرهای نامتحرک (Muller and Groves, 1997): A) نمودار لگاریتمی TiO2/Al2O3در برابر Zr/Al2O3؛ B) نمودار لگاریتمی Zr/TiO2 در برابر Ce/P2O5 (CAP= continental arcs; PAP= postcollisional arcs; IOP= initial oceanic arcs; LOP= late oceanic arcs; WIP= within-plate settings) (نمادِ نمونه‌ها همانند شکل 5 است)
شکل 14- جایگاه زمین‌ساختی سنگ‌های آتشفشانی (Mitchell and Garson, 1981)
بحث و نتیجه‌گیری ترکیب سنگ‌های آتشفشانی منطقه سهرل از سنگ‌های اسیدی تا حد واسط و بازیک است. این سنگ‌ها به‌صورت یک نوار آتشفشانی با درازای نزدیک به 20 کیلومتر و روند شمالباختری- جنوب‌خاوری، به‌موازات گسل تبریز و در شمال آن پدید آمدهاند. این مجموعه شامل سنگ‌های داسیتی، آندزیتی، آندزیت‌بازالتی و بازالت است. نمونه‌های سنگی بررسی‌شده دارای بافتهای هیالومیکرولیتیک‌پورفیری، میکرولیتیک‌پورفیری، گلومروپورفیری و پورفیریک هستند. پلاژیوکلاز، پیروکسن، آمفیبول، الیوین از کانی‌های اصلی سازنده این سنگ‌ها هستند و بیوتیت و کانی‌های کدر از کانی‌های فرعی آنها بهشمار می‌روند. بافت غربالی، بافت منطقهای و خوردگی کناره‌ها در برخی پلاژیوکلازها، ایدینگسیتی‌شدن الیوینها و بافت گلومروپورفیری در بازالت‌ها، کناره‌ها خورده‌شده و سوخته در آمفیبولهایِ آندزیت‌ها و پرشدن الیوینهای تجزیه‌شده با کلسیت، زئولیت و اکسیدهای آهن در سنگ‌های بازالتی این منطقه از ویژگی‌های شاخص سنگ‌شناختی آنها هستند. سرشت ماگمایی سنگ‌های منطقه منور آلکالن و کالک‌آلکالن بوده و از دیدگاه اندیس آلومینیم از نوع متاآلومینوس هستند. متفاوت‌بودن سرشت شیمیایی سنگ‌های بازالتی با نمونه‌های حد واسط و اسیدی که در نمودار سری ماگمایی نیز دیده می‌شود، همچنین، ترادف معکوس واحدهای آتشفشانی در این منطقه و جای‌گرفتن واحدهای اسیدی و حد واسط در قاعده و واحد بازالتی در راس مجموعه آتشفشانی نشان‌دهندة بایمودال‌بودن فعالیت آتشفشانی در این منطقه است. الگوی عنصرهای کمیاب در نمونه‌ها نشان‌دهندة غنی‌شدگی عنصرهای LREE در برابر عنصرهای HREE است. نمونه‌های بررسی‌شده غنی‌شدگی آشکاری از عنصرهای لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ (LILEs) (مانند: K، Pb، U، Cs و Sr) و تهی شدگی از Nb نشان می‌دهند. غنی‌شدگی LREE در برابر HREE نشان‌دهندة ژرفای بسیارِ محیط پیدایش ماگما و گارنت‌داربودن خاستگاه این ماگما و یا جدایش آن است. برپایه الگوسازی رقومی و ضریب‌های توزیع La و Yb، سنگ خاستگاه صفر تا 30 درصد حجمی گارنت داشته است. از دیدگاه فراوانی عنصرهای La و Sm، ترکیب سنگ‌های منطقه همانند ماگماهای جداشده از گوشته غنی‌شده است و 3 تا 9 درصد ذوب‌بخشی لرزولیت گارنت‌دار را نشان می‌دهند. گویا ماگمای بازیک پدیدآمده از ذوب‌بخشی گوشته لرزولیتی گارنت‌دار خاستگاه ماگمای بازالتی الیوین‌دار بوده است. سپس در پی بالاآمدن و جایگیری ماگمای داغ گوشته‌ای در بخش‌های بالاییترِ پوسته، ذوب‌بخشی سنگ‌های پوسته‌ای نیز کم‌کم روی داده و ماگمایی با ترکیب حد واسط و اسیدی را پدید آورده است. در نخستین مرحله از فوران آتشفشانی که انفجاری نیز بوده است، بیرون‌ریختن پیروکلاست‌ها و گدازه‌های اسیدی روی داده است. سپس گدازه‌هایی با ترکیب حد واسط و آندزیتی بیرون ریخته‌اند. سنگ‌های آتشفشانی خارج‌شده ساختار لایهای دارند. رسوب‌های آذرآواری اپی‌کلاستیک نشان‌دهنده بازایستادن‌های فراوان و دوره‌های آرامش در هنگام فوران آتشفشانی هستند. در پایانی‌ترین و جوان‌ترین مرحله فعالیت آتشفشانی که شاید در کواترنری روی داده است، گدازه‌های بازالتی الیوین‌دار با ساختار منشوری پدید آمدهاند. این پدیده به دنبال رفتار زمین‌ساختی کششی در منطقه و پیدایش گسل‌ها و شکستگیهای ژرف همراه بوده است که در هنگام آن امکان بیرون‌ریختن گدازه‌های بازالتی ژرف فراهم شده است (Amel, 2007). از دیدگاه پهنه زمین‌ساختی و برپایه نمودارهای Zr در برابر Y و نمودار لگاریتمی TiO2/Al2O3 در برابر Zr/Al2O3، سنگ‌های بررسی‌شده در گستره سنگ‌های وابسته به کمانهای ماگمایی هستند. در نمودارهای لگاریتمی TiO2/Al2O3 در برابر Zr/Al2O3 و نمودار عنصرهای کمیاب نامتعارف که محدوده کمانهای قارهای و کمانهای پس از برخورد را از یکدیگر جدا می‌کنند، سنگ‌های بررسی‌شده در گسترة کمانهای پسابرخورد جای میگیرند.
سپاس‌گزاری هزینه انجام این پژوهش از پژوهانه تخصیص‌یافته به نگارنده نخست تامین شده است؛ ازاین‌رو، نگارندگان از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه تبریز سپاس‌گزاری می‌کنند. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Alavi, M., Vaziri, H., Seyed-Emami, K. and Lasemi, Y. (1997) Triassic and associated rocks of the Nakhlak and Aghdarband areas in central and northeastern Iran as remnant of the southern Turanian active continental margin. Geological Society of America Bulletin 109: 1563-1575.
Aldanmaz, E., Pearce, J. A., Thirlwall, M.F. and Mitchell, J.G. (2000) Petrogenetic evolution of Cenozoic, post-collision volcanism in western Anatolia, Turkey. Volcanology and Geothermal Research 102: 67-95.
Amel, N. (1995) The petrological study of volcanic rocks in Monavvar area with implication to petrogenesis of volcanic belt in the margin of Tabriz fault. MSc thesis, University of Tabriz, Tabriz, Iran (in Persian).
Amel, N. (2007) Petrology and Petrogenesis of Pelio-Quaternary magmatic rocks of Azerbaigan- NW Iran. PhD thesis, University of Tabriz, Tabriz, Iran (in Persian).
Blatt, H. and Tracy, R. (1995) Petrology: Igneous, Sedimentary and metamorphic. W. H. Freeman book Company, New York.
Boynton, W. V. (1984) Geochemistry of the rare earth elements: meteorite studies. In: Rare Earth Element Geochemistry (Ed. Henderson, P.) 63–114. Elsevier.
Cox, K. G., Bell, J. D. and Pankhurst, R. J. (1979) The interpretation of igneous rocks. George Allen and Unwin.
Deway, J. F., Hempton, M. R., Kidd, W. S. F., Saroglu, F. and Sengor, A. M. C. (1986) Shortening of contenetal lithosphere: The neotectonic of eastern Anatolia- a young collision zone in collision tectonic. Geological Society special publications 19: 3-36.
Eftekhar Nezhad, J. and Omrani, S. J. (1993) Geological map of Tabriz, 1:100000. Geological Survey of Iran, Tehran.
Freundt-Malecha, B., Schmincke, H. U. and Freundt, A. (2001) Plutonic rocks of intermediate composition on Gran Canaria: the missing link of the bimodal volcanic rock suite. Contributions to Mineralogy and Petrology 141(4): 430-445.
Kuno, H. (1968) The Poldervaart treatise on rocks of basaltic compositions. Interscience, New York 2: 623-688.
Kurt, H., Asan, K. and Ruffet, G. (2008) The relationship between collision-related calcalkaline and within-plate alkaline volcanism in the Karacadağ area (Konya-Turkey, Central Anatolia). Chemie der Erde 68(2): 155-176.
Le Maitre, R. W. (1989) A Classification of Igneous Rocks and Glossary of Terms (IUGS): Recommendations of the lUGS Subcommission on the Systematics of igneous Rocks. Blackwell, Oxford, UK.
McBirney, A. R. (2007) Igneous petrology. 3rd Edition, Jones and Bartlett Learning, Burlington, Canada.
Mitchell, A. H. G. and Garson, M. S. (1981) Mineral deposits and global tectonic setting. Academic Press, London.
Mitchell, C. H. and Widdowson, M. (1991) A geological map of the southern Deccan Traps, India and its structural implications. Journal of Geological Society of London 148: 495–505.
Morata, D., Oliva, C., Cruz, R. and Suarz, M. (2005)The bandurrias gabrro: Late oligocene alkaline magmatism in the patagonian cordillera. Journal of South American Earth Sciences 18: 147-162.
Muller, D. and Groves, D. I. (1997) Potassic Igneous rocks and associated gold-copper ineralization. Earth Sciences 56: 238.
Pearce, J. A. (1983) The role of subcontinental lithosphere magma genesis at destruction platemargin. In: continental basalts and mantle Xenolits, Nantwich, Cheshire. (Eds. Hawkesworth, C. J. and Norry, M. J.) 230-249. Shiva Publications.
Pearce, J. A. and Peate D. W. (1995) Tectonic implications of the composition of volcanic arc magmas. Annual Review of Earth and Planetary Sciences 23: 251–285.
Pearce, J. A., and Cann, J. R., (1973) Tectonic setting of basic volcanic rocks determind using trace element analysis. Earth and Planetary Science Letters 19: 200-290.
Pearce, J. A., Bender, De Long, W. S. F., Kidd, P. J., Low, Y., Guner, F. and Mitchell, J. F. (1990) Geneses of collision volcanism in eastern Anatolia Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 44: 189-229.
Pearce, J. A., Harris, N. B. W. and Tindle, A. G. (1984)Trace element discrimination diagrams for the tectonic interpretation of granitic rocks. Journal of petrology 25: 956-983.
Sengor, A. M. S. and Yilmaz, Y. (1981) Tethyian evolution of Turkey: A plate tectonic approach. Tectonophysics 75: 181-241.
Shand, S. J. (1943) Ereuphives Rocks. John Wiley and Sons, New York.
Shelley, D. (1993) Igneous and metamorphic rocks under the microscope. Chapman and Hall, London.
Sun, S. S. and McDonough, W. F. (1989) Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes. In: Magmatism in Ocean Basins (Eds. Saunders, A D. and Norry, M. J.) Special Publication, 42: 313-345. Geological Society of London.
Widdowson, M., Pringle, M. S. and Fernandez, O. A. (2000) A post K–T Boundary (Early Palaeocene) age for Deccan-type feeder dykes, Goa, India. Journal of Petrology 41: 1177–1194.
Winchester, J. A. and Floyd, P. A. (1977)Geochemical discrimination of different magma series and their differentiation products using immobile elements. Chemical Geology 20: 325-343.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,051 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 871 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||