
تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,704 |
تعداد مقالات | 13,954 |
تعداد مشاهده مقاله | 33,450,831 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,266,632 |
بررسی یادگاریهای مسجد جامع اصفهان | ||
پژوهش های تاریخی | ||
مقاله 8، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 30، تیر 1395، صفحه 117-132 اصل مقاله (1.23 M) | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/jhr.2016.20892 | ||
نویسندگان | ||
زهرا ملک پور شهرکی* ؛ فریبا سعیدی انارکی | ||
چکیده | ||
مسجد جامع اصفهان نه تنها از نظر ارزشهای معماری و هنری دارای اهمیت است، بلکه به عنوان پایگاه مستحکم اقتصادی و اجتماعی و مذهبی، در دوران حیات خود، نقش مهمی را ایفا کرده است. از دید معماران و مورخان هنر، این بنا به عنوان دایرهالمعارف هنر و معماری بررسی شده است. از دید بعضی از کارشناسان، یادگارنویسی بر دیوار بناهای تاریخی نوعی تخریب به شمار میرود؛ اما پارهای از این دستنوشتهها حاوی اطلاعات اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و ادبی مهمی بوده که انعکاسی از حوادث و وقایع زمان خود هستند و همچون اسنادی ارزشمند ناگفتههایی درباره زمان تاریخی خود دارند. هدف از این پژوهش، شناخت این گروه از ارزشهاست. در پژوهش حاضر ضمن معرفی دستنوشتهها، تلاش بر آن است تا این اطلاعات از درون آنها استخراج شود. پرسش مطرح شده آن است که در یادگاریهای مسجد جامع چه اطلاعات تاریخی نهفته بوده و میزان ارتباط متن نوشتهها با این مکان مذهبی تا چه حد است. این دستنوشتهها به لحاظ شیوه نگارش و سبک ادبی و تنوع محتوایی درخور بررسی بوده و معرف ادبیات عامیانه و اعتقادات مردمی هستند که یادگاریهایشان همچون اسناد و مدارک تاریخی در مسجد به جای مانده است. بیشتر موضوعاتی که در این دستنوشتهها به آنها اشاره شده عبارت است از: آیات قرآنی و حدیث، اشعار، نوشتههای ترکیبی، اسم نویسنده و تاریخ، درخواستها، شرحِحال نویسی، تمرین خط و درخواست حفظ نوشته و تعدادی یادگارنگاره با نقوش مختلف بر روی ازارههای سنگی و دیوارهای گچی و ستونهای مسجد. در این مقاله که بیشتر حاصل کارهای میدانی نگارندگان است، تمام قسمتهای مسجد بررسی شده و تا حد امکان سعی شده است، یادگاریها و دستنوشتهها با دقت کافی خوانده شده و نوع خط و سطح خوشنویسی و محتوای آنها نیز مشخص شود. | ||
کلیدواژهها | ||
اصفهان؛ مسجد جامع؛ یادگاری؛ دستنوشته؛ یادگارنگاره | ||
مراجع | ||
. قرآن کریم، (1381)، چ۴، قم: اسوه. . ابنفقیه، احمد، ( 1379)، مختصرالبلدان، ترجمه ح. مسعود، تهران: بنیاد فرهنگ ایران. . ابوالخیر، ابوسعید، (1368)، سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر، مقدمه سعید نفیسی، چ۳، تهران: کتابخانه سنائی. . بلاذری، احمد، (1337)، فتوحالبلدان، ترجمه محمد توکل، تهران: نقره. . حافظ، شمسالدین محمد، (1383) دیوان حافظ، چ۲، تهران: احیاء کتاب. . جناب، میرسیدعلی (ژان شاردن)، (1376)، الاصفهان، به کوشش محمدعلی ریاضی، تهران: سازمان میراث فرهنگی. . خوارزمی، خطیب، (1376)، مناقب خوارزمی در منصب امام علی، مترجم ابوالحسن حقیقی، تهران: خانه کتاب. . سعدی، (1388)، بوستان سعدی، مصحح عزیزالله علیزاده، تهران: فردوس. . طبری، محمد بن جریر، (1362)، تاریخ طبری، مترجم ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر. . کاشانی، محتشم، (1379)، دیوان محتشم کاشانی، مصحح اکبر بهداروند، ج1، تهران: نگاه. . گالدیری، اوژینو، (1370)، مسجد جامع اصفهان، ترجمه عبدالله جبل عاملی، تهران: سازمان میراث فرهنگی. . ---------، (1392)، مسجد جامع اصفهان، ترجمه عبدالله جبل عاملی، اصفهان: فرهنگستان هنر. . گدار، آندره، یدا گدار، ماکسیم سیرو، (1371)، آثار ایران، ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم، ج۱و2، مشهد: آستان قدس رضوی. . مافروخی اصفهانی، مفضل بن سعد، (1385)، محاسن اصفهان، ترجمه حسین بن محمد آوی، به کوشش اقبال آشتیانی، اصفهان: شهرداری اصفهان. . مجلسی، محمدباقر، (1362ق)، بحارالانوار، تحقیق و تعلیق سیدجواد علوی، ج39، تهران: دارالکتب اسلامیه. . محمدباقر، (1291ق)، یادگاریهای مدرسه چهارباغ اصفهان، به دستور ظل السلطان، نسخه خطی، کتابخانه مجلس شورا. . منذری، زکیالدین ابومحمد عبدالعظیم بن عبدالقوی، (1360)، التکمله لوفیات النقله، ج۳، بیروت: مؤسسهالرساله. . نصرآبادی، ملا فضلعلی، (1385)، دیوان مجلس افروز، قم: الطیار. . هروی، ابوالحسن علی بن ابو بکر، (1423ه.ق)، الاشارات الی معرفه الزیارات، قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه. . هنرفر، لطفالله، (1344)، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، اصفهان: کتابفروشی ثقفی. . ---------، (1373)، آشنایی با شهر تاریخی اصفهان، اصفهان: گلها. . یاقوت حموی بغدادی، (1383)، معجمالبلدان، مترجم علی نقی منزوی، تهران: سازمان میراث فرهنگی. . یعقوبی، احمد ابن اسحاق، (1356)، البلدان، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ب. مقالات . بهرامی، مریم، (1358)، «کشف تاریخ جدید نقاشی دیواری در گاو چاه مسجد جامع اصفهان»، اثر، ش۲۲ و 23، ص185 تا 195. . شاهمندی، اکبر و شهاب شهیدانی، (1391)، «بررسی و تحلیل یادگارنویسی در بقعه پیربکران اصفهان از دوره ایلخانی تا عصر قاجار (1343-682ه.ق/1924-1283م)»، پژوهشهای تاریخی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره دوم (پیاپی14)، ص 45 تا 64. . صالحی کاخکی، احمد، (1378)، «یادگاریهای گنبدخانه تربت شیخ جام»، رواق، ش3، ص69 تا 77. . --------------، (1379)، «یادگاریهای گنبدخانه مزار مولانا زینالدین ابوبکر تایبادی»، رواق، ش5، ص23 تا 29. . گدار، آندره، (1346)، «مسجد جامع عتیق اصفهان»، ترجمه جلال ستاری، هنر و مردم، ش۶۱ و 62، ص65 تا 67. . منتظرالقائم، علیاصغر، (1377)، «نخستین فاتح اصفهان بعد از اسلام»، پژوهشهای تاریخی دانشگاه اصفهان، ش15، ص25 تا 34.
ج. مجموعه مقالات . خسروجردی، معظم و مریم محمدی، (1381)، «مدرسه غیاثیه خرگرد (خواف)»، به کوشش کاظم ملازاده و مریم محمدی، دایرهالمعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی5: مدارس و بناهای مذهبی، تهران: سوره مهر، ص104 تا 106. . گوبه، هانیس، (1365)، «شهر اصفهان»، نظری اجمالی به شهرنشینی و شهرسازی در ایران، به کوشش محمدیوسف کیانی ، تهران: ارشاد اسلامی، ص 284 تا 301 .
د. کتاب های لاتین . Galdieri,Eugenio).2011). Masjed-e Jome,Isfahan: Three Contributions to the Knowledge of its Material History”. Researcher center of Iranian Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization. Embassy of Italy. Tehran. P49.p 60. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,507 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,200 |