مقدمه

سیرت نیکو[1] حد و میزانی است که نشان می‌دهد، فرد بر اساس ارزش‌های سطح بالا زندگی می‌کند. فردی که فاقد سیرت نیکوست، بر سر ارزش‌های سطح بالا مصالحه می‌کند. پایبندی افراد به ارزش‌ها، ملاک واقعی سنجش سیرتشان خواهد بود. گرچه سیرت نیکو مهم شمرده می‌شود؛ اما افراد در مورد چیستی آن به‌ندرت توافق دارند (نصر اصفهانی، 1389: 116). به اعتقاد دیو اولریچ هر چیزی در مورد رهبران بزرگ از سیرت آنان ناشی می‌شود (زنگر و فولکمن[2] ، 2004). سیرت نیکو اشاره به آن فضیلت یا فضایل اخلاقی دارد که به طور خاص شامل اجزای اخلاقی مهم است (هارتمن[3]، 2006؛ هوگان و سینکلر[4]، 1997) و تا اندازه‌ای منعکس‌کننده­­ تصمیماتی است که ایجاد می‌کنیم و سپس آن تصمیم را عملی کرده، به آن واکنش نشان می‌دهیم(مک کنا و کمپبل[5]، 2011). همچنین، در ارتباط با اهمیت سیرت نیکو باید اذعان داشت؛ پیروانی که در سیرت رهبران خود ضعف مشاهده کنند، اعتماد خود را از دست می‌دهند و رویگردان می‌شوند (ساریز[6] و همکاران، 2006).

به مرور زمان، نیاز نهادهای آموزشی به رهبران و افرادی که در آنها سیرت نیکو پرورش یابد، احساس می‌شود و به‌تازگی علاقه زیادی به موضوعات مربوط به فضایل و سیرت در بین دانشمندان اجتماعی و روان‌شناسان به وجود آمده است (تی جلت ویت[7]، 2003). تعاریف مختلفی از سیرت ارائه شده است که به برخی از آنها اشاره می‌شود: منظور از «سیرت» خلق و خوی است. از نظر روان‌شناسی خلق و خو جنبه‌ای از شخصیت نسبتاً پایدار انسان از لحاظ اخلاق و اجتماعی است (پی تسو[8]، 2008). شخصیت عبارت است از آنچه فرد به دنیای بیرون نشان می‌دهد؛ در حالی که سیرت به معنای آن است که فرد واقعاً در دنیای درون است (ساریز و همکاران، 2006). سیرت آن چیزی است که در فرد هست، هنگامی که هیچ‌کس به او نگاه نمی‌کند. سیرت چیزی است که فرد هنگام تاریکی شب در مورد خود فکر می‌کند (هاردر[9]، 2008). 

 سیرت، «خود درونی فرد» در عمل است. سیرت نشان می‌دهد که فرد واقعاً چه کسی است و به عبارتی، آن چیزی است که شما در خلوت هستید(ماکسول[10]، 2005). سیرت دیرک اصلی خیمه­ رهبری است (زنگر و فولکمن، 2004). سیرت انجام کار درست به‌رغم فشار بیرونی مخالف برای انجام نشدن آن است (ساریز و همکاران، 2006؛ لیکونا[11]، 1991) و غالباً در راستای ارزش‌های مذهبی است (پی­تسو، 2008). برخی سیرت را جمع ویژگی‌های اخلاقی فرد دانسته‌اند (برودی و سیگل[12]، 2001).  فرد دارای سیرت نیکو به دنبال حقیقت است، تعیین می‌کند چه کاری درست است و بر اساس آن، شجاعت و تعهد عمل دارد (مارلا[13]، 2001).

اهمیت سیرت و شخصیت معلم در مکاتب دینی از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ زیرا در دیدگاه‌های دینی سیرت معلم مؤثرترین مؤلفه به عنوان انتفال‌دهنده ارزش‌هاست و تحقق اهداف آموزشی با توجه به توصیفی که از آن به دست داده شد، به مقیاسی‏ وسیع در گرو رفتار و منش معلم است. لذا در نظام تعلیم و تربیت متداول در سرزمین‏های‏ اسلامی، بر منزه بودن معلم و منصف بودن او به صفات اخلاقی خاص تأکید فراوان شده‏ و نظریه‏پردازان مسلمان اهمیت این موضوع را متذکر شده‏اند. پیشینه توجه دانشمندان تربیتی وآموزه‌های دینی بهترین  دلیل بر این موضوع است. از همین دست می‌توان از ابن سحنون (256-203، هـ- ق)، به عنوان یک نظریه‌‏پرداز مسلمان نام برد. وی در یکی از آثار خود به نام آداب المعلمین اشاره دارد که از مهم‏ترین وظایف معلم این است که‏ با شخصیت خود دانش‏آموزان را با مسایل اخلاقی آشنا و آن‏ها را نصیحت و ارشاد کند و مراقب باشد تا به انحرافات اخلاقی و کج‏رفتاری دچار نشوند (رفیعی، 1377: ­77). برهان الدین‏ زرنوجی، از متفکران مسلمان قرن ششم هجری قمری، آراستگی‏ باطن، عزت نفس و دوری از اخلاق و رفتار ناپسند معلم را مطرح می‌نماید(شهیدی، 1367: 297). همچنین، سایر نظریه‏پردازان مسلمان که در ادوار گذشته درباره تعلیم و تربیت نظریاتی ابراز داشته‏اند، مانند زرنوجی نیز متصف‌بودن معلم به صفات اخلافی نیکو را از اصلی‏ترین ویژگی‏ها و صلاحیت‏ها در سیرت فرد به عنوان متولی تربیت و آموزش برشمرده‏اند و همه این موارد مبتنی بر این اصل است که تلاش برای الهام و کسب رفتارهای مطلوب، باید از طریقه شخصیت تکامل یافته استادان حاصل شده و التزام او به رفتار شایسته و پسندیده ضروری است تا علاوه بر سخنان، در اعمال نیز نافذ و مؤثر واقع شود.

 هنگامی فرد با مشکلات و وسوسه‌ها مواجه می‌شود، به کمک این ویژگی‌ها می‌تواند برآن‌ها غلبه کند (هیبلز[14]، 2008). در تحقیقی، هفت ویژگی به عنوان استانداردهای رفتاری حداقل قابل قبول که سیرت فرد را معرفی می‌کند، در نظر گرفته شده است. این هفت ویژگی عبارتند از: وفاداری، وظیفه‌شناسی، احترام، خدمت بدون احساس غرور، درستکاری، صداقت و شجاعت فردی. در همین مطالعه، احترام و صداقت، بیشتر مورد تأکید قرار گرفته است (داتی[15]، 2008). در مطالعه دیگری، پیترسون[16] (2004) عناصر سیرت نیکو را به صورت زیر تعیین می‌کند: نگرش مثبت، شهروندی، غمخواری، اعتماد، ملاحظات انسانی، همکاری، شجاعت، ادب، تکیه‌گاه دیگران بودن، پشتکار، انضباط (خودکنترلی)، تلاش، شور و شوق، انصاف، بخشش، درستکاری، تواضع، صداقت، نزاکت، خوشبینی، شکیبایی، کاردانی، مسؤولیت‌پذیری، خلوص، کار گروهی، تحمل و مدارا، مورد اعتماد بودن.

بارکر وکوی[17] (2003) شاخص‌های سیرت را هفت عامل: صداقت[18]، شجاعت[19]، تواضع[20]، شوخ‌طبعی[21]، حکمت[22]، شور و اشتیاق[23] و غمخواری[24] در نظر گرفته‌اند. شجاعت به عنوان تنظیم جهت، برای مسیر طولانی و درنظرگرفتن مردم در این مسیر بدون اینکه ترس مانع انجام کار شود، تعریف شده است. شجاعت اجازه می‌دهد تا ما درباره یک موضع، به حرکت بپردازیم و بدون ترس به آن عمل کنیم (بارکر و ساروز[25]، 2003) و صداقت به عنوان عنصر مهم از شخصیت یک فرد است که به عنوان پایبندی مداوم به اخلاق و یا استانداردهای اخلاقی است (بارلو[26] و همکاران، 2003). فرد باصداقت به طور مداوم به انجام درست و صادقانه کاری یا چیزی می‌پردازد؛ حتی زمانی که با انتخاب‌های جایگزین زیادی مواجه باشد. صداقت نیز به عنوان پایبند ماندن به استانداردهای اخلاقی، مستقل از هنجارهای اجتماعی و استانداردهای جامعه جهانی تعریف شده است (لئونارد[27]، 1997). فروتنی، بخش دیگری از سیرت است و به عنوان کیفیت فروتن بودن و یا حس نسبتا کم اهمیت نشان دادن خود تعریف شده است (ساروز و بارکر، لئونارد، 1997؛ لیکونا، 1991).

سیرت نیکوی استادان و انگیزش تحصیلی دانشجویان، به ترتیب به عنوان متغیرهای مستقل و وابسته‌ای هستند که نویسندگان درصددند به بررسی آنها بپردازند تا مشخص کنند که آیا سیرت نیکوی استادان در انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیرگذار است یا نه؟ اهمیت این کار از این جهت است که انگیزش تحصیلی نقش برجسته‌ای در تعلیم و تربیت داشته و دارد. انگیزش در تعلیم و تربیت و نقش آن در پیشرفت تحصیلی از دیرباز مورد توجه مربیان و روان‌شناسان بوده است. امروزه ایجاد انگیزه به عنوان عامل ایجاد حرکت در  فراگیران و جهت‌دهنده به فعالیت‌های آنان بیش از پیش مورد توجه مسؤولان است. روان‌شناسان ضرورت توجه به انگیزش در تعلیم و تربیت را به علت ارتباط مؤثر آن با یادگیری، کسب مهارت‌ها، راهبردها و رفتارها متذکر شده‌ و یکی از سازه‌های اولیه‌ای که برای تبیین آن ارائه کرده‌اند، انگیزش پیشرفت تحصیلی است. سازه انگیزش تحصیلی به رفتارهایی که به یادگیری و پیشرفت منجر می‌شود، اطلاق می‌شود(بیابانگرد، 1384). باتل[28] (1964؛ به نقل از رضایی، 1390) معتقد است که انگیزش تحصیلی عبارت است از: گرایش همه‌جانبه به ارزیابی عملکرد خود با توجه به عالی‌ترین معیارها، تلاش برای موفقیت در عملکرد و برخورداری از لذاتی که با موفقیت در عملکرد همراه است.

افراد دارای سطوح مختلف انگیزش تحصیلی در زندگی خود به شیوه‌های کاملا متفاوتی عمل می‌کنند. فراگیران دارای انگیزش تحصیلی، تحرک لازم را برای به اتمام رساندن موفق یک تکلیف، نیل به هدف یا دستیابی به درجه معینی از شایستگی در کار خود پیدا می‌کنند تا نهایتاً به موفقیت لازم در امر یادگیری و پیشرفت تحصیلی نائل شوند (ریو، 1988؛ ترجمه سید محمدی،1390).

در ارتباط با انگیزش تحصیلی تحقیقاتی صورت گرفته است که در اینجا به طور اجمال به خلاصه‌ای از نتایج تحقیقات جدید اشاره می شود: تونر[29] و همکاران (2004) در تحقیقی که به بررسی تأثیرات عوامل انگیزشی در مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های یادگیری کلاس پرداختند، به این نتیجه رسیدند که میزان مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های یادگیری کلاس درس، به عوامل انگیزشی بستگی دارد که معلم در کلاس درس ایجاد می‌کند.

واکوب^[30] (2005) در تحقیقی روش‌ها و ابزارهایی را که میزان انگیزش دانش‌آموزان مدارس سنگاپور را بالا می‌برد، بررسی کرد و به این نتیجه رسید که استفاده از روش تدریس مشارکتی، ارائه بازخورد به دانش‌آموزان و ایجاد محیط یادگیری فعال می‌تواند میزان انگیزش دانشجویان را افزایش دهد و اشتغال یادگیرندگان را برای فعالیت‌های یادگیری بالا ببرد.

لانگ^[31] و همکاران (2007) در پژوهشی به بررسی تأثیر انگیزش تحصیلی (متغیرهای انگیزشی) بر موفقیت تحصیلی در میان نوجوانان شهرهای بزرگ آفریقایی و آمریکایی پرداختند و نتایج نشان داد که وجود متغیرهای انگیزشی یا همان انگیزش می‌تواند در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان تأثیرگذار باشد و افرادی که از متغیرهای انگیزشی بیشتری، همچون اعتماد به نفس و علاقه برخوردارند، از موفقیت تحصیلی بیشتری بهره‌مند هستند.

هوبا کوا و روزی کوا^[32] (2013) در پژوهشی که در بین دانشجویان انجام دادند به این نتیجه دست یافتند که آموزش الکترونیکی به عنوان یکی از منابع ایجاد انگیزش در تدریس دانشجویان نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند.

جوزایی و سعدی‌پور (1392) در تحقیقی با عنوان« مقایسه اثربخشی آموزش براساس روش تدریس سکوسازی و روش سنتی» بر انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان پسر سال دوم متوسطه در درس زبان انگلیسی در شهر ویسیان، اذعان داشتند که بین دو گروه از جهت متغیر انگیزش تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد؛بدین صورت که گروه آزمایش در متغیر انگیزش تحصیلی نسبت به گروه کنترلاز روش تدریس سکوسازی تأثیر بیشتری پذیرفته است. بنابراین، معلمان باید از روش تدریس سکوسازی برای بالابردن انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان در کلاس استفاده کنند

کارشکی و همکاران (1393) در پژوهشی با عنوان «مقایسه انگیزش تحصیلی و کیفیت زندگی دانش‌آموزان پسر مشمول ارزشیابی توصیفی با ارزشیابی سنتی»، اذعان داشتند که بین انگیزش تحصیلی دانش‌آموزانی که با ارزشیابی کیفی ـ توصیفی سنجش می‌شوند، با دانش‌آموزانی که تحت سنجش ارزشیابی سنتی سنجش بودند، تفاوت معناداری مشاهده نشد؛ امابین کیفیت زندگی و انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان رابطه مستقیم و معناداری دیده شد. نوروزی و همکاران (1394) به بررسی ارتباط بین جوّ دانشگاه و ابعاد آن با انگیزش تحصیلی دانشجویان پرداختند و نشان دادند که به طور کلی بین جوّ دانشگاه و انگیزش تحصیلی دانشجویان رابطه مثبت وجود دارد و اذعان داشتند هرچه جوّ ارتباطی، مشارکتی، دانشجو محوری و معنوی دانشگاه بالا باشد، انگیزش تحصیلی دانشجویان بالاتر خواهد بود.

بنابراین، با توجه به تحقیقات صورت گرفته مشخص شدکه در ارتباط با انگیزش تحصیلی، تحقیقات وافری صورت گرفته؛ اما نکته‌ای که لازم است اشاره شود، این است که بیشتر این تحقیقات در عرصه دانشگاهی نبوده و خیلی کمتر بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان پژوهشی صورت گرفته است. لذا در ارتباط با سیرت نیکوی استادان با انگیزش تحصیلی دانشجویان پژوهش‌هایی انجام نشده است و از این رو، می‌توان اذعان داشت که این تحقیق یک کار و پژوهش جدید در این عرصه است که امید است به عنوان سرآغاز اثرگذار در این مسیر و قابل توجه باشد و تحقیقات زیادی را به این عرصه بکشاند تا شاهد پیشرفت و توسعه در نظام آموزشی؛ به‌ویژه در کلاس‌های درس باشیم.

بر اساس مطالعات انجام شده، الگوی مفهومی پژوهش به صورت شکل 1 طراحی شده است. این مدل شامل سازه‌های صداقت، شجاعت، تواضع، شوخ‌طبعی، حکمت، شور و اشتیاق و  غمخواری است.

به منظور طراحی و تبیین رابطه بین سیرت نیکوی استادان و انگیزش تحصیلی دانشجویان، فرضیات پژوهش به صورت زیر تدوین شد.

1) سیرت نیکوی استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد.

1-1) صداقت استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد.

2-1) شجاعت استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد.

3-1) تواضع استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد.

4-1) شوخ طبعی استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد.

5-1) حکمت استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد.

6-1) شور و اشتیاق استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد.

7-1) غمخواری استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر دارد.

2) میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان دختر و پسر متفاوت است.

3)  میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری متفاوت است.

4)  میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان در گروه‌های سنی مختلف، متفاوت است.

روش‌شناسیپژوهش

اینپژوهشازنظرهدف،کاربردیوازنظرشیوه­گردآوریداده‌ها،توصیفی-همبستگی
 است. جامعه آماری این پیمایش 13281 نفر از دانشجویان دانشگاه اصفهان هستند که با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی و با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران تعداد 373  نفر از آنها به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.

در این پژوهش به منظور جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز، از دو پرسشنامه و به صورت طیفلیکرت5درجه‌ای از خیلی­کم (1+)تاخیلی­زیاد (5+)استفادهشد(البته، تعداد اندکی از سؤال‌های پرسشنامه انگیزش تحصیلی معکوس بود). پرسشنامه علاوه بر سؤال‌های جمعیت شناختی، از دو بخش تشکیلشده است: بخش اول در مورد انگیزش تحصیلی بود که از پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر استفاده شد و بحرانی (1388) در پژوهش خود گزارش کرده است که رابطه ابعاد مختلف‏ مقیاس انگیزش هارتر با یکدیگر در حد انتظار بود و گواهی بر روایی مقیاس است. ضرایب‏ پایایی بازآزمایی و آلفای کرونباخ محاسبه شده برای ابعاد و پاره‏ مقیاس‏های این ابزار نیز در حدّ مطلوب و حاکی از ثبات در اندازه‏گیری‏ انگیزش تحصیلی دانش‏آموزان ایرانی است لذا چون این پرسشنامه برای دانش‌آموزان طراحی شده بود، در این پژوهش با تعدیل برخی موارد و  پس از بررسی و ترتیب اثر دادن نظر استادان و خبرگان برای دانشجویان استفاده شد.

بخش دوم در مورد سیرت نیکو  بود و گویه‌های مربوط به هر فعالیت از مطالعات (بارکر و کوی[33]، 2003؛ پترسون[34] و همکاران، 2004؛ پیترسون و کریستوفر[35]، 2008؛ جیمز و همکاران[36]، 2006) شناسایی شد و سپس به طراحی سؤال‌ها اقدام شد. روایی این سؤالات نیز پس از بررسی و ترتیب اثردادن نظر استادان و خبرگان تأیید شد. برای مشخص نمودن پایایی پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که در حد 91/0برای ضریب پایایی کل پرسشنامه، برآورد گردید که این مقدار، نشانه پایایی بالای ابزار مورد استفاده است و پایایی زیر مقیاس‌های پرسشنامه نیز در جدول 1 ارائه شده که این مقادیر، نشانه پایایی بالای ابزار مورد استفاده می­باشد. پرسشنامه­ انگیزش تحصیلی و سیرت نیکو در انتهای مقاله در جداول 9 و 10 ضمیمه شده است.

جدول 1: ضرایب آلفای کرونباخ متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش

برای تجزیه و تحلیل داده‌های این پژوهش از نرم‌افزار 20spss در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد که در سطح آمار توصیفی از توزیع فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و درسطح آمار استنباطی از آزمون‌های t مستقل، واریانس یک‌طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و  آزمون رگرسیون چندگانه[37] استفاده شده است.

یافته‌های پژوهش

186 نفر از دانشجویان مرد و 187 نفر زن هستند. از نظر سنی 255 نفر بین 15 تا 25 سال، 99 نفر بین 26 تا 35 سال، 17 نفر بین 36 تا 45 سال و 2 نفر بین 46سال به بالا هستند. 203 نفر از دانشجویان دارای تحصیلات کارشناسی، 156 نفر کارشناسی ارشد و 14 نفر دارای تحصیلات دکتری هستند(جدول2).

جدول 2: ویژگی‌های جمعیت شناختی نمونه

در ادامه، فرضیات1 و 1-1 تا 1-7. )سیرت نیکوی استادان و تأثیر مؤلفه‌های آن بر انگیزش تحصیلی دانشجویان) مورد بررسی قرار می گیرد:

جدول 3:  ضریب همبستگی پیرسون سیرت نیکوی استادان و مؤلفه‌های آن  

با انگیزش تحصیلی دانشجویان

در بررسی این فرضیات، ضرایب همبستگی مشاهده‌شده  بیانگر وجود تأثیر همبستگی بین سیرت نیکوی استادان و مؤلفه‌های آن بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان است(فرضیات1 و 1-1 تا 1-7) (جدول 3).

جدول 4: جدول آنالیز واریانس برای تبیین انگیزش دانشجویان

جدول 5: جداول ضرایب رگرسیون چندگانه بین عوامل سیرت نیکو با انگیزش تحصیلی

به منظور تحلیل فرضیات مذکور (1 و 1-1 تا 1-7) از آزمون رگرسیون چندگانه و از روش گام به گام نیز استفاده شد. از این رو، ابتدا کلیه متغیرهای مستقل را وارد مدل کرده تا اثر آنها بر روی متغیر وابسته اندازه­گیری شود. با انجام مدل رگرسیون گام به گام مشاهده شد، سه فرضیه فرعی
(3-1، 5-1 و 6-1)؛ یعنی متغیرهای تواضع، حکمت و شور و اشتیاق بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان معنادار نیستند؛ یعنی متغیرهای فوق بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر نداشته، فرضیات فوق (3-1، 5-1 و 6-1) رد می­شوند و به این خاطر آنها را از مدل خارج کرده و در نهایت، مدل نهایی به صورت جدول 4 و 5 به‌دست آمد. همان‌طورکه در جدول 4 مشاهده می‌شود؛ داده ها، نشان‌دهنده معنی‌داری مدل رگرسیونی است(0.000 sig=).

جدول 5 نیز نشان می‌دهد؛ ضرایب مؤلفه‌های سیرت گزارش شده در مدل معنی‌دار است؛ یعنی مؤلفه‌های صداقت، شجاعت، شوخ‌طبعی و غمخواری، به ترتیب به عنوان فرضیات 1-1، 2-1، 4-1 و 7-1 بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیرگذار هستند و فرضیات فوق تأیید می‌شوند. همچنین، با توجه به ستون بتا می‌توان گفت؛ بیشترین تأثیر را متغیر صداقت (فرضیه 1-1) و کمترین تأثیر را غمخواری (فرضیه 7-1) بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان دارد؛ ضمن این که عوامل معنادار فوق (صداقت، شجاعت، شوخ طبعی، غمخواری) 961/0 درصد تغییرات مرتبط با انگیزش تحصیلی دانشجویان را تبیین می­کنند (961/0= 12Radj2"> ، 961/0= 12R2">  ، 981= 12 r"> ) (جداول 4 و 5).

فرضیه 2. میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان دختر و پسر متفاوت است.

جدول 6: نتایج «t» مستقل برای مقایسه تفاوت نتایج انگیزش تحصیلی در بین دانشجویان دختر و پسر

بر اساس نتایج به‌دست آمده در ارتباط با فرضیه دوم پژوهش می‌توان گفت؛ انگیزش تحصیلی در بین دانشجویان دختر و پسر معنی‌دار است و فرضیه 2 تأیید می‌شود. به عبارت دیگر، در دو گروه دانشجویان دختر و پسر میزان انگیزش تحصیلی متفاوت است؛ به‌طوری‌که با توجه به میانگین مشخص می‌شود که دختران از انگیزش تحصیلی بالاتری نسبت به پسران برخوردارند (32/3). البته، این تفاوت بسیار ناچیز است (043/0=p) (جدول 6).

فرضیه 3. میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری متفاوت است.

جدول 7: نتایج تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA) برای مقایسه نتایج انگیزش تحصیلی

دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیل

براساس نتایج، انگیزش تحصیلی در بین دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری معنا‌دار نیست و فرضیه 3 رد می‌شود؛ یعنی انگیزش تحصیلی دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری باهم تفاوتی ندارند (063/0=p) (جدول 7).

فرضیه 4. میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان در گروه‌های سنی مختلف، متفاوت است.

جدول 8:  نتایج تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA) برای مقایسه نتایج انگیزش تحصیلی دانشجویان

در گروه‌های سنی مختلف

بر اساس نتایج، انگیزش تحصیلی، در بین دانشجویان در گروه‌های سنی مختلف معنادار است و فرضیه 4 تأیید می‌شود؛ یعنی انگیزش تحصیلی دانشجویان در سطوح سنی 15 تا 25، 26 تا 35، 36 تا 45 سال و 46 به بالا باهم تفاوت دارند (000/0=p) (جدول 8).

بحث و نتیجه‌گیری

ویژگی‌ها و سیرت افراد در اداره کلاس نقش مهمی ایفا می‌کند. از استاد به عنوان یک فرد بالغ انتظار می‌رود دارای سیرت نیکو و اخلاق پسندیده باشد تا در روند ارتباط و تعامل با فراگیران به نتیجه مطلوب برسد و عامل انگیزش در فراگیران باشد. در واقع، ناتوانی در برقراری ارتباط بین انسان‏ها، یکی از مسائل و مشکلات شناختی انسان امروزی است. در دنیای مدرن، انسان‏ها از برقراری ارتباط و درک یکدیگر گریزان هستند و در تحلیل، تبیین و تحمل اندیشه دیگری، کمتر از خود لیاقت نشان می‏دهند. یک فرد با داشتن سیرت نیکو این توانایی را دارد که بر دیگران نفوذ کند و با سیرت و خلق خویش عامل بهبودی در روابط انسانی و درک متقابل و اثرگذاری شود. هدف از بهبود سیرت، فراهم نمودن محیطی است که در آن تمامی افراد دست‌اندرکار، مراقب یکدیگر بوده و با یکدیگر روابط احترام‌آمیزی داشته باشند. بهبود سیرت و جلوگیری از قلدری دست در دست یکدیگر دارند و به یکدیگر مربوطند. در محیط آموزشی که محل تعامل و ارتباط معلم-شاگرد یا استاد و دانشجو است، نقش و اهمیت سیرت نیکو دوچندان می شود. اگر کلاس از منظر فراگیران مناسب ارزیابی شود و از آن رضایت خاطر داشته باشند، طبیعتا انگیزش تحصیلی فراگیران بالا خواهد رفت. از این رو، این تحقیق به بررسی تأثیر سیرت نیکوی استادان و مؤلفه‌های آن بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان پرداخته که نتایج به قرار ذیل است:

فرضیات 1 و 1-1 تا 1-7 تأثیر بین سیرت نیکو و مؤلفه‌های آن را با انگیزش تحصیلی دانشجویان بررسی کرد. از آنجا که مقدار ضریب همبستگی مشاهده شده بیانگر وجود تأثیر همبستگی بین سیرت نیکوی استادان و مؤلفه‌های آن با انگیزش تحصیلی دانشجویان بود، می‌توان گفت؛ سیرت نیکوی استادان هرچقدر بالا باشد، انگیزش تحصیلی دانشجویان بالاتر خواهد رفت. پس یک نیاز اساسی برای موفقیت در امر تربیت فراگیران و بالا بردن انگیزش تحصیلی آنان، بهره‌مندی از وجود استادانی است که دارای خلق و سیرت نیکو باشند و در کلاس‌های درس به‌گونه‌ای عمل نمایند که فراگیران را به‌سوی فعالیت‌های آموزشی با شوق و انگیزه بالا ترغیب نمایند.

در واقع، استادانی که دارای سیرت نیکو هستند، باید دارای خصیصه‌هایی، مانند: داشتن روحیات جوانمردی و وفاداری نسبت به دانشجویان، فروتنی و تواضع در برابر شایعات و مسائل غیرواقعی در درون کلاس، داشتن تفکر انتقادی نسبت به مسائل، به‌کارگیری دانش در مدیریت کلاس، بررسی وضعیت رفاهی دانشجویان، شناسایی عوامل رنج‌آور در درون کلاس و تلاش برای کم‌رنگ نمودن آن‌ها، دیدن جنبه‌های مثبت دانشجویان و نادیده گرفتن رفتار نامطلوب آنان و نشان دادن  لبخندی معقول در اکثر اوقات باشند.

بنابراین، فرضیات 1 و 1-1 تا 1-7 پژوهش با ضریب همبستگی پیرسون بیانگر وجود رابطه همبستگی بین سیرت استادان و مؤلفه‌ای آن (صداقت، شجاعت، تواضع، شوخ‌طبعی، حکمت، شور و اشتیاق و غمخواری) با انگیزش تحصیلی دانشجویان است؛ اما با استفاده از آزمون رگرسیون چندگانه و روش گام به گام برخی فرضیات فرعی تایید نشدند(فرضیات 3-1 ، 5-1 و 6-1)؛ به‌طوری‌که حاصل تحلیل رگرسیون نشان داد که سه متغیر حکمت، تواضع و شور و اشتیاق بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر معناداری ندارند و فرضیات فوق تایید نشد. در واقع، در این مرحله با اینکه ضریب همبستگی پیرسون در فرضیات 1-1 تا 1-7 نشان‌دهنده وجود رابطه بین مؤلفه‌های فوق بود؛ اما بر اساس آزمون رگرسیون چندگانه، نتایج فوق به خاطر رابطه ضعیفی که ضریب پیرسون ارائه می‌داد، تأیید نشد و نتایج تحلیل نشان داد که سه متغیر فوق بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر معناداری ندارد(فرضیات 3-1 ، 5-1 و 6-1). نکته‌ای که ذهن هر خواننده‌ای را درگیر می‌کند، این است که واقعاً مؤلفه‌های فوق، تأثیری در انگیزش تحصیلی دانشجویان ندارد و به این خاطر پاسخ قطعی به این سؤال به آسانی ممکن نیست و نیاز به تحقیقات مکمل برای تایید نتایج فوق به‌شدت احساس می‌شود و یا می‌توان گفت در برخی مواقع، وجود برخی محدودیت‌های پژوهش، نتایج تحقیق را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

لذا از بین مؤلفه‌های سیرت، چهار مؤلفه صداقت، شجاعت، غمخواری و شوخ‌طبعی بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر معناداری داشتند (فرضیات 1-1 ، 2-1 ، 4-1 و7-1) که بیشترین تأثیر برای مؤلفه صداقت و کمترین تأثیر در مؤلفه غمخواری بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان دیده شد و این فرضیات تایید شد. بنابراین، با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان گفت؛ زمانی که یک استاد با صداقت باشد و به پیروی از کدهای اخلاقی استاندارد تکیه کند و اطمینان و اعتماد فراگیران را در محیط کلاس به‌دست آورد، و در امانتداری اسرار و مسائل دانشجویان حساس باشد و در تحقق کارهای صحیح در سخت‌ترین شرایط ممکن احساس مسؤولیت کند، در انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر مثبت خواهد داشت و برای بالا رفتن انگیزش تحصیلی دانشجویان؛ به‌ویژه تلاش  بیشتر آنان در جهت فعالیت‌های آموزشی، انتظار می‌رود یک استاد موفق در تمام فعالیت‌ها، فردی شجاع باشد و قدرت تصمیم‌گیری قاطعانه در مسائل مختلف و قبول مسؤولیت آن، تلاش بی‌وقفه، بدون ترس برای پیشرفت دانشجویان و حفظ اقتدار در مسائل خارج از کلاس را داشته باشد.

همچنین، یک استاد موفق برای بالا بردن انگیزش تحصیلی دانشجویان، در تمام فعالیت‌ها، فرد بی‌تفاوتی نسبت به مسائل دانشجویان نیست و در همه حال، غمخوار آنها است؛ به‌‌طوری‌که در ارتباط با دانشجویان به این نکات توجه دارد؛ صحبت کردن و جویا شدن از  احوال دانشجویان، بررسی وضعیت رفاهی آنان، درنظرگرفتن شرایط روحی و روانی دانشجویان و شناسایی عوامل رنج‌آور در درون کلاس و تلاش برای کم‌رنگ نمودن آن‌ها. در ارتباط با شوخ‌طبعی استادان نیز می‌توان اذعان داشت شوخ‌طبعی استادان بر روی انگیزش تحصیلی دانشجویان تأثیر مثبتی دارد؛ به‌طوری‌که می‌توان ادعا کرد؛ ارائه رفتاری سرشار از امید با دانشجویان، آرزوی شادی و موفقیت برای تک‌تک افراد در کلاس و نشان دادن روی خوش و گشوده به آنان در محیط کلاس و یا نشان دادن لبخندی معقول در اکثر اوقات توسط استادان، در بالارفتن میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان مؤثر است. پس به‌طورکلی، مسلماً سیرت فرد تعیین می‌کند که او چه کسی است و چگونه با دیگران تعامل دارد. سیرت نیکو از رفتارهای نامطلوب در کلاس جلوگیری می‌کند و محیط مناسب یادگیری را گسترش می‌دهد. در واقع، رفتارهای نامطلوب، مثل :خشونت، نیرنگ، مشکلات انضباطی و قلدری با بهبود سیرت افراد کاهش و محیط‌های یادگیری مؤثر و مطلوب همراه با انگیزش تحصیلی بالا در میان دانشجویان فراهم می‌گردد.

لذا در ادامه پژوهش با تحلیل‌های تکمیلی، در فرضیه دوم به بررسی میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان دختر و پسر پرداخته شد و  نتایج نشان داد که انگیزش تحصیلی در بین دانشجویان دختر و پسر معنادار است. به عبارت دیگر، در دو گروه دانشجویان دختر و پسر میزان انگیزش تحصیلی متفاوت است؛ به‌طوری‌که با توجه به میانگین، دختران از انگیزش تحصیلی بالاتری نسبت به پسران برخوردارند (32/3)؛ البته، تفاوت بسیار ناچیز بود. لذا نتیجه فوق با یافته‌های پژوهش یوسفی و همکاران (1392) همسوست. از این رو، لازم است برای بالا بردن انگیزش تحصیلی در بین پسران تدابیر بیشتری به‌کارگرفته شود.

فرضیه سوم پژوهش نیز به بررسی میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان در مقاطع تحصیلی کارشناسی، ارشد و دکتری پرداخت و نتایج نشان داد؛ میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری باهم تفاوتی ندارد و همه دانشجویان مقاطع مختلف به یک اندازه از انگیزش تحصیلی برخوردارند. در فرضیه چهارم نیز میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان در گروه‌های سنی، مطالعه شد و نتایج حاکی از آن شد که انگیزش تحصیلی، در بین دانشجویان در گروه‌های سنی مختلف معنادار است. به عبارتی، انگیزش تحصیلی دانشجویان در سطوح سنی 15 تا 25سال، 26 تا 35سال، 36 تا 45 سال و 46 سال به بالا باهم تفاوت دارند. از این رو، لازم است مسؤولان امر  توجه داشته باشند چه عواملی باعث اختلاف انگیزش تحصیلی در بین سطوح سنی می‌شود تا در راستای آن تدابیری برای بالابردن انگیزش تحصیلی تمام سطوح سنی ایجاد شود. لذا ذکر این نکته هم لازم است که در این پژوهش با توجه به محدویت زمانی، از یک دانشگاه برای انجام تحقیق استفاده شد اگر این پژوهش در دانشگاه‌های مختلف انجام شود، می‌تواند نتایج قابل تعمیم‌ به‌دست آورد. از این‌رو، به پژوهشگران آتی توصیه می‌شود به این مساله توجه داشته باشند.