پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شمارهها | 1,639 |
| تعداد مقالات | 13,327 |
| تعداد مشاهده مقاله | 29,885,225 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,949,686 |
سطحبندی و سنجش درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان مازندران با استفاده از مدل تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای | ||
| جغرافیا و برنامه ریزی محیطی | ||
| مقاله 2، دوره 23، شماره 4، اسفند 1391، صفحه 15-38 اصل مقاله (2.76 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| مسعود تقوایی* 1؛ عیسی بهاری2 | ||
| 1استاد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| برنامهریزی منطقهای با هدف توسعه و کاهش نابرابری از موضوعهای مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب میشود، لازمۀ برنامهریزی منطقهای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه است. کاهش نابرابری در بهرهمندی از منابع، دستآوردها و امکانات جامعه یکی از مهمترین معیارهای توسعه به شمار میآید. مفهوم توسعه علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر میگیرد، توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن تفاوتهای ناحیهای و پراکندگی متناسب جمعیّت در سطح منطقه است. توسعه متوازن فضاهای جغرافیایی، نیازمند بررسی دقیق و همه جانبه مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شناخت نیازهای جامعه و بهبود آنهاست. به همین جهت از جمله معیارهای معمول در برنامهریزی منطقهای، سطحبندی نواحی بر اساس برخورداری از شاخصهای مختلف توسعه است. در پژوهش حاضر سعی شده با بهرهگیری از دو تکنیک تحلیل عاملی و تحلیل خوشهای و استفاده از 88 شاخص توسعه در زمینههای (اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، بهداشتی و درمانی، کشاورزی و ... ) به تعیین و تحلیل سطوح توسعه شهرستانهای استان مازندران پرداخته شود. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی، تحلیلی و از نوع کاربردی – توسعهای است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بین شهرستانهای استان به لحاظ شاخصهای توسعه اختلاف وجود دارد و نتیجه به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی، شهرستانها را در 5 سطح بسیار برخوردار، برخوردار، نسبتاً برخوردار، محروم و بسیار محروم قرار داده که شهرستانهای سوادکوه و رامسر به ترتیب با امتیاز 93/1 و 83/0 در سطح بسیار برخوردار و شهرستانهای نکاء و گلوگاه به ترتیب با امتیاز 12/1- و 85/0- در سطح بسیار محروم واقع شدهاند. نتایج نشان میدهد که 5/12 درصد شهرستانها در سطح بسیار برخوردار، 75/18درصد درسطح برخوردار، 75/18درصد در سطح نسبتاً برخوردار، 5/37 درصد در سطح محروم و 5/12درصد در سطح بسیار محروم قرار گرفتهاند. با استفاده از تکنیک تحلیل خوشهای و ترسیم نمودار دندروگرام، شهرستانهای استان در 5 گروه همگن طبقهبندی شدهاند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| توسعهیافتگی؛ نابرابری؛ سطوح توسعه؛ تحلیل عاملی؛ تحلیل خوشهای؛ استان مازندران | ||
| مراجع | ||
|
آسایش، حسین، (1383)، «اصول و روشهای برنامهریزی روستایی»، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور. پاپلییزدی، محمدحسین و محمدامیر ابرهیمی، (1381)، «نظریههای توسعه روستایی»، تهران: انتشارات سمت. پاپلییزدی، محمدحسین و حسین رجبیسناجردی، (1382)، «نظریههای شهر و پیرامون»، تهران: انتشارات سمت. تقوایی، مسعود و صفر قائد رحمتی، (1385)، «تحلیل شاخصهای توسعهی فرهنگی استانهای کشور»، مجلۀ جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 7، صص 132- 117. جیروند، عبدالله، (1375)، «توسعه اقتصادی، مجموعه مقالات»، تهران: انتشارات نور حکمت. حسینزاده دلیر، کریم، (1384)، «برنامهریزی ناحیهای»، تهران: انتشارات سمت. حکمتنیا، حسن و میرنجف موسوی، (1383)، «بررسی و تحلیل روند تغییرات سطوح توسعه و نابرابریهای ناحیهای در استان یزد(1375-1355)»، مجلۀ جغرافیا و توسعه، شماره 4، صص 112- 101. حکمتنیا، حسن و میرنجف موسوی، (1385) «کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامهریزی شهری و ناحیهای»، یزد: انتشارات علم نوین. زالی، نادر، (1379)، سطحبندی توسعه منطقهای«نمونه موردی استان آذربایجانشرقی»، پایان نامه کارشناسیارشد، دانشکده هنر و معماری، گروه شهرسازی، دانشگاه شیراز. زیاری، کرامتالله، (1379)، «سنجش درجۀ توسعهیافتگی فرهنگی استانهای ایران»، مجلۀ نامه علوم اجتماعی، شمارۀ 16، صص 104- 91. زیاری، کرامتالله و اسحاق جلالیان، (1387)، «مقایسۀ شهرستانهای استان فارس بر اساس شاخصهای توسعه 1355- 1375»، مجلۀ جغرافیا و توسعه، شماره 11، صص 96- 77. صباغ کرمانی، مجید، (1380)، «اقتصاد منطقهای«تئوری و مدلها»»، تهران: انتشارات سمت. صرافی، مظفّر، (1379)، «مبانی برنامهریزی توسعه منطقهای»، تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور. طالبی، هوشنگ و علی زنگیآبادی، (1380)، «تحلیل شاخصها و تعیین عوامل مؤثر در توسعه انسانی شهرهای بزرگ کشور»، فصلنامۀ تحقییقات جغرافیایی، شماره 60، مشهد، صص 142- 124. قرهباغیان، مرتضی، (1375)، «اقتصاد رشد و توسعه»، تهران: انتشارات نشر نی، چاپ دوم. کلانتری، خلیل، (1380)، «برنامهریزی و توسعه منطقهای (تئوریها و تکنیکها)»، تهران: انتشارات خوشبین. کلانتری، خلیل، (1387)، «پردازش و تحلیل دادهها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرمافزار SPSS»، تهران: انتشارات فرهنگ صبا. کلاین، پل، (1381)، «راهنمای آسان تحلیل عاملی»، ترجمۀ محمدولی علیئی و سیّد محمد میرسندسی، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین. کیم، جی ان، مولر و چالز، (1381)، «مقدمهای بر تحلیل عاملی و شیوه به کارگیری آن»، ترجمۀ صادق بختیاری و هوشنگ طالبی، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان. مرکز آمار ایران(1385)، «نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن استان مازندران»، سازمان مدیریت و برنامهریزی استان مازندران. موسوی، میرنجف، (1382)، سنجش درجه توسعهیافتگی نواحی ایران، پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه یزد. موسوی، میرنجف و حسن حکمتنیا، (1384)، «تحلیل عاملی و تلفیق شاخصها در تعیین عوامل مؤثّر بر توسعه انسانی نواحی ایران»، مجلۀ جغرافیا و توسعه، شماره 6، صص 69- 55. مولایی، محمد، (1386)، «مقایسه درجه توسعهیافتگی بخش خدمات و رفاه اجتماعی استانهای ایران طی سالهای 1373 و 1383»، فصلنامۀ علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 24، صص 258- 241. مولایی، محمد، (1387)، «بررسی و مقایسه درجه توسعه یافتگی بخش کشاورزی استانهای ایران طی سالهای 1373 و 1383»، مجلۀ اقتصاد کشاورزی و توسعه، شمارۀ 63، صص 88- 71. Joao, Oliveira, S. Maria, Manuela, L.(2001). A Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities. European Journal of Operational Research, Vol. 145, PP. 121-135.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 672 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,645 |
||