تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,673 |
تعداد مقالات | 13,658 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,598,230 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,485,660 |
نگاهی تازه به ساخت مجهول در زبان فارسی | ||
نشریه پژوهش های زبان شناسی | ||
مقاله 2، دوره 2، شماره 2، مرداد 1389، صفحه 19-34 اصل مقاله (267.17 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسنده | ||
والی رضایی* | ||
استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
در این مقاله ساخت مجهول در زبان فارسی از دیدگاهی جدید یعنی در چارچوب دستور نقش و ارجاع مورد بررسی قرار گرفته است. پس از بیان اجمالی نظرات زبانشناسان و دستورنویسان مختلف در مورد چند و چون این ساخت به معرفی کوتاهی از دستور نقش و ارجاع و مبانی نظری آن خواهیم پرداخت. در ادامه با ارائه تحلیلی بر اساس صورتبندی این نظریه در مورد فرایند نحوی مجهول نشان داده خواهد شد که در زبان فارسی دو نوع ساخت مجهول وجود دارد. ساختار نخست از اسم مفعول + شدن تشکیل میشود که در این نوشتار مجهول اصلی نامیده شده است. ساختار دوم عبارت است از به کار بردن فعل سوم شخص جمع بدون ذکر فاعل. در این مقاله با ارائه استدلالهایی نشان میدهیم که تغییر تعدی را نمیتوان نوعی ساخت مجهول دانست، بلکه فرایندی اشتقاقی در حوزه ساختواژه است. بنابراین، برخلاف برخی زبانشناسان که تغییر جفتهایی مانند منفجر کردن/ منفجر شدن و باز کردن/ باز شدن را نوعی مجهول دانستهاند، نگارنده بر این باور است که این گونه تغییر منحصر به کردن/ شدن نیست و تنها یک مورد از فرایندی کلیتر است که در جفتهای دیگری نظیر گول زدن/ گول خوردن، به کار بردن/ به کار رفتن و برانداختن/ برافتادن صورت میپذیرد و در زبانشناسی به نام تغییر تعدی مشهور است. در واقع، این فرایند یک امر واژگانی است و به ساخت مجهول که یک فرایند نحوی است ارتباطی ندارد، هر چند از نظر معنایی به مجهول شباهت دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
مجهول؛ دستور نقش و ارجاع؛ تغییر تعدی؛ موضوع نحوی ترجیحی؛ زبان فارسی | ||
مراجع | ||
کتابنامه انوری، حسن و حسن احمدی گیوی (1377)، دستور زبان فارسی 2 ، ویرایش دوم، تهران: انتشارات فاطمی. باطنی، محمدرضا (1348[1372])، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران: امیرکبیر، چاپ پنجم. پاکروان، حسین (1381)، “نگرشی ویژه به نمود مجهول در زبان فارسی”، مجله علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز، شماره 35 ،صص35-52. جباری، محمدجعفر (1382)، “تفاوت مجهول در زبانهای فارسی و انگلیسی”، مجلة زبانشناسی، شماره35، صص78-94. جهان پناه تهرانی٬ سیمین دخت (1363)، “فعلهای لحظهای و تداومی در زبان فارسی امروز”، مجله زبانشناسی، شماره 2، صص،64-100. حقبین، فریده (1382)، “مبانی توصیف زبان، منطق ارسطویی یا منطق فازی”»، مجموعه مقالههای پنجمین کنفرانس زبانشناسی ایران، صص222-263. حقبین، فریده (1383)، “جهت میانه در زبان فارسی”، مجلة دانشکدة ادبیات دانشگاه فردوسی، ش146، صص141-154 خیامپور، عبدالرسول (1352) دستور زبان فارسی، تبریز: انتشارات کتاب فروشی تهران. دبیرمقدم، محمد (1364) «مجهول در زبان فارسی» مجله زبانشناسی، شماره3، صص31-46. راسخمهند، محمد (1386) «ساخت ناگذرا در فارسی» مجلة زبان و زبانشناسی، شماره1، صص1-20. رضایی، والی و محمد تقی طیب(1385)، “ساخت اطلاع و ترتیب سازههای جمله”، مجلة دستور، ویژهنامة نامة فرهنگستان، صص3-19. رضایی، والی (1386) «تحلیلی نقشگرا از کاهش ظرفیت فعل در زبان فارسی» مجموعه مقالات هفتمین همایش زبانشناسی ایران، صص261-273. شریعت، محمدجواد (1371) دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات توس. صحرایی، رضا و رقیه کاظمی نهاد (1385) «تأملی در ساخت مجهول فارسی امروز» مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره17، صص77-97. قریب، عبدالعظیم و همکاران (1373) دستور زبان فارسی(پنج استاد)، تهران: انتشارات ناهید. کریمی ،سیمین (1376) «از ژرف ساخت تا ساخت منطقی و نظریه مینیمالیست» مجلة زبانشناسی، ش 24 و23، صص47-95. گلفام، ارسلان وهمکاران (1385) «نگاهی به ساخت مجهول در زبان فارسی با تکیه بر دیدگاه شناختی»، مجلة زبان و زبان شناسی، ش4، صص57-76. مشکوة الدینی، مهدی (1384) دستور زبان فارسی (واژگان و پیوندهای ساختی)، تهران: سمت. ناتل خانلری، پرویز (1364)، دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات توس. نوبهار، مهرانگیز (1372) دستورکاربردی زبان فارسی، تهران: انتشارات رهنما. واحدی لنگرودی، محمد مهدی (1377) «ساختهای فعلی مجهول با شدن در زبان فارسی» مجله مدرس، ش 7، تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. وحیدیان کامیار، تقی( 1371)«بررسی صفت مفعولی و اهمیت آن در زبان فارسی»مجلة زبانشناسی، شماره18، صص61-69. Comrie, Bernard. (1985) “Causative verb formation and other verb deriving morphology.” In Shopen, ed; Vol III, 309-98. Comrie, Bernard & M. Polinsky (1993) Causative and Transitivity. Amsterdam: John Benjamins. Dowty, David. (1979) Word Meaning and Montague Grammar. Dordrecht: Reidel. Dowty, David. (1991) “Thematic Proto-roles and argument selection.” Language67: 547-619. Fillmore, Charles J.(1968) “The case for case.” In Emmon Bach and Robert Harms, eds; Universals in Linguistic Theory, 1-88. New York: Holt, Reinhart and Winston. Foley, William and Robert D. VanValin. (1984).Functional Syntax and Universal Grammar. Cambridge: Cambridge University Press. Haspelmath, Martin (1993) "More on the typology of inchoative/causative verb alternations". In Comrie & Polinsky(eds).87-120. Keenan, Edward L. (1985) “Passive in the world’s languages.” In Shopen, ed., Vol.I, 243-8 Lambton, Ann K.S. 1984[1953]. Persian Grammar. Cambridge University Press Mahootian, Shahrzad (1997) Persian. London, Routledge. Megerdoomian, Karine (2002) Beyond Words and Phrases: A Unified Theory of Predicate Composition. Ph.D. dissertation. University of Southern California. Moravcsik, Edith A., and Jessica R. Wirth (1980) Current Approaches to Syntax. Syntax and Semantics Vol. 13. New York: Academic Press. Moyne, J.(1974) “The so-called passive in Persian”.Foundation of Language.12:249-267. Rezai.Vali.(2003) A Role and Reference Grammar Analysis of Simple Sentences in Farsi(ModernPersian).Ph.D Dissertation.Isfahan university. Song, J.J. (2001) Linguistic Typology. London: Longman. Shopen, Timothy, ed.(1985) Language Typology and Syntactic Description. 3Vols. Cambridge: Cambridge University Press. Tayyeb, S.M.T.(2001) “A Functional-Typological approach to passive in contemporary Farsi.” Paper presented at the Fifth Linguistics Conference in Iran, Tehran: Allameh Tabatabai University. VanValin, Robert D. (2001) An Introduction to Syntax Cambridge: Cambridge University Press. VanValin, Robert D.(2005) Exploring the Syntax-Semantics Interface. Cambridge: Cambridge University Press. VanValin, Robert D. and Randy J. LaPolla. (1997) Syntax: structure, meaning and function. Cambridge: Cambridge University Press. VanValin, Robert D. and William, Foley.(1980) “Role and Reference Grammar.” In Moravcik and Wirth, eds., 329-52. Vendler, Zeno. (1967) Linguistics in Philosophy. Ithaca: Cornell University Press. Vihman,Virve-Anneli.(2004) Valency Reduction in Estonian. Ph.D dissertation.University of Edinburgh. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,204 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,644 |