
تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,685 |
تعداد مقالات | 13,852 |
تعداد مشاهده مقاله | 32,874,363 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,996,137 |
تأثیر اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی بر مخاطرات انسانی تصادفات در جادههای برون شهری استان خراسان شمالی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 4، دوره 4، شماره 3، بهمن 1394، صفحه 51-68 اصل مقاله (502.62 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عزت الله مافی1؛ محمد قنبری* 2؛ علیرضا حسین زاده3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1دانشیار، جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3کارشناس ارشد ترافیک شهر، فرماندهی انتظامی استان خراسان شمالی، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مخاطرات محیطی خود شامل مخاطرات انسانی و طبیعی است. مخاطرات انسانی از مهمترین عوامل مرگ و میر انسانها به شمار میرود. تحقیقات اخیر در ایران نشان میدهد که 25 درصد تلفات ناشی از مرگ و میرهای غیرطبیعی، به تصادفات جادهای مربوط است. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی بر مخاطرات انسانی ناشی از تصادفات در راههای برون شهری استان خراسان شمالی است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است. تصادفات بهار 1391 و زمستان 1390 (پس از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی) در مقایسه با تصادفات بهار 1390 و زمستان 1389 (قبل از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی) به طور متوسط با افزایش 5/26 درصدی روبهرو بوده است و این به معنی عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در مخاطرات انسانی ناشی از تصادفات است. بیشترین افزایش تصادفات در تصادفات جرحی به میزان 160 فقره مشاهده شده و به تبع آن، متأسفانه تعداد مجروحان نیز 309 نفر افزایش داشته است که این امر بیانگر افزایش شدت تصادفات نیز هست. پس از تصادفات جرحی، تصادفات خسارتی با 33 فقره دارای افزایش بیشتری بوده است. تنها نکته مثبت در بخش تصادفات کاهش 3 فقرهای تصادفات فوتی و کاهش 6 فوتی در بازه زمانی مورد بررسی در استان خراسان شمالی پس از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی است. نتایج آزمون اسپیرمن بیانگر رابطه معکوس بین سن رانندگان و میزان تصادفات و به تبع آن، کاهش مخاطرات انسانی ناشی از تصادفات در گروه سنی رانندگان میانسال و بزرگسال است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مخاطرات انسانی؛ تصادف؛ قانون؛ راهنمایی و رانندگی؛ استان خراسان شمالی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقدمه مخاطرات محیطی، پیشامدهای ناگهانی یا تدریجی با خاستگاه طبیعی یا انسانی به شمار میروند که متاثر از آن، سلامت و امنیت گسترده زیست و اسکان بشر با خطر مواجه میشود (کاویانیراد، 1389: 35). مخاطرات محیطی خود شامل مخاطرات انسانی و طبیعی میباشند. مخاطرات انسانی از مهمترین عوامل مرگ و میر انسانها به شمار میرود. امروزه در جهان، تصادفات در بسیاری از کشورهای جهان؛ از جمله ایران، از عوامل اصلی مرگ و میرها به شمار میرود (حیدریفر، 1391: 158). حوادث یکی از معضلات مهم و رو به رشد جامعه امروز است. تخمین زده میشود سالانه حدود 5 میلیون نفر بر اثر حوادث جان خود را از دست میدهند و دهها برابر آن دچار معلولیت میشوند. در این میان سوانح و حوادث رانندگی، از مهمترین عامل مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه بوده و نخستین علت مرگ و میر در سنین زیر 40 سال و سومین علت آن در میان تمام گروههای سنی است که روزانه جان هزاران نفر را در راهها و جادهها میگیرد (پدن، 1385: 21). تصادفات یکی از بزرگترین مشکلات سلامتی عمومی در جهان است (Evans, 2004: 2)؛ به طوری که سالانه در جهان، جان 1200000 نفر را میگیرد و 50 میلیون نفر مصدوم بر جا میگذارد (WHO, 2001: 13). در سالهای اخیر و همزمان با بروز ناامنی در عرصههای ترافیکی کشور و گسترش رفتارهای ناهنجار ترافیکی که از سوی کاربران که به افزایش تصاعدی خسارات مالی و تلفات جانی ناشی از عبور و مرور منجر گردید، زنگ خطر را برای همگان به صدا در آورد (حسینزاده، 1386: 3). تحقیقات اخیر در ایران نشان میدهد که 25درصد تلفات ناشی از مرگ و میرهای غیرطبیعی، مربوط به تصادفات جادهای است (آسیایی، 1388: 7). آمار کشتهشدگان ناشی از تصادفات سال 1385 در ایران برابر 27567 نفر و تعداد مجروحان برابر با 276762 نفر بوده است (وهابزاده، 1387: 14). هر روزه در سراسر دنیا بیش از 3000 نفر بر اثر تصادفات و صدمات ناشی از آن جان خود را از دست میدهند. در کشورهای کم درآمد و کشورهای با درآمد متوسط، علت مرگ حدود 85 درصد از فوتشدگان و معلولیت حدود 90 درصد از افرادی که دچار ناتوانیهای جسمی و نقص عضو گشتهاند، تصادفات بوده است (Jacobs & Others, 2000: 11). این در حالی است که میزان تخلفات و تلفات جانی ناشی از رانندگی در کشورهای توسعه یافته کمتر از کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته است، که از مهمترین علل آن میتوان به ایمنی بالای خودروها و جادههای ارتباطی در این کشورها و همچنین، وجود قوانین سختگیرانه و اجرای آنها از سالیان گذشته در این کشورها بوده است؛ برای مثال، انجام روزانه 15 هزار تخلف رانندگی در تهران که بیش از تخلفات یک سال آلمان است (قنبری، 1390: 12). هزینه تصادفات برونشهری در ایران به تنهایی در سالهای اخیر بیش از 10 برابر بودجه ساخت و نگهداری راههای کشور بوده است (حاتمی و همکاران، 1390: 100). تلاش برای بهبود وضعیت سلامت سفر و کاهش خطرات سوانح رانندگی امری ضروری است. با توجه به اهمیت موضوع تخلفات و تصادفات راهنمایی و رانندگی، اقدامات جدید و مهمی در سالهای اخیر انجام شده است که از این میان میتوان به اجرای قوانین استفاده از کمربند ایمنی و کلاه ایمنی، اجرای قوانین ترافیکی خاص و برنامههای آموزشی تولید شده و پخش شده از وسایل ارتباط جمعی اشاره کرد. در سال 1390 هم قوانین راهنمایی و رانندگی پس از حدود 40 سال از تدوین اولیه آن بازنگری شد و پس از تصویب در هیأت دولت و مجلس از یکم دی ماه 1390 مجموعه کامل این قوانین اجرایی شد. مهمترین بخش این قوانین، شامل افزایش نرخ جریمهها، نمره منفی برای گواهینامه و تأثیر عواملی، همچون: زیرساختها در بروز تصادفات است. عوامل مؤثری در بروز تصادفات دخیل هستند که در سه عنوان کلی به راه، وسیله نقلیه و عامل انسانی تقسیمبندی میشوند (جاوید و همکاران، 1385: 3) که در قانون جدید راهنمایی و رانندگی هر سه عامل ذکر شده مدنظر قرار گرفتهاند. بدیهی است که اجرای مقررات جدید چالشها و فرصتهایی را ایجاد میکند که رویکرد علمی به آنها میتواند در نتیجهگیری مناسبتر در کاهش سوانح ترافیکی کشور مؤثر باشد. از جمله مسائلی که باید به طور دقیق بررسی شود و مورد توجه برنامهریزان و مجریان مقررات جدید قرار بگیرد، میزان تأثیر این قانون جدید است. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی تأثیر اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی بر مخاطرات انسانی ناشی از تصادفات در راههای برون شهری استان خراسان شمالی است که محور ارتباطی با استان خراسان رضوی (شهر مقدس مشهد) و شمال کشور است.
تعاریف و مفاهیم حوادث رانندگی: به مواردی از سوانح رانندگی اطلاق میشود که یک یا چند وسیله نقلیه به دلایلی به غیر از برخورد با یکدیگر، انسان و شیء، دچار خسارتهای جانی و مالی گردیده و یا اینکه علت وقوع آن خارج از اراده راننده و سه عامل وسیله نقلیه، راه و انسان باشد؛ مانند: خروج وسیله نقلیه از راه و واژگونی، ریزش بهمن، ریزش کوه، رانش زمین، وقوع سیل و... (مهندسین مشاور بنیاد ترافیک ایران، 4:1386). تصادفات رانندگی: در قوانین و فرهنگ ترافیک، تصادف برابر است با برخورد حداقل یک وسیله نقلیه با وسایل نقلیه دیگر. وقوع سانحه منجر به جرح، فوت و خسارت و ترکیبی از آنها که در نتیجه برخورد یک و یا چند وسیله نقلیه با یکدیگر و یا با انسان و یا با حیوان و یا شیء به وجود میآید (ساعدی، 1387: 10). هرگاه وسیله نقلیهای با یک یا چند جسم دیگر برخورد نماید و یا به نحوی از حالت عادی حرکت خود به ناگاه خارج شود، میگویند تصادف روی داده است (کرمی، 1383: 25). انواع تصادفات: تصادفات را با توجه به نوع آنها به سه دسته تقسیم میکنند: تصادفات فوتی: تصادفاتی که حداقل موجب مرگ یک نفر در محل حادثه شود. تصادفات جرحی: تصادفی که سبب مجروح شدن حداقل یک نفر در محل حادثه شود. تصادفات خسارتی: تصادفی که در آن تنها به وسیله نقلیه و اجسام خسارت وارد شود و خسارات وارده توسط شخص مستقل از طرفهای درگیر، برآورده میگردد (کرمی، 1383: 25). راننده: کسی که هدایت وسیله نقلیه موتوری و غیرموتوری و همچنین، حرکت دادن حیوانات را به صورت واحد یا گله و رمه بر عهده داشته باشد (وزارت کشور، 1384: 7). تاریخچه اولین تصادف در جهان: تارخچه تصادفات به رومیها باز میگردد که برای ارتباط شهرهایشان راهها را توسعه داده، آنها را به صورت برآمده میساختند تا مشرف به اراضی پست باشند و در این راهها بود که تصادفات ترافیکی رخ داد و متعاقباً پارهای از اقدامات کنترلی صورت گرفت. در این رابطه، محدودیت وزن برای پیشگیری از خرابی وسیله نقلیه و نیز تخریب روسازی راهها وضع شد و نادیده گرفتن حق تقدم عبور ممنوع اعلام گردید. با اختراع اتومبیل، وضعیت سفر در پیچیدگیهای مسائل ترافیک نمود دیگری یافت و نیاز به مقررات و اصطلاحات احساس گردید. در سپتامبر 1899 میلادی فردی به نام بلیس در آمریکا هنگام پیاده شدن از یک وسیله نقلیه با یک درشکه تصادف کرد و جان سپرد (حسینزاده، 1386: 12). پلیس راه: پلیس راه یکی از زیرمجموعههای اصلی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که در هر استان یک فرماندهی جداگانه دارد و رئیس پلیس راه هر استان زیر نظر فرماندهی انتظامی استان انجام وظیفه میکند. پاسگاههای پلیس راه هر استان هم زیر نظر مستقیم رئیس پلیس راه استان انجام وظیفه میکنند. مأموریت اصلی پلیس راه استانها، برنامهریزی اجرایی و کنترل اجرای قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در سطح جادههای برون شهری و رسیدگی به تصادفات، تخلفات و حوادث رانندگی است (رفیعی، 1383: 115-114). به بیان دیگر، پلیس راه واحدهایی از راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که نظارت و کنترل بر اجرای قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در جادههای کشور را دارند. راه: راه نخستین و طبیعیترین وسیله ارتباطی میان انسانهاست که بدون وجود آن حرکت و چرخش اقتصادی و اجتماعی ممکن و میسر نیست. محققان و تاریخنویسان، راهسازی را آغاز تمدن و مدنیت بشر میدانند. انسانهای اولیه که در عصر حجر در کوهها و غارها زندگی میکردند، از نخستین پایهگذاران و اقدامکنندگان واقعی راهسازی در تاریخ بشریت محسوب میشوند (نایبآقا، 1383: 74).
معرفی محدوده مورد مطالعه استان خراسان شمالی با مصوبه دولت در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، ایجاد شد و مرکز این استان، شهر بجنورد است. این استان از هفت شهرستان بجنورد، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، جاجرم، فاروج و گرمه تشکیل شده است. مساحت این استان ۲۸179 کیلومتر مربع است که از این نظر پانزدهمین استان ایران و جمعیت آن براساس سرشماری سال 1390 برابر با ۸67727 نفر است (www.amar.org.ir). این پژوهش در راههای برون شهری استان خراسان شمالی و در سطح چهار پلیس راه موجود در این استان، شامل: پلیس راههای شیروان، بجنورد، اسفراین و چمن بید انجام گرفته است. با توجه به قرارگیری این استان در مسیر زائران امام رضا (ع) که از جاده کناره دریای خزر عبور و مرور میکنند و عبور میلیونها مسافر از محورهای ارتباطی استان خراسان شمالی، پلیس راههای این استان نقش بسیار مهمی در اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی و ایجاد فضایی مطلوب و امن برای کاربران راه های برون شهری استان دارند. فرماندهی پلیس راه استان در شهر بجنورد قرار دارد. در ادامه شکل 1 موقعیت پاسگاههای پلیس راه استان خراسان شمالی نشان داده شده است.
شکل 1- موقعیت پاسگاههای پلیس راه استان خراسان شمالی منبع: (سازمان نقشه برداری کشور، 1390).
مواد و روشها این پژوهش از لحاظ هدف و ماهیت موضوع مورد بررسی، از نوع تحقیقات کاربردی به شمار میآید. روش تحقیق به کار گرفته شده از نظر شیوه نگارش و پرداختن به مسأله، توصیفی ـ تحلیلی به شمار میرود. روش جمعآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانهای و استفاده از آمار و ارقام وضعیت تصادفات در بازه زمانی زمستان 1389 در مقایسه با زمستان 1390 و بهار 1390 در مقایسه با بهار 1391 است. علاوه بر این، از مشاهده میدانی و مصاحبه همجهت جمعآوری اطلاعات پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش، تمامی وسایل نقلیه و سرنشینان آنها هستند که در راههای برون شهری استان خراسان شمالی در بازه زمانی زمستان 1389 تا بهار 1390 و همچنین، زمستان 1390 تا بهار 1391 تردد داشتهاند و در این مدت تصادف کردهاند. در این پژوهش اطلاعات به دست آمده از تصادفات رانندگی در محورهای پلیس راه استان در بازه زمانی زمستان 1389 تا بهار 1390 در مقایسه با زمستان 1390 تا بهار 1391 به کمک نرمافزار SPSS و Excel تحلیل و برای نمایش موقعیت پاسگاههای پلیس راه استان از نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است.
بحث و یافتهها تحقیقات اخیر در ایران نشان میدهد که 38٪ از مرگ و میرهای غیر طبیعی به علت تصادفات جادهای است. بر اساس آمار منتشر شده از سازمان پزشکی قانونی ایران، از سال 79 تا پایان سال 1389، 235587 نفر بر اثر تصادفات رانندگی در کشور کشته شدهاند و طی این مدت 2221810 نفر نیز بر اثر تصادفات رانندگی مصدوم شدهاند (گشتیل، 1390: 3). در ادامه، به بررسی تأثیر اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی بر مخاطرات انسانی ناشی از تصادفات دربازه زمانی 6 ماه پرداخته میشود.
مقایسه وضعیت تصادفات دی ماه 1389 با دی ماه 1390 قانون جدید راهنمایی و رانندگی که همراه با افزایش جریمه و اعمال نمره منفی برای تخلفات حادثهساز و موارد دیگری بود، از دی ماه 1390 اجرا شد و در این بخش به مقایسه وضعیت تصادفات دی ماه 1389 که در این بازه زمانی قانون قبلی راهنمایی و رانندگی اجرا شده است، با دی ماه 1390 پرداخته میشود.
جدول 1- مقایسه وضعیت تصادفات ثبت شده دی ماه 1389 با دی ماه 1390
(قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی، 1391).
پس از مقایسه وضعیت تصادفات در دی ماه 1389 با دی ماه 1390 مشخص شد که تصادفات در دی ماه 1390 نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش داشته است؛ به طوری که 21 فقره افزایش تصادفات در این بازه زمانی بوده است. این افزایش تصادفات به طور کلی بیانگر عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در اولین ماه پس از اجرای آن در پلیس راه استان خراسان شمالی بوده است. در بررسی وضعیت پاسگاههای پلیس راه در این بازه زمانی مشخص شد که پلیس راه شیروان هیچ گونه تغییری در تعداد تصادفات رخ داده نداشته است؛ ولی در سایر پاسگاههای پلیس راه استان خراسان شمالی در دی ماه 1390 نسبت به دی ماه 1389، شاهد افزایش تصادفات بودهایم که بیشترین افزایش آن به میزان 13 فقره مربوط به پلیس راه چمنبید است. نکته قابل تأمل درباره وضعیت تصادفات در محور اصلی و فرعی استان این است که از 21 مورد افزایش تصادفات در دی ماه 1390 نسبت به دی ماه 1389، 20 فقره آن مربوط به جادههای فرعی است که در این محورها با توجه به عواملی، همچون: کمبود نیرو، نظارت کمتری صورت میگیرد. درباره نوع تصادفات هم میتوان بیان کرد که تصادفات خسارتی کاهش داشته است؛ ولی تعداد تصادفات فوتی و بهویژه جرحی به ترتیب به میزان 2 و 24 فقره افزایش داشتهاند. وضعیت تعداد فوتیها و مجروحان هم در دی ماه 1390 نسبت به دی ماه 1389 به ترتیب دارای افزایش 5 و 58 نفری بوده است که این امر نامطلوبی است.
مقایسه وضعیت تصادفات بهمن ماه 1389 با بهمن ماه 1390 در ادامه، به بررسی مقایسهای وضعیت تصادفات بهمن ماه 1389 در مقایسه با بهمن1390 پرداخته میشود.
جدول 2- مقایسه وضعیت تصادفات ثبت شده بهمن ماه 1389 با بهمن ماه 1390
(قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی، 1391).
پس از مقایسه وضعیت تصادفات در بهمن ماه 1389 با بهمن ماه 1390 مشخص شد که تصادفات در بهمن ماه 1390 نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش داشته است؛ به طوری که 25 فقره افزایش تصادفات در این بازه زمانی بوده است. این افزایش تصادفات به طور کلی بیانگر عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی پس از اجرای آن در پلیس راه استان خراسان شمالی بوده است. در بررسی وضعیت پاسگاههای پلیس راه در این بازه زمانی مشخص شد تمامی پلیس راههای استان با افزایش تصادفات روبهرو بودهاند که بیشترین افزایش تصادفات با 13 فقره مربوط به پلیس راه چمن بید است. نکته قابل تأمل درباره وضعیت تصادفات در محور اصلی و فرعی استان این است که محورهای اصلی با 26 مورد افزایش تصادفات روبهرو بودهاند و در محورهای فرعی با 2 فقره کاهش تصادفات روبهرو بودهاند. درباره نوع تصادفات هم میتوان بیان کرد که از تصادفات فوتی هیچ موردی در بهمن ماه 1390 رخ نداده است و دارای کاهشی 6 فقرهای است. در مقابل تصادفات جرحی و خسارتی به ترتیب 12 و 17 مورد افزایش داشتهاند. تعداد مجروحان هم در بهمن ماه 1390 نسبت به بهمن ماه 1389 با افزایش 28 نفری روبهرو بوده است.
مقایسه وضعیت تصادفات اسفند ماه 1389 با 1390 در ادامه، به بررسی مقایسهای وضعیت تصادفات اسفند ماه 1389 در مقایسه با اسفند ماه 1390 پرداخته میشود.
جدول 3- مقایسه وضعیت تصادفات ثبت شده اسفند ماه 1389 با اسفند 1390
(قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی، 1391). پس از مقایسه وضعیت تصادفات در اسفند ماه 1389 با اسفند ماه 1390 مشخص شد که تصادفات در اسفند ماه 1390 نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش داشته است؛ به طوری که 18 فقره افزایش تصادفات در این بازه زمانی بوده است. این افزایش تصادفات به طور کلی بیانگر عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در بخش تصادفات پس از اجرای آن در پلیس راه استان خراسان شمالی بوده است. در بررسی وضعیت پاسگاههای پلیس راه در این بازه زمانی مشخص شد که پلیس راه شیروان و اسفراین با کاهش 2 و 1 فقرهای تصادفات روبهرو بودهاند؛ ولی پلیس راه چمن بید و بجنورد با افزایش 16 و 15 فقرهای روبهرو بودهاند. نکته قابل تأمل درباره وضعیت تصادفات در محور اصلی و فرعی استان این است که تمامی افزایش 28 فقرهای تصادفات در اسفند ماه 1390 نسبت به اسفند ماه 1389، مربوط به جادههای اصلی است. درباره نوع تصادفات هم میتوان بیان کرد که تصادفات فوتی و تعداد فوتیها با 2 فقره کاهش روبهرو بوده است؛ ولی تصادفات خسارتی و جرحی افزایش داشتهاند. تصادفات جرحی با 20 مورد افزایش روبهرو بوده است که نتیجه آن، افزایش 48 نفری تعداد مجروحان است. تصادفات خسارتی هم با 10 فقره افزایش روبه رو بودهاند.
مقایسه وضعیت تصادفات فروردین ماه 1390 با فروردین ماه 1391 در ادامه، به بررسی مقایسهای وضعیت تصادفات فروردین ماه 1390 در مقایسه با فروردین ماه 1391 پرداخته میشود. پس از مقایسه وضعیت تصادفات در فروردین ماه 1390 با فروردین ماه 1391 مشخص شد که تصادفات در فروردین ماه 1391 نسبت به مدت مشابه سال قبل، 45 فقره افزایش داشته است. این افزایش تصادفات به بیانگر عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در بخش تصادفات پس از اجرای آن در پلیس راه استان خراسان شمالی بوده است. در بررسی وضعیت پاسگاههای پلیس راه در این بازه زمانی مشخص شد که بیشترین افزایش تصادفات در پلیس راه چمن بید و بجنورد به ترتیب به میزان 17 و 16 فقره بوده است. پلیس راه شیروان و اسفراین هم با افزایش 6 فقرهای تصادفات نسبت به مدت مشابه سال قبل روبهرو بودهاند. درباره وضعیت تصادفات در محور اصلی و فرعی استان میتوان گفت که 20 فقره افزایش تصادفات در محورهای اصلی بوده و 25 فقره دیگر در محورهای فرعی رخ داده است. نکته مثبت درباره نوع تصادفات، کاهش 5 فقرهای تصادفات فوتی و کاهش 10 نفری کشتهشدگان نسبت به مدت مشابه سال قبل است؛ ولی تصادفات خسارتی و جرحی افزایش داشتهاند. تصادفات جرحی با افزایش زیاد 41 فقرهای روبهرو بودهاند که نتیجه آن، افزایش 59 نفری تعداد مجروحان است. تصادفات خسارتی هم با 9 فقره افزایش روبهرو بودهاند.
جدول 4- مقایسه وضعیت تصادفات ثبت شده فروردین 1390 با فروردین 1391
(قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی، 1391).
مقایسه وضعیت تصادفات اردیبهشت ماه 1390 با اردیبهشت ماه 1391 در ادامه، به بررسی مقایسهای وضعیت تصادفات اردیبهشت ماه 1390 در مقایسه با 1391 پرداخته میشود. جدول 5- مقایسه وضعیت تصادفات ثبت شده اردیبهشت 1390 با اردیبهشت 1391
(قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی، 1391).
پس از مقایسه وضعیت تصادفات در اردیبهشت ماه 1390 با اردیبهشت ماه 1391 مشخص شد که تصادفات در اردیبهشت ماه 1391 نسبت به مدت مشابه سال قبل، 45 فقره افزایش داشته است. این افزایش تصادفات نشاندهنده عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در بخش تصادفات پس از اجرای آن در پلیس راه استان خراسان شمالی بوده است. در بررسی وضعیت پاسگاههای پلیس راه در این بازه زمانی مشخص شد که بیشترین افزایش تصادفات در پلیس راه بجنورد به میزان 41 فقره بوده است. پلیس راه چمنبید و شیروان به ترتیب با افزایش 3 و 2 فقرهای تصادفات نسبت به مدت مشابه سال قبل روبهرو بودهاند. در این میان، پلیس راه اسفراین با کاهش 1 فقرهای تصادفات روبهرو بوده است. درباره وضعیت تصادفات در محور اصلی و فرعی استان میتوان گفت که 29 فقره افزایش تصادفات در محورهای اصلی بوده و 16 فقره دیگر در محورهای فرعی رخ داده است. تصادفات فوتی هم با افزایش 3 فقرهای و تعداد فوتیها هم 2 نفر افزایش یافته است. بیشترین افزایش در نوع تصادفات جرحی مشاهده میشود که نسبت به مدت مشابه سال قبل با 36 فقره افزایش مواجه بوده است و تعداد مجروحان با افزایش چشمگیرتری برابر با 67 نفر روبهرو بوده است. تصادفات خسارتی نیز 6 فقره افزایش داشتهاست.
مقایسه وضعیت تصادفات خرداد 1390 با خرداد 1391 در ادامه، به بررسی مقایسهای وضعیت تصادفات خرداد ماه 1390 در مقایسه با خرداد ماه 1391 پرداخته میشود.
جدول 6- مقایسه وضعیت تصادفات ثبت شده خرداد 1390 با خرداد 1391
(قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی، 1391).
پس از مقایسه وضعیت تصادفات در خرداد ماه 1390 با خرداد ماه 1391 مشخص شد که تصادفات در خرداد ماه 1391 نسبت به مدت مشابه سال قبل، 26 فقره افزایش داشته است. این افزایش تصادفات نشاندهنده عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در بخش تصادفات پس از اجرای آن در پلیس راه استان خراسان شمالی بوده است. در بررسی وضعیت پاسگاههای پلیس راه در این بازه زمانی مشخص شد که بیشترین افزایش تصادفات در پلیس راه شیروان به میزان 12 فقره بوده است. پلیس راه بجنورد، چمنبید و شیروان به ترتیب با افزایش 9، 4 و 1 فقرهای تصادفات نسبت به مدت مشابه سال قبل روبهرو بودهاند. درباره وضعیت تصادفات در محور اصلی و فرعی استان میتوان گفت که 13 فقره افزایش تصادفات در محورهای اصلی بوده و 13 فقره دیگر در محورهای فرعی رخ داده است. تصادفات فوتی هم با 3 فقره و تعداد فوتیها هم 5 نفر افزایش یافته است. بیشترین افزایش در نوع تصادفات جرحی مشاهده میشود که نسبت به مدت مشابه سال قبل با 27 فقره افزایش مواجه بوده است و تعداد مجروحان هم با 49 نفر روبهرو بوده است. در این میان، تصادفات خسارتی با 4 فقره کاهش مواجه بوده است.
مقایسه وضعیت تخلفات و تصادفات زمستان 1389 با 1390 در این قسمت، به مقایسه وضعیت تخلفات و تصادفات به صورت فصلی، بین فصل زمستان 1389که قانون جدید راهنمایی و رانندگی در این بازه زمانی هنوز اجرا نشده است، نسبت به زمستان 1390 که قانون جدید راهنمایی و رانندگی اجرا شده است، پرداخته میشود و نتایج اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در وضعیت تخلفات و تصادفات به صورت فصلی بررسی میشود.
جدول 7- مقایسه وضعیت تصادفات ثبت شده زمستان 1389 با 1390
(قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی، 1391).
پس از مقایسه وضعیت تصادفات در زمستان 1389 با زمستان 1390 مشخص شد که تصادفات در زمستان 1390 نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش داشته است؛ به طوری که 74 فقره افزایش تصادفات در این بازه زمانی بوده است. این افزایش تصادفات در زمستان 1390 به طور کلی بیانگر عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در بخش تصادفات پس از اجرای آن در پلیس راه استان خراسان شمالی بوده است. به بیان دیگر، تصادفات زمستان 1390 نسبت به زمستان 1389، 28درصد افزایش داشته است. در بررسی وضعیت پاسگاههای پلیس راه در این بازه زمانی مشخص شد پلیس راه چمن بید با افزایش 42 فقرهای تصادفات دارای بیشترین افزایش است و پس از آن پلیس راه بجنورد و اسفراین با 27 و 6 فقره افزایش در رتبههای بعدی قرار میگیرند. پلیس راه شیروان هم از کاهش 1 فقرهای تصادفات برخوردار بوده است. درباره وضعیت تصادفات در محور اصلی و فرعی استان هم میتوان گفت که بیشترین افزایش با 55 فقره در محورهای اصلی بوده است و 19 فقره در محورهای فرعی افزایش تصادفات داشتهایم.. نکته مثبت و قابل ذکر درباره نوع تصادفات در زمستان 1390 در مقایسه با زمستان 1389 کاهش 4 فقرهای تصادفات فوتی و کاهش 3 نفری در تعداد کشته شدگان است؛ ولی متأسفانه بر تعداد تصادفات خسارتی و جرحی افزوده شده است که در این میان تصادفات جرحی دارای افزایش بیشتری است و تعداد مجروحان با افزایش قابل توجه بیانگر افزایش 134 نفری مجروحان است. این افزایش زیاد مجروحان نسبت به زمستان سال قبل نشاندهنده رشد 95 درصدی تصادفات جرحی است. تصادفات خسارتی هم با افزایش 22 فقرهای روبه رو بودهاند. با وجود افزایش مصدومان و تعداد تصادفات جرحی، کاهش نسبی تعداد تصادفات فوتی و تعداد فوتی در زمستان 1390 در مقایسه با زمستان 1389 با توجه به افزایش کلی تصادفات، بیانگر اثرگذاری تأکید مأموران پلیس راه بر اعمال قانون تخلف کمربند ایمنی و سرعت و سبقت غیرمجاز است؛ چرا که بیشترین تخلفات ثبت شده مربوط به تخلف، نبستن کمربند ایمنی و سرعت غیرمجاز است که با توجه به تأکید ماموران پلیس راه در پیگیری این نوع تخلفات و به تبع آن، رعایتکردن بیشتر این قانون توسط مسافران و رانندگان از شدت خسارات جانی به مسافران و رانندگان کاسته شده است و تعداد کشتهشدگان و تعداد تصادفات فوتی نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است. در بحث کاهش تعداد فوتیها در تصادفات میتوان به عملکرد بهتر و سرعت عمل بیشتر نهادهایی دیگر، همچون: هلال احمر و اورژانس اشاره کرد که این ارگانها هم با توجه به ماهیت عملکردی و خدماتی آنها در بحث کاهش تعداد فوتیها تصادفات بسیار تأثیرگذار بوده است.
شکل 2- نمودار تصادفات به تفکیک پلیس راهها و نوع محور زمستان 1389 با زمستان 1390
شکل 3- نمودار وضعیت نوع تصادفات ثبت شده زمستان 1389 با زمستان 1390
تحلیل رابطه سن و تعداد تصادفات در زمستان 1389 و زمستان 1390 در این قسمت به بررسی رابطه سن رانندگان مقصر و تعداد تصادفات در زمستان 1389 و زمستان 1390 پرداخته میشود. ابتدا به بررسی میزان همبستگی اسپیرمن بین سن و تعداد تصادفات در زمستان 1389 پرداخته میشود.
جدول 8- سن و جنس راننده مقصر در تصادفات زمستان 1389
جدول 9- رابطه دو متغیر سن و میزان تصادفات بر اساس ضریبهمبستگی اسپیرمن
با توجه به اینکه بر اساس ضریب همبستگی اسپیرمن، سطح معناداری رابطه دو متغیر سن و میزان تصادفات کمتر از 05/0 است (مهرعلیزاده و چینیپرداز، 1384: 67). بنابراین، وجود رابطه معنادار بین دو متغیر سن و میزان تصادفات تأیید میشود. بر اساس ضریب همبستگی اسپیرمن، میزان رابطه بین این دو متغیر، 49/0- است که بیانگر این است که سن 49 درصد (حدود 50 درصد) از تغییرات در میزان تصادفات را تبیین میکند. این رابطه یک رابطه معکوس است؛ یعنی با افزایش سن تعداد تصادفات رو به کاهش میگذارد و به بیان دیگر، رانندگان با تجربه بیشتر، کمتر تصادف نمودهاند و افراد با سن کمتر که به تبع دارای تجربه کمتر هستند، تصادفات بیشتری نمودهاند.
جدول 10- سن و جنس راننده مقصر در تصادفات زمستان 1390
جدول 11- رابطه دو متغیر سن و میزان تصادفات بر اساس ضریبهمبستگی اسپیرمن
بر اساس رابطه همبستگی اسپیرمن بین سن رانندگان مقصر و تعداد تصادفات در زمستان 1390 مشخص گردید که سطح معناداری بین این متغیرها برابر با 000/0 است که بیانگر رابطه معنادار بین این متغیرهاست. میزان ضریب همبستگی بین این متغیرها برابر با 24/0- درصد است که نشاندهنده این امر است که سن 24 درصد از تغییرات در میزان تصادفات را تبیین میکند. این رابطه همچون رابطه همبستگی بین سن و میزان تصادفات در زمستان 1389، یک رابطه معکوس است؛ یعنی با افزایش سن تعداد تصادفات رو به کاهش میگذارد.
مقایسه وضعیت تخلفات و تصادفات بهار 1390 با 1391 در این قسمت به بررسی مقایسهای وضعیت تصادفات بهار 1391 در مقایسه با بهار 1390 پرداخته میشود.
جدول 12- مقایسه وضعیت تصادفات ثبت شده بهار 1390 با 1391
(قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی، 1391).
پس از مقایسه وضعیت تصادفات در بهار 1391 با بهار 1390 مشخص شد که تصادفات در بهار 1391 نسبت به مدت مشابه سال قبل، با افزایش 116 فقرهای تصادفات روبهرو بوده است. این افزایش تصادفات در بهار 1391 به طور کلی بیانگر عدم تأثیر مثبت اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در بخش تصادفات پس از اجرای آن در پلیس راه استان خراسان شمالی بوده است. به بیان دیگر، تصادفات بهار 1391 نسبت به بهار 1390 با 25 درصد افزایش روبهرو بوده است. در بررسی وضعیت پاسگاههای پلیس راه در این بازه زمانی مشخص گردید پلیس راه چمنبید با افزایش 66 فقرهای تصادفات دارای بیشترین افزایش است و پس از آن پلیس راه چمن بید، شیروان و اسفراین با 24، 20 و 6 فقره افزایش در رتبههای پسی قرار میگیرند. درباره وضعیت تصادفات در محور اصلی و فرعی استان هم میتوان گفت که بیشترین افزایش با 62 فقره در محورهای اصلی بوده است و 54 فقره در محورهای فرعی افزایش تصادفات داشتهایم. نکته مثبت و قابل ذکر درباره نوع تصادفات در بهار 1391 در مقایسه با بهار 1390 با وجود افزایش 1 فقرهای تصادفات فوتی، کاهش 3 نفری تعداد فوتیهاست که همچون زمستان 1390 نسبت به زمستان 1389 میتواند بیانگر تأثیر تأکید مأموران پلیس راه بر رعایت تخلف نبستن کمربند ایمنی و سرعت غیرمجاز است که باعث کاهش شدت تصادفات و به دنبال آن کاهش تعداد متوفیها را در پی داشته است؛ ولی متأسفانه بر تعداد تصادفات خسارتی و جرحی افزوده شده است که در این میان تصادفات جرحی با افزایش 104 فقرهای دارای افزایش چشمگیرتری است که متعاقب آن باعث افزایش قابل توجه 175 نفری مجروحان شده است. به بیان دیگر، تعداد مجروحان در بهار 1391 نسبت به بهار 1390 دارای رشدی 66 درصدی است. تصادفات خسارتی هم با افزایش 11فقرهای روبهرو بودهاند.
شکل 4- نمودار تصادفات به تفکیک پلیس راهها و نوع محور بهار 1390 با بهار 1391
شکل 5- نمودار وضعیت نوع تصادفات ثبت شده بهار 1390 با بهار 1391
تحلیل رابطه سن و تعداد تصادفات در بهار 1390 و بهار 1391 در ادامه، به بررسی رابطه بین سن رانندگان مقصر و میزان تصادفات در بهار 1390 و بهار 1391 پرداخته میشود. ابتدا رابطه سن رانندگان مقصر با میزان تصادفات بهار 1390 بررسی میشود. همان طور که در جدول پایین مشاهده میشود میزان تصادفات در گروه سنی زیر 35 سال نسبت به بالای 35 سال دارای فراوانی بیشتری است و با افزایش سن میزان تصادفات رو به کاهش می گذارد.
جدول 13- سن و جنس راننده مقصر در تصادفات بهار 1390
جدول 14- رابطه دو متغیر سن و میزان تصادفات بر اساس ضریبهمبستگی اسپیرمن
بر اساس رابطه همبستگی اسپیرمن بین سن رانندگان مقصر و تعداد تصادفات در بهار 1390 مشخص شد که سطح معناداری بین این متغیرها برابر با 000/0 است که بیانگر رابطه معنادار بین این متغیرهاست. میزان ضریب همبستگی بین این متغیرها برابر با 22/0- درصد است که نشاندهنده این امر است که سن 22 درصد از تغییرات در میزان تصادفات را تبیین میکند. این رابطه همچون رابطه همبستگی بین سن و میزان تصادفات در زمستان 1389 و زمستان 1390، یک رابطه معکوس است؛ یعنی با افزایش سن تعداد تصادفات رو به کاهش میگذارد.
جدول 15- سن و جنس راننده مقصر در تصادفات بهار 1391
جدول بالا نشاندهنده وضعیت سن رانندگان مقصر در تصادفات و میزان تصادفات در بهار 1391 است. همانطور که مشاهده میشود، بیشترین فراوانی تصادفات در گروه سنی 34-25 سال وجود دارد و پس از آن گروه سنی 24-18 سال دارای بیشترین فراوانی است. در دو گروه سنی 44-35 سال و بالاتر از 45 سال، میزان تصادفات نسبت به این دو گروه سنی کمتر است.
جدول 16- رابطه دو متغیر سن و میزان تصادفات بر اساس ضریبهمبستگی اسپیرمن
بر اساس رابطه همبستگی اسپیرمن، بین سن رانندگان مقصر و تعداد تصادفات در بهار 1391 مشخص گردید که سطح معناداری بین این متغیرها برابر با 000/0 است که بیانگر رابطه معنادار بین این متغیرهاست. میزان ضریب همبستگی بین این متغیرها برابر با 36/0- درصد است که نشاندهنده این امر است که سن 36 درصد از تغییرات در میزان تصادفات را تبیین میکند. این رابطه همچون رابطه همبستگی بین سن و میزان تصادفات در زمستان 1389 و زمستان 1390 و بهار 1390، یک رابطه معکوس است؛ یعنی با افزایش سن تعداد تصادفات رو به کاهش میگذارد.
نتیجه در نهایت، میتوان گفت که اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی بر مخاطرات انسانی ناشی از تصادفات بر اساس مقایسات انجام شده قبل و پس از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی در راههای برون شهری استان خراسان شمالی، در بخش تصادفات تأثیر مثبتی نداشته است و متأسفانه، تعداد تصادفات رخ داده در بازه زمانی مورد بررسی با افزایش روبهرو بوده است؛ به طوری که تصادفات ثبت شده زمستان 1390 (پس از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی) نسبت به زمستان 1389 (قبل از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی) با افزایش 28 درصدی مواجه بوده است و تصادفات ثبت شده بهار 1391 (پس از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی) نسبت به بهار 1390 (قبل از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی) از افزایش 25 درصدی برخوردار بوده است. در نتیجه تصادفات بهار 1391 و زمستان 1390 (پس از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی) در مقایسه با تصادفات بهار 1390 و زمستان 1389 (قبل از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی) به طور متوسط با افزایش 5/26 درصدی روبهرو بوده است و این به معنی عدم تأثیر مثبت قانون جدید راهنمایی و رانندگی در بخش تصادفات است. درباره نوع تصادفات قبل و پس از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی هم میتوان گفت که بیشترین افزایش تصادفات در تصادفات جرحی به میزان 160 فقره مشاهده شده است و به تبع آن، متأسفانه تعداد مجروحان نیز 309 نفر افزایش داشته است که این امر بیانگر افزایش شدت تصادفات هم است. پس از تصادفات جرحی، تصادفات خسارتی با 33 فقره دارای افزایش بیشتری بوده است. تنها نکته مثبت در بخش تصادفات کاهش 3 فقرهای تصادفات فوتی و کاهش 6 فوتی در بازه زمانی مورد بررسی در استان خراسان شمالی پس از اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی است. از مهمترین علل کاهش فوتیها و تصادفات فوتی میتوان برخورد جدیتر و بیشتر مأموران با تخلفات حادثهساز مثل سرعت و سبقت غیرمجاز و ارتقای ایمنی خودروها و عملکرد بهتر سایر دستگاههای مسؤول مثل هلال احمر و پایگاه امداد جادهای اشاره کرد. در بررسی وضعیت تصادفات در محورهای ارتباطی اصلی و فرعی مشخص شد که حدود 40 درصد تصادفات در محورهای فرعی رخ داده است که بیانگر سهم زیاد و قابلتوجه محورهای فرعی در تصادفات است. از نکات قابل ذکر در این پژوهش میتوان به رابطه معکوس بین سن رانندگان و میزان تصادفات و کاهش مخاطرات انسانی اشاره کرد. از مهمترین دلایل افزایش تصادفات در بازه زمانی مورد بررسی در استان خراسان شمالی میتوان به این مهم اشاره کرد که آن تعداد از رانندگان متخلف که به انجام تخلفات حادثهساز میپردازند و نسبت به حقوق دیگران بیاعتنا هستند، هنوز بدون هیچگونه محدودیتی در سطح جادههای استان خراسان شمالی و کشور در حال تردد هستند و باعث افزایش تصادفات شدهاند. از دیگر دلایل افزایش تصادفات، میتوان به افزایش حضور رانندگان جدید و کم تجربه در جادههای برون شهری، افزایش مسافرتها و افزایش تعداد خوردوهای در حال تردد در سطح جادهها، کمبود مأموران پلیس راه برای برخورد بیشتر و جدی با متخلفان حادثهساز، دوطرفه بودن بخشی از جادههای برون شهری استان خراسان شمالی، ایمنی کم جادهها و وسایل نقلیه اشاره کرد. در نهایت هم میتوان به این مهم اشاره کرد که فرهنگسازی نحوه رانندگی و رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی به زمان نیاز دارد و در کوتاهمدت نمیتوان انتظار داشت که اثرهای آن خیلی عینی و ملموس باشد. علاوه بر این، با گذشت زمان که اثرهای نمرههای منفی بیشتر آشکار میشود؛ میتوان به کارایی بیشتر این قانون امیدوار بود.
پیشنهادهای کاربردی
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آسیابی، م. (1388). بررسی پدیدههای جوی اثرگذار بر تصادفات درونشهری مشهد، طرح پژوهشی، دفتر تحقیقات کاربردی نیروی انتظامی استان خراسان رضوی، مشهد. پدن، م. و دیگران. (1385). گزارش جهانی پیشگیری از حوادث ترافیکی راهها، ترجمه: محمد هادی ناصح و جمشید کرمانچی، تهران: انتشارات تندیس. جاوید، م. و دیگران. (1385). «آسیبهای ناشی از تصادفات در کودکان»، مجله علمی جراحی استخوان و مفاصل ایران، انجمن جراحان ارتوپدی ایران، دوره چهارم، شماره سوم، صص 1-6. حاتمی، ح.؛ فتحی، ن.؛ سرائی، ا. و دولت شاهی، ب. (1390). «مقایسه ویژگیهای شخصیتی رانندگان حادثهساز و عادی (مطالعه موردی: شهر کرج)»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، ش 26، صص 95-118. حیدریفر، م. (1391). «مخاطرات انسانی: تهدیدهای امنیتی ناشی از تقابل انسان و محیط»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، ش 81، صص 156-179. رفیعی، ح. (1383). «پلیس راه از آغاز تاکنون»، فصلنامه دانش انتظامی، سال ششم، شماره دوم، صص 82-118. سازمان نقشه برداری کشور. (1390). لایههای اطلاعاتی GIS مربوط به توپوگرافی و جادههای کشور. ساعدی، ت. (1387). بررسی عوامل مؤثر بر کاهش تصادفات درون شهری در شهرستان بجنورد در سال 1387، پایاننامه کارشناسی رشته علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور مرکز بجنورد. علیحسینزاده، ح. (1386). بررسی عوامل انسانی مؤثر بر تصادفات جاده ای محور بجنورد ـ گنبد در شش ماه اول سال 1386، دوره دوم دافوس کوتاه مدت، دانشکده فرماندهی و ستاد، دانشگاه علوم انتظامی. قرارگاه پلیس راه استان خراسان شمالی. (1391). فرماندهی انتظامی استان خراسان شمالی، بجنورد. قنبری، م. (1391). تأثیر اجرای قانون جدید راهنمایی و رانندگی بر میزان تخلفات و تصادفات رانندگی در راه های برون شهری استان خراسان شمالی (بازه زمانی زمستان 1389 تا بهار 1390 در مقایسه با زمستان 1390 تا بهار 1391)، طرح پژوهشی، دفتر تحقیقات کاربردی فا.ا خراسان شمالی. کاویانیراد، م. (1389). «تحلیل فضایی مخاطرات محیطی و بحرانهای بوم شناسی در ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره دوم، صص 34-57. کرمی، ش. (1383). تحلیل تصادفات جادهای با رویکرد اقلیمی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نمونه موردی: جادة فیروزکوه ـ ساری، پایاننامه دورة کارشناسی ارشد، گروه اقلیم شناسی در برنامهریزی محیطی دانشگاه تربیت مدرس تهران. گشتیل، خ. (1390). تحلیل فضایی علل تصادفات در بزرگراه های درون شهری با استفاده از GIS (نمونه موردی: بزرگراه های درون شهری اصفهان)، پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی، دانشگاه اصفهان. مهرعلیزاده، ی. و چینیپرداز، ر. (1384). روشهای تجزیه و تحلیل دادههای آماری و آزمون فرضیه در علوم اجتماعی و مدیریت با نرم افزار SPSS در محیط ویندوز، تهران: انتشارات آییژ. مهندسین مشاور بنیاد ترافیک ایران. (1386). روشهای ثبت تصادفات و شناسایی نقاط پرتصادف، وزارت راه و ترابری، پژوهشکده حمل و نقل، تهران. نایبآقا، م. (1381). راه و ایمنی ترافیک، تهران: انتشارات نایب آقا. وزارت کشور. (1384). آییننامه راهنمایی و رانندگی، تهران: انتشارات وزارت کشور. وهابزاده، ا. (1387). «تأثیر عامل انسانی بر وقوع تصادفات رانندگی آزادراه کرج – قزوین در سال 1384 و راههای کنترل و کاهش آن»، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، سال سوم، ش 8، صص 1-23. Evans, L. (2004) "Traffic Safety Bloomfield", Mich: Science Serving Society, Loondon. Jacobs, G. & Aeron-Thomas & Astrop, A. (2000) Estimating gilobal road fatalities, Transport Research Laboratory, Crowthorne, Berkshir, RG45 6AU. World Health Organization (WHO) (2001) Burden of disease project. Global burden of disease estimates for 2001. www.amar.org.ir | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,895 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 779 |