تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,658 |
تعداد مقالات | 13,562 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,120,990 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,264,884 |
میکروفاسیس ، محیط رسوبی و ژئوشیمی رسوبات سازند سورمه در منطقه اشترانکوه، زاگرس مرتفع | ||
پژوهش های چینه نگاری و رسوب شناسی | ||
مقاله 4، دوره 26، شماره 2، تیر 1389، صفحه 49-70 اصل مقاله (1.55 M) | ||
نویسندگان | ||
مریم میرشاهانی* 1؛ محمد حسین آدابی2؛ عباس صادقی3؛ محمدرضا کمالی4؛ محمود معماریانی4 | ||
1دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی | ||
2استاد گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
3دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
4دانشیار گروه زمین شناسی پژوهشگاه صنعت نفت | ||
چکیده | ||
سازند سورمه در منطقه اشترانکوه، در زاگرس مرتفع (جنوب غرب ایران) با 360 متر ضخامت از سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده است. مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخساره ای نشان میدهد که کربناتهای سورمه متشکل از 16 رخساره میکروسکوپی است که در قالب 4 کمربند رخساره ای جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز در یک پلاتفرم رمپ کربناته نهشته شده است. شواهد پتروگرافی و داده های عنصری و ایزوتوپ اکسیژن و کربن نشان میدهد که این سازند در یک محیط نیمه-حاره ای نهشته شده و کانی شناسی اولیه آن آراگونیت بوده است. ترسیم تغییرات نسبت Sr/Ca و ایزوتوپ اکسیژن 18 در مقابل مقادیر منگنز نشان می دهد که سنگ آهک های سورمه تحت تاثیر دیاژنز متائوریک در یک سیستم بسته تا نیمه بسته دیاژنتیکی قرار گرفته است. محاسبه درجه حرارت قدیمه بر اساس سنگین ترین مقدار ایزوتوپ اکسیژن در گل های آهکی سازند سورمه و با در نظر گرفتن مقدار ایزوتوپ اکسیژن 18 آب دریا در زمان ژوراسیک که معادل SMOW ‰2/1- است، نشان می دهد که دمای آب در زمان رسوبگذاری این سازند حدود 8/21 درجه سانتیگراد است. | ||
کلیدواژهها | ||
میکروفاسیس؛ ژئوشیمی؛ کانی شناسی اولیه؛ سازند سورمه؛ زاگرس مرتفع | ||
اصل مقاله | ||
شکل2- رخنمون کلی از سازند سورمه در برش دالانی نزدیک اشترانکوه (دید به سمت جنوب غرب ).
گروه میکروفاسیس های لاگون (رمپ داخلی)
وکستون تا پکستون پلوئیدی حاوی آنکوئید
گروه میکروفاسیس های سد (رمپ میانی) گرینستون پلوئیدی حاوی ا ینتراکلست و بیوکلاست گرینستون پلوئیدی پکستون تا گرینستون اینتراکلستی تعبیر و تفسیر پکستون تا گرینستون اینتراکلستی حاوی کرینوئید مادستون تا وکستون بیوکلاستی فلوتستون بریوزوئر دار پکستون پوزیدونیا دار مدل رسوبی سازند سورمه
استرانسیوم (Sr): مقدار استرانسیوم با افزایش میزان آراگونیت افزایش و با افزایش میزان کلسیت کاهش می-یابد. فراوانی استرانسیوم همچنین با افزایش دمای آب دریا ارتباط مستقیم دارد (Morse and Mackenzie 1990). تمرکز استرانسیوم در کلسیت دیاژنتیک عمدتاً به ترکیب کانی شناسی اولیه و میزان استرانسیوم در محلولهای دیاژنتیکی بستگی دارد. در آبهای متائوریک استرانسیوم از میزان کمی برخوردار است و در نتیجه در کربناتهایی که تحت تأثیر این آبها قرار میگیرند باعث کاهش استرانسیوم در این کربناتها میشود.
MICRITIC SAMPLES (DALANI SECTION)
شکل8- (A) سیمان کلسیتی دروزی پر کننده حفره ، اندازه بلورها از حاشیه حفره به سمت مرکز افزایش می یابد، PPL، (B) سیمان کلسیتی هم بعد پر کننده حفره، PPL ،(C) تصویر قبلی در کاتد، لومینسانس به رنگ نارنجی است که نشان دهنده منشا متئوریکی سیمان است، (D) سیمان کلسیتی پر کننده رگه، PPL ، (E) تصویر قبلی در کاتد، لومینسانس به رنگ نارنجی است که نشان دهنده منشا متئوریکی سیمان است، زون بندی بلورهای کلسیت حاکی از تغییر در ترکیب شیمیایی سیال است.
شکل 11- تغییرات ایزوتوپ اکسیژن در مقابل ایزوتوپ کربن در نمونههای آهکی سازند سورمه. در این شکل محدودههای ایزوتوپی نمونههای کل کربناته عهد حاضر مناطق حارهای (Milliman and Muller 1977)، نواحی معتدله تاسمانیا و زلاندنو (Rao and Nelson 1992)، نواحی قطبی (Adabi 1996)، کربناتهای آراگونیتی سازند ایلام (Adabi and Asadi, 2008)، کربناتهای آراگونیتی سازند فهلیان ((Adabi etal 2010، محدوده سنگهای کربناته سازند عرب (معادل سازند سورمه فوقانی) میدان قوار عربستان (Swart etal 2005) و نیز محدوده آهکهای سازند سورمه مربوط به میدان سلمان در خلیج فارس (محمودی 1385) به منظور مقایسه ترسیم شده است. توجه شود که نمونههای میکرایتی سازند سورمه به دلیل ترکیب کانیشناسی اولیه آراگونیتی، در محدوده آهکهای سازند سورمه میدان سلمان و نیز در نزدیکی محدوده کربناتهای آراگونیتی سازندهای فهلیان و ایلام قرار گرفتهاند. همچنین با توجه به تغییرات بسیار اندک ایزوتوپ اکسیژن و تغییرات بیشتر ایزوتوپ کربن، این نمونهها بیشتر تحت تأثیر دیاژنز متائوریک قرار گرفتهاند. توجه شود که دو نمونه مربوط به سیمان های کلسیتی پر کننده رگه در مقطع مورد مطالعه از نظر مقادیر ایزوتوپ اکسیژن و کربن بسیار سبک شده و در قسمت پایینی نمودار قرار گرفته اند. این سبک شدگی نشان دهنده تاثیر بیشتر دیاژنز متائوریکی است.
| ||
مراجع | ||
1- رحیم پوربناب، ح.، 1384، سنگ شناسی کربناته، ارتباط دیاژنز و تکامل تخلخل، انتشارات دانشگاه تهران، 487 صفحه. 2- فرزانه، ف.، آریافر، ب.، و م. یاوری، 1385، میکروفاسیس ها، محیط های رسوبی و چینه نگاری سکانسی نهشته های ژوراسیک میانی-فوقانی(سازندهای سورمه و هیث) در قسمتی از ناحیه دزفول جنوبی و زون ایذه، شرکت ملی نفت ایران، اداره زمین شناسی سطح الارضی، گزارش زمین شناسی شماره 2048، 152 صفحه. 3- محمودی ، ل.، 1385، دیاژنز و محیط رسوبی سازند سورمه فوقانی ( سازند عرب ) در میدان نفتی سلمان واقع در بخش مرکزی خلیج فارس: پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی ، 154 ص. 4- مطیعی، ه.، 1382، زمین شناسی ایران، چینه شناسی زاگرس، وزارت صنایع و معادن، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، کتاب شماره 84، 583 صفحه. 5- Adabi, M.H., 1996, Sedimentology and geochemistry of carbonates from Iran and Tasmania, Ph.D. thesis (Unpub.), University of Tasmania, Australia: 470p.
6- Adabi, M.H., 2009, Multistage dolomitization of upper Jurassic Mozduran Formation. Kopet-DaghBasin, N.E. Iran, Carbonates and Evaporites, v.24, No.1, p. 16-32.
7- Adabi M.H., and E. Asadi Mehmandosti, 2008, Microfacies and geochemistry of the Ilam Formation in the Tang-E Rashid area, Izeh, S.W. Iran. Asian Earth Sciences Journal of Asian Earth Sciences, v. 33, p. 267–277.
8- Adabi, M.H., M.A. Salehi and A. Ghabeishavi, 2010, Depositional environment, sequence stratigraphy and geochemistry of Lower Cretaceous carbonates (Fahliyan Formation), south-west Iran, Journal of Asian Earth Sciences v. 39, p.148–160.
9- Al-Aasm I.S., M. Coniglio, A. Desrochers, 1995, Formation of complex fibrous calcite veins in Upper Triassic strata of Wrangelia Terrain. British Columbia, Canada, Sedimentary Geology, v. 100, p. 83-95.
10- Alsharhan, A.S., and C.G.St.C. Kendall, 2002, Holocene carbonate/evaporates of Abu Dhabi and their Jurassic ancient analogues. In: Sabkha Ecosystems, Barth & Boer (Eds), Kluwer Academic Publishers, The Netherlands, p.187-202.
11- Anderson T.F., and M.A. Arthur, 1983, Stable isotopes of oxygen and carbon and their application to sedimentologic and paleoenvironmental problems. In: M.A. Arthur, T.F. Anderson, I.R. Kaplan, J. Veizer, L.S. Land (Eds.), Stable isotopes in sedimentary geology. Socity of Economic Paleontologists and Mineralogists Short Course v.10, p. 1-151.
12- Brand U., and J. Veizer, 1980, Chemical diagenesis of multicomponent carbonate system-I: Trace elements: Journal of Sedimentary Petrology. V. 50, p. 1219-1236.
13- Brand, U., and J. Veizer, 1981, Chemical diagenesis of a multicomponent carbonate system-II: Stable Isotopes: Journal of Sedimentary Petrology, v. 51, p. 987-997.
14- Brigaud, B., C. Durlet, J.F Deconinck, B. Vincent, E. Pucéat, J. Thierry, and A. Trouiller, 2009. Facies and climate/environmental changes recorded on a carbonate ramp: A sedimentological and geochemical approach on Middle Jurassic carbonates (Paris Basin, France), Sedimentary Geology, v. 222, p. 181–206.
15- Brown, K.M., S. Golubic, and L. Seong-Joo, 2000, Shallow marine microbial carbonate deposits, In: Riding, R.E and Awramik, S.M. (Eds.) Microbial Sediments. Springer, p.233-249.
16- Dunham, R.J., 1962. Classification of carbonate rocks according to depositional texture. American Association of Petroleum Geologist, Memoir 1, p. 108–121.
17- Flugel, E., 2004, Microfacies of Carbonate Rocks: Analysis, Interpretation and Application. Springer Verlag, Berlin, 976p.
18- Gaumet, F., F. Van Buchem, D. Baghbani, F. Keyvani, R. Ashrafzadeh, H. Bahrami, and H. Assilian, 2005, Sequence stratigraphy of the Jurassic and Lower Cretaceous in the Dezful Embayment (Southwest Iran), NIOC-IFP joint research project, Geological Report 2139, 79p.
19- Kasting, J.F., M.T. Howard, K. Wallmann, J. Veizer, G. Shield, and J. Jaffrés, 2006, Paleoclimates, ocean depth, and the oxygen isotopic composition of seawater: Geochimica et Cosmochimica Acta, v. 70, Issue 18, Supplement 1, p. A307 .
20- Lakhdar, R., M. Soussi, M. Ben Ismail, and A. Rabet, 2006, A Mediterranean Holocene coastal lagoon under arid Boujmel SE Tunisia, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, v.241, p. 177-191.
21-Land, L.S., and G.H. Hoops, 1973, Sodium in carbonate sediments and rocks: a possible index to the salinity of diagenetic solutions Sedimentary Petrolology, v. 43, p. 614-617.
22- Marfil, R., M.A. Caja, M. Tsige, I.S. Al-Aasm, T. Martín-Crespo, R. Salas, 2005, Carbonate-cemented stylolites and fractures in the Upper Jurassic limestones of the Eastern Iberian Range, Spain: A record of palaeofluids composition and thermal history, Sedimentary Geology, v.178, Issues 3-4, p. 237-257.
23- Marshall J.D., 1992, Climatic and oceanographic isotopic signals from the carbonate rock record and their preservation. Geology Magazine, London, v. 129, p. 143-160.
24- Milliman J.D., and J. Müller, 1977, Characteristics and genesis of shallow-water and deep-sea limestones. In: Anderen N.R., and A. Malahoff, (Eds.): The fate of fossil fuel CO2 in the oceans: p. 655-672.
25- Morse J.W., and F.T. Mackenzie, 1990, Geochemistry of Sedimentary Carbonates. Development in Sedimentolology, v. 48, p. 1-707.
26- Rao C.P., and C.S. Nelson, 1992, Oxygen and carbon isotope fields for temperate shelf carbonates from Tasmania and New Zealand. Marine Geoology, v. 103, p. 273-286.
27- Reolid, M. and C. Gaillard, 2007, Microtaphonomy of bioclasts and paleoecology of microencrusters from Upper Jurassic spongiolithic limestones (External Prebetic, southern Spain): Facies, v. 53, p. 97–112.
28- Reolid, M., C. Giallard, and B. Lathuiliere, 2007, Microfacies, microtaphonomic traits and foraminiferal assemblages from Upper Jurassic oolitic- coral limestones: stratigraphic fluctuations in a shallowing-upward sequence (French Jura, Middle Oxfordian), Facies, v.53, p. 553-574.
29- Schlagintweit, F., and H.J. Gawlick, 2009, Oncoid-dwelling foraminifera from Late Jurassic shallow-water carbonates of the Northern Calcareous Alps. (Austria and Germany). Facies, v.55, p. 259-266.
30- Scholle, P.A., and D.S. Ulmer-Scholle, 2003, A color guide to the petrography of carbonate rocks: Grains, textures, porosity, diagenesis: AAPG Memoir No.77., 474 pp.
31- Scotese, C.R., A.J. Boucot, and W.S. McKerrow, 1999, Gondwanan Palaeogeography and Palaeoclimatology. Journal of African Earth Sciences, v.28, No.1, p. 99-114.
32- Swart, P.K, D.L. Cantrell, H. Westphal, C.H. Robertson, and C.G. Kendall, 2005, Origin of dolomite in the Arab-D reservoir from the Ghawar Field, Saudi Arabia: Evidence from petrogrphyic and geochemical onstraints, Journal of Sedimentary Research, v.75, No.3, p. 476-491.
33- Warren, J.K., 2000, Dolomite, occurrence, evolution and economical important association, Earth science Review, v. 52, p. 1-18.
34- Wilson, J.L., 1975, Carbonate Facies in Geologic History, springer, New York, 471p.
35- Winefield, P.R., C.S. Nelsion, and P.W. Hodder, 1996, Discriminating temperate carbonates and their diagenetic environments using bulk elemental geochemistry: a reconnaissance study based on New Zealand Cenozoic limestones. Carbonates and Evaporites, v.11, p.19–31.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,491 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,228 |